2. Financieel middelenkader

2.1. Actualisering van het middelenkader

Enschede gaat voor een meerjarig sluitende begroting, zoals opgenomen in de financiële paragraaf van het coalitieakkoord. Uitgaven die jaarlijks terugkeren (structurele uitgaven), dekken we met middelen waarover we jaarlijks kunnen beschikken (structurele dekking). Uitgaven die we eenmalig moeten doen (incidentele uitgaven) mogen we dekken met middelen die we maar één keer kunnen inzetten (incidentele dekking).

Middelenkader in miljoen euro	2014	2015	2016	2017
Structurele opgave juni 2013	-8,4	-12,0	-17,1	-20,4
Effect aanvullende Rijksbezuinigingen, september circulaire (paragraaf 2.4)	-2,7	-3,3	-3,2	-2,3
Effecten Begrotingsakkoord oktober 2013	-0,7	1,0	1,1	1,4
Incidentele opgave juni 2013	-1,7	-3,2	-0,1
Incidentele uitgaven Flankerend Beleid (paragraaf 2.3)	-2,5
Totale opgave structureel + incidenteel	-16,0	-17,5	-19,2	-21,3
Structurele bezuinigingen 1 juli 2013	5,3	6,6	6,6	6,6
Structurele bezuinigingen Keuzenota + PB 2014-2017 (paragraaf 2.2)		9,9	13,5	17,0
Intrekken dekking "verschuiving binnen lokale woonlasten"		-0,3	-0,6	-1,0
Incidentele bezuinigingen 1 juli 2013	4,9
Incidentele bezuinigingen PB2014-2017 (paragraaf 2.3)	5,1
Extra incidentele bezuinigingen oktober 2013	0,7
Totale dekking structureel + incidenteel	16,0	16,3	19,5	22,6
Saldo (keuzeruimte voor 2016-2017)	0	-1,2	0,3	1,3

(+) is voordeel,(-) is nadeel. De totale dekking in 2015 valt 0,1 hoger uit dan de optelling uit de kolom. Dit vanwege afrondingsverschillen.

Hierbij vindt u per post een beknopte toelichting:

Opgave

Bij de update van de Financiële Foto van juni 2013 is de structurele opgave vastgesteld op -8,4 miljoen euro in 2014, oplopend naar -20,4 miljoen euro vanaf 2017. Van de opgave van -20,4 miljoen euro is ongeveer de helft het gevolg van een korting op het Gemeentefonds.
Tijdens het zomerreces werd bekend dat het Rijk aanvullend 6 miljard zou gaan bezuinigen vanaf 2014. Het effect van deze bezuinigingen op de uitkering uit het Gemeentefonds is ten behoeve van de Keuzenota geraamd op -2,2 miljoen euro. De september circulaire leidt tot een verdere neerwaartse bijstelling van de raming van de inkomsten uit het Gemeentefonds. Uiteindelijk gaan we uit van een negatief effect van de extra Rijksbezuinigingen van -2,7 miljoen in 2014, naar -3,3 miljoen in 2015 en aflopend naar -2,3 miljoen euro vanaf 2017.
Het kabinet heeft het Parlement geïnformeerd over het effect van het begrotingsakkoord op de uitkering uit het Gemeentefonds is. Dit is voor Enschede doorberekend. Het effect van het begrotingsakkoord is een daling van de uitkering uit het Gemeentefonds van 0,7 miljoen in 2014 en een toename in de jaren vanaf 2015 naar 1,4 miljoen euro in 2017. Deze effecten worden definitief, als deze in de decembercirculaire 2013 worden opgenomen.
De incidentele knelpunten zijn bij de update van de Financiële Foto gemeld. De incidentele opgave is -1,7 miljoen euro in 2014, -3,2 miljoen euro in 2015 en -0,1 miljoen euro in 2016.
Voor de realisatie van het pakket bezuinigingen is een budget Flankerend Beleid 2014-2017 nodig. Deze uitgaven zijn begroot op 2,5 miljoen euro in 2014. Deze uitgaven zijn nader onderbouwd in paragraaf 2.3 en hoofdstuk 3.
De totale opgave (structureel + incidenteel), waarvoor we in de Programmabegroting dekkingsvoorstellen doen, loopt op van -16,0 miljoen euro in 2014 naar -21,3 miljoen euro vanaf 2017.

Dekking

De Raad heeft op 1 juli een maatregelenpakket voor structurele bezuinigingen vastgesteld. De opbrengst daarvan is in 2014 5,3 miljoen euro en neemt toe naar 6,6 miljoen euro vanaf 2015. Het maatregelenpakket vindt u in bijlage 7.7.
In totaal leiden de maatregelen uit de geamendeerde Keuzenota 2015-2017 tot 7,7 miljoen euro structurele dekking in 2015, oplopend naar 10,5 miljoen euro in 2016 en 12,4 miljoen euro vanaf 2017. Aangezien er daarmee nog geen sluitende begroting is, heeft het College aanvullende structurele bezuinigingen in de Programmabegroting opgenomen. Deze aanvullende maatregelen leveren tot 2,2 miljoen euro dekking in 2015, toenemend naar 3,0 miljoen in 2016 en 4,6 miljoen euro vanaf 2017. In totaal omvat het pakket aan bezuinigingen dat bij de Programmabegroting wordt voorgesteld, een bedrag van 9,9 miljoen euro in 2015, 13,5 miljoen euro in 2016 en 17,0 miljoen euro vanaf 2017. Dit bezuinigingspakket wordt nader toegelicht in paragraaf 2.2.
Het College stelt voor om de bezuiniging “verschuiving binnen lokale woonlasten” in te trekken. Hierdoor is er voor 0,3 miljoen euro minder dekking in 2015, 0,6 miljoen minder in 2016 en 1,0 miljoen minder vanaf 2017.
In aanvulling op de structurele bezuinigingen heeft de Raad op 1 juli een pakket van 4,9 miljoen euro aan incidentele bezuinigingsmaatregelen aangenomen. Dit pakket staat tevens in bijlage 7.7.
De september circulaire heeft geleid tot een aanvullende opgave van 2,68 miljoen euro in 2014 (zie paragraaf 2.4). Om deze 2,68 miljoen euro te dekken heeft het College aanvullende incidentele bezuinigingen voorgesteld. Daarnaast worden incidentele bezuinigingen doorgevoerd om dekking te vinden voor de implementatiekosten voor de structurele bezuinigingen en om de algemene reserve aan te vullen. In paragraaf 2.3 staat een overzicht van het pakket incidentele bezuinigingen dat bij de Programmabegroting wordt voorgesteld.
Naar aanleiding van het negatieve effect van het begrotingsakkoord van -0,7 miljoen euro in 2014, wordt er voor 2014 een extra dekkingsbedrag 0,7 miljoen uit de incidentele bezuinigingen ingezet. Dit betekent wel dat er 0,7 miljoen euro minder aan het weerstandsvermogen wordt toegevoegd.
Saldo: Met de voorgestelde bezuinigingsmaatregelen heeft Enschede een sluitende begroting. Voor het begrotingsjaar 2017 resteert er voor de behandeling in de Raad een keuzeruimte van 1,3 miljoen euro. Het advies is deze keuzeruimte niet bij de behandeling van de Programmabegroting 2014-2017 aan te spreken, maar deze ruimte te laten aan de nieuwe Raad die deze ruimte nodig heeft voor de Programmabegroting 2015-2018.

