9. Bijlagen, onderdeel jaarrekening

9.1. Staat van reserves

OmschrijvingBedragen x 1.000 Euro's	Stand per 01-01-2017	Rente	Dotaties	Onttrekkingen	Overige mutaties	Stand per 31-12-2017
Maatschappelijke ondersteuning
Res Gemeentelijkesociale huisvesting	271	20	0	0	0	292
Reserve Vrouwenopvang	325	0	110	0	0	435
Res Maat. opvang en verslavingzorg	446	0	399	0	0	845
Gezond Meedoen convenant Menzis	221	0	0	0	0	221
Reserve Sociaal Fonds	3.491	0	496	721	0	3.266
Reserve Maatschappelijk functieSport	526	0	0	220	0	306
Egalisatiereserve Beschermd Wonen	0	0	6.786	1.752	0	5.034
Versterken economie
Reserve mobiliteit	8.598	0	2.624	1.022	0	10.199
Re-Integratie en Inburgering	800	0	0	200	0	600
Dienstreserve DCW	271	0	600	0	0	871
LEA	1.243	0	767	166	0	1.844
Duurzame leefomgeving
Reserve kapitaallasten	208	0	799	0	0	1.007
Reserve duurzaamheid	1.163	0	8	475	0	696
Nog uit te voeren werkzaamheden	1.668	0	163	0	0	1.830
Integraal Veiligheidsplan	141	0	0	0	0	141
Integratie AZC in de wijk	0	0	300	0	0	300
Reserve rente jaarl. bijdr. BWS	0	0	0	0	0	0
Reserve parkeren	6.412	115	27	2.703	0	3.851
Reserve grondbedrijf	-9.321	0	7.689	131	0	-1.763
Res exploitatieresult bouwvergunning	725	0	0	225	0	500
Herstel opgebroken bestrating	423	0	0	0	0	423
Egalisatiereserve Markten	27	0	0	26	0	1
Landinrichting	295	0	-100	0	0	195
Gronduitgifte	2.212	0	0	45	0	2.168
Gebiedsontwikkeling	0	0	282	0	0	282
Reserve Muziekfonds	105	3	0	0	0	108
Reserve stadsverfraaiing	263	2	0	0	0	265
Reserve wijkbudgetten	183	0	117	183	0	117
Reserve Monumentenbeleid	68	0	12	5	0	74
Dienstverlening en financieel beleid
Weerstandsvermogen	37.312	0	21.167	8.017	0	50.462
Rekeningresultaat lopend jaar	13.502	0	-13.502	0	0	0
Majeure investeringsopgaven	4.323	0	324	1.741	0	2.905
Innovatiebudget	217	0	0	0	0	217
Risico regionale dienstverlening	200	0	0	0	0	200
Flankerend beleid	3.454	0	4.250	3.595	0	4.109
Raadsimpulsen	150	0	0	25	0	125
Asiel & Integratie	0	0	1.300	0	0	1.300
Investering externe activiteiten	187	2	0	0	0	188
IT - Gem.brede software	776	7	987	1.228	0	542
Vervanging ICT	1.607	14	3.412	3.293	0	1.741
H&S - Werkplekinrichting	897	8	562	394	0	1.074
H&S - Leegstandsreserve	1.241	11	656	585	0	1.323
Vastgoed	6.635	200	6.644	4.329	0	9.151
Onderwijshuisvesting	6.813	180	1.897	3.483	0	5.406
Vervangingsinvestering sport	151	5	0	156	0	0
Eigen vermogen	98.229	568	48.774	34.719	0	112.853
Gerealiseerd resultaat 2017						-8.387
Eigen vermogen						104.466

Toelichting
Hieronder wordt het doel waarvoor de reserves zijn ingesteld, per reserve toegelicht. De mutaties in de reserves worden alleen toegelicht, wanneer de mutaties 400.000 euro of hoger zijn geweest.

Maatschappelijke ondersteuning

Reserve Gemeentelijke sociale huisvesting
Doel	Reserve is gevormd uit een schenking en is bedoeld voor financiële hulp bij huisvestingsproblemen.
Toelichting op de mutaties	Over 2017 hebben geen mutaties plaatsgevonden van 400.000 euro of hoger.

Reserve vrouwenopvang
Doel	Reserve is bedoeld om jaarlijkse fluctuaties in de baten en lasten van de vrouwenopvang te egaliseren. Eventuele beschikbare middelen worden regionaal ingezet.
Toelichting op de mutaties	Over 2017 hebben geen mutaties plaatsgevonden van 400.000 euro of hoger.

Reserve Maatschappelijke opvang en verslavingszorg
Doel	Reserve is bedoeld om jaarlijkse fluctuaties in de baten en lasten van de maatschappelijke opvang te egaliseren. Eventuele beschikbare middelen worden regionaal ingezet.
Toelichting op de mutaties	Over 2017 hebben geen mutaties plaatsgevonden van 400.000 euro of hoger.

Reserve Gezond meedoen convenant Menzis
Doel	Deze reserve is ingesteld om de kosten die voortvloeien uit de uitvoering van het convenant tussen de gemeente Enschede en Menzis op te vangen.
Toelichting op de mutaties	Over 2017 hebben geen mutaties plaatsgevonden van 400.000 euro of hoger.

Reserve Sociaal Fonds
Doel	Deze reserve wordt ingezet ter dekking van de lasten van het investeringsprogramma voor de transformatieagenda Sociaal Domein.
Toelichting op de mutaties	Met het Raadsbesluit "Bouwen aan een duurzaam en solide sociaal stelsel" van 8 juni 2015 is deze reserve ingesteld en is voor 2017 het daarvoor gereserveerde bedrag van 495.708 euro aan deze reserve toegevoegd. Daarnaast zijn in 2017 voor het investeringsprogramma voor de transformatieagenda Sociaal Domein diverse projecten uitgevoerd en de daarmee gepaard gaande kosten van 720.842 euro aan deze reserve onttrokken.

