Inhoudsopgave
In april heeft de Raad de financiële foto ontvangen. Deze foto bevatte onder andere de maartbrief van het rijk en een eerste inventarisatie van knelpunten voor de begroting 2023-2026. De foto was de financiële basis voor de start van de onderhandelingen voor het nieuwe college.
Vanwege de verkiezingen en coalitievorming was het niet mogelijk om voor het zomerreces met uw Raad de kaders / uitgangspunten voor de uitwerking van deze begroting door te spreken. Daarom heeft het college besloten om u voor het zomerreces middels de uitgangspuntennotitie te informeren over het financiële middelenkader dat als startpunt diende voor het opstellen van deze begroting.
In paragraaf 2.1 wordt ingegaan op het middelenkader voor de begroting 2023-2026. In paragraaf 2.2 informeren we u over de laatste ontwikkelingen m.b.t. de Rijksmiddelen. In paragraaf 2.3 gaan we in op ontwikkelingen van de CAO 2021, pensioenpremie en ozb. Daarna volgen in paragraven 2.4 de knelpunten en 2.5 de prioriteiten van het college. In bijlage 6.8 en 6.9 zijn de uitgebreide toelichtingen op de knelpunten en prioriteiten opgenomen. In paragraaf 2.6 gaan we nader in op het afschaffen van het spaarprogramma en het instellen van een structurele dotatie aan de investeringsagenda. In paragraaf 2.7 is het structurele saldo van de begroting opgenomen en als afsluiting is in paragraaf 2.8 een overzicht van de resterende taakstellingen weergegeven.
Hieronder is het actuele middelenkader opgenomen voor de periode 2023 t/m 2026. Het college vindt het van belang om reëel te blijven begroten. De begroting is in evenwicht en sluitend zonder een beroep te doen op de algemene reserve. Ook het beschikbare weerstandsvermogen voldoet aan de gemaakte afspraken met de Raad en is van voldoende omvang om risico’s op te kunnen vangen.
Het saldo laat ten opzichte van de vorige begroting een flinke verbetering zien voor de periode t/m 2025. De voornaamste redenen hiervoor zijn de bijzonder positieve bijstellingen uit de meicirculaire en het afschaffen van het spaarprogramma. Voor 2026 is nog wel sprake van een flink negatief saldo. Dit als gevolg van de forse daling in het gemeentefonds na de huidige kabinetsperiode. Het college kiest er op dit moment voor om niet bij te sturen op 2026. Het middelenkader voldoet aan de vereiste van de toezichthouder dat het eerste begrotingsjaar sluitend is. Voor 2026 wordt een landelijke lobby gevoerd om tot een oplossing te komen. Er is incidenteel geld toegezegd (zie septembercirculaire 2022) voor 2026. Het college vindt het belangrijk dat er tevens een oplossing komt voor de financiering van gemeenten op langere termijn.
