4. Bijlagen bij het jaarverslag

4.1. Ruimtelijke projecten

Bij de behandeling van de raadsenquête "Grip op grond" in 2012, is gevraagd om een integraal overzicht op te stellen van de financiële positie en risico's van ruimtelijke projecten van binnen en buiten het grondbedrijf. Dit zijn MSI-, mobiliteits- en MPG-projecten. Door middel van het opnemen van onderstaande bijlage (bij zowel de programmabegroting als bij de jaarrekening) geven we invulling aan het verzoek van de raad.

 

MSI-projecten

INV /MSI projecten
bedragen X 1.000 euro
looptijd t/m  boekwaarde
31-12-2015
Gerealiseerde kosten t/m 2015 Gerealiseerde opbrengsten t/m 2015 Prognose nog te realiseren kosten Prognose nog te realiseren opbrengsten Prognose eindresultaat risico      (bedrag obv risicoanalyse)
Wesselerbrink 2017 -96 3.737 3.833 96 0 0 0
Havengebied 2015 3.968 19.783 15.815 0 3.968 0 0
Kennispark algemeen 2015 9 1.277 1.268 0 0 -9 0
Kennispark hengelosestraat 2015 335 14.824 14.489 14 365 16 0
Auke Vleerstraat 1 2015 -192 14.515 14.707 192 0 0 0
Auke Vleerstraat 2a 2015 -74 5.401 5.475 0 0 74 0
Auke Vleerstraat 3b 2015 194 3.266 3.072 84 278 0 0
Stadsweide Overall 2015 0 300 300 0 0 0 0
Stadsweide Koningsplein e.o. 2016 443 8.577 8.134 500 1.218 275 0
Stadsweide Aanpassing Van Heek Garage 2016 0 16.508 16.508 502 502 0 0
Stadsweide Westelijke Entree 2016 0 1.600 1.600 0 0 0 0
Stadsweide Verbindingszone Stadscampus-Binnenstad 2016 0 362 362 1.238 1.238 0 0
Totaal    4.586 90.148 85.563 1.389 6.331 356 0

Toelichting

 

 

Mobiliteitsprojecten

Investeringsprojecten  relatie met programma bijdrage aan doel (PB2014) projectfase  einddatum  Totaal Krediet / begroot Gerealiseerde kosten - opbrengsten (boekwaarde)  Gerealiseerde kosten  Gerealiseerde opbrengsten  Nog te realiseren kosten Nog te realiseren opbrengsten eindresultaat (nominaal) risico      (bedrag obv risicoanalyse) Toelichting afdekking risico's
Mobiliteit Ten minste op peil houden van de bereikbaarheid van de economische centra van de stad van het programma Stedelijke Ontwikkeling. Cf raadsbesluit 30-1-2006 worden positieve en negatieve resultaten vereffend binnen het mobiliteitsplan. Binnen de reserve mobiliteit is een bedrag van 500.000 euro aan risicobuffer gereserveerd.
Duurzame verkeersmaatregelen SO zie onder mobiliteit Programmatische aanpak 2015-2018 5.867.897 0 3.984.027 3.984.027 1.883.870 1.883.870 0   zie onder mobiliteit
Fiets SO zie onder mobiliteit Realisatiefase 2015-2018 4.438.697 494.062 1.503.325 1.009.263 2.935.372 3.429.435 0   zie onder mobiliteit
Fietsenstalling de Graaf expl SO zie onder mobiliteit Realisatiefase 2015-2018 3.061.649 0 2.551.414 2.551.414 510.235 510.235 0   zie onder mobiliteit
Fietsenstalling en oversteek NZ station E'de  SO zie onder mobiliteit Realisatiefase 2015-2018 1.212.000 0 117.626 117.626 1.094.374 1.094.374 0    
Subtotaal fiets   zie onder mobiliteit     8.712.346 494.062 4.172.365 3.678.303 4.539.981 5.034.043     zie onder mobiliteit
                           
HOV SO zie onder mobiliteit Realisatiefase 2015-2018 2.464.058 164.364 528.422 364.058 1.935.636 2.100.000 0   zie onder mobiliteit
                           