Reserve Maatschappelijke functie Sport
Doel	Deze reserve wordt ingezet ter dekking van lasten die samenhangen met de pilot arbeidsreïntegratie via sport en het actieplan voor de vitale sportverenigingen.
Toelichting op de mutaties	Over 2017 hebben geen mutaties plaatsgevonden van 400.000 euro of hoger.

Egalisatiereserve Beschermd wonen
Doel	Reserve is bedoeld om jaarlijkse fluctuaties in de baten en lasten van Beschermd wonen te egaliseren. Eventuele beschikbare middelen worden regionaal ingezet.
Toelichting op de mutaties	Het saldo van het product Beschermd wonen van 2016 van 1,14 miljoen euro en van 2017 van 5,6 miljoen euro zijn in 2017 aan deze reserve gedoteerd. De uitname voor de verdeling onder de centrumgemeenten van 1,752 mln is aan de reserve onttrokken.

Versterken economie

Reserve Mobiliteit
Doel	Reserve bedoeld voor de egalisatie van baten en lasten van mobiliteitsprojecten
Toelichting op de mutaties	De dotaties en onttrekkingen zijn opgenomen in de PB2017-2020 en daarna bijgesteld na het vaststellen van het mobiliteitsplan in de raad. De dotaties hebben conform begroting plaatsgevonden. De onttrekkingen volgen uit de aanvragen uit het mobiliteitsplan.

Reserve Reïntegratie en inburgering
Doel	Het financieren van uitgaven reïntegratieactiviteiten en inburgering
Toelichting op de mutaties	Over 2017 hebben geen mutaties plaatsgevonden van 400.000 euro of hoger.

Dienstreserve DCW
Doel	Reserve bestemd om niet voorziene kosten aan het pand Kuipersdijk op te vangen.
Toelichting op de mutaties	In 2017 is 600.000 euro aan de beschikbare budgetten toegevoegd via de Zomernota/Programmabegroting vanwege voorziene kosten voor herhuisvesting DCW in 2018.

Reserve LEA
Doel	Reserve bedoeld voor de egalisatie van de opbrengsten en kosten van de Lokaal Educatieve Agenda 2015-2018.
Toelichting op de mutaties	De toevoeging van 767.900 euro betreft een dotatie aan deze egalisatiereserve van nog niet ingezette middelen voor de LEA-actielijnen 1 (Jongerenparticipatie 7.000 euro), 3c (Kindcentra 701.000 euro), 3d (Duurzaamheidseducatie 15.900 euro) en 5 (Beroepsoriëntatie 44.000 euro). Voor de Actielijnen 3a (Stimuleringthema's 81.200 euro), 4 (Begeleiding Structureel 57.300 euro) en Vouchers onderwijsbegeleiding (31.500 euro) is in totaal 166.000 euro onttrokken aan deze reserve. Dotaties en onttrekkingen aan deze reserve zijn conform het Raadsbesluit LEA van 23 maart 2015. Per saldo in 2017 een toevoeging van 601.000 euro.

Duurzame leefomgeving

Reserve kapitaalslasten
Doel	De reserve is ingesteld om vrijvallende kapitaallasten te reserveren en om schommelingen in werkelijke kapitaallasten op te vangen.
Toelichting op de mutaties	Conform het beleidsplan Openbare verlichting 2018-2021 is er in 2017 149.000 euro gestort in de reserve kapitaallasten. Daarnaast is er voor 500.000 euro gestort van de ruimte in de kapitaallasten in de reserve waardoor voor beheer wegen nog een tekort resteert van 92.000 euro. Daarnaast is er nog een storting gedaan van 150.000 euro conform begroting mbt terugverdien model voor de AD gefinancierde organisatie.

Reserve duurzaamheid
Doel	De middelen in deze reserve zijn beschikbaar gesteld voor duurzaamheid.
Toelichting op de mutaties	300.000 euro is onttrokken als bijdrage voor de systematiek groene leges in 2017. In het kader van versnelling duurzaamheid is 85.000 euro ingezet. Voor het incidenteel middelenkader is 90.000 euro onttrokken conform programmabegroting 2016.

Reserve nog uit te voeren werkzaamheden
Doel	Betreft nog uit te voeren werkzaamheden ihkv beheer wegen, monumenten, bodem uitvoeringsprogramma, etc.
Toelichting op de mutaties	Over 2017 hebben geen mutaties plaatsgevonden van 400.000 euro of hoger.

Reserve Integraal veiligheidsplan
Doel	Reserve is ingesteld om de meerjarige kosten te dekken voor veiligheidsprojecten.
Toelichting op de mutaties	Mutaties groter of gelijk aan 400.000 toelichten, onderbouwd met raadsbesluit.

Reserve Integratie AZC in de wijk
Doel	Reserve is bij de jaarrekening 2015 gevormd en dient ter bevordering van de sociaal-maatschappelijke inbedding van vluchtelingen.
Toelichting op de mutaties	Mutaties groter of gelijk aan 400.000 toelichten, onderbouwd met raadsbesluit.

Reserve Parkeren

Doel

Deze reserve van het parkeerbedrijf bestaat uit een drietal deelreserves, die bij besluit van de Raad (PB 2011-2014) zijn samengevoegd:

•de reserve Egalisatie Risico's Parkeergarage ingesteld ten behoeve van het opvangen van de aanloopverliezen van de H.J. van Heekgarage. De exploitatieresultaten worden afgewikkeld via deze egalisatiereserve;
de reserve Parkeergarage, ingesteld ten behoeve van het afdekken van de reserve egalisatie risico's parkeergarage;
de bestemmingsreserve Parkeren Roombeek. Hierin is de afkoopsom, voor een periode van 15 jaren, gestort voor de jaarlijkse kosten voor invoering, beheer, exploitatie en parkeerregulering in Roombeek door PBE en het beheer, de exploitatie en het onderhoud van de parkeergarage de Brouwerij.