De begroting is voor 2014 op basis van de voorwaarden van de toezichthouder niet materieel sluitend, omdat de structurele opgave niet volledig gedekt is met structurele maatregelen. Om toch voor het reguliere toezicht regime in aanmerking te komen, zal de provincie Overijssel beoordelen of de opgave voor 2016 en 2017 met voldoende concrete, structurele maatregelen is gedekt in deze Programmabegroting 2014-2017. Met de bezuinigingsmaatregelen die in deze Programmabegroting zijn opgenomen, zorgen we voor een materieel sluitend middelenkader in 2016 en 2017.

2.2. Structurele bezuinigingen

In deze paragraaf presenteren we een pakket aan structurele bezuinigingsmaatregelen voor de jaren 2015-2017. De opbrengst hiervan loopt op van ongeveer 9,6 miljoen euro in 2015 naar 12,9 miljoen euro in 2016 en afgerond 16,0 miljoen euro in 2017.

Programma	2015	2016	2017
Economie en Werk	680	760	850
Opgroeien en ontwikkeling	1.350	1.725	1.825
Wijkontwikkeling, Zorg en Welzijn	1.165	1.165	1.285
Stedelijke ontwikkeling	900	1.760	2.660
Leefomgeving	1.900	2.500	3.100
Dienstverlening	350	500	600
Bestuur en middelen-BMO	249	249	749
Bestuur en middelen-CS	450	700	700
Programma-overstijgend	2.600	3.500	4.200
Totaal structurele maatregelen	9.644	12.859	15.969

We geven in deze paragraaf per programma aan welke structurele bezuinigingen we voorstellen. Daarbij geven we een toelichting op de bezuinigingen die onderdeel waren van de Keuzenota en de aanvullingen die daarna zijn gedaan. Voor een toelichting op de bezuinigingsmaatregelen die al door de raad zijn vastgesteld bij de besluitvorming over het Financieel Kader 2014 verwijzen wij u naar het raadsvoorstel van 1 juli 2013. Een totaaloverzicht van de structurele en incidentele bezuinigingen per programma in de jaren 2014-2017 hebben we opgenomen in bijlage 7.7.

Programma Economie en Werk

		2015	2016	2017
Dienstverlening werkplein	Keuzenota	350	350	350
Regionale samenwerking economie beleid	Keuzenota	80	160	250
Werkbudget economisch beleid	Aanvullingen	50	50	50
Taakstelling bedrijfsvoering stadsbank	Aanvullingen	200	200	200
		680	760	850

Dienstverlening Werkplein (Keuzenota)
Wij blijven inzetten op een goede dienstverlening aan onze burgers en werkgevers via het Werkplein en het Ondernemersloket. Wel zien we mogelijkheden om efficiënter te werken door de werkzoekenden met een relatief korte afstand tot arbeidsmarkt meer via digitale dienstverlening en minder via face-to-face contact te helpen. Op het terrein van de werkgeversbenadering gaan we binnen en buiten de gemeente nog meer samenwerken waardoor we efficiënter en effectiever kunnen zijn.

Regionale samenwerking economie beleid (Keuzenota)
Door het economisch beleid van lokaal beleid op te tillen naar regionaal beleid kan het economisch beleid van Twente veel effectiever worden. Dat geldt zowel binnen de grenzen van Twente als gesprekspartner naar de medeoverheden. Voor onderdelen van het beleid wordt nu veertien keer hetzelfde gedaan. Opschaling naar regionaal niveau betekent dat er met een bezuiniging toch meer capaciteit kan worden ingezet voor een beter onderbouwd beleid. Op korte termijn leidt dat tot een bezuiniging, op lange termijn tot een hogere economische groei.

Werkbudget economisch beleid (Aanvullingen)
Het betreft een versobering van de werkbudgetten van de afdelingen Ondernemersloket en Strategie & Beleid. Deze verlaging heeft voor de helft betrekking op het product Dienstverlening Ondernemers en voor de helft op Innovatie en Ondernemerschap.

Taakstelling bedrijfsvoering Stadsbank (Aanvullingen)
Met betrekking tot de dienstverlening van Stadsbank Oost Nederland verwachten we een efficiency-maatregel van 200.000 euro door te kunnen voeren voor 2014. We gaan er vanuit dat een besparing op de bedrijfsvoering van de Stadsbank mogelijk is. Als gevolg van deze efficiency-maatregel verwachten we binnen de kaders van de begroting 2014 te blijven. Vanaf 2015 leidt deze maatregel tot een voordeel op de gemeentebegroting, indien het beroep op de armoedevoorzieningen op het niveau van de prognose van 2013 blijft.

Programma Opgroeien en Ontwikkelen

		2015	2016	2017
Niet wettelijke taken onderwijs	Keuzenota	600	600	600
Krimp team leerplicht	Keuzenota	100	100	100
Sportvoorzieningen	Keuzenota	250	250	250
Besparing in wijkaccommodaties	Keuzenota		275	275
Gemeentelijke subsidie voor peuterarrangementen	Aanvullingen	200	200	200
Leerlingenvervoer naar wettelijke grens	Aanvullingen	100	100	100
Tijdelijk verlagen investeringsplafond onderwijshuisvesting	Aanvullingen	100	200	300
		1.350	1.725	1.825

Niet wettelijke taken onderwijs (Keuzenota)
Enschede geeft 800.000 euro uit aan de niet-wettelijke taken Brede School en onderwijsbegeleiding. Een bezuiniging op de Brede School leidt tot minder activiteiten door scholen met partners in de wijk. Het gaat om activiteiten die bijdragen aan de talentontwikkeling van kinderen en daarmee aan de preventieve aanpak, waaronder sport, maatschappelijk bewustzijn, gezonde leefstijl, natuur- en milieueducatie. Bij een korting op middelen voor onderwijsbegeleiding moeten de onderwijsorganisaties een groter deel zelf bekostigen.