| Middelenkader (afgerond en in miljoen euro) | 2023 | 2024 | 2025 | 2026 | |
| Saldo Gemeentebegroting 2022-2025 | -9,5 | -10,9 | -11,4 | -11,9 | |
| 2.2 |
Ontwikkeling rijksmiddelen - Gemeentefonds decembercirculaire 2021 - Gemeentefonds meicirculaire 2022 |
0,1 20,9 |
0,1 30,9 |
0,2 38,3 |
0,2 9,8 |
| 2.3 | Ontwikkelingen CAO 2021, pensioenpremie, ozb | -1,2 | -1,2 | -1,2 | -1,2 |
| 2.4 | Knelpunten O&O | -14,6 | -12,2 | -10,8 | -10,8 |
| 2.5 | Coalitieakkoord - prioriteiten 2023 | -5,0 | -11,9 | -10,5 | -9,5 |
| 2.6 | Afschaffen spaarprogramma | 9,3 | 9,3 | 9,3 | 9,3 |
| Saldo gemeentebegroting 2023-2026 | 0,1 | 4,0 | 13,8 | -14,1 | |
| Weerstandsratio (na aanvulling investeringsfonds) | 1,4 | 1,5 | 1,7 | 1,5 |
Meicirculaire 2022
In de meicirculaire was sprake van een forse ophoging van het gemeentefonds voor de periode 2022 tot en met 2025. De belangrijkste oorzaken voor de stijging zijn:
Ten aanzien van punt 2 geldt dat gemeenten zelf ook de nadelen ondervinden van hogere loon- en prijsontwikkeling, wat verderop in het deel knelpunten ook zal blijken. In de uitgangspuntennotitie is reeds toegelicht dat we deze begroting de stelpost loon- en prijsontwikkeling aanvullen gebaseerd op dezelfde percentages voor loon- en prijsstijgingen waarmee het Rijk in de meicirculaire heeft gerekend. Dit in afwijking van onze financiële verordening waarin is opgenomen dat we ons baseren op een 20 jarig gemiddelde voor de loon- en prijsstijging. De reden hiervoor is dat de huidige inflatie ongekend hoog is en we nog onvoldoende in onze egalisatiereserve loon- en prijsontwikkeling hebben kunnen sparen om dit op te kunnen vangen. De huidige CAO loopt nog tot 1 januari 2023 en momenteel lopen onderhandelingen voor een nieuwe CAO. Richting de zomernota zullen de effecten daarvan in relatie tot de hoogte van de stelpost loon- prijscompensatie worden bezien.
Septembercirculaire 2022
In deze begroting is de septembercirculaire niet opgenomen. Conform de vernieuwde financiële verordening (vastgesteld door de raad op 31 januari 2022) worden circulaires nog slechts op één moment in het jaar verwerkt (bij de zomernota). De septembercirculaire wordt daarom meegenomen naar de zomernota 2023. Wel wordt een beknopte toelichting gegeven (de raad wordt over het resultaat ook in een separate memo geïnformeerd).
Voor 2023 en verder is sprake van een positief resultaat. De uitkering stijgt als gevolg van een forse stijging van de aantallen bij de maatstaven bijstandsontvangers, omgevingsadressendichtheid en bedrijven. De stijging van het aantal bijstandsontvangers in de modellen strookt niet helemaal met recente ontwikkelingen die laten zien dat de bijstand juist afneemt. Mogelijk dat het Rijk al anticipeert op economisch mindere tijden. In dat geval zullen er voor de gemeente tegenover de hogere gemeentefondsuitkering ook stijgende uitvoeringskosten voor de bijstand staan. Richting de zomernota komt er mogelijk meer duidelijkheid in de volgende circulaires.
Het positieve resultaat komt ook door een opwaartse bijstelling van de loon- en prijsindex ten opzichte van eerdere ramingen. Gemeenten zullen zelf ook financiële nadelen van hogere loon- en prijsstijgingen ondervinden. Zo loopt de huidige CAO gemeenteambtenaren af op 1 januari 2023. De effecten van een loonstijging in de nieuwe CAO moeten nog opgevangen worden. Dit zorgt ook voor hogere bijdragen aan de verbonden partijen. Ook dit gaat mee naar de zomernota 2023.
Voor 2026 doet het rijk een eenmalige bijdrage van in totaal 1 miljard euro aan het gemeentefonds om de gevolgen van het ‘ravijn’ van dat jaar te dempen. Het rijk heeft in de Voorjaarsnota 2022 het accres vanaf 2026 fors neerwaarts bijgesteld omdat zij voornemens is om de financiële verhoudingen met de gemeenten te herzien. In totaal gaat het om een korting van 3,9 miljard euro op het gemeentefonds in 2026 ten opzichte van de situatie 2023. Dit leidt tot structurele problemen in de gemeentebegrotingen. Gemeenten en de VNG verzetten zich hier sterk tegen. Het rijk keert nu een eenmalige extra bijdrage van 1 miljard euro uit voor 2026. Daarmee wordt het structurele probleem natuurlijk niet opgelost en hooguit deels doorgeschoven naar 2027. Deze bijdrage voor 2026 is als incidenteel opgenomen terwijl normaliter dergelijke toevoegingen door het rijk structureel in het gemeentefonds worden gestort.