Incentive Zone SO zie onder mobiliteit Realisatiefase 2015-2018 2.588.500 0 3.158.980 3.158.980 -570.480 -570.480 0   zie onder mobiliteit
Studies SO zie onder mobiliteit Programmatische aanpak 2015-2018 2.737.990 276.027 2.113.836 1.837.808 624.154 900.182 0   zie onder mobiliteit
                           
Subtotaal studies         5.326.490 276.027 5.272.816 4.996.789 53.674 329.702      
                           
Openbaar Vervoer SO zie onder mobiliteit Realisatiefase 2015-2018 289.506 0 189.466 189.466 100.040 100.040 0   zie onder mobiliteit
Auke vleerstraat fase 3b SO zie onder mobiliteit Realisatiefase 2015-2018 5.783.760 0 5.400.862 5.400.863 382.898 382.897 0   zie onder mobiliteit
Vereffeningsreserve SO zie onder mobiliteit Realisatiefase 2015-2018 1.639.941 0 221.624 221.624 1.418.317 1.418.317 0   zie onder mobiliteit
Verkeersprojecten overig SO zie onder mobiliteit Programmatische aanpak  2015-2018 2.737.123 0 2.120.069 2.120.069 617.054 617.054 0   zie onder mobiliteit
Verkeersveiligheid SO zie onder mobiliteit Programmatische aanpak  2015-2018 786.733 136.869 507.086 370.217 279.647 416.516 0   zie onder mobiliteit
AVS 3b incl voetpad Elysium SO zie onder mobiliteit Realisatiefase 2015-2018 3.695.000 193.829 3.265.607 3.071.778 429.393 623.222 0   zie onder mobiliteit
Lonnekerbrugstr Parkeerpls SO zie onder mobiliteit Realisatiefase 2015-2018 1.040.000 3.344 3.344 0 1.036.656 1.040.000 0   zie onder mobiliteit
Totaal mobiliteit         38.342.855 1.268.495 25.665.689 24.397.194 12.677.167 13.945.662      

Toelichting

De risico's bij mobiliteitsprojecten worden per project door de projectleider gemonitord. Dit geldt vooral voor de grotere projecten (> 100.000 euro per project). De overige projecten worden in totaliteit beoordeeld. De risico's zijn beperkt door strikte sturing op kosten en opbrengsten. Indien sprake is van afwijkende kosten/opbrengsten (ten opzichte van het door de raad gevoteerde krediet, dan wordt dit verrekend met een vereffeningsrekening conform de afspraken in het raadsbesluit 2006.

 

MPG-projecten

MPG projecten looptijd t/m  boekwaarde 31-12-2015 Gerealiseerde kosten t/m 2015 Gerealiseerde opbrengsten t/m 2015 nog te realiseren kosten (incl. rente/uitgavenstijging) nog te realiseren opbrengsten (incl. inkomstenstijging)  eindresultaat (ncw 1-1-2016) risico      (bedrag obv risicoanalyse) Toelichting afdekking risico's
Woningbouw:                  
De Eschmarke 2028 13.637.730 46.211.723 32.573.993 17.602.822 19.481.267 7.045.385 1.059.190 WSC GB
Het Diekman Wonen 2019 -4.786.428 15.839.108 20.625.535 -757.202 641.052 -5.274.014 -3.764 idem
Het Brunink 2028 3.789.120 29.452.884 25.663.764 3.561.810 15.316.413 -4.772.391 -36.147 idem
Vaneker 2029 29.686.895 34.288.321 4.601.426 24.199.334 25.033.285 16.621.900 -874.482 idem
Beekwoude 2022 3.779.333 3.779.333 0 4.236.968 4.749.745 2.476.361 0 idem
Winkelcentrum Stokhorst 2020 -676.551 2.797.967 3.474.518 1.772.349 1.095.798 0 -13.190 idem
Rosinkweg 2018 669.736 727.236 57.500 540.657 1.040.041 151.079 -10.566 idem
Laares 2019 4.996.456 34.320.665 29.324.209 1.986.180 528.014 5.504.207 -586 idem
Twekkelerveld 2024 592.515 8.216.812 7.624.297 1.659.563 2.254.106 -1.421 489.082 idem
Geessinweg-Bijvank 2019 529.020 1.334.462 805.442 477.659 618.985 330.608 1.588 idem
Vrijkomende locaties Brede School Stadsveld 2016 -924.798 620.390 1.545.188 82.974 50.000 -855.466 -21.465 idem
Kansrijke Stedelijke Locaties 2023 639.303 1.535.413 896.109 1.237.032 1.661.866 156.335 -25.321 idem
de Bothoven 2019 -2.087.565 515.057 2.602.621 2.494.600 359.081 40.893 -4.453 idem
Roombeek Binnenstad 2031 -11.388.487 223.412.876 234.801.363 22.890.265 16.104.469 -2.451.521 -333.747 idem
Oost Boswinkel - deelplan Woonplaats 2020 -1.014.752 127.936 1.142.688 1.264.752 250.000 0 5.360 idem
Texoprint Bleekerij 2018 997.772 2.047.124 1.049.352 171.234 466.764 622.794 0 idem
Stroinkslanden 2015 2023 -198.307 2.729.232 2.927.538 206.163 0 5.727 0 idem
Velve Lindenhof 2020 -7.692.715 14.528.740 22.221.455 4.155.215 1.158.154 -3.850.230 91.747 idem
Subtotaal Woningbouw   30.548.278 422.485.276 391.936.999 87.782.377 90.809.043 15.750.244 323.246  
                   