Krimp team leerplicht (Keuzenota)
Reduceren van de werkzaamheden bij leerplicht: Het aantal voortijdig schoolverlaters is de afgelopen jaren gedaald. De komende tijd zetten we deze lijn door, maar gaan we met het onderwijs nieuwe afspraken maken over de onderlinge rolverdeling en het verhogen van de efficiëntie. Daarbij meten we concreet de daadwerkelijke voortgang, zodat we onze inzet specifieker in kunnen zetten daar waar de resultaten achterblijven.

Sportvoorzieningen (Keuzenota)
Een besparing is mogelijk door wijzigingen in het locatiebeleid aan te brengen. Deze bestaan uit het overdragen van toezichtstaken aan gebruikers (binnensport), het verhogen van tarieven en het samen met het werkveld onderzoeken van mogelijkheden tot een verdere verhoging van de bezetting van voorzieningen, waardoor het mogelijk wordt om (op termijn) voorzieningen te sluiten. Daarbij wordt de basisstructuur met multifunctionele voorzieningen door de gemeente geborgd. Kleinschalige, solitaire voorzieningen worden zoveel mogelijk overgedragen aan burger / verenigingsinitiatieven.

Besparing in wijkaccommodaties (Keuzenota)
Het werken met burgers en partners in de wijk hoeft in de toekomst minder gebonden te zijn aan de vaste locaties van de wijkaccommodaties. Een besparing van 275.000 euro is mogelijk, maar komt wel bovenop een bestaande taakstelling van 60.000 euro. De totale bezuiniging zal tot gevolg hebben dat drie of meer wijkcentra gesloten moeten worden. Alle gemeentelijke wijkcentra zijn eigendom van het VBE. Sluiting zal aldus leiden tot afstoot van wijkcentra.

Gemeentelijke subsidie voor peuterarrangementen (Aanvullingen)
Het budget voor subsidies peuterspeelzaalwerk bedraagt per jaar 1,7 miljoen euro. De raming voor 2014 komt uit op 2,0 miljoen euro, waarvan 0,3 miljoen euro voor rekening wordt gebracht van het (Rijks)budget voor VVE. Ca. 20% van deze 2,0 miljoen euro komt ten goede aan mensen met een inkomen tot bijstandsniveau. Voorstel is de gemeentelijke subsidie te verlagen met 200.000 euro door aanpassing van de ouderbijdragetabel. Een en ander zal nader worden uitgewerkt aan de hand van de nieuwe kinderopvangtoeslagtabellen 2014 die eind 2013 bekend worden.

Leerlingenvervoer naar wettelijke grens (Aanvullingen)
De raad heeft eind 2012 besloten om een 3 km-grens te hanteren. Teruggaan naar de wettelijke grens van 6 km leidt tot een besparing.

Tijdelijk verlagen investeringsplafond onderwijshuisvesting (Aanvullingen)
Investeringsplafond onderwijshuisvesting verlagen in de jaren 2015-2018 van 6 naar 5 miljoen euro. Dit levert voor 2017 een besparing op de kapitaallasten van ongeveer 300.000 euro op en vanaf 2018 aanvullend nog eens 100.000 euro. Zoals gemeld in de Financiële Foto 2013 moeten we op het gebied van onderwijshuisvesting rekening houden met een greep uit het Gemeentefonds van naar schatting 2,56 miljoen euro als gevolg van de motie Buma. Dit bedrag gaat het Rijk rechtstreeks aan scholen uitkeren. Het programma gaat scenario's ontwikkelen hoe deze 2,56 miljoen euro afgebouwd wordt.

Programma Wijkontwikkeling, Zorg en Welzijn

		2015	2016	2017
Wijkgericht werken	Keuzenota	260	260	380
Welzijn	Keuzenota	575	575	575
Verhogen taakstellende bezuiniging welzijn	Aanvullingen	200	200	200
Maatschappelijke opvang	Aanvullingen	130	130	130
		1.165	1.165	1.285

Wijkgericht werken (Keuzenota)
Het voorstel is een bezuiniging op het wijkgericht werken te halen, zonder dat dit directe gevolgen heeft voor de budgetten van wijken. Dat kan doordat momenteel 20% van het budget Wijkbudgetten niet is toegedeeld aan de wijken, maar “achtergehouden” is voor bijzondere initiatieven en voor wijken met veel initiatiefkracht. Het inleveren van dit budget van 260.000 euro heeft geen directe gevolgen voor het budget per wijk. Dat blijft gelijk. Naast deze besparing kan Stadsdeelmanagement vanaf 2017 20% van hun werkbudgetten reduceren. Daarmee bereiken we aanvullend een besparing van 120.000 euro.

Welzijn (Keuzenota)
Een besparing van 575.000 euro op activiteiten en diensten gericht op welzijn, activering en maatschappelijke dienstverlening, in aanvulling op de eerder vastgestelde bezuiniging van 1,1 miljoen euro. Een deel van deze besparing kan gehaald worden door vrijval van het budget voor De Tukker (75.000 euro), aangezien Jarabee heeft besloten om dit project te beëindigen.

Verhogen taakstellende bezuiniging welzijn (Aanvullingen)
Zoekgebied verbreden met alle andere subsidies binnen sociaal domein (behalve sport en onderwijsbegeleiding, om stapeling van kortingen te voorkomen). Totaal aan subsidies op dit terrein bedraagt ca. 21 miljoen euro.

Maatschappelijke opvang – alternatief (Aanvullingen)
De raad heeft bij moties gevraagd de voorgestelde invulling van de taakstellende besparing van 130.000 euro - te weten beperking openingstijden gebruikersruimten, casemanagement actieve veel-plegers en nazorg detentie - niet te overwegen. We zullen binnen het product Maatschappelijke Opvang zorgen voor een andere invulling van deze taakstelling, in principe door taakstellende korting op de subsidie aan Tactus.

Programma Stedelijke Ontwikkeling

		2015	2016	2017
Prioritering in aanbod culturele voorzieningen	Keuzenota	200	900	1.800
Stadspromotie	Keuzenota	150	300	300
Verlagen uitgaven aan verkeersprojecten en onderzoek	Keuzenota	300	310	310
Extra bezuinigen op verkeersprojecten	Aanvullingen	150	150	150
Materiële uitgaven parkeren	Aanvullingen	100	100	100
		900	1.760	2.660

Prioritering in aanbod culturele voorzieningen (Keuzenota)
Bezuinigingen tot een bedrag van 1,8 miljoen euro in 2017 slaan de komende jaren neer in het hele culturele veld. De bibliotheek (rond 300.000 euro) doet een forse bijdrage door aanpassing van het personeelsbestand, Kaliber Kunstenschool (rond 500.000 euro) werkt toe naar een andere invulling van het muziekonderwijs en Concordia (rond 400.000 euro) concentreert haar activiteiten in de binnenstad. Om die bezuinigingen te kunnen realiseren zullen frictiekosten ontstaan. Het andere deel (rond 600.000 euro) van de bezuinigingsopgave wordt in eerste aanleg gevonden in een generieke korting op de andere onderdelen van de cultuurbegroting. Tegelijk zal de komende jaren gezocht blijven worden naar meer gerichte bezuinigingsmogelijkheden, waaronder via verlaging van overheadkosten en door slimme samenwerkingsvormen. Tot slot wordt vanzelfsprekend ook fors op de ambtelijke personeelslasten bezuinigd.

