Inhoudsopgave
We werken aan Enschede op grote en op kleine schaal: Toptechnologische ontwikkelingen zijn net zo nodig voor een goede toekomst als aantrekkelijke wijken met wijkgebouwen, nabije voorzieningen en groenblauwe projecten. We hebben aandacht voor zowel de grote als kleine schaal van Enschede. De afgelopen jaren hebben we samen mooie dingen bereikt en in gang gezet. Tegelijk blijft er altijd werk te doen.
Met handel, advies & onderzoek, gezondheidszorg en onderwijs als grootste sectoren heeft Enschede een goede economische basis. Dit zijn belangrijke banenmotoren voor onze stad. Die moeten we vasthouden en uitbreiden. Dat doen we door in te zetten op waar we sterk in zijn: technologie, waar startups en scale-ups zich kunnen ontwikkelen. We werken samen met bijvoorbeeld de Twenteboard en de stad Munster aan versterking van de chip-, medische- en energietechnologie. Daarnaast speelt de (digitale) creatieve sector een belangrijke rol in de innovatiekracht van Enschede. Om antwoord te geven op grote vragen, is anders denken over vraagstukken een voorwaarde. Om innovatie op gang te helpen en te houden, werken we samen met een grote reeks partijen en partners in onze gemeente. Voorbeelden zijn de woningbouwcorporaties en de Twente Board, maar ook de inzet van ervaringsdeskundigen en inwoners helpt daarbij. Alleen op die manier kunnen we antwoord geven op de vragen van de toekomst.
Deze begroting wordt in de gemeenteraad besproken, kort voor de Tweede Kamerverkiezingen plaats hebben. We weten niet of het volgende kabinet de financiële koers van het huidige kabinet voortzet. Als dat zo is, dan ontkomen wij er niet aan om bij de zomernota van 2024 scherpe keuzes aan de gemeenteraad voor te leggen. Daar komt bij dat we niet uitsluiten dat onze keuzes en mogelijkheden uiteindelijk mede worden bepaald door krapte op de arbeidsmarkt in brede zin. Kort gezegd: We bevinden ons in een periode van veel onzekerheden en onvoorspelbaarheid. Juist in die woelige (financiële) omstandigheden is het zaak om als bestuur koers te houden.
We bouwen door aan en in onze stad
Eén van de pijlers onder het coalitieakkoord in Enschede is dat we alles doen om verder te bouwen aan Enschede, in alle opzichten. Dat vraagt om wendbaarheid en keuzes. We kiezen met zorg de dossiers waar we onze inzet op plegen: de ontwikkeling van het nieuwe zwembad, de samenwerking in de Spoorzone Hengelo-Enschede, het ondersteunen van jongeren en gezinnen en menselijke maat. Ook in het brede asielvraagstuk hebben we als grootste stad van Overijssel onze verantwoordelijkheid genomen. Datzelfde geldt voor de discussie rond de ijsbaan. We zijn zelfbewust: wat we doen, doen we goed en passend bij onze stad en haar inwoners. Bij de presentatie van de zomernota 2023 was onze boodschap dat we werken aan een stad die ook voor toekomstige generaties aantrekkelijk is om in te wonen, werken en recreëren. Waar genoeg woningen zijn, het ook bij warm weer fijn vertoeven is, het verkeer veilig is en het culturele aanbod aantrekkelijk. Daar hoort bij dat we keuzes moeten maken; geld valt maar één keer uit te geven en schaarse (ambtelijke) capaciteit zal gericht voor de stad moeten worden ingezet. Dat geldt ook in bijvoorbeeld de bouw, de zorg en de IT. We voelen ons medeverantwoordelijk om dat verstandig te doen.
De viering van 700 jaar Enschede komt langzamerhand dichterbij. De voorbereidingen zijn gestart. Het moet een feest worden van en voor Enschede, met blijvende herinnering aan dit bijzondere jaar. Ook als we terugblikken bouwen we aan de toekomst.
De strategische investeringsagenda en het bijbehorende investeringsfonds is ingericht om er ook voor de toekomst voor te zorgen dat Enschede een aantrekkelijke woon-, werk- en leefomgeving blijft. Deze coalitieperiode werken we aan het verder structureel financieren van deze strategische investeringsagenda. Daarbij zoeken we succesvol verbinding met geldstromen van provincie, Rijk of Europa. Onze plannen worden ook daar positief beoordeeld. Niet alleen via de strategische investeringsagenda dragen we bij aan een fijne stad. Dat doen we in de volle breedte van wat we doen in alle delen van Enschede.
De Omgevingsvisie voor Enschede, waaraan op dit moment de laatste hand wordt gelegd, geeft richting aan de vraagstukken binnen de fysieke leefomgeving van onze stad. De Omgevingsvisie maakt ook een koppeling met de sociale opgaven waar wij voor staan. Bijvoorbeeld door het bevorderen van een gezonde levensstijl en sociale cohesie met openbaar groen. Dat nodigt uit om te bewegen en ontmoeten.
In 2024 start de uitvoering van het groenambitieplan Enschede, met als uitgangspunt: Enschede als ‘één groot, groen park’. Hittestress en regenwater zijn zorgen waar Enschede ook voor de toekomst oplossingen voor moet vinden; we ondervinden overlast bij grote regenbuien en zijn de eerste regio met code rood vanwege (drink)watertekort. Dit probleem biedt ook kansen voor mooie projecten, zoals bijvoorbeeld groen-blauw Twekkelerveld. Verbindingen tussen landelijk gebied en bebouwde omgeving krijgen speciale aandacht.