Toelichting op de mutaties

De onttrekking aan de parkeerreserve is onderdeel van besluitvorming bij de jaarrekening 2016 en de programmabegroting 2017.

Reserve Grondbedrijf
Doel	Buffer ten behoeve van het egaliseren van zowel positieve als negatieve resultaten op de exploitatie van gronden. Het verloop van deze reserve wijzigt als gevolg van de actualisatie van de grondcomplexen in het Meerjaren Perspectief Grondbedrijf (MPG). Zie paragraaf grondbeleid.
Toelichting op de mutaties	Mutaties groter of gelijk aan 400.000 toelichten, onderbouwd met raadsbesluit.

Reserve Exploitatieresultaat bouwvergunningen
Doel	Reserve ter egalisatie van de opbrengsten en kosten betreffende bouwvergunningen ten einde fluctuaties in de tarieven aan de burger te reduceren.
Toelichting op de mutaties	Geen mutaties groter of gelijk aan 400.000 euro.

Reserve Herstel opgebroken bestrating
Doel	Reserve om de verschillen in de kosten en opbrengsten van partijen die toestemming krijgen om in gemeentelijke straten en wegen werkzaamheden te verrichten (bijvoorbeeld bekabelaars) op te vangen.
Toelichting op de mutaties	Over 2017 hebben geen mutaties plaatsgevonden van 400.000 euro of hoger.

Egalisatiereserve markten
Doel	Reserve ter egalisatie van de opbrengsten en kosten betreffende markten ten einde fluctuaties in de tarieven aan de burger te reduceren.
Toelichting op de mutaties	Geen mutaties groter of gelijk aan 400.000 euro.

Reserve Landinrichting
Doel	Reserve bedoeld voor de financiering van het project Landinrichting.
Toelichting op de mutaties	Mutaties groter of gelijk aan 400.000 toelichten, onderbouwd met raadsbesluit.

Reserve Gronduitgifte
Doel	Deze reserve is bedoeld om meer maatwerk te kunnen leveren bij de uitgifte van grond voor bedrijventerreinen, kantoren en wonen. Dit om de verkoop te stimuleren. Deze reserve is ingesteld bij de vaststelling van de nota grondprijsbeleid op 16-12-2013.
Toelichting op de mutaties	Mutaties groter of gelijk aan 400.000 toelichten, onderbouwd met raadsbesluit.

Reserve Gebiedsontwikkeling
Doel	De BBV regelgeving dwingt ons op onderdelen tot een andere administratieve verwerkingswijze. In diverse grondexploitaties die werden afgesloten zaten RO bijdrages, die administratief in het MPG werden gestald, bedoeld om bij toekomstige gebiedsontwikkelingen deze bijdrages in te zetten. Dit saldo is bij de jaarrekening 2016 middels een bestemmingsvoorstel gedoteerd aan de vorig jaar bij de jaarrekening 2016 ingestelde Reserve Gebiedsontwikkeling. Bij de jaarrekening 2017 wordt deze verwerkingswijze gecontinueerd. In 2018 zal met de gemeenteraad afspraken worden gemaakt over het gebruik van de Reserve Gebiedsontwikkeling.
Toelichting op de mutaties	Mutaties groter of gelijk aan 400.000 toelichten, onderbouwd met raadsbesluit.

Reserve Muziekfonds
Doel	Uit de reserve - die voortkomt uit een particuliere gift - kunnen bijdragen worden gedaan in de kosten van opvoeringen op muzikaal gebied. Bijvoorbeeld bijzondere orkest- of operavoorstellingen.
Toelichting op de mutaties	Mutaties groter of gelijk aan 400.000 toelichten, onderbouwd met raadsbesluit.

Reserve Stadsverfraaiïng
Doel	Uit de reserve kunnen bijdragen worden geput voor het realiseren van kunstopdrachten al dan niet geïntegreerd in of op een gebouw of bouwwerk. Het gaat in deze periode nog om twee kunstwerken op het Wilminkplein en op het Koningsplein. Daarnaast is de reserve een achtervang voor grootschalig onderhoud van bestaande kunstwerken (calamiteiten).
Toelichting op de mutaties	Mutaties groter of gelijk aan 400.000 toelichten, onderbouwd met raadsbesluit.

Reserve Wijkbudgetten
Doel	Reserve is bedoeld om uitvoering te kunnen geven aan het in meerdere mogen besteden en/of mogen sparen van jaarlijkse middelen ten behoeve van de wijkbudgetten.
Toelichting op de mutaties	Conform verordening wijkbudgetten, is het bedrag dat in 2016 gestort is (183.000 euro), onttrokken in 2017. Eind 2017 heeft het college zoals vermeld in de verordening en op basis van spaarverzoeken van de commissies wijkbudgetten besloten 117.000 euro toe te voegen aan de reserve.

Reserve Monumentenbeleid
Doel	Reserve is bedoeld om jaarlijkse fluctuaties in de baten en lasten van de middelen van het monumentenbeleid te egaliseren.
Toelichting op de mutaties	Geen mutaties groter of gelijk aan 400.000 euro.

Dienstverlening en financieel beleid

Reserve Weerstandsvermogen
Doel	De reserve wordt gebruikt om risico's op te kunnen vangen op basis van de geïnventariseerde risico's.
Toelichting op de mutaties	Over 2017 hebben geen mutaties plaatsgevonden van 400.000 euro of hoger.

Reserve Rekeningresultaat lopend jaar
Doel	De reserve betreft het nog te verdelen rekeningresultaat van het afgesloten jaar.
Toelichting op de mutaties	Over 2017 hebben geen mutaties plaatsgevonden van 400.000 euro of hoger.