Bedrijventerreinen:                  
Euregio Bedrijvenpark !! 2030 6.314.608 14.161.017 7.846.410 4.393.131 11.789.850 -599.417 107.473 idem
Josink Es 2026 9.695.736 26.570.469 16.874.733 4.835.542 9.090.566 3.525.708 20.731 idem
Ussler Es 2042 41.561.970 44.425.729 2.863.758 110.996.801 104.566.889 16.604.466 378.585 idem
B&S Valley 2035 1.857.548 7.822.398 5.964.850 11.248.714 12.210.903 407.650 205.256 idem
Westerval 2023 1.765.943 8.586.750 6.820.807 1.208.625 2.500.944 345.242 60.629 idem
GEM Zuiderval Verwervingscomplex 2016 10.614.328 54.834.594 44.220.265 456.109 11.070.437 0 0 idem
Ossenboer 2021 3.140.312 7.601.220 4.460.908 822.410 3.535.184 337.078 -160.812 idem
Hardick en Seckel 2022 7.547.953 11.820.334 4.272.380 3.337.943 3.104.208 5.899.262 66.800 idem
MST Haaksbergerstraat 2016 -255.945 620.873 876.819 -10.878 0 -255.945 0 idem
Hornbach 2018 214.439 214.439 0 6.997.310 7.250.000 -33.924 62.601 idem
Subtotaal Bedrijventerreinen   82.456.891 176.657.823 94.200.931 144.285.708 165.118.980 26.230.121 741.263  
                   
Stedelijke voorzieningen:                  
Subtotaal Stedelijke voorzieningen   0 0 0 0 0 0 0  
                   
Totaal lopende grondexploitaties   113.005.169 599.143.099 486.137.930 232.068.084 255.928.023 41.980.365 1.064.509  
                   
Af te sluiten complexen (totaal) 2016 650.376 171.345.165 170.694.789 1.123.442 1.509.197 824.995 50.000 idem
Kleine projecten (totaal) 2016 -1.032.925 1.094.496 2.127.421 1.158.972 169.946 0 0 idem
Ruilgronden, te verkopen gronden (totaal) 2016 35.652.688     4.148.848 647.599 nvt 812.013 idem
ACO (totaal) 2016 2.672.561     1.180.178 0 3.695.673 -246.482 idem
Totaal MPG   150.947.869     239.679.524 258.254.764 46.501.033 1.680.040  

 

Toelichting op het model en de cijfers

Algemeen
De cijfers voor de grondexploitaties zijn afkomstig van het MPG 2016, stand 1-1-2016.

Boekwaarde
min(-)bedragen betekenen dat de inkomsten hoger zijn dan de uitgaven; m.a.w. het project heeft een voordelig saldo.

Eindresultaat (ncw 1-1-2016)
Positieve bedragen betekenen voordelige resultaten die ten gunste komen van de reserve Grondbedrijf, zodra deze gerealiseerd zijn.
Negatieve(-)bedragen betekenen nadelige resultaten; deze nadelen zijn afgedekt door middel van een voorziening.