Ook veiligheid speelt een cruciale rol in de beleving van een veilige stad. Daarom besteden we steeds meer aandacht aan de verbinding tussen veiligheid en andere thema’s, zoals zorg. Door logische combinaties te maken, kunnen we maatschappelijke problemen in gezamenlijkheid aanpakken. Op het gebied van sociale voorzieningen willen we ons richten op het welzijn van onze inwoners door middel van vitaliteitsprogramma's en investeringen in onderwijs. We streven ernaar om in deze woelige tijden vast te houden aan onze koers en te blijven investeren. Dit doen we vanuit een heldere visie over welke stad we willen zijn.
De woningnood vraagt om oplossingen die ons op korte termijn, voor langere tijd vooruit helpen. Daarom is tempo maken en behouden rond dit vraagstuk cruciaal. Er zijn extra middelen beschikbaar om huisvesting van aandachtsgroepen te versnellen. Naast het toevoegen van meer woningen is vooral ook het duurzaam maken van woningen gericht op tegengaan van energiearmoede (bijvoorbeeld in Twekkelerveld en de zuidwijken)een belangrijk punt. Dit draagt bij aan de bestaanszekerheid.
We zien onze rol als overheid veranderen
De rol van de overheid is voortdurend in verandering, dat vraagt ook iets van de manier waarop wij naar de stad kijken. Het bieden van ruimte aan verschillende ervaringen, verhalen en behoeften helpt bij het ontwikkelen van passend beleid en passende voorzieningen.
Ondanks de financiële risico's die we voor ons zien, zoals de stijgende bouwkosten, stijgende loonkosten en rente, zijn we toch van plan om te blijven investeren. We realiseren ons dat het doen van goede dingen keuzes met zich meebrengt en dat er aandacht nodig is voor onze gemeentelijke organisatie. Daar komt bij dat de goede dingen doen voor de stad, vraagt om steeds verder gaande integraliteit. Er zijn dus meer mensen binnen én buiten de organisatie nodig om tot goede plannen te komen.
Als het gaat over kansengelijkheid en onze inclusieve visie, is er nog werk aan de winkel. Zowel voor ons als gemeente als voor de samenleving in brede zin. Er zijn helaas nog teveel jongeren die hulp nodig hebben en gebruik moeten maken van jeugdzorg. Ook is er een grote groep inwoners die te maken heeft met zorgen rond bestaanszekerheid. De groep mensen die hulp nodig heeft groeit, dat is een van de bijwerkingen van de stijgende inflatie. Het is een opgave waar we als samenleving samen voor staan. We gaan uit van de menselijke maat en blijven dat doen. We zien dat onze inwoners dit merken in onze dienstverlening; we zorgen dat mensen die het nodig hebben ook worden geholpen. Dat gaat om een brede groep; zowel op inkomen als (jeugd)zorg. Op dit moment helpen we meer jongeren en gezinnen dan ooit. Des te belangrijker is het dat zo helder mogelijk is waar mensen terecht kunnen en welke hulp ze mogen verwachten.
Deze begroting legt een vergrootglas op de ambities op een klein deel van onze taken. Veel meer dan wat in deze begroting naar voren komt, besteden onze ambtenaren energie aan zogenaamde ‘reguliere taken’. Dienstverlening die met zorg wordt uitgevoerd door grote delen van onze organisatie, die lang niet altijd bij naam genoemd worden. We zien dat het aantal taken voor gemeenten de afgelopen jaren is gegroeid en dat de intensiteit van die taken is toegenomen. Dat zorgt voor werkdruk bij medewerkers. Ook de grote uitstroom van personeel door pensionering en de krapte op de arbeidsmarkt dragen daaraan bij. Met name de vergrijzing kan voor de gemeente in de toekomst leiden tot additionele kosten. Dat is een tendens die ook bij andere organisaties in onze Nederlandse economie in toenemende mate waarneembaar is.
De houding van het Rijk draagt niet bij aan een solide toekomstplan
Het kabinet Rutte IV heeft besloten dat gemeenten in totaal 3 miljard euro minder te besteden krijgen vanaf 2026. Dat betekent voor Enschede dat we ongeveer 30 miljoen euro per jaar minder kunnen uitgeven, wat in de jaren daarna nog verder oploopt. Daar komt bij dat gemeenten extra taken hebben gekregen als het gaat om vluchtelingen- en asielopvang of de afhandeling van de toeslagenaffaire. Bovendien is er sprake van een fors aantal openeinderegelingen. Ook het aantal wetten waaraan gemeenten moeten voldoen neemt toe, bijvoorbeeld de wet open overheid, AVG, omgevingswet of de klimaatwet.
Enschede ziet zichzelf, net als andere gemeenten, steeds meer voor een onuitvoerbare opdracht gesteld als de door het Rijk voorgenomen bezuinigingen daadwerkelijk doorgaan. Er wordt intensief gelobbyd op dit punt, maar het Rijk geeft nog geen blijk van hernieuwde inzichten. De hoop is nu gevestigd op het nieuw te vormen kabinet. Waarbij we gemeenten als cruciale spil zien in de uitvoering van plannen. Dat maakt dat wij ons, ook in deze woelige tijden, blijven inzetten voor onze prachtige gemeente.
