Inhoudsopgave
Voor Nederland en de wereld was 2024 een roerig jaar. Nederland kreeg een nieuw kabinet, onder leiding van minister-president Schoof. In Oekraïne woedt nog steeds oorlog. Ook in Enschede is dat voelbaar, vooral bij de circa 600 Oekraïense ontheemden die in onze stad onderdak vonden. Ook de situatie in Gaza en de ontwikkelingen in Syrië, waar het regime van Assad ten val kwam, raken mensen in onze stad.
2024 was ook zeker een bewogen jaar voor Enschede. We startten met de voorbereiden op ons 700-jarig bestaan. Het was ook een jaar van successen, bijvoorbeeld op sportief vlak. Na een moeilijke periode wisten de FC Twente-heren zich in 2024 weer te plaatsen voor Europees voetbal, terwijl de FC Twente-dames zelfs landskampioen werden. Restaurant Joann behaalde een Michelinster, waarmee Enschede na 23 jaar weer een Michelinrestaurant heeft.
2024 was zeker niet voor al onze inwoners een jaar om positief op terug te kijken. Hevige stortbuien zorgden er op 21 juli voor dat meer dan 60 Enschedese huishoudens hun huis, tijdelijk of permanent, moesten verlaten. De impact hiervan op het persoonlijke leven van deze gezinnen is groot. Als gemeente hebben we ons best gedaan om hen zo goed als mogelijk ondersteuning te bieden in deze moeilijke periode.
In 2024 hebben we ons intensief ingespannen om het Rijk duidelijk te maken dat de voorgenomen bezuinigingen op het gemeentefonds desastreuze effecten hebben. Bij de Voorjaarsnota 2025 van het kabinet moet blijken of onze inspanningen leiden tot het terugdraaien van de greep uit de gemeentekas. Ondertussen zijn we wel gestart ons voor te bereiden op eventuele ombuigingen om onze begroting en organisatie in balans te houden.
Inclusief Enschede
In 2024 stonden drie doelen centraal binnen de opgave Inclusief Enschede: werken aan bestaanszekerheid, gezond leven voor iedereen toegankelijk(er) maken, en het vergroten van kansengelijkheid. Deze thema's zijn integraal benaderd, omdat ze elkaar beïnvloeden en versterken. De inzet op bestaanszekerheid draagt bij aan een gezonder leven en vergroot gelijke kansen, terwijl gelijke kansen leiden tot meer bestaanszekerheid. Door integraal naar deze thema’s te kijken zorgen we ervoor dat we maximaal effect boeken met gepleegde interventies. Zaken als vroegsignalering en schuldhulpverlening blijven essentieel als vangnet in onze aanpak.
De gemeente stimuleerde het afgelopen jaar een leefomgeving die uitdaagt tot gezond gedrag, zoals wandelen, fietsen, spelen en ontmoeten. Dit deden we bijvoorbeeld door het aanleggen van een skatepark in de binnenstad en het aanleggen van het crossbos in Helmerhoek. In Glanerbrug hebben we in het kader van gezonde buurten met bewoners van de Bultsweg en omgeving gekeken naar de herinrichting van de openbare ruimte.
In 2024 hebben we in Enschede het AZC gerealiseerd. De verhuizing van bewoners van de tijdelijke opvanglocatie bij het vliegveld naar de nieuwe locatie is in alle rust verlopen. De gemeente heeft strategische nota’s op het gebied van Jeugd, Wmo (Wet maatschappelijke ondersteuning) en gezondheid afgerond. Deze nota's vormen de basis om de komende jaren stappen vooruit te zetten in de uitvoering.
We hebben in 2024 ook zoveel mogelijk ingezet op preventie, vanuit de overtuiging dat dit in het belang is van kinderen. We zien op dit moment nog steeds grote tekorten op jeugdhulp. In de jeugdhulp is wel een daling te zien van het aantal zware voorzieningen en het percentage kinderen met jeugdbescherming ten opzichte van jeugdhulp is afgenomen. Dat zijn positieve ontwikkelingen, maar we realiseren ons dat we nog veel te doen hebben.
Aantrekkelijk Enschede
Het afgelopen jaar zijn er weer toonaangevende evenementen in Enschede geweest en is het aantal bezoekers aan onze binnenstad gestegen. Enschede bruist. Bijvoorbeeld bij de opening van het jubileumjaar tijdens Enschede Lights Up, maar zeker ook tijdens Gogbot, de Museumnacht en het Makersfestival. Mooie bouwprojecten, zoals Bundle bij de Performance Factory, werden in 2024 opgeleverd en bieden jong talent een thuis in onze stad. Door jaarlijks geld te reserveren voor onze strategische investeringsagenda zorgen we dat het mogelijk blijft om door te bouwen aan onze stad, nu en in de toekomst.