Het middelenkader wordt jaarlijks aangepast op een aantal externe effecten, zoals ontwikkelingen op het gebied van lonen, prijzen, rente en ozb. Deze begroting bevat de eerder gemelde financiële effecten van de huidige CAO die in 2021 is afgesloten en een looptijd heeft tot 1 januari 2023. De effecten van een nieuwe CAO voor de periode daarna worden meegenomen richting de zomernota. Gezien de huidige inflatie en looneisen die vakbonden voor nieuwe CAO’s stellen kan dat een fors financieel beslag krijgen.
In de laatste jaren zijn we terughoudend omgegaan met belastingverhogingen. Deze lijn zetten we door. Het leven is duur voor onze inwoners op dit moment. Tegelijkertijd is het ook voor ons als gemeentebestuur een onzekere tijd, kennen we grote opgaven en zitten er nog onzekerheden in het financiële beeld door een onduidelijke rijksoverheid. Het college is er in geslaagd om de ambitie uit het coalitieakkoord te realiseren en de ozb niet verder te laten stijgen dan het langjarig gemiddelde van de ozb (onroerendezaakbelasting). De ozb indexatie komt uit op 2,3%. Daarmee beperken we de lastenstijging voor onze inwoners in een tijd dat alles -ook voor de gemeente- duurder wordt.
Het saldo knelpunten is ten opzichte van de financiële foto sterk opgelopen. Dit wordt vooral veroorzaakt door de voortdurende hoge inflatie waar de gemeente op vele terreinen financiële gevolgen van ondervindt. Voor het vergroten van het inzicht zijn alle knelpunten ingedeeld naar enkele categorieën. Vrijwel de helft van de knelpunten is te relateren aan prijseffecten.
| Categorie (x 1.000 euro) | 2023 | 2024 | 2025 | 2026 |
| Prijs | 6.479 | 5.797 | 5.114 | 5.114 |
| Personeel | 3.772 | 3.212 | 2.707 | 2.627 |
| Overig | 1.375 | 1.105 | 865 | 865 |
| Volume | 1.485 | 808 | 808 | 808 |
| Verbonden Partijen | 905 | 905 | 896 | 950 |
| Digitaal en IT | 608 | 419 | 419 | 419 |
| Totaal | 14.624 | 12.246 | 10.809 | 10.783 |
Hieronder zijn de knelpunten opgenomen. In bijlage 6.8 zijn de knelpunten nader toegelicht. Wanneer FF voor het onderwerp staat is het knelpunt afkomstig uit de financiële foto. BG staat voor begroting. FF/BG wil zeggen dat het knelpunt in de begroting gewijzigd is ten opzichte van de financiële foto.