Reserve Majeure investeringsopgaven
Doel	Dit zijn reserveringen ten behoeve van de door de raad aangewezen majeure stedelijke investeringsopgaven.
Toelichting op de mutaties	Over 2017 hebben geen mutaties plaatsgevonden van 400.000 euro of hoger.

Reserve innovatiebudget
Doel	Reserve om het actieprogramma innovatie te bekostigen.
Toelichting op de mutaties	Over 2017 hebben geen mutaties plaatsgevonden van 400.000 euro of hoger.

Reserve Risico regionale dienstverlening
Doel	Reserve is ingesteld om het financiële risico van afnemende regionale dienstverlening (bedrijfsvoeringsactiviteiten voor derden) tijdelijk te dempen. De reserve is ingesteld bij de ontvlechting van de gemeentelijke brandweer naar de veiligheidsregio en is gevoed door een tijdelijke bijdrage voor de demping van desintegratieschade.
Toelichting op de mutaties	Over 2017 hebben zich geen mutaties voorgedaan in deze reserve.

Reserve Flankerend beleid

Doel

Reserve bedoeld voor flankerend beleid personeel, Informatie Investerings Programma (IIP) versnelling IT, remweg IZA.

Toelichting op de mutaties

Dotatie

3 miljoen euro voor de reserve flankerend beleid personeel vanuit de algemene reserve conform begroting.
1,25 miljoen voor het informatie Investeringsplan.

Onttrekking

434.000 euro Flankerend beleid personeel aanwending voor vroegtijdig vertrek personeel, transitiekosten Sportaal en Onderhoud Enschede BV en organisatieontwikkeling.
500.000 euro voor de remweg taakstelling sourcen en regie voeren.
10.000 euro voor aanwending bevordering mobiliteit personeel, vanuit de IZA middelen.
726.000 euro voor het versnellen van IT projecten (IIP) voor de gehele organisatie en het leaner maken processen.
725.000 conform begroting voor remweg bezuinigingen Twentse Welle, Volksuniversiteit en digitalisering werkprocessen
500.000 voor een flexibele begroting.
500.000 voor het uitvoeren van het informatie investerings programma voor het versnellen van IT projecten ten behoeve van de gehele organisatie.
200.000 voor bevordering van de mobiliteit personeel.

Reserve Raadsimpulsen
Doel	Een bestemmingsreserve voor incidentele raadsimpulsen waarmee het presidium snel en adequaat kan handelen.
Toelichting op de mutaties	Over 2017 hebben geen mutaties plaatsgevonden van 400.000 euro of hoger.

Reserve Asiel & Integratie
Doel	Doel van deze reserve is het opvangen van de extra kosten als gevolg van de verhoogde toestroom van vluchtelingen. Het Rijk heeft de gemeente hiervoor middelen toegekend. Deze middelen zijn in 2016 ontvangen, terwijl de uitgaven in de jaren na 2016 plaatsvinden.
Toelichting op de mutaties	Over 2017 hebben geen mutaties plaatsgevonden van 400.000 euro of hoger.

Reserve investering externe activiteiten
Doel	Doel van deze reserve is tweeërlei, aan de ene kant het mogelijk maken om te blijven investeren in het product om het op de markt te houden. Aan de andere kant dient de reserve als egalisatie als gevolg van schommelende inkomsten en uitgaven.
Toelichting op de mutaties	Over 2017 hebben geen mutaties plaatsgevonden van 400.000 euro of hoger.

Reserve IT - Gemeentebrede software

Doel

Reserve is bestemd voor de dekking van de kapitaallasten die voortkomen uit de vervanging van software voor applicaties.

Toelichting op de mutaties

Dotatie totaal 987.000 euro:

987.000 miljoen euro conform begroting

Onttrekking totaal euro: 1.228.000

697.000 euro aanwending voor de bijdragen aan de uitgaven voor Dimpact. Deze uitgaven zijn door de uitbreiding van de hostingomgeving gestegen.
281.000 euro aanwending voor de kapitaallasten van de software 5 jaar. Onttrekking is door uitstel van investeringen lager dan begroot.
250.000 euro aanwending betreft een bijdrage aan de uitgaven voor Informatie Investeringsplan.

Reserve vervanging ICT

Doel

Reserve is bestemd voor de dekking van kapitaallasten die voortkomen uit de vervangingsinvesteringen voor ICT werkplekmiddelen en hardware en de kosten voor licenties van besturingssoftware.

Toelichting op de mutaties

Dotatie totaal 3,412 miljoen.

3,338 miljoen euro conform de begroting.
74.000 euro dotatie vanuit de beschikbare middelen bedrijfsvoering 3D's voor de dekking van de kapitaallasten in verband met de uitbreiding licenties voor software en wifi netwerk.

Onttrekking totaal 3,293 miljoen euro:

1,941 miljoen euro aan 0 jaars uitgaven, onttrekking voor diverse jaarlijkse licentiekosten van microsoft kantoorautomatisering, Oracle, Autocad, Citrix.
1,351 miljoen euro onttrekking aan de reserves IT voor kapitaallasten van het rekencentrum en de werkplekmiddelen IT bedrijf.
De totale onttrekking ten opzichte van de begroting is 519.000 euro lager dan verwacht. Oorzaak is de aanpassing van contracten voor licentiekosten en de lagere investeringen in 2016.

Reserve H&S werkplekinrichting

Doel

Reserve is bestemd voor de dekking van kapitaallasten die voortkomen uit de investeringen voor de werkplekinrichting.

Toelichting op de mutaties

Dotatie is 562.00 euro

562.000 euro conform begroting

Onttrekking is 394.000 euro

Door uitstel van vervangingsinvesteringen in 2016 is de verwachte onttrekking 81.000 euro lager dan begroot.