Risicobedragen
De vereiste weerstandscapaciteit van het GB/MPG gaat uit van 16,5 miljoen euro aan risico's. Dit betreft 90% van het maximaal negatieve resultaat wanneer alle risico's zich te gelijk voordoen. Bij grondexploitaties wordt de omvang van de risico's bepaald aan de hand van een bandbreedte tussen 10% en 90%.
In  bovenstaande tabel is uitgegaan van het gemiddeld risicobedrag, zoals ook vermeld in deel 2 van het MPG 2016.
Het gemiddelde risico is 1,7 miljoen euro negatief. Dit is de afwijking t.o.v. het begrote resultaat. Het eindresultaat (Netto Contante Waarde 46,5 miljoen euro negatief) neemt met dit bedrag af (en komt dan op 48,2 miljoen euro) als we van het huidige risicoprofiel naar een neutraal risicoprofiel gaan. De risico's worden opgevangen door het weerstandsvermogen grondbedrijf.
De individuele projectrisico's zijn in de grondexploitaties geanalyseerd. De beheersing van de risico's vindt plaats in het kader van het projectmatig werken.

4.2. Overzicht indicatoren financiële positie

 

Indicatorgroep Indicator Voldoende Neutraal Onvoldoende
1. Lokale lasten 1.1 Lokale lastendruk > 5% lagere lastendruk dan gemiddeld. Gemiddelde lastendruk in Nederland. > 5% hogere lastendruk dan gemiddeld.
  1.2 Onbenutte belastingcapaciteit OZB Onbenutte belastingcapaciteit > 0,25% exploitatie voor mutatiesreserves. Onbenutte belastingcapaciteit bedraagt 0,09% van exploitatietotaal in Enschede. Geen onbenutte belastingdruk beschikbaar.
  1.3 Derving OZB door leegstand Derving OZB < 1% OZB-opbrengst niet woningen. 1% <= derving OZB <= 5% OZB-opbrengst niet woningen. Derving OZB > 5% OZB-opbrengst niet woningen..
  1.4 Kostendekkendheid leges Extra ruimte > 1% van exploitatietotaal voor mutaties reserves. Extra ruimte 0% tot 1% van exploitatietotaal voor mutaties reserves. Zeer gering voor Enschede, namelijk 0,13%. Geen ruimte in tarieven.
2. Schuldpositie, vreemd vermogen 2.1 Schuldratio < 50% Onbenutte belastingcapaciteit bedraagt 0,09% van exploitatietotaal in Enschede. > 80%
  2.2 Netto schuld / exploitatie (netto schuldquote) 73% in Enschede per eind 2015 90% tot 130% > 130%
  2.3 Schuldevolutie > 15% afname. 4,6% afname in Enschede van 2014 naar 2015 > 15% toename.
  2.4 Netto rentelasten / exploitatie < 1% van totale exploitatie. 2,3% in Enschede in 2015. > 3% van totale exploitatie.
  2.5 Rentereserve Reserve voldoende om twee jaren schommelingen op te vangen. Reserve voldoende om 1 jaar schommelingen op te vangen. Geen rentereserve.
  2.6 Omslagrente - werkelijke rente Werkelijke rente < omslagrente en nog niet ingezet in begroting. Werkelijke rente = omslagrente. Werkelijke rente > omslagrente.
3. Reservepositie, eigen vermogen 3.1 Ratio weerstandsvermogen > 1,4 1,0 tot 1,4 < 1,0
  3.2 Mogelijkheden om beschikbare weerstandscapaciteit te verbeteren Mogelijkheden om ratio te verbeteren tot > 1,4 Mogelijkheden om ratio te verbeteren tot 1,0 - 1,4. Geen verbetermogelijkheden.
  3.3 Aandeel stille reserve in weerstandsvermogen <25% 25-50% >50%
4. Leningen, garantstellingen en waarborgen 4.1 Zekerheden leningen, garantstellingen en waarborgen > 95% zekerheden. 90% tot 95% zekerheden (91,9%). < 90% zekerheden.
5. Meerjarig onderhoud kapitaalgoederen 5.1 Toereikendheid onderhoudsbudgetten, incl. vervangingsinvesteringen Geen extra budget nodig.  0% <= extra benodigd budget <= 1% exploitatie voor mutatie reserves (lasten). Extra benodigd budget > 1% exploitatie voor mutaties reserves (lasten).
6. Grondexploitaties 6.1 Afhankelijkheid grondexpl. voor sluitende begroting Niet afhankelijk van grondexploitaties voor sluitende begroting.   Afhankelijk van grondexploitaties voor sluitende begroting.
  6.2 Winstverwachting grondexploitaties Positieve winstverwachting.   Geen positieve winstverwachting.
  6.3 Algemene reserve grondbedrijf en risicoreserve grondbedrijf versus risico's Reserve grondbedrijf > omvang risico's grondbedrijf. Reserves grondbedrijf 98% tot 100% risico's grondbedrijf. Reserve grondbedrijf < 98% risico's grondbedrijf.
  6.4 Toekomstig nog te realiseren baten en lasten in relatie tot de BIE (Bouwgrond In Exploitatie) Toekomstige baten en lasten/ actuele boekwaarde BIE < 2. Waarde tussen 2 en 3. > 3
  6.5 NIEGG (Niet In Exploitatie Genomen Gronden) Exploitatielasten zijn structureel afgedekt. incidenteel afgedekt. Exploitatielasten zijn niet afgedekt.
7. Financieel evenwicht 7.1 Ombuigingen, taakstellingen < 1% van begrotingstotaal nog in te vullen. 1% tot 2% begrotingstotaal nog in te vullen. Nog > 2% begrotingstotaal in te vullen.
  7.2 Verhouding Structureel / Incidenteel > 98% structurele lasten afgedekt met structurele baten. 96% tot 98% structurele lasten afgedekt met structurele baten. < 96% structurele lasten afgedekt met structurele baten.
  7.3 Meerjarig sluitende begroting Alle jaren sluitend. 1e of 4e jaar sluitend. 1e of 4e jaar niet sluitend, preventief toezicht.

