Inhoudsopgave
Het college presenteert de gemeenteraad een Zomernota met als focus om Enschede sterker uit de crisis te laten komen en te investeren in de toekomst. Meer dan in het verleden gaat het in deze Zomernota om perspectief. Er is nog veel onzeker, dus we handelen meer dan we gewend zijn op basis van aannames. Tegelijkertijd geldt ook dat we grote risico’s lopen als we nu geen stap vooruit zetten om te investeren. Juist ook in de leefdomeinen van mensen; wonen, werken, leren en waar nodig helpen. We laten niemand vallen.
We willen dat Enschede op een goede manier uit de coronacrisis komt. We willen ook dat de veerkracht en draagkracht waar Enschede bekent om staat, blijft. Dat vraagt lef. Lef om keuzes te maken. Lef om te investeren in onze Trots: Enschede. We blijven bouwen aan een kansrijk Enschede, het is nooit klaar. We denken daarbij aan kansen voor onze inwoners en investeringen in bestaande wijken. Onze partners zijn daarbij belangrijk: de grote instellingen in de stad en regio hebben wij goed op ons netvlies. Daarnaast zien wij ook de waarde van de plekken die zich meer in de haarvaten van de wijken (speeltuinen, huiskamers) bevinden. Die optelsom en interactie tussen groot en klein, maakt Enschede wie zij is.
We zien de gevolgen van gebrek aan investeringsruimte
De afgelopen jaren hebben we al vaker geconstateerd dat de opgave voor Enschede in het sociaal domein fors is. We constateren ook al een aantal jaren dat het Rijk ons hiervoor onvoldoende compenseert. Na jarenlange lobby zien we dat we niet alleen staan in dat standpunt. Onafhankelijke onderzoeksbureaus, de door het Rijk ingestelde adviescommissie en een arbitragecommissie delen het standpunt dat er substantieel extra geld naar gemeenten moet om de taken op jeugdzorg uit te voeren. Als we de last van deze tekorten zelf moeten dragen, gaat dat ten koste van onze kans om te investeren in de fysiek economische doorontwikkeling van onze stad. Dat hebben we nu jaren zo gedaan. We zijn op het punt waarop we de consequenties daarvan ook echt zien: gebrek aan betaalbare woningen, achterblijvende (door)ontwikkeling van onze topwerklocaties, onvoldoende voortgang op onze duurzaamheidsopgave, het achterblijven van de groei van de stad, etc. Daarbovenop komt de mogelijke middellange termijn impact van de coronacrisis op de economie en werkgelegenheid. We hebben dus niet alleen een probleem in het sociaal domein, maar ook in de fysieke stad. We willen koste wat het kost voorkomen dat Enschede stil komt te staan.
Daarom zet het college vol in op investeren in wonen en werken. Het college is er volledig van overtuigd dat daarmee ook gewerkt wordt aan opgaven in het sociaal domein. Als onze inwoners op een fijne, duurzame, groene en betaalbare plek wonen en aan het werk zijn hebben zij ook minder sociale ondersteuning nodig.
Sterker uit de crisis vraagt om actie
We zullen actie móéten ondernemen; grotere gemeenten krijgen meer geld uit het gemeentefonds. Maar als andere gemeenten groeien en Enschede blijft achter, daalt de bijdrage uit het gemeentefonds juist en zullen we jaar in jaar uit moeten blijven bezuinigen. We willen mee in de vaart der volkeren, en liever nog; iets sneller groeien dan andere gemeenten. We zien hier grote kansen, de coronacrisis heeft werken op afstand een impuls gegeven. Bovendien bevestigde de crisis de waarde van wonen in een bruisende stad met prachtige parken en landelijk gebied om de hoek. Daarom moeten we de plannen waar we de afgelopen jaren aan hebben gewerkt nu gaan uitvoeren. Daarvoor maken we substantieel middelen vrij. We zetten er vol op in om met onze plannen ook cofinancieringsgelden naar Enschede te halen zodat elke euro die we investeren een veelvoudig effect heeft. Ook in het belang van Twente.
De coronacrisis versterkt ons gevoel van actie. Op de korte termijn lijkt de impact van die crisis op de werkgelegenheid mee te vallen. Tegelijk zien we dat in verschillende sectoren ondernemers het zwaar voor hun kiezen hebben gekregen. Dat kan, zeker op de middellange termijn, consequenties hebben voor de werkgelegenheid. Het is nu of nooit. We hebben de keuze tussen investeren aan de voorkant of afwachten tot we als stad de rekening moeten betalen. Die keuze is voor het college wat dat betreft helder.
Investeren om Enschede verder te helpen
We willen juist nu (anticyclisch) investeren en de piketpalen uitzetten voor de toekomst van Enschede. Daarom is een eerste opzet gemaakt van een investeringsagenda. Richting de begroting zal deze concreter worden uitgewerkt. In deze agenda zijn projecten opgenomen die in de visie van het college en vanuit de focus op wonen en werken en onze strategische opgaven prioritair zijn. Uiteraard wordt de raad op elke afzonderlijke investering in positie gebracht om afwegingen te maken en haar budgetrecht toe te passen.