| Nr | Onderwerp | 2023 | 2024 | 2025 | 2026 | |
| FF | 1. | Structurele toename Lijkschouwing, Euthanasieverklaring | 100.000 | 100.000 | 100.000 | 100.000 |
| FF | 2. | Areaaluitbreiding stadsdeelbeheer, wegen en openbare verlichting | 120.000 | 120.000 | 120.000 | 120.000 |
| FF/BG | 3. | Volumegroei WMO als gevolg van demografische ontwikkeling | 588.000 | 588.000 | 588.000 | 588.000 |
| BG | 4. | BUIG | 677.000 | 0 | 0 | 0 |
| Totaal knelpunten volumestijging | 1.485.000 | 808.000 | 808.000 | 808.000 | ||
| BG | 5. | Tariefstijging aanbesteding grote busvervoer (SW en LLV) boven reguliere indexatie | 243.000 | 243.000 | 243.000 | 243.000 |
| BG | 6. | Loon- en prijsstijging Jeugd en Wmo (begeleiding en ondersteuning huishouden) boven niveau loon- en prijscompensatie | 2.400.000 | 2.400.000 | 2.400.000 | 2.400.000 |
| BG | 7. | Tariefstijging aanbesteding JB/JR | 814.000 | 814.000 | 814.000 | 814.000 |
| BG | 8. | Tariefstijgingen Hulpmiddelen en CVV vervoer tov reguliere compensatie | 565.000 | 565.000 | 565.000 | 565.000 |
| BG | 9. | Vergoeding zorgsalarissen middeninkomens zorg&welzijn meer dan rijksmiddelen | 180.000 | 180.000 | 180.000 | 180.000 |
| FF/BG | 10. | Energiekosten ambtelijke huisvesting | 750.000 | 500.000 | 250.000 | 250.000 |
| BG | 11. | Energiekosten Sportaal | 750.000 | 500.000 | 250.000 | 250.000 |
| BG | 12. | Energielasten culturele instellingen | 547.000 | 365.000 | 182.000 | 182.000 |
| BG | 13. | Verhoging contributie VNG/GGU | 80.000 | 80.000 | 80.000 | 80.000 |
| BG | 14. | Premie brandverzekering | 150.000 | 150.000 | 150.000 | 150.000 |
| Totaal knelpunten prijsstijging | 6.479.000 | 5.797.000 | 5.114.000 | 5.114.000 | ||
| FF | 15. | Impact incidentele en structurele werkzaamheden OZJT | 340.000 | 340.000 | 302.000 | 302.000 |
| FF | 16. | Vervangingsinvesteringen sport / kunstgras | 0 | 0 | 29.000 | 83.000 |
| FF | 17. | Outsourcing ODT | 250.000 | 250.000 | 250.000 | 250.000 |
| BG | 18. | Veiligheidsregio Twente | 181.000 | 181.000 | 181.000 | 181.000 |
| BG | 19. | Stadsbank Oost-Nederland | 64.000 | 64.000 | 64.000 | 64.000 |
| BG | 20. | Samen Twente | 70.000 | 70.000 | 70.000 | 70.000 |
| Totaal knelpunten verbonden partijen | 905.000 | 905.000 | 896.000 | 950.000 | ||
| FF | 21. |
Beleidsadvisering Omgeving & Recht |
200.000 | 200.000 | 200.000 | 200.000 |
| FF | 22. |
Verschillen in normformatie en bezetting |
151.000 | 151.000 | 151.000 | 151.000 |
| FF | 23. |
Formatie teamleider P&O |
97.000 | 97.000 | 97.000 | 97.000 |
| FF | 24. |
Tijdelijke uitbreiding personeel |
260.000 | 260.000 | 260.000 | 260.000 |
| FF | 25. |
Onbalans in formatie door generatiepact IT |
322.000 | 322.000 | 322.000 | 242.000 |
| FF | 26. |
Formatie senior jurist bezwaar en beroep |
109.000 | 109.000 | 109.000 | 109.000 |
| BG | 27. | Voorzetten Pedagogische gezinsondersteuning (PGJ) irt wegvallende GIDS middelen | 174.000 | 174.000 | 174.000 | 174.000 |
| BG | 28. | Voortzetten huidige inzet combifunctionarissen sport | 137.000 | 167.000 | 167.000 | 167.000 |