Stadspromotie (Keuzenota)
Een bedrag van 300.000 euro kan bezuinigd worden op stadsmarketing. Deze bezuiniging wordt voor een deel gevonden in de organisatie van Enschede Promotie en een verdere verlaging van het evenementenbudget. Een ander deel moet voortkomen uit schaalvoordelen door verdergaande regionale samenwerking.

Verlagen uitgaven aan verkeersprojecten en onderzoek (Keuzenota)
Een algemene bezuiniging van 250.000 euro op onderzoek, kleine projecten en strategische fietsprojecten is mogelijk. Hiervoor is jaarlijks een bedrag van 1,3 miljoen euro beschikbaar. Daarnaast is het mogelijk om vanaf 2015 de kapitaallasten te verminderen door incidentele verlaging van uitgaven voor diverse projecten. Dat kan door het verlagen van uitgaven, het inzetten van meevallers, een geactualiseerde tijdsplanning, een vermindering van de bijdrage aan Mobiliteitsmanagement en een vermindering van de exploitatielasten van Mobiliteitsmanagement systemen.

Extra bezuinigingen op verkeersprojecten (Aanvullingen)
Van de 1,3 miljoen euro aan werkbudgetten is in de Keuzenota 310.000 euro ingeleverd. Dit is een aanvulling daarop van 150.000 euro. Er wordt niet bezuinigd op verkeersveiligheid.

Materiële uitgaven parkeren (Aanvullingen)
Een mogelijke verhoging van opbrengsten uit parkeergelden door areaaluitbreiding. Onderzoek naar de haalbaarheid vindt plaats in 2014.

Programma Leefomgeving

		2015	2016	2017
Vereenvoudiging openbare ruimte	Keuzenota	1.000	1.500	2.000
Gladheidsbestrijding, geleidelijk afbouwen, onderscheid in wegen	Keuzenota	200	200	200
Onderhoud Enschede verzelfstandigen	Keuzenota	350	450	550
Handhaving openbare ruimte	Aanvullingen	50	50	50
Beheer wegen: aanbestedingsvoordeel grootonderhoud	Aanvullingen	300	300	300
		1.900	2.500	3.100

Vereenvoudiging openbare ruimte (Keuzenota)
De vereenvoudiging van de inrichting, het beheer en het onderhoud van de openbare ruimte kan nog verder doorgevoerd worden. Deels met nieuwe werkwijzen, deels door zichtbaar de openbare ruimte te versoberen. Deze vereenvoudiging, al ingezet bij riolering, wegen en openbare verlichting, zal op alle drie aspecten (inrichting, beheer en onderhoud) verder doorgevoerd worden. Tenslotte wordt de beheercomponent bij het inrichten van de openbare ruimte steviger meegenomen.

Gladheidsbestrijding geleidelijk afbouwen (Keuzenota)
Op de gladheidsbestrijding kan bezuinigd worden. Voor een deel is met andere werkwijzen nog op de kosten te besparen. Voor zover dat te weinig oplevert is het ook mogelijk minder routes te gaan doen of anders te prioriteren. Dat laatste zal zeker ook maatschappelijke effecten hebben. Weggebruikers zullen nog meer hun rijgedrag aan de omstandigheden moeten aanpassen.

Onderhoud Enschede verzelfstandigen (Keuzenota)
Het anders positioneren van Onderhoud Enschede (binnen dan wel buiten de gemeentelijke organisatie) is momenteel onderwerp van onderzoek en daar vindt in 2014 besluitvorming over plaats. De verwachting is dat door taakgerichter en efficiënter te werken en door de afbouw van overhead vanaf 2015 een besparing tussen de 350.000 en 700.000 euro mogelijk is. De exacte bedragen zijn mede afhankelijk van de randvoorwaarden en taakstellingen die er komen.

Handhaving openbare ruimte (Aanvullingen)
Om tot een besparing te komen moet binnen de handhavingsvraag vergaand geprioriteerd worden. In principe is ook nu al de vraag doorgaans groter dan de beschikbare capaciteit, maar dit verschil zal alleen groter worden – zeker als deze bezuiniging niet gepaard gaat met een reductie van de regelgeving. In 2014 zal bepaald moeten worden of er op ‘groen’ (flora en fauna) of op ‘grijs’ (regelgeving openbare ruimte) bezuinigd wordt.

Beheer wegen: aanbestedingsvoordeel grootonderhoud (Aanvullingen)
Binnen Beheer Wegen doen zich aanbestedingsvoordelen en –nadelen voor. Besloten is jaarlijks 300.000 euro af te romen van deze voordelen. Mochten in enig jaar de aanbestedingsvoordelen kleiner zijn dan 300.000, leidt dat tot een overschrijding van het budget tot maximaal dit bedrag.
Deze bezuinigingen zijn mogelijk, omdat er geen gekwantificeerde wettelijke verplichting op het budget rust en er ook nog geen verplichtingen zijn aangegaan. Echter, op de langere termijn kan hiermee de veiligheid wel in het geding komen, temeer daar in het Wegenbeleidsplan een bezuinigingstaakstelling is opgenomen van 1,6 miljoen euro op een jaarlijks uitbestedingsbudget van bijna 5 miljoen euro.

Programma Dienstverlening

		2015	2016	2017
Stedelijk loket	Keuzenota	300	500	500
Publieksdienstverlening Zuid	Aanvullingen	50
Dienstverlening, Stedelijk loket	Aanvullingen			100
		350	500	600

Stedelijk Loket (Keuzenota)
Wij voorzien efficiencyvoordelen door het verder bundelen van taken, voor zowel de fysieke verstrekking van producten alsmede de diverse contactpunten voor telefonisch en digitaal contact met de burger. Daarbij hanteren we maximaal de principes van het 'lean' organiseren van de processen en een beroep op de zelfredzaamheid van de burger, zoals gestandaardiseerde formulieren welke vooraf ingevuld moeten zijn. Door het bundelen van deze taken verwachten we een efficiencybesparing van minimaal 10% te realiseren op de hiermee gepaard gaande personele kosten. Na een inventarisatie en het voorkomen van dubbelingen met reeds opgelegde taakstellingen kan een verdere besparing onderbouwd worden.

Publieksdienstverlening Zuid (Aanvullingen)
De beëindiging van de publieksdienstverlening aan de servicebalie Zuid levert vanaf 2014 een structureel voordeel op van 50.000 euro. Vanaf 2016 wordt deze besparing benut ten behoeve van de taakstelling Stedelijk Loket. Hierdoor kan 50.000 euro ingezet worden voor 2015.