Enschede zit nog steeds niet in de luxe positie om alles wat we op ons lijstje hebben staan te kunnen doen. Wel zijn we de afgelopen jaren spaarzaam geweest. De ruimte die we daarmee in onze reserves hebben opgebouwd zetten we nu in om investeringen mogelijk te maken. We willen versnellen op die onderwerpen waarvan wij denken dat zij voor Enschede het verschil kunnen maken. Concreet zijn we van plan op korte termijn al aan de slag te gaan met een aantal projecten. Het zijn projecten die al verder gevorderd zijn in hun besluitvormingsproces(sen). We richten ons op investeringen in de stad. Om zo te werken aan de brede welvaart in Enschede. Dus niet alleen aan de ontwikkeling van nieuwe plekken in de stad. Het is belangrijk dat ook mensen die al in Enschede wonen hier hun plek blijven vinden. Gezondheid, werk en de leefomgeving zijn bepalend in het leven van onze inwoners (brede welvaart).
Het middelenkader: Offensief begroten
Ook voor deze Zomernota geldt dat de optelsom van de verschillende ambities, afspraken en taken niet in verhouding staat tot de middelen die we tot onze beschikking hebben. We moeten (wederom) keuzes maken. We zijn wel op het punt gekomen dat we (meer) risico durven te nemen om onze doelstellingen te bereiken. We begroten offensiever: We gaan uit van meer geld vanuit het Rijk. Die aanname baseren wij op verkiezingsprogramma’s van de afgelopen Tweede Kamerverkiezingen en de diverse onderzoeken. We kunnen ook offensiever begroten omdat onze financiële positie er heel anders uit ziet dan in het verleden. Onze reservepositie is sterk en dus kunnen we ook iets minder voorzichtig begroten omdat we eventuele tegenvallers beter op kunnen vangen. Op basis van een analyse van de positieve jaarrekeningresultaten van afgelopen jaren kunnen we vooruitkijkend voor bijna 3 miljoen euro ruimte in budgetten vrijmaken. Dat geeft lucht om op andere onderwerpen te kunnen investeren. Denk daarbij aan kansengelijkheid en realisatie van vastgestelde visies.
Het huishoudboekje met onze jaarlijkse inkomsten en uitgaven blijft zich echter in een zorgelijke situatie bevinden. Hoewel we ons maximaal willen inspannen om met investeringen de gevolgen van de coronacrisis voor de stad te bestrijden zorgt het middelenkader wel voor een financiële begrenzing. De financiële foto is opgenomen in hoofdstuk 3. Wanneer we geen risico’s zouden nemen, zouden we zelf de Zomernota ‘op slot’ draaien. Dat gaat ten koste van onze ambitie voor de stad en bovenal de kansen die we voor Enschede zien. En het zijn juist die kansen waar dit college voor gáát.
De nadruk in deze Zomernota ligt dus vooral op het perspectief. Daarom is het extra van belang om heldere financiële kaders te stellen. Uitgangspunten van het college hierin zijn onder andere dat realistische aannames gedaan worden met betrekking tot de genoemde onzekerheden en dat de financiën niet mogen verslechteren ten opzichte van de begroting 2021. Er is nog veel onzeker. Wat komt er uit de herijking van het verdeelmodel gemeentefonds? Hoeveel extra middelen jeugd stelt het kabinet beschikbaar? Wat zit er voor gemeenten in de plannen van het nieuwe kabinet? We sluiten niet uit dat bij de begroting de situatie dusdanig anders is dat we onze plannen op onderdelen nog moeten herzien.
We staan als stadsbestuur ook nog aan de lat om de taakstellingen die in het verleden in de begroting zijn opgenomen in te vullen. Daarbij blijft transformatie van het sociaal domein essentieel. We gaan er vanuit dat het Rijk gemeenten ook structureel gaat compenseren voor tekorten op jeugd. Desondanks blijven we ons inzetten voor het zo effectief en efficiënt mogelijk werken in het sociaal domein. Waarbij we blijven zorgen voor de mensen in de stad, we blijven de goede dingen doen. Juist ook nu bijvoorbeeld de jeugd onze extra aandacht verdiend.
Trots en met lef bouwen aan kansrijk Enschede
Het college is in deze Zomernota in staat geweest om aflopende reeksen te verlengen, onhaalbare taakstellingen af te voeren en ruimte voor nieuw beleid te creëren. Omdat het saldo van de nieuwe begroting voldoet aan de gestelde uitgangspunten concluderen we dat we een balans hebben gevonden tussen investeren en een gezond financieel beleid. Een situatie van waaruit we samen aan de slag kunnen om Enschede nog mooier te maken.