Om Enschede economisch te versterken, hebben we ingezet op het vergroten van de bereikbaarheid van banen en het verbeteren van de verbinding van Enschede met aanliggende economische centra. De bereikbaarheid van banen neemt de afgelopen jaren toe, voornamelijk vanwege groei van banen in Twente, bijvoorbeeld op het Kennispark. We zien dat netcongestie en stikstof snellere groei van de werkgelegenheid in de weg zit, bijvoorbeeld op Techbase.
We hebben in 2024 ook flink geïnvesteerd in vergroening en verduurzaming. Voor 25% van alle bermen in het landelijke gebied schakelden we over naar duurzaam bermbeheer. We hebben 7,2 hectare bloemrijke akkerranden ingezaaid. De bomenteller staat eind 2024 op 90.000 bomen. En we hebben de doelstelling bereikt om bij minstens 80% van de projecten in de openbare ruimte minimaal 1 klimaatlabel te stijgen. Deze projecten vallen onder de opgave GroenBlauw Enschede. Voorbeelden van concrete projecten in de openbare ruimte die bijdragen aan deze opgave zijn de herinrichting van de Perikweg en de aanpak van de Minister Loudonlaan (GroenBlauw 't Zwik), de Kerkstraat (GroenBlauw Glanerbrug) en de Elferinksweg (GroenBlauw Stadsveld).
Open Enschede
We willen als organisatie open en transparant zijn. Daar hebben we ook het afgelopen jaar weer hard aan gewerkt. In het kader van de Wet open overheid (Woo) werkten we aan het op orde brengen van de informatiehuishouding en zijn we gestart met actieve openbaarmaking van informatie. In 2024 ontvingen we in totaal 56 Woo-verzoeken, waarvan een aantal een forse claim legde op personele capaciteit.
In 2024 heeft het programma 'Open Enschede' zich gericht op de houding en het gedrag van de gemeente en haar medewerkers, met als doel een mensgerichte gemeente te zijn met een toegankelijke dienstverlening. De gemeente wil duidelijk en persoonlijk communiceren, openstaan voor initiatieven uit de samenleving en goed samenwerken met partners. In het kader van dit programma is dit jaar de week van open Enschede georganiseerd. Ook werd het handvest burger-overheid ondertekend. Dat zijn 11 concrete gedragsregels die een belofte zijn aan onze inwoners. Enschede is de eerste gemeente in Nederland die het handvest heeft ondertekend.
In 2024 openden we het ‘hulploket vergunningen’ om extra dienstverlening te bieden aan inwoners die minder digitaal vaardig zijn. De stadspeiling laat zien dat inwoners onze dienstverlening en communicatie waardeerden met respectievelijk een 7.5 en 7.6. Daarmee scoort Enschede bovengemiddeld in relatie tot andere steden van meer dan 100.000 inwoners.
Financiën en Organisatie
2024 was een jaar van behoorlijke financiële uitdagingen voor de gemeente. Zo zagen we stijgende zorgkosten, zowel op jeugdzorg als WMO. Ook hebben we te maken gehad extra lasten omdat we inwoners op Pathmos en Stadsveld hebben ondersteund na de extreme regenval op 21 juli. Culturele instellingen zijn aanvullend gecompenseerd voor loon- en prijsstijgingen en de gemeente heeft kosten op zich genomen in verband met de stopzetting van het project huiskamer van de stad. Aan de andere kant waren er ook voordelen. Zo was er sprake van hogere parkeerinkomsten dan voorzien, veroorzaakt door de aantrekkingskracht van onze binnenstad. Per saldo is over 2024 sprake van een nadeel van 16,3 miljoen euro, waar bij het opstellen van de begroting nog uitgegaan werd van een nadeel van 4,7 miljoen euro. Toch staat Enschede er eind 2024 financieel gezien goed voor.
We hebben voldoende buffers om financiële risico's op te vangen. Tegenover het nadeel van 16,3 miljoen euro staat een voordelig effect uit de circulaires Gemeentefonds van 15,8 miljoen euro dat rechtstreeks aan de algemene reserve is toegevoegd. De raad heeft bij de 1e tussenrapportage tot deze andere verwerkingswijze besloten. Onze schuldenpositie is laag en drukt daardoor niet zwaar op onze begroting. We hebben ons investeringsniveau de afgelopen jaren weer goed op peil gebracht. En doordat Enschede al jaren terughoudend omgaat met lastenverzwaring bewegen we steeds verder naar het landelijk gemiddelde qua lastendruk. Vooruitkijkend is het vooral van belang of de Rijksoverheid doorzet op de korting op het gemeentefonds. Dit zal richting de zomernota 2025 duidelijk worden.