Stedelijk Loket (Aanvullingen)
Betreft een aanscherping van de taakstelling op het Stedelijk Loket van 500.000 euro naar 600.000 euro.

Programma Bestuur en Middelen – BMO

		2015	2016	2017
ICT	Aanvullingen	160	160	160
Kerstpakket	Aanvullingen	89	89	89
IBO	Aanvullingen			500
		249	249	749

ICT (Aanvullingen)
Het doorvoeren van deze bezuiniging betekent een korting op specialistische scholing, opzeggen van data- en glasvezelcontracten van decentrale locaties, nog scherpere reductie van inzet mobiele middelen (smartphones en tablets) en opzeggen van contracten voor incidenten en storingen in het rekencentrum. Dat betekent naast een verhoogd risicoprofiel op uitval van primaire systemen, een aanvullend risico op niet nakomen van contractuele verplichtingen derden, die een derde van de IT begroting dekken.

Kerstpakket (Aanvullingen)
Het totaalbudget voor kerstpakketten bedraagt 89.000 euro. Met deze bezuiniging komt het kerstpakket te vervallen. De omvang van de bezuinigingsopgave maakt dit noodzakelijk. Jaarlijks wordt herzien of deze maatregel nodig is.

IBO (Aanvullingen)
Met de regionale uitvoering van bedrijfsvoeringstaken kan naar schatting een efficiencywinst behaald worden. Belangrijk is voldoende tijd te nemen voor de bestuurlijke besluitvormingsprocessen en de implementatie. De besparing wordt daarom vanaf 2017 ingeboekt.

Programma Bestuur en Middelen – CS

		2015	2016	2017
Bezuiniging brandweer	Keuzenota	250	500	500
Voordeel lagere pensioenpremie bij verbonden partijen	Aanvullingen	100	100	100
Hondenbelasting verhogen	Aanvullingen	100	100	100
		450	700	700

Bezuiniging Brandweer (Keuzenota)
Het voorstel is om vanaf 2015 een structurele bezuiniging van 500.000 euro op de VRT/brandweer te realiseren. Hiervoor moet de VRT 1,7 miljoen bezuinigen op haar totale budget. Enschede draagt momenteel bijna 30% bij aan de regionale brandweerbegroting. Uiteraard dient bij elke ingreep in de financiële middelen bezien te worden of er een effect is op inzet en blijvende adequate dienstverlening van de brandweer.

Voordeel lagere pensioenpremie bij verbonden partijen (Aanvullingen)
Het ABP pensioenakkoord van 16 september 2013 leidt voor verbonden partijen zoals Regio Twente, Veiligheidsregio Twente (VRT) en Gemeentelijk Belastingkantoor Twente (GBT) tot een verlaging van de werkgeverslasten van ongeveer 0,5%. In totaal is 400.000 euro verstrekt voor loon-prijscompensatie aan verbonden partijen. Deze kan voor 0,5 procentpunt omlaag gebracht worden. Dit levert naar schatting 100.000 euro op.

Hondenbelasting verhogen (Aanvullingen)
Eén van de bezuinigingsmaatregelen voor de meerjarenbegroting 2015 – 2017 is een verhoging van de hondenbelasting. Met een verhoging van € 7 euro vanaf 2015 komt Enschede boven het landelijk gemiddelde van de heffing voor een eerste hond. Daarentegen kennen veel gemeenten een hogere heffing voor tweede en meer honden. Dit is bij een aantal gemeente een verdubbeling van het tarief voor één hond. Enschede kent geen progressief tarief.

Alle programma’s

		2015	2016	2017
Bundel maatregelen lean organisatie	Keuzenota	2.500	3.000	3.200
Bundeling handhaving	Keuzenota	100	100	100
Budgetten onderzoek en advies	Aanvullingen		400	400
Lean en herijken taken	Aanvullingen			500
		2.600	3.500	4.200

Bundel maatregelen lean organisatie
Doorontwikkeling en 'lean' maken van de organisatie door: (a) efficiënter inzetten van personeel, (b) vereenvoudigen van procedures, (c) verminderen van personeel gerelateerde budgetten, waaronder verkoop verlofuren.

Bundeling handhaving
1) Op dit moment geven we circa 0,3 miljoen euro uit aan de Sociale Recherche Twente (SRT). De kosten voor de SRT zijn hoog in relatie tot het gebruik door de gemeente Enschede. Op dit moment worden scenario’s uitgewerkt voor de toekomst van de SRT. Zowel het uittreden (en zelf gaan uitvoeren) als het aanpassen van de huidige financieringssystematiek heeft gevolgen voor de bestuurlijke samenwerking in de regio op dit terrein.
2) Met verschillende andere ‘handhavers’ binnen de gemeenten wordt onderzocht of een bundeling van handhavingstaken op het terrein van WWB, leerplicht en openbare ruimte meerwaarde heeft en mogelijk efficiencyvoordelen genereert.

Budgetten onderzoek en advies
In totaal wordt ca. 900.000 euro uitgegeven aan onderzoek en adviezen. Hierop wordt in de periode 2013-2015 incidenteel bespaard (halvering uitgaven). Vanaf 2016 kan dit omgezet worden naar een structurele taakstelling van 50% minder uitgaven. Door samenwerking op het gebied van onderzoek en advies verkrijgen we meer kennisontwikkeling en is het minder nodig om apart onderzoeken uit te zetten. De samenwerking met Saxion is hierin een voorbeeld.

Lean en herijken taken (Aanvullingen)
De taakstelling op de bundel 'lean organisatie' wordt verhoogd met 500.000 euro met tegelijkertijd de toevoeging dat er concreet taken worden geschrapt of verdergaand versoberd uitgevoerd worden.

2.3. Incidentele bezuinigingen

In de programmabegroting 2014-2017 is een aanzienlijk bezuinigingspakket verwerkt, inclusief een aanvullende taakstelling op de organisatie en bedrijfsvoering. Implementatie van al de verschillende bezuinigingsmaatregelen leidt tot frictiekosten en heeft gevolgen voor de omvang en samenstelling van de ambtelijke organisatie.
Door de ervaring van de reeds lopende CFO opgave in 2013, is het nodig een aanvullend incidenteel implementatiebudget te reserveren om de krimpopgave te realiseren.