Reserve H&S Leegstand

Doel

Reserve wordt aangewend om de financiële gevolgen van niet verhuurde m2 van ambtelijke huisvesting op te vangen.

Toelichting op de mutaties

Dotatie is 656.000 euro

331.000 euro conform de begroting.
325.000 euro incidentele dotatie in verband met hogere opbrengsten voor de verhuur van panden aan externen in 2017. Oorzaak is onder andere de verlenging van een contract door huurder en de verhuur van ruimten aan nieuwe huurders. Daarnaast is de verwachte huuropbrengst van UWV administratief onjuist verwerkt voor de compensatie van leegstand in 2017. De extra dotatie is bestemd voor het opvangen van de leegstand in 2018 en volgende jaren die is ontstaan door het vertrek van diverse externe huurders. De grootste huurder de politie zal met uitzondering van de wijkagent vanaf 2018 niet meer zijn gehuisvest in servicecentra Noord, Oost en West.

Onttrekking is 585.000 euro

De onttrekking is 585.000 euro en is daarmee 217.000 euro lager dan voorzien in de zomernota. Oorzaak is onder andere de reductie van het aantal m2 dat in gebruik is voor ambtelijke huisvesting.

Reserve Vastgoed
Doel	De reserve Vastgoed is bedoeld als buffer om de vermogensrisico’s en (tijdelijke) exploitatietekorten van het gemeentelijk vastgoed op te vangen.
Toelichting op de mutaties	Conform begroting worden alle exploitatiebaten- en lasten verrekend met deze reserve.

Reserve Onderwijshuisvesting
Doel	Deze reserve is bedoeld om schommelingen in de exploitatie op te vangen. Indien de kapitaallasten lager dan wel hoger zijn dan het daarvoor beschikbare budget wordt gedoteerd dan wel onttrokken aan deze egalisatiereserves.
Toelichting op de mutaties	Conform begroting worden de kapitaallasten gedoteerd danwel onttrokken aan deze reserve.

Reserve Vervangingsinvesteringen sport
Doel	Deze reserve is bedoeld om schommelingen in de exploitatie op te vangen. Indien de kapitaallasten lager dan wel hoger zijn dan het daarvoor beschikbare budget wordt gedoteerd dan wel onttrokken aan deze egalisatiereserves.
Toelichting op de mutaties	Over 2017 hebben geen mutaties plaatsgevonden van 400.000 euro of hoger.

9.2. Staat van voorzieningen

Bedragen x 1.000 Euro's	Voorziening	Stand 01-01-2017	Dotaties	Vrijval	Bestedingen	Stand 31-12-2017
Versterken economie	DCW productie bedrijf	0	0	0	-360	360
	Voorz DCW	396	1	0	0	397
	Voorziening BF Economie &Werk	292	0	283	9	0
Duurzame Leefomgeving	Onderhoud havens	1.063	0	0	0	1.063
	Onderhoud parkeergarages	2.212	1.039	0	1.163	2.089
	Voorz Afdek WW-Risico tijd amb OE	90	0	0	0	90
	Voorz Grondwatermonitoring	279	355	0	0	634
	Voorz groot onderh kunstgrasvelden	75	75	0	0	150
	Voorziening Afvalstoffen	2.200	2.000	0	671	3.529
	Voorziening Gr onderhoud Riolering	0	10.000	0	0	10.000
	Voorziening Riolering	9.750	-7.113	0	0	2.638
Dienstverlening en financieel beleid	H&S vrz. onderhoud	1.024	290	0	25	1.289
	Voorz. gr.onderh. atl.baan Wesselerh	52	0	0	52	0
	Voorzien Risico Locatieontwikkeling	1.800	0	0	0	1.800
	Voorziening ADT	9.125	183	490	0	8.818
	Voorziening RBT	5.670	113	29	0	5.755
	Vrz. oud wethouders (pensioen)	4.467	520	556	331	4.100
	Vrz. personeel	459	872	0	183	1.148
	Vrz. Vastgoed	2.735	3.476	0	2.068	4.142
	Vz Onderhoud Zwembaden 2016+2017	324	0	0	324	0
	Vz OnderhoudSportBinnenacc.2016+2017	125	0	0	125	0
	Vz OnderhoudSportBuitenacc.2016/2017	125	0	0	125	0
Voorzieningen		42.264	11.810	1.357	4.716	48.001

Toelichting voorzieningen
Hieronder wordt het doel waarvoor de voorzieningen zijn ingesteld, per voorziening toegelicht. De mutaties in de voorzieningen worden alleen toegelicht wanneer de mutaties 400.000 euro of hoger zijn geweest.

Versterken economie

Voorziening DCW productie bedrijf
Doel	Voorziening is getroffen ter dekking van gevolgen voor de uitvoering van contracten.
Toelichting op de mutaties	Voor de uitvoering van de werkzaamheden worden door de DCW verschillende contracten gesloten. Binnen de contracten is het mogelijk dat aanspraken gemaakt worden op garantieverplichtingen of productie afwijkingen.

Voorziening DCW
Doel	Deze voorziening is bestemd voor de verplichting spaarverlof van de WSW werknemers.
Toelichting op de mutaties	Over 2017 hebben geen mutaties plaatsgevonden van 400.000 euro of hoger.

Voorziening Bovenformatie Economie & werk
Doel	Deze voorziening is getroffen om de verplichtingen voor de bovenformatieven op te vangen.
Toelichting op de mutaties	Over 2017 hebben geen mutaties plaatsgevonden van 400.000 euro of hoger. Restantbedrag van 283.0000 euro valt vrij in 2017 in verband met afloop verplichtingen voor bovenformatieven.