 

4.3. Effectindicatoren

Maatschappelijke ontwikkeling

Effectindicatoren Score 2014 Streven 2015 Score 2015
1.Percentage jeugd van 6 tot en met 15 jaar dat een sport beoefent.    92% 89%
2.Percentage inwoners van 23 jaar of jonger dat geen gebruik maakt van een 2e lijns jeugdhulpvoorziening.    94% 94% 94%
3.Percentage cliënten dat het effect van jeugdhulpdienst(en) als voldoende scoort.       * *  
4.Percentage cliënten dat na 1 jaar niet opnieuw instroomt in jeugdhulp.      
5.De mate waarin een Wmo maatwerkvoorziening volgens de cliënt bijdraagt aan de versterking van de zelfredzaamheid en  participatie.   80%  
6.Percentage inwoners dat geen gebruik maakt van een Wmo maatwerkvoorziening. 90% 88% 89%
7.Percentage 75+ dat aangeeft in een sociaal isolement te raken zonder deelname aan een door de gemeente gesubsidieerde voorziening. * * 2%
8.Het aantal overlastmeldingen bij de politie van cliënten in Beschermd wonen.   0  
9.Het percentage inwoners dat gebruik maakt van bijzondere bijstand. 3,1% 3,1%  

 

Versterken economie

Effectindicatoren Score 2014 Streven 2015 Score 2015
Doelstelling A :
1. Banenindex (aantal arbeidsplaatsen Enschede en Twente) (prognose: 0% groei in 2015, vanaf 2016 0,3% groei per jaar)

Enschede: 81.410
Twente: 286.600

Enschede:   80.324
Twente:285.090
eerste indicatie:
Enschede: 82.550
Twente: 288.674
2. Bruto Regionaal Product Twente per inwoner  30.667 30.484 nnb
3. Waardering dienstverlening Ondernemersloket 8,2 minimaal 8 8,5
4. Bereikbaarheid Enschede West en centrum 85,7 100 nnb
5. Energieverbruik bedrijfsleven (mutatie) PM PM PM
6. Groene groei (nog te ontwikkelen in overleg met bedrijfsleven)  PM PM PM
Doelstelling B:
7.Participatie index (netto participatiegraad)

61,6%

61,6%

62,7%
8. Aantal NWW en WWB'ers in Enschede  NWW: 13.034
WWB: 6717
NWW: niveau NL (+13%)
WWB: niveau NL(prognose: +2,6%)
NWW: 14.001
WWB: 6.861
Doelstelling C:
9. Onderwijsindex, bestaat uit:
 