Tabel: Flankerend beleid en incidentele opgave

Flankerend beleid en incidentele opgave (in miljoen euro)	2014	2015	2016	2017	Cumulatief
Personeel	-2,00	-2,00	-1,00		-5,00
ICT	-1,00	-1,00			-2,00
Remweg middelen	-1,25				-1,25
Totaal Flankerend beleid CFO 2014-2017	-4,25	-3,00	-1,00		-8,25
Restant budget Flankerend beleid CFO 2013-2016	1,80	-0,47			1,33
Totaal Flankerend beleid (2014-2017)	-2,45	-3,47			-6,92
Effecten septembercirculaire	-2,68				-2,68
Incidentele opgave 2014-2017	-5,13	-3,47	-1,00		-9,60
Extra incidentele bezuiniging effect begrotingsakkoord (oktober 2013)	-0,70				-0,70
Totaal	-5,83	-3,47	-1,00		-10,30

(+ =voordeel, - =nadeel)

De omvang van het benodigd budget ten behoeve van het flankerend beleid is becijferd op -8,25 miljoen euro en is bestemd voor personele krimp, voor extra investeringen in ICT-voorzieningen en voor een remweg als implementatie onvoorzien meer tijd vraagt. Van de 5 miljoen euro flankerend budget voor de lopende CFO-opgave resteert nog 1,33 miljoen euro. Deze hebben wij hierin betrokken. De verdeling van het restantbedrag over de jaarschijven kan nog wijzigen. Wij zullen het benodigd budget met de verdeling jaarlijks actualiseren.

Naast middelen die benodigd zijn voor flankerend beleid, dient ook het tekort in 2014 als gevolg van de septembercirculaire met incidentele middelen te worden gedekt (2,68 miljoen euro). Daarmee bedraagt de totale incidentele opgave -9,6 miljoen euro. Voor de jaarschijf 2014 is de opgave -5,1 miljoen euro. Naar aanleiding van de memo ‘effecten begrotingsakkoord’ wordt de incidentele opgave in 2014 verhoogd met 700.000 euro naar -5,8 in 2014 en in totaal naar -10,3 miljoen euro.

Voor de invulling van de incidentele opgave van 10,3 miljoen euro is een lijst met incidentele bezuinigingen opgesteld. Daarvoor zijn de reserves en voorzieningen en projecten in afstemming met de programma’s nogmaals kritisch doorgenomen. Dit heeft een opbrengst opgeleverd van 10,6 miljoen euro. Deze is als volgt opgebouwd:

reserves, voorzieningen en (project) budgetten: 7,3 miljoen euro vrijval (zie paragraaf 2.3.1);
reserve MSI: 3,3 miljoen euro (zie paragraaf 2.3.2).

Het totale genoemde bedrag aan vrijval van 10,6 miljoen euro is voor een bedrag van 5,83 miljoen euro (is 5,13 plus 0,70) benodigd voor de incidentele opgave voor het jaar 2014. Het overige bedrag wordt toegevoegd aan de algemene reserve in het jaar dat het budget incidenteel beschikbaar is (zie hiervoor ook paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing).

2.3.1. Reserves, voorzieningen en projectbudgetten
Voor de incidentele opgave zijn reserves, voorzieningen en (project)budgetten beoordeeld.

Tabel 1: Vrij te spelen middelen uit reserves, voorzieningen en (project)budgetten

	Reserve	jaarschijf	Saldo reserve per 2017	Bedrag vrijval (in euro)
a.	reserve ICT	2014	583.000	300.000
b.	reserve mobiliteit	2014	881.235	1.075.000
c.	reserve kapitaalslasten	2014	4.414.730	1.000.000
d.	diverse reserves	2014	1.006.036	1.006.036
e.	reserve landinrichting	2014	758.261	100.000
f.	pensioenvoorzieningen	2014		1.000.000
g.	onderhoud parkeergarages	2014		500.000
h.	budgetten onderzoek & advies	2015		400.000
i.	publieksdienstverlening Zuid	2014		50.000
j.	verkoop verlof afschaffen	2014		200.000
k.	afschaffen kerstpakketten	2014		89.000
l.	WMO septembercirculaire en individuele voorzieningen	2014		1.618.000
	Totaal			7.338.036

a. Reserve ICT (300.000 euro)
De ontwikkeling van de reserves ICT (stortingen en onttrekkingen) laat zien dat rekening houdend met de lopende investeringen er ruimte is om 300.000 euro uit de reserve te onttrekken. De aanvullende IT-investeringen ten behoeve van versnelling digitalisering en informatiekundige vraag sociaal domein worden bekostigd uit het te vormen implementatiebudget 2014-2017.

b. Reserve Mobiliteit (1.075.000 euro)
Via de reserves voor mobiliteit kan voor 3 projecten een bedrag vrijvallen. Het project Auke Vleerstraat fase 2 valt 200.000 euro gunstiger uit dan de raming bij het raadskrediet. Over de bestedingen van de laatste 2 jaren voor project verkeersveiligheid wordt nog subsidie aangevraagd bij de regio. Met deze subsidie is nog geen rekening gehouden. Dit levert een voordeel op van 500.000 euro, dat in 2013/2014 beschikbaar komt. Tevens wordt er een hogere subsidie ontvangen voor de Zuid-Eschmarkerrondweg. Dit levert een voordeel op van 375.000 euro (definitieve inzet op incidenteel kader kan pas als de beschikking binnen is).

c. Reserve kapitaallasten Sport (1.000.000 euro)
Eind 2017 bevat deze reserve nog 4,4 miljoen euro. Uit deze reserve worden kapitaallasten van investeringen gedekt. Er kan 1 miljoen euro onttrokken worden door een combinatie toe te passen van technische maatregelen (aanpassing afschrijvingstermijn) en het verminderen van vervangingsinvesteringen.

d. Diverse reserves (1.006.036 euro)
Dit betreft een totaal van restant-budgetten van diverse reserves die opgeheven kunnen worden: o.a. reserve rekeningresultaat lopend jaar, bedrijfsvoeringsreserve, reserve knelpunten PB2009-2012, reserve rentebaten PB Roombeek.

e. Reserve landinrichting (100.000 euro)
Van het totale bedrag in de reserve landinrichting van ongeveer 750.000 euro wordt geschat dan 100.000 euro niet benodigd is. Bij de Najaarsnota 2013 zijn de reserves landinrichting en reserve niet geleverde output samengevoegd. Het restant van de samengevoegde reserves is bestemd voor de landinrichtingsprojecten in Noord (Vaneker) en de landinrichting Enschede Zuid. Wat resteert, is de financiële afwikkeling van de grondruil tussen diverse eigenaren en de halfverharding fietspaden buitengebied 2014.

f. Pensioenvoorzieningen (1.000.000 euro)
Jaarlijks wordt voor de nog niet gepensioneerde (oud)wethouders een actuariteitsberekening gemaakt voor de pensioenvoorziening. Op basis van huidige ontwikkelingen wordt geschat dat in 2014 voor 1 miljoen euro afgeroomd kan worden. De pensioenkosten die vanaf dan ontstaan, worden opgevangen binnen de exploitatie (jaarlijks budget van 400.000).