| BG | 29. | Capaciteit Handhaven Bouwen en Milieu (HBM) | 440.000 | 0 | 0 | 0 |
| BG | 30. | Bestemmen regulier, advies, achterstallig | 330.000 | 330.000 | 150.000 | 150.000 |
| BG | 31. | Extra inzet benodigd voor pachtbeleid en monitoring | 50.000 | 50.000 | 50.000 | 50.000 |
| BG | 32. | P&C Projectcontroller | 97.000 | 97.000 | 97.000 | 97.000 |
| BG | 33. | Volume stijging fysieke projecten/gebiedsontwikkeling | 250.000 | 250.000 | 250.000 | 250.000 |
| BG | 34. | Direct duidelijk borgen | 150.000 | 0 | 0 | 0 |
| BG | 35. | Traineeprogramma P&C continueren | 125.000 | 125.000 | 0 | 0 |
| BG | 36. | Opzet, inrichting, inbedding rechtmatigheidsverantwoording (F&C) | 200.000 | 200.000 | 0 | 0 |
| BG | 37. | Verhoging budget bedrijfsvoering tav uitbreiding personeel | 600.000 | 600.000 | 600.000 | 600.000 |
| BG | 38. | Structurele dekking personeel Stadsdeelbeheer | 80.000 | 80.000 | 80.000 | 80.000 |
| Totaal knelpunten Personeel | 3.772.000 | 3.212.000 | 2.707.000 | 2.627.000 | ||
| FF | 39. | Ondergrondse infra | 150.000 | 0 | 0 | 0 |
| FF | 40. | Onderhoud Kunst in de Openbare Ruimte | 39.000 | 39.000 | 39.000 | 39.000 |
| BG | 41. | Wegvallende GIDS middelen | 101.000 | 101.000 | 101.000 | 101.000 |
| BG | 42. | Verlengen tijdelijke bijdrage legesopbrengsten evenementen | 240.000 | 240.000 | 0 | 0 |
| BG | 43. | Stroinkshuis (iom SDM) | 80.000 | 80.000 | 80.000 | 80.000 |
| BG | 44. | Emancipatie/LHBTI | 25.000 | 25.000 | 25.000 | 25.000 |
| BG | 45. | Bodemvervuiling kunstgrasvelden | 120.000 | 0 | 0 | 0 |
| BG | 46. | Taakstelling onderwijshuisvesting | 300.000 | 300.000 | 300.000 | 300.000 |
| BG | 47. | Amendement "sterke raad, meer ondersteuning" | 320.000 | 320.000 | 320.000 | 320.000 |
| Totaal knelpunten Overig | 1.375.000 | 1.105.000 | 865.000 | 865.000 | ||
| FF | 48. | Kadaster heeft basisregistratie vernieuwd | 74.000 | 0 | 0 | 0 |
| FF | 49. | Implementatie iBurgerzaken | 35.000 | 35.000 | 35.000 | 35.000 |
| FF | 50. |
Voorkomen identiteits- en documentfraude |
75.000 | 60.000 | 60.000 | 60.000 |
| FF | 51. | Grip op projecten (applicatie) | 54.000 | 54.000 | 54.000 | 54.000 |
| FF | 52. | Webteam -digitoegankelijkheid - regie op websites | 100.000 | 100.000 | 100.000 | 100.000 |
| FF | 53. |
Vervanging applicatie ‘Octopus Web’ |
40.000 | 40.000 | 40.000 | 40.000 |
| FF | 54. |
Vervanging Planon |
130.000 | 130.000 | 130.000 | 130.000 |
| BG | 55. | Vervangen applicatie VIS2 | 100.000 | 0 | 0 | 0 |
| Totaal knelpunten digitaal en IT | 608.000 | 419.000 | 419.000 | 419.000 | ||
| Totaal knelpunten | 14.624.000 | 12.246.000 | 10.809.000 | 10.783.000 |
Het coalitieakkoord bevat veel ambities en concrete wensen. Tegelijkertijd was de tijd tussen het uitkomen van het coalitieakkoord en het vaststellen van de begroting in het college beperkt. Daarom heeft het college gefocust op de prioriteiten uit het coalitieakkoord die al in 2023 uitgevoerd moeten worden. Dit om hier alvast voortvarend een start mee te maken. Richting de zomernota 2023 worden de resterende onderwerpen uit het coalitieakkoord financieel ingeschat en in de tijd geprogrammeerd.
