Portefeuillehouder(s): Jeroen Hatenboer, Ed Wallinga, Patrick Welman
Programmadirecteur: Richard Kokhuis en René van Kuilenburg

Wat hebben we bereikt?

          

Staat van het programma O&O

- 57.530 jeugdigen van 0 t/m 27 jaar, dit   is 36% van de Enschedese bevolking - 780 kinderen nemen deel aan de   voorschoolse VVE-programma’s - 214 leerlingen nemen deel aan de   Schakelklassen, 40% voltijds en 60%   in deeltijd - 42% in 3e leerjaar zit op havo/vwo-   niveau - 1.184 leerlingen maken gebruik van   leerlingenvervoer - Er waren er 1.086 meldingen van   verzuim en 660 meldingen van   voortijdig schoolverlaten - JGZ-bereik 1-jarigen is 100% - 16.039 bezoekers uit   Enschede op www.loes.nl - 83% van de 16-79 jarigen doet aan   sport en bij de 6-15 jarigen 94%

Inleiding
Hoofddoel van het programma Opgroeien en Ontwikkelen is dat elke Enschedeër in staat is om zijn talenten optimaal te ontwikkelen en te benutten en om met zo min mogelijk ondersteuning en zorg een goed perspectief op de arbeidsmarkt te verwerven.

Goed opgeleide jongeren
De ontwikkeling van Kindcentra, een samenwerkingsverband tussen kinderopvang, peuterspeelzalen en scholen is in 27 wijkcirkels gestart. De stelsels voor peuterspeelzaalwerk en kinderopvang zijn geharmoniseerd en het peuterspeelzaalwerk is succesvol overgedragen van Alifa naar de kinderopvangorganisaties. De gemeente heeft in haar rol als subsidieverstrekker voor peuterspeelzaalwerk en VVE daarmee de voorwaarden geschapen om de doorgaande leerlijn binnen de Kindcentra te versterken. 
 
De voorbereidingen van de onderwijsmonitor zijn in december afgerond. De monitor is in januari 2014 online gegaan, zodat ouders en kinderen informatie over de scholen in Enschede gemakkelijk kunnen vinden en zo op een afgewogen manier een passende vorm van onderwijs kunnen kiezen.

De nieuwe beleidsregels leerlingenvervoer hebben samen met een positief aanbestedingsresultaat geleid tot een kostenbesparing. We zien ook dat de zelfredzaamheid van kinderen en ouders is toegenomen. 
Het aanbod van activiteiten voor de jeugd in de stadsdelen op het gebied van brede school, sport, natuur- & milieueducatie, cultuureducatie en opvoedondersteuning is beter op elkaar afgestemd door de aanstelling van coördinatoren talentontwikkeling. Deze coördinatorfunctie is in de