g. Onderhoud parkeergarages (500.000 euro)
Er wordt een bijdrage gedaan door een onttrekking aan de voorziening groot onderhoud. Uit onderzoek moet blijken wat het effect is op het onderhoudsniveau van de parkeergarages. Er ligt een meerjarige onderhoudsplanning aan ten grondslag (voor onderhoud en vervanging
in parkeergarages). Jaarlijks wordt 500.000 euro aan deze voorziening gedoteerd. De voorziening loopt op t/m 2017 naar 2 miljoen euro. In 2018 vindt een grote investering in onder andere de Van Heekgarage plaats, waardoor begin 2018 de voorziening 600.000 euro is gedaald. Bij 500.000 euro vrijval resteert er nog 100.000 euro voor opvang van onvoorziene punten.

h. Budgetten onderzoek & advies (400.000 euro)
Evenals in 2013 en 2014 een halvering van het budget voor onderzoek & advies.

i. Publieksdienstverlening Zuid (50.000 euro)
De beëindiging van de publieksdienstverlening aan de servicebalie Zuid levert vanaf 2014 een structureel voordeel op van 50.000 euro. Voor 2015 is dit opgenomen als dekking van de structurele bezuinigingsopgave. Voor 2014 wordt het bedrag meegenomen in de incidentele middelen.

j. Verkoop verlof afschaffen (200.000 euro)
Geen verlof verkopen voor 2014. (vanaf 2015 is deze besparing opgenomen als dekking van de structurele opgave).

k. Afschaffen kerstpakketten (89.000 euro)
Het niet meer verstrekken van kerstpakketten levert een besparing op van 89.000 euro. Voor 2014 is deze in de incidentele middelen meegenomen (vanaf 2015 in de structurele dekking).

l. WMO septembercirculaire en individuele voorzieningen (1.618.000 euro)
In 2014 heeft het Rijk in de septembercirculaire de eerder opgelegde korting op het budget voor huishoudelijk hulp teruggedraaid (818.000 euro). De verwachting is dat deze extra incidentele middelen niet te hoeven worden ingezet in 2014. Daarnaast is er een verwacht voordeel op de individuele voorzieningen van 800.000 te voorzien.

Het bovenstaande leidt tot een vrijval van 7,3 miljoen euro.

2.3.2 Overzicht MSI

Voor de MSI-projecten zijn middelen gereserveerd in de reserve MSI. Per project wordt een toelichting gegeven onder de tabel.
In de raadsvergadering d.d. 30 september 2013 is bij de behandeling van de keuzenota een motie aangenomen met betrekking tot de MSI’s. In bijlage 7.9 ruimtelijke projecten is een toelichting per MSI-project opgenomen.
In de onderstaande tabel wordt het verloop van de gereserveerde middelen over de totale periode t/m 2017 weergegeven per MSI-project. Voor de MSI projecten is 15,4 miljoen euro gereserveerd (2013-2017). In 2013 wordt hiervan 4,5 miljoen euro ingezet. Daarnaast is een kolom opgenomen met middelen uit de reserve MSI die kunnen vrijvallen en het gereserveerde bedrag na vrijval voor de periode 2014-2017. Hiermee wordt uitvoering gegeven aan de motie MSI.

Tabel 2: Overzicht MSI bedragen per project en vrijval (in euro's)

	MSI-project	Stand gereserveerd obv besluitvorming	Ingezet in 2013	Vrijval 2014/2015	Gereserveerd in periode 2014 tot 2017
a.	Plankosten herstructureringsprojecten 2013-2014-2015	1.500.000	500.000	0	1.000.000
b.	Stroinkslanden	500.000	0	500.000	0
c.	Velve Lindenhof	1.850.000	1.035.000	0	815.000
d.	Boswinkel	1.000.000	0	0	1.000.000
e.	Revitalisering Havengebied	1.600.000	1.600.000	0	0
f.	Kennispark fase I	500.000	500.000	0	0
g.	Stadsweide openbare ruimte	3.032.000	0	0	3.032.000
h.	Stadsweide kennishuis	2.000.000	100.000	900.000	1.000.000
i.	Stadsweide programmalijn	1.300.000	300.000	500.000	500.000
j.	Spoorzone (stationsomgeving)	400.000	0	400.000	0
k.	Spoorzone (fietsenstalling)	200.000	0	0	200.000
l.	Correctie kennispark in verband met Stedelijke Koers	500.000	500.000	0	0
m.	Vrijval reserve restant	1.000.000	0	1.000.000	0
	Totaal	15.382.000	4.535.000	3.300.000	7.547.000

Op basis van bovenstaande tabel wordt geconcludeerd dat 3,3 miljoen euro kan vrijvallen. Dit wordt toegevoegd aan de algemene reserve (in 2014 en 2015).

Van de resterende 7,6 miljoen voor de periode 2014-2017 is 4,6 miljoen bestemd (hieronder vallen Stadsweide openbare ruimte, Velve-Lindenhof en de plankosten herstructurering 2014). Voor de overige 3 miljoen euro is nog geen verplichting aangegaan c.q. heeft nog geen definitieve besluitvorming over de besteding plaatsgevonden. Voorgesteld wordt om deze te ont-labelen, zodat één totaalbudget beschikbaar is voor de stedelijke projecten. Hiermee ontstaat flexibiliteit voor de inzet en cofinanciering op projecten. Dit bedrag wordt eveneens toegevoegd aan de algemene reserve (in 2015) en krijgt het label stedelijke projecten mee. Dit is in beginsel beschikbaar voor het opvangen van tegenvallers (flexibiliteit). Onttrekking uit deze reserve voor een project of cofinanciering blijft mogelijk door middel van een raadsbesluit. Op dat moment wordt de afweging gemaakt of dit ingezet wordt op het project en wat dit betekent voor het weerstandsvermogen. Zie ook de paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing.