Naast dat onderwerpen geld kosten streeft het college er ook naar de eigen verdiencapaciteit van Enschede te vergroten. Daarmee worden we minder afhankelijk van het Rijk voor onze inkomsten. We kijken niet zozeer naar tariefsverhogingen maar naar creatieve invullingen om lokale inkomsten te verhogen, of eigen lasten structureel te verlagen. In deze begroting geeft het college een eerste invulling aan deze ambitie door het afkopen van een dure lening. Hierdoor ontstaat door een eenmalige investering (die ten laste gaat van het boekjaar 2022 waar incidenteel ruimte beschikbaar is) structurele begrotingsruimte van 985.000 euro.
| Nr | 2023 | 2024 | 2025 | 2026 | |
| 1. | Het maken van inclusief beleid | 100.000 | 0 | 0 | 0 |
| 2. | Stoppen met Bed Bad en Brood vanaf 1 augustus 2023 | 75.000 | 0 | 0 | 0 |
| 3. | Gevolgen voor kinderen van complexe scheidingen verminderen | 75.000 | 75.000 | 50.000 | 0 |
| 4. | Huisartsentekort bestuurlijke aandacht - Twentse koers Menzis | 50.000 | 0 | 0 | 0 |
| 5. | Jongeren werk terug op school / impuls jongeren -en welzijnswerk | 320.000 | 320.000 | 320.000 | 320.000 |
| 6. | Sport bereikbaar maken voor iedereen | 50.000 | 0 | 0 | 0 |
| 7. | Nota dierenwelzijn | 50.000 | 0 | 0 | 0 |
| 8. | Preventieakkoord | 300.000 | 2.500.000 | 2.500.000 | 2.500.000 |
| 9. | Sportnota/uitvoeringsplan sport | 200.000 | 673.000 | 713.000 | 713.000 |
| 10. |
Intensivering clustering sportparken in 2023 |
200.000 | 0 | 0 | 0 |
| 11. | Beschikbare flexwoningen voor spoedzoeker | 50.000 | 0 | 0 | 0 |
| 12. | Pilot parkeren 1e uur gratis | 430.000 | 445.000 | 0 | 0 |
| 13. | Pilot afval binnenstad | 0 | 400.000 | 0 | 0 |
| 14. | Pilot stortquotum max. 300 kilo | 600.000 | 600.000 | 0 | 0 |
| 15. | Middelen binnenstad (opnemen investeringsagenda) | 700.000 | 700.000 | 700.000 | 0 |
| 16. | Schrappen brede taakstellingen fysiek domein en 100.000 euro extra ondernemersloket | 400.000 | 400.000 | 400.000 | 400.000 |
| 17. | Versnellen / maximaal inzetten op zon op dak | 200.000 | 200.000 | 200.000 | 200.000 |
| 18. | Gebiedsgerichte aanpak (GGA) landelijk gebied | 100.000 | 600.000 | 600.000 | 600.000 |
| 19. | Impuls economie | 400.000 | 400.000 | 400.000 | 400.000 |
| 20. | Uitbreiding cameratoezicht (binnenstad en tunnels) | 100.000 | 110.000 | 120.000 | 0 |
| 21. | Versterking Zorg en Veiligheid | 100.000 | 100.000 | 100.000 | 100.000 |
| 22. | Versterking weerbaarheid jeugd | 100.000 | 100.000 | 100.000 | 0 |
| 23. | Schrappen taakstelling rendement investeren in organisatie | 50.000 | 100.000 | 100.000 | 100.000 |
| 24. | Proceskosten DIA Twekkelerveld en DIA Zuid | 600.000 | 600.000 | 600.000 | 600.000 |
| 25. | Uitbreiding capaciteit beleid nazorg detentie | 40.000 | 40.000 | 40.000 | 40.000 |
| 26. | Bibob onderzoeken | 160.000 | 160.000 | 160.000 | 160.000 |
| 27. | Eenzaamheid 1Enschede | 160.000 | 0 | 0 | 0 |
| 28. | Wetenschappelijk onderzoek naar de gemeente Enschede in de context van bezetting, bevrijding en nasleep | 0 | 100.000 | 100.000 | 100.000 |
| 29. | 1Twente | 290.000 | 290.000 | 290.000 | 290.000 |
| 30. | Structurele dotatie investeringsagenda | 0 | 4.000.000 | 4.000.000 | 4.000.000 |
| 31. | Rentevoordeel afkoop leningen | -985.000 | -985.000 | -985.000 | -985.000 |
| Totaal prioriteiten coalitieakkoord | 4.915.000 | 11.928.000 | 10.508.000 | 9.538.000 |