Duurzame leefomgeving

Voorziening Onderhoud Havens
Doel	Voorziening bedoeld ter dekking van de kosten voor groot onderhoud aan de Haven.
Toelichting op de mutaties	Over 2017 hebben geen mutaties plaatsgevonden van 400.000 euro of hoger.

Voorziening Onderhoud Parkeergarages
Doel	Voorziening bedoeld ter egalisatie van de kosten voor (groot) onderhoud aan de parkeergarages.
Toelichting op de mutaties	De dotatie betreft het vanuit meerjaren perspectief parkeren gestorte bedrag. De bestedingen van hebben betrekking op de vloerrenovatie in de H.J. van Heekparkeergarage, de aanpassing van elektrische installaties en schilderwerk.

Voorziening Afdekken WW risico tijdelijk ambtelijk personeel Onderhoud Enschede
Doel	Voorzieningen om WW-risico af te dekken van medewerkers met een tijdelijke ambtelijke aanstelling bij Onderhoud Enschede. De storting heeft plaatsgevonden vanuit de hiervoor verkregen loonkostensubsidies.
Toelichting op de mutaties	Over 2017 hebben geen mutaties plaatsgevonden van 400.000 euro of hoger.

Voorziening Grondwatermonitoring
Doel	Voorziening om monitorings- en nazorgkosten te dekken van reeds uitgevoerde saneringen.
Toelichting op de mutaties	Over 2017 hebben geen mutaties plaatsgevonden van 400.000 euro of hoger.

Voorziening Groot onderhoud kunstgrasvelden
Doel	Bedoeld ter egalisatie van kosten van (groot) onderhoud aan kunstgrasvelden in de openbare ruimte.
Toelichting op de mutaties	Over 2017 hebben geen mutaties plaatsgevonden van 400.000 euro of hoger.

Voorziening Afvalstoffen
Doel	Voorziening ter egalisatie van de opbrengsten en kosten betreffende afvalstoffenheffing om fluctuaties in de tarieven te reduceren.
Toelichting op de mutaties	In 2017 is 671.000 euro onttrokken als post onvoorzien. Begroot was een post van 1,2 miljoen euro.

Voorziening Riolering
Doel	Voorziening ter egalisatie van de opbrengsten en kosten betreffende rioolheffing om fluctuaties in de tarieven te reduceren.
Toelichting op de mutaties	Er is een overboeking gemaakt ter hoogte van 10 miljoen euro naar de reserve Voorziening Groot onderhoud Riolering. Daarnaast is er nog het verschil in lasten en baten (1,5 miljoen euro en) en de begrote storting in de voorziening geboekt (1,4 miljoen euro) vanuit het product Riolering.

Voorziening Groot onderhoud Riolering
Doel	Voorziening Groot onderhoud Riolering voor bijdragen aan toekomstige vervangingsinvesteringen, waarvoor een heffing wordt geheven.
Toelichting op de mutaties	Conform vastgestelde actualisatie GRP in 2017, door het college van B&W, is er eerder gestart met het sparen in de voorziening voor vervanging voor 10 miljoen euro.

Dienstverlening en financieel beleid

Voorziening H&S onderhoud
Doel	Voorziening ter dekking van de kosten voor het uitvoeren van regulier binnenonderhoud van de gebouwen waar gemeentelijk personeel is gehuisvest. Onttrekkingen uit deze voorziening geschiedt op basis van werkelijk gemaakte kosten, toevoeging van middelen op basis van een berekening voor toekomstig verwacht onderhoud.
Toelichting op de mutaties	Over 2017 hebben geen mutaties plaatsgevonden van 400.000 euro of hoger.

Voorziening Groot onderhoud atletiekbaan Wesselerbrink
Doel	Bedoeld ter egalisatie van kosten van (groot) onderhoud aan de atletiekbaan Wesselerbrink.
Toelichting op de mutaties	Over 2017 hebben geen mutaties plaatsgevonden van 400.000 euro of hoger.

Voorziening Risico Locatieontwikkeling
Doel	Voorziening bedoeld om tegenvallers op te vangen in het programma wonen, bedrijventerreinen en kantoren.
Toelichting op de mutaties	Over 2017 hebben geen mutaties plaatsgevonden van 400.000 euro of hoger.

Voorziening ADT
Doel	Voorziening om de tekorten volgens de grondexploitatie gebiedsontwikkeling luchthaven Twente af te dekken.
Toelichting op de mutaties	Over 2017 hebben geen mutaties plaatsgevonden van 400.000 euro of hoger.

Voorziening RBT
Doel	Voorziening ter dekking van het tekort op de grondexploitatie XL Business Park
Toelichting op de mutaties	Over 2017 hebben geen mutaties plaatsgevonden van 400.000 euro of hoger.

Voorziening oud wethouders (pensioen)
Doel	Op basis van de wet APPA (Algemene Pensioenwet Politieke Ambtsdragers) hebben politieke ambtsdragers recht op verschillende pensioenregelingen. De hieruit op termijn voortvloeiende financiële verplichtingen voor de gemeente wordt in deze voorziening tot uitdrukking gebracht. Jaarlijks worden de toekomstige verplichtingen herrekend en eventuele toevoegingen of onttrekkingen die hiervan het resultaat zijn, worden bij de jaarrekening inzichtelijk gemaakt.
Toelichting op de mutaties	In verband met de jaarlijkse actualisatie van de grondslagen van de (externe) pensioenberekeningen heeft mede door de stijgende rente een vrijval plaatsgevonden van 556.000 euro.

Voorziening personeel
Doel	Uit deze voorziening worden de FPU-kosten, WW-kosten en kosten die voortvloeien uit overige personele regelingen vergoedt.
Toelichting op de mutaties	in verband met het actualiseren van de huidige (bovenwettelijke) WW verplichtingen, het realiseren van een aantal vaststellingovereenkomsten en (conform BBV) voorzien van verlieslatende detacheringen, heeft een dotatie plaatsgevonden van 738.000 euro. Hiervan is 99.000 euro onttrokken uit reserve Flankerend beleid.