  
- Verdeling van leerlingen over niveaus VO, volgens advies PO PrO 3%, vmbo 54%, havo-vwo 43% PrO 3%, vmbo 53%, havo-vwo 44% nnb
- Beroepsbevolking met opleidingsniveau MBO-2 en hoger 75% 76% nnb
- Percentage VO-leerlingen met een technisch profiel (3e en 4e leerjaar) vmbo 45%, havo 44%, vwo 70% vmbo >45%, havo >45%, vwo >60% nnb
- Percentage afgestudeerden MBO, HBO, UT met een technische studie ROC 23%, Saxion 24%, UT 44% ROC 26%, Saxion 28%, UT 49% nnb

Duurzame leefomgeving

Effectindicatoren Score 2014 Streven 2015 Score 2015
Doelstelling A:
1. Rapportcijfer voor de waardering voor de groene kwaliteit van het buitengebied (natuur, landschap, water, cultuurhistorie)
7,8  7,5 7,8 
2. Het aantal nieuwe initiatieven dat moet leiden tot ruimtelijke ingrepen  638 743 762
3. Indexcijfer voor de stedelijke ruimtelijke kwaliteit (t.o.v. van 2012 op onderdelen woonaantrekkelijkheid, dichtheden, groen en water) 104 100 volgt later
Doelstelling B:
1. Rapportcijfer voor de waardering van aspecten van de binnenstad (horeca, winkels, sfeer, veiligheid, etc.) 
7,4  7,3 7,5 
2. Imago:
Kennisstad (landelijke ranking)
Ondernemende stad (landelijke ranking)

9
9

 
9
9

Tweejaarlijks
3. Aantal bezoekers van de grote gesubsidieerde culturele instellingen (Wilminktheater & Muziekcentrum, ATAK, TwentseWelle en Concordia)   250.000 285.758
4. Totaal van inkomsten van de grote gesubsideerde culturele instellingen ten opzichte van de subsidie. 60%  65%  
Doelstelling C:
1. Positie veiligheid van Enschede ten opzichte van de overige twaalf gemeenten met meer dan 150.000 inwoners
 
Top 5
 
2. Percentage inwoners dat zich weleens onveilig voelt in de eigen buurt   20%  
3. Opkomstpercentage waarbij de brandweer na een melding tijdig ter plaatse is. 93% 90% 89%
4. Rapportcijfer voor schouwresultaten "schoon" stadserf / rest van de stad
Hoog / basis 
stadserf / rest van de stad
Hoog / basis
stadserf / rest van de stad
Hoog / basis 
5. Rapportcijfer voor de waardering voor de kwaliteit van het openbaar groen 6,9 6,7 6,7 
6. Naleefgedrag milieugerelateerde handhaving   75% 73% 
7. Stadsdeelgewijs werken aan lokale duurzame initiatieven (Weconomy) Doelstelling is nog in ontwikkeling   PM PM 
Doelstelling D:
1. Programmaoverstijgende duurzaamheidsambitie**
- afname CO2-uitstoot met 30%  t.o.v. 1990, (incl. opwekking van 20% duurzame energie)
 

PM


PM 
2. Toename scheidingspercentage restafval 46%  53% 46,2%
3. Kg's restafval per inwoner/jaar (afname)   206 kg  241 kg

Dienstverlening en financieel beleid

Effectindicatoren Score 2014 Streven 2015 Score 2015
1. Rapportcijfer voor de klanttevredenheid over gemeentebrede dienstverlening   7,4 7,6
2. Ratio gemeentelijke bijdrage sociale zekerheid (werk/inkomen) t.o.v. rijksbijdrage    -11%  -10,84%
3. Ratio Weerstandsvermogen   1,0 1,0
4. Gemeentelijk energieverbruik omlaag (2013 = basisjaar)
- Gas
- Elektra

73,7
93,3
 
99,5
97,5

82,2
88,2
5. 100% duurzaam inkopen 78%  90% 89%
6. Rapportcijfer voor de mate waarin de burgers betrokken worden bij de uitvoering van de gemeentelijke plannen    E: 5,5
NL: 5,6
5,6
7. Rapportcijfer voor de mate waarin de kiezer invloed heeft op wat er in de stad gebeurd   E: 5,1
NL: 5,8
 5,1