Bij de begroting 2013 is door de Raad een spaarprogramma ingesteld. Aanleiding was dat in 2012 sprake was van forse afboekingen op grondposities. Daardoor was de algemene reserve sterk gedaald en stond de weerstandsratio nog op slechts 0,14. De Raad besloot destijds een spaarprogramma in te stellen waarmee de algemene reserve op termijn weer zou worden versterkt. Inmiddels kunnen we constateren dat het spaarprogramma heeft gewerkt. De algemene reserve en de weerstandsratio zijn weer goed op niveau. Vooruitkijkend zal dit de komende jaren ook zo blijven. In de vernieuwde financiële verordening is opgenomen dat in een dergelijke situatie maatregelen voor financieel herstel kunnen worden afgebouwd. Dat maakt dat we de raad voor willen stellen het spaarprogramma te beëindigen. Consequentie hiervan voor het middelenkader is een verbetering van 9,3 miljoen euro. Hiervan is 7,3 miljoen euro structureel en 2 miljoen euro incidenteel t/m 2027.
Om te kunnen sparen is het afgelopen decennium het investeringsniveau fors terug gebracht. Dat had echter ook een ongewenst bijeffect. De bevolkingsgroei in Enschede bleef sterk achter ten opzichte van andere steden. Door die achterblijvende groei kreeg Enschede een steeds kleiner aandeel uit het gemeentefonds. Hoewel het gemeentefonds op zichzelf in die jaren nog wel enigszins in omvang toenam moest Enschede toch jaar in jaar uit bezuinigen door achterblijvende bevolkingsgroei. Het zou onverstandig zijn om nu alleen ons spaarprogramma af te schaffen, maar niet ons investeringsniveau weer op peil te brengen. Vandaar dat wordt voorgesteld om gelijktijdig met het afschaffen van het spaarprogramma over te gaan tot een structurele dotatie aan de investeringsagenda van 4 miljoen euro per jaar. Gezien het saldo van het middelenkader starten we hiermee vanaf 2024. Voor 2023 wordt voorgesteld om 15 miljoen euro toe te voegen aan de investeringsagenda. Daarbij komen die middelen niet uit het middelenkader (daar is immers geen ruimte), maar als overboeking uit de algemene reserve.
Met de middelen in het investeringsfonds kunnen we voortvarend doorwerken aan projecten in de investeringsagenda die bijdragen aan herstructurering van wijken, verduurzaming en het versnellen van woningbouw. Zo kunnen deze extra middelen onder andere worden ingezet op de Dia projecten die inmiddels financieel ook scherper zijn ingeschat. Zo is een bedrag benodigd voor het “huis van de wijk” in Twekkelerveld van circa 2,5 miljoen euro en voor een herstructurering van de particuliere woningvoorraad in Zuid van 7 miljoen euro. Daarnaast zijn de kosten in Centrumkwadraat toegenomen met 1,5 miljoen euro. Dit ook als gevolg van de gestegen prijzen voor het herstructureren van de particuliere woningvoorraad. Verwacht wordt dat deze extra middelen vanaf 2024 benodigd zijn. Door de toevoeging van 15 miljoen euro in 2023 en structureel 4 miljoen euro vanaf 2024 maakt het college daarnaast ruimte voor nieuwe projecten. Te denken valt hierbij aan het zwembad in Glanerbrug of de topsportcampus Diekman. Het effect van de onttrekking van 15 miljoen euro uit de algemene reserve wordt nader beschreven in de paragraaf weerstandsvermogen.
Doordat de strategische investeringsagenda in deze begroting incidenteel en structureel van middelen wordt voorzien geeft het college invulling aan een belangrijk onderwerp uit het coalitieakkoord.