Voorziening Vastgoed (VBE)
Doel	De kosten van planmatig onderhoud worden bekostigd uit deze voorziening. De mutaties in de onderhoudsvoorziening zijn gebaseerd op een meerjaren onderhoudsplanning.
Toelichting op de mutaties	De verschillende mutaties zijn conform de onderhoudsplanning van het VBE. Voor een nadere toelichting zie de paragraaf kapitaalgoederen onderdeel Vastgoed.

Voorziening onderhoud Zwembaden 2016 + 2017
Doel	De kosten voor onderhoud in 2016 en 2017 dekken. Instellen van de voorziening is conform raadsbesluit 25 januari 2016.
Toelichting op de mutaties	Over 2017 hebben geen mutaties plaatsgevonden van 400.000 euro of hoger.

Voorziening OnderhoudSportBinnenacc. 2016+2017
Doel	De kosten voor onderhoud in 2016 en 2017 dekken. Instellen van de voorziening is conform raadsbesluit 25 januari 2016.
Toelichting op de mutaties	Over 2017 hebben geen mutaties plaatsgevonden van 400.000 euro of hoger.

Voorziening OnderhoudSportBuitenacc. 2016+2017
Doel	De kosten voor onderhoud in 2016 en 2017 dekken. Instellen van de voorziening is conform raadsbesluit 25 januari 2016.
Toelichting op de mutaties	Over 2017 hebben geen mutaties plaatsgevonden van 400.000 euro of hoger.

9.3. Overzicht kredieten/onderhanden werk

In de financiële verordening van de Gemeente Enschede (artikel 4 lid 3 ) is vastgelegd dat in de jaarrekening wordt gerapporteerd over de uitputting van de geautoriseerde investeringskredieten en de actuele raming van de totale uitgaven.

Hierbij geldt de regel dat een overschrijding van 5% of maximaal 50.000 euro is toegestaan. Grotere afwijkingen moeten volgens de financiële verordening tijdig aan de raad worden gemeld. Uiteraard worden daar dekkingsvoorstellen bijgevoegd.

Hoofdproduct	Project	Begroting Lasten	Begroting Baten	Realisatie Lasten	Realisatie Baten	Raming Lasten	Raming Afwijking
Hoofdverkeersinfrastructuur en beleid	Duurzame verkeersmaatregelen	433	-433	315	-315	433	0
	Euregio fietspad 2017 (1600091807)	2.500	-1.732	117	-117	2.500	0
	Fiets	3.315	-1.155	2.894	-1.992	3.315	0
	Fietsenstalling en oversteek NZ station E'de (1500008452)	1.212	-1.212	1.016	-1.016	1.212	0
	Hoofdwegenstructuur	3.695	-3.050	3.542	-3.089	3.695	0
	Mobiliteisplan 2018	14.342	-10.827	0	0	14.342	0
	Mobiliteitsplan 2015 (1400317826)	5.333	-4.273	4.201	-3.164	5.333	0
	Mobiliteitsplan 2016	299	-299	299	-140	299	0
	Mobiliteitsplan 2017	135	0	86	0	135	0
	Openbaar Vervoer	263	-263	191	-191	263	0
	Projecten HoofdVerkeerInfrastructuur	145	-145	127	-95	145	0
	Studies	150	-150	48	-48	150	0
	Verkeersprojecten overig	1.504	-1.504	1.533	-1.533	1.533	-29
	Verkeersveiligheid	100	-100	21	-21	100	0
Totaal - Hoofdverkeersinfrastructuur en beleid		33.427	-25.145	14.391	-11.720	33.456	-29
Projecten Economische ontwikkeling	Kennispark	550	-550	550	-550	550	0
Projecten Economische ontwikkeling	Havengebied	0	0	210	-210	210	-210
Totaal - Projecten Economische ontwikkeling		550	-550	760	-760	760	-210
Uitvoering WSW	Vestiging Hornbach (1500088360)	0	0	38	0	38	-38
Totaal - Uitvoering WSW		0	0	38	0	38	-38
Afval	1500066679 OAC	932	0	933	-933	933	0
Totaal - Afval		932	0	933	-933	933	0
Beheer wegen	Wegenbeleidsplan 2014-2018	20.810	0	3.031	-2.968	20.810	0
Totaal - Beheer wegen		20.810	0	3.031	-2.968	20.810	0
Locatie ontwikkeling	Kop Boulevard [1800012748]	15.000	0	0	0	15.000	0
	Locatie ontwikkelingen	0	0	699	-699	699	-699
	Stadsweide Koningsplein (14234)	690	-690	1.329	-1.329	1.329	-639
	Stadsweide van Galenstr (16075)	1.600	-1.600	556	-425	1.600	0
	Stroinkslanden (16378)	1.100	-1.100	1.075	-1.076	1.100	0
	Wesselerbrink Noord (15139)	3.691	-3.691	3.989	-3.989	3.989	-298
	Stadsweide Koningsplein (17084)	6.460	-6.460	6.557	-6.557	6.557	-97
Totaal - Locatie ontwikkeling		28.541	-13.541	14.204	-14.074	30.273	-1.732
Openbare verlichting	Beleidsplan openbare verlichting	8.485	0	7.931	-7.931	8.485	0
Totaal - Openbare verlichting		8.485	0	7.931	-7.931	8.485	0
Parkeerbeheer	Parkeergarages 2017	0	0	73	-64	73	-73
	1500066679 Vervangingsinv Parkeren	860	-95	944	-912	944	-84
	Aanpassing van Heekgarage MST (16062)	25.799	0	22.438	-22.438	25.799	0
Totaal - Parkeerbeheer		26.659	-95	23.455	-23.414	26.816	-157
Riolering	GRP 2011-2015	32.192	-1.348	27.964	-28.004	32.192	0
Riolering	GRP 2016-2020 (1500083091)	3.810	-515	3.034	-3.012	3.810	0
Totaal - Riolering		36.002	-1.863	30.998	-31.016	36.002	0
Ruimtelijke ontwikkeling	Stedlijke visie 2030	125	-125	1.168	-1.168	1.168	-1.043
Ruimtelijke ontwikkeling	Buitengebied (17113)	32	-32	70	-68	70	-37
Totaal - Ruimtelijke ontwikkeling		157	-157	1.237	-1.235	1.237	-1.080
Stadsdeelbeheer	Zomernota 2017 1600105628	5.000	0	804	-804	5.000	0
	Toegangssysteem Stadserf [1700034676]	210	0	22	-22	210	0
	PB 17-20 1600052721	0	0	149	-149	149	-149
Totaal - Stadsdeelbeheer		5.210	0	976	-976	5.359	-149
Interne dienstverlening	Zomernota 2017 (1600105628)	990	0	19	0	990	0
	Vervangingsinvestering ISC PB 17-20 (1600052721)	110	0	40	-40	110	0
	Vervangingsinvestering H&S PB 18-21 (1700064614)	2.030	0	0	0	2.030	0
	Vervangingsinvestering H&S PB 17-20 (1600052721)	675	0	30	0	675	0
	Vervangingsinvestering IT PB 18-21 (1700064614)	2.764	-1.169	0	0	2.764	0
	Vervangingsinvestering IT PB 17-20 (1600052721)	1.357	0	718	-718	1.357	0
	Flexwerken H&S CR 2014 (17113)	138	0	39	-20	138	0
Totaal - Interne dienstverlening		8.064	-1.169	846	-778	8.064	0
Publieksdienstverlening	Vervangingsinvestering PDV PB 16-19 (150066679)	75	0	39	0	75	0
Publieksdienstverlening	Vervangingsinvestering PDV PB 18-21 (1700064614)	25	0	0	0	25	0
Totaal - Publieksdienstverlening		100	0	39	0	100	0
Vastgoed	Vervangingsinvestering OHV PB 18-21 (1700064614)	500	0	0	0	500	0
	Vervangingsinvestering VBE PB 17-20 (1600052721)	1.000	0	13	0	1.000	0
	Vervangingsinvestering VBE PB 18-21 (1700064614)	1.000	0	0	0	1.000	0
	Vervangingsinvestering OHV PB 17-20 (1600052721)	200	0	0	0	200	0
Totaal - Vastgoed		2.700	0	13	0	2.700	0
Afgesloten OUD	Afgesloten INV OUD	388	-388	306	-339	388	0
Totaal - Afgesloten OUD		388	-388	306	-339	388	0
Totaal - Geheel		172.025	-42.909	99.158	-96.144	175.421	-3.395