Toelichting tabel 2 reserve MSI en vrijval

a. Plankosten herstructureringsprojecten 2013-2014-2015
Voor de jaren 2013 tot en met 2015 is jaarlijks 500.000 euro gereserveerd voor regie herstructureringsprojecten. In 2013 is 500.000 euro ingezet.

b. Stroinkslanden
De gereserveerde middelen voor Stroinkslanden, van 500.000 euro, kunnen vrijvallen. Deze zijn nog niet bestemd of verplicht.

c. Velve Lindenhof
In 2013 is 1,035 miljoen euro ingezet. De inzet van de overige middelen verloopt via het MPG in 2014-2017 en zijn reeds verplicht.

d. Boswinkel
Conform de motie boswinkel wordt er tot en met 2017 totaal 1 miljoen euro gereserveerd voor dit project. Er is nog geen raadsvoorstel met planning voor de inzet van deze middelen.

e. Revitalisering Havengebied
Het budget wordt conform het raadsvoorstel uit 2010 opgehaald voor dit project in 2013.

f. Kennispark fase I
Deze middelen zijn in 2013 als reguliere projectbijdrage conform het raadsvoorstel ingezet.

g. Stadsweide openbare ruimte
Deze middelen zijn bestemd voor de openbare ruimte bij het MST. Er is nog geen raadsvoorstel in 2013, maar er is een overeenkomst uit 2009 met MST waarin afspraken zijn vastgelegd. De gereserveerde middelen worden als verplicht/bestemd meegenomen.

h. Stadsweide kennishuis
De ontwikkeling van het concept kennishuis levert een belangrijke bijdrage aan het faciliteren van de kenniseconomie. Het gereserveerde bedrag (1,9 miljoen euro na aftrek inzet 2013) betreft een stelpost. Een deel hiervan (van 900.000 euro) kan vrijvallen omdat er nog geen harde verplichtingen zijn. Hiermee wordt het budget verkleind tot 1 miljoen euro.

i. Stadsweide programmalijn
De gereserveerde middelen zijn bestemd om het proces van de programmatische uitwerking van Stadsweide te kunnen uitvoeren, initiatieven te begeleiden, stedenbouwkundige verkenning te kunnen betalen en dergelijke. Er is voor de jaren 2014 en 2015 jaarlijks 500.000 euro gereserveerd. Na de vrijval resteert er nog 500.000 euro voor de jaren 2014 en 2015.

j/k. Spoorzone (stationsomgeving/fietsenstalling)
Dit budget van 400.000 euro betreft het restantbudget van het project stationstunnel. Dit budget kan vrijvallen. Als cofinanciering blijft een bedrag van 200.000 euro beschikbaar om samen met Prorail een noordelijke ingang te realiseren. Doordat het besluit voor een fietsenstalling vertraagd is en hiervoor een jaarlijks budget aan kapitaallasten beschikbaar is vanaf 2014, is het mogelijk om dit budget als cofinanciering beschikbaar te houden (200.000 euro).

l. Correctie Kennispark in verband met Stedelijke Koers
Bij de najaarsnotitie 2013 is besloten om een correctie van 500.000 euro op het Kennispark toe te passen in verband met een lager gebleken overschot op dit project dan verwacht bij de Stedelijke Koers.

m. Vrijval reserve restant
Door inzet EFRO in Stadsweide kan uit de reserve MSI 1 miljoen euro vrijgespeeld worden in 2015.

2.4. Gevolgen van de Miljoenennota en septembercirculaire

In deze paragraaf worden de resultaten van de septembercirculaire 2013 uitgewerkt. In de circulaire staat overigens geen nieuws over de verdeling van de middelen van de decentralisaties.

Resultaat september circulaire en pensioenakkoord (in miljoen euro)	2014	2015	2016	2017
Netto resultaat septembercirculaire 2013	-3,152	-1,523	-1,425	-0,549
Lagere werkgeverslasten pensioenakkoord	0,470	0,470	0,470	0,470
Totaal	-2,682	-1,053	-0,955	-0,079

Septembercirculaire

De daling van de uitkering uit het gemeentefonds voor de jaren vanaf 2014 is het gevolg van de rijksbezuinigingen van in totaal 6 miljard euro. In de Keuzenota 2015-2017 is rekening gehouden met een daling van het gemeentefonds met 2,2 miljoen euro per jaar vanaf 2015 als gevolg van de aankondigde bezuinigingen. Deze inschatting bleek te laag te zijn. Uiteindelijk blijken de rijksuitgaven meer te dalen dan verwacht en gaat de uitkering uit het gemeentefonds hiermee trap-af. Daarnaast heeft het rijk haar investeringsplan herzien en worden investeringen van de jaren 2014 en 2015 verschoven naar 2016 en 2017. Dit zorgt nog voor een extra daling van het accres in de jaren 2014 en 2015 terwijl de uitkering uit het gemeentefonds hierdoor in 2016 en 2017 juist stijgt.

Pensioenakkoord
De VNG, IPO en Unie van Waterschappen hebben zich met de andere overheids- en onderwijswerkgevers verenigd in de VSO. De VSO heeft een akkoord gesloten met de pensioenonderhandelaars van de vakbonden. Hierbij wordt de pensioenpremie per 1 januari 2014 verlaagd doordat jaarlijks lagere pensioenopbouw benodigd is omdat de pensioenleeftijd wordt verhoogd naar 67 jaar.

De ambtenaren verkrijgen hierdoor koopkracht als gevolg van de verlaging van de pensioenpremie. Voor de gemeente dalen de werkgeverslasten. Dit levert een geschat voordeel op van ongeveer 470.000 euro per jaar.

Herijking Gemeentefonds
In de septembercirculaire wordt het voornemen bekrachtigd om de definitieve uitkomsten van de herverdeling van het gemeentefonds vanaf 2015 te presenteren in de meicirculaire 2014. Het maximale jaarlijkse nadeel bedraagt 15 euro per inwoner en bedraagt daarmee voor Enschede bijna 2,4 miljoen euro structureel per jaar. Het maximale herverdelingseffect bedraagt overigens niet 15 euro per inwoner. Als Enschede bijvoorbeeld 30 euro per inwoner moet inleveren als gevolg van de herverdeling dan wordt 2 jaren achtereen een korting opgelegd. Vanaf het eerste jaar bedraagt de korting dan 2,4 miljoen euro en wordt de korting een jaar later 4,8 miljoen euro structureel. Op dit moment is niet duidelijk of de gemeente een voor- of nadeel zal hebben bij de herverdeling.

Invoering schatkistbankieren
Op 4 juli 2013 is de wijziging van de Wet financiering decentrale overheden door de Tweede Kamer aangenomen waarmee het verplichte schatkistbankieren wordt opgelegd. De invoering wordt uiterlijk eind 2013 verwacht. Vanaf het begrotingsjaar 2014 moet de gemeente rapporteren over de uitzettingen en de leningen die tussen overheidsorganen zijn verstrekt.

EMU-saldo
Het wetsvoorstel Houdbare overheidsfinanciën (HOF) is op 23 april 2013 aangenomen door de Tweede Kamer en ligt ter behandeling nu bij de Eerste Kamer. Naar verwachting treedt de wet per 1 januari 2014 in werking. Besloten is om voorlopig de EMU-norm van -0,5% voor de decentrale overheden te handhaven. Hiervan is -0,38% bestemd voor de gemeenten. Normaliter worden de individuele referentiewaarden gepubliceerd in de septembercirculaire. Er is echter nog overleg gaande over deze verdeling waardoor pas in de 2e helft van oktober 2013 de referentiewaarden gepubliceerd zullen worden.