In het kader van het financieel toezicht op de gemeente door de provincie wordt gekeken naar of de begroting structureel sluitend is (het structureel saldo baten en lasten; ook wel de structurele exploitatieruimte). Dat houdt in dat de jaarlijks terugkerende lasten zijn gedekt door de jaarlijks terugkerende baten. Alle incidentele baten en lasten worden hierbij dus buiten beschouwing gelaten. In onderstaande tabel wordt duidelijk dat de begroting van Enschede structureel sluitend is over de periode 2023 tot en met 2025 en een tekort laat zien over 2026.
De provincie heeft in haar rol als toezichthouder aangegeven dat in eerste instantie gekeken wordt naar het eerstvolgende begrotingsjaar. Als de begroting in 2023 structureel en reëel sluitend is wordt in principe repressief toezicht toegepast. Enschede voldoet hier met het huidige middelenkader aan.
| Structureel saldo (afgerond x 1.000 euro) | 2023 | 2024 | 2025 | 2026 |
| Saldo baten en lasten | -4.621 | 12.305 | 20.207 | -8.437 |
| Toevoegingen en onttrekkingen aan reserves | 4.711 | -8.332 | -6.397 | -5.656 |
| Begrotingssaldo na bestemming | 90 | 3.973 | 13.810 | -14.093 |
| Waarvan incidentele baten en lasten (saldo) | 7.217 | 13.080 | 8.117 | 7.352 |
| Structureel begrotingssaldo | 7.307 | 17.053 | 21.927 | -6.741 |
In het coalitieakkoord is door het college opgenomen dat als nieuw beleid wordt gemaakt of uitgevoerd, eerst wordt gekeken of het verstandig is om lopende nog te realiseren bezuinigingen op te lossen om daarmee de resterende risico’s in de meerjarenbegroting te verkleinen.
Het college heeft daarom de nog te realiseren taakstellingen beoordeeld op haalbaarheid en wenselijkheid ook in relatie tot het coalitieakkoord. Het college is geslaagd in het streven om geen nieuwe taakstellingen toe te voegen. Ondanks het besef dat voor 2026 nog een structurele financiële opgave in te vullen is. Er wordt actief lobby gevoerd bij het Rijk voor meer duidelijkheid en het financieringsstelsel voor gemeenten op de langere termijn.
Conclusie is dat het college de taakstellingen in onderstaande tabel wil afvoeren. In het coalitieakkoord is opgenomen dat de coalitie het ondernemersloket op peil wil houden. Daarom wordt de brede taakstelling op fysiek en het economisch domein geschrapt. De taakstelling rendement investeren in de organisatie is voor 1,9 miljoen euro structureel ingevuld. Voor de resterende 100.000 euro concludeert het college dat het niet verstandig is deze in te vullen gezien de komende jaren juist een investering in de organisatie nodig is in verband met de grote pensioenuitstroom. Het schrappen van beide taakstellingen heeft een totaal effect op het middelenkader van 400.000 euro structureel.
| Onderwerp | 2023 | 2024 | 2025 | 2026 |
| Brede taakstelling op fysiek en economisch domein | -300.000 | -300.000 | -300.000 | -300.000 |
| Rendement investeren in organisatie | -50.000 | -100.000 | -100.000 | -100.000 |
| Totaal effect afgevoerde taakstellingen middelenkader | -350.000 | -400.000 | -400.000 | -400.000 |
Daarnaast heeft het college geconcludeerd dat de taakstellingen op het sociaal domein van het bezuinigingspakket uit 2017 voldoende renderen om ze niet meer te monitoren. Het is zaak om binnen het sociaal domein uit te komen met de budgetten die aanwezig zijn.
De enige taakstellingen die daarmee nog resteren zijn Ondersteuning Huishouden (500.000 euro structureel), versnelling clustering van sportvelden (200.000 euro structureel) en de taakstelling betaald parkeren FC Twente (50.000 euro structureel). Daarnaast is in de begroting de nog in te vullen stelpost sociaal domein van 3,5 miljoen euro opgenomen.