Toelichting

Projecten economische ontwikkeling
Havengebied
De raming van de lasten komt hoger uit dan begroot. Hier staan echter baten tegenover in de vorm van subsidiegelden. Per saldo is er geen afwijking. Het investeringsproject is hiermee afgesloten.

Locatieontwikkeling
Wesselerbrink Noord (15139)
Er is sprake van extra kosten, waar ook extra dekking tegenover staat. Per saldo is er geen afwijking. Het investeringsproject is hiermee afgesloten.

Stadsweide Koningsplein (14234)
Er is sprake van extra lasten en extra baten als gevolg van de financiële transacties die voortkomen uit de overeenkomst met het MST inzake parkeren en aanleg Koningsplein en de aanpassingen Van Heek Garage. Per saldo is er geen afwijking. Het investeringsproject is hiermee afgesloten.

Locatieontwikkelingen
Er is sprake geweest van niet begrote baten en lasten door administratieve boekingen als gevolg van BBV wetgeving. Per saldo is er geen afwijking. Het investeringsproject is hiermee afgesloten.

Parkeerbeheer
De Notitie materieel vaste activa (publicatie december 2017) van de commissie BBV en de hieruit voortkomende wijzigingen zijn verwerkt in de gerealiseerde cijfers. De begrotingscijfers tot en met 2017 zijn niet gewijzigd. In 2018 worden de begrotingscijfers conform de Notitie materieel vaste activa aangepast.

Ruimtelijke ontwikkeling
Buitengebied en Stedelijke visie
Er is sprake van extra lasten t.o.v. begroot. Hiertegenover staan extra baten die niet waren begroot. Per saldo is er geen afwijking.

Stadsdeelbeheer
PB 17-20 1600052721
Betreft de aanschaf van voertuigen. Bij de Programmabegroting 2017 is krediet hiervoor geregeld (200.000 euro), echter is de bijbehorende begrotingswijziging niet verwerkt. Per saldo valt de realisatie 51.000 euro lager uit, doordat er minder voertuigen zijn vervangen dan begroot.

Zomernota 2017 1600105628
Alle investeringen met maatschappelijk nut, waaronder infrastructurele werken in de openbare ruimte, zoals wegen, pleinen, bruggen, viaducten en parken, worden met ingang van boekjaar 2017 geactiveerd als gevolg van de gewijzigde BBV regelgeving. Tot 2017 was dit geen verplichting. Vanaf begrotingsjaar 2018 zal dit ook in de begroting worden opgenomen. Er wordt nu niet meer wordt geactiveerd dan nu beschikbaar is in de budgetten voor 2017.

9.4. SiSa

9.5. IMG

Financieel overzicht van inzet provinciale subsidie en gemeentelijke middelen

^{1) Provincie heeft het project zelf uitgevoerd. Beschikking is door de Provincie ingetrokken zie brief 19-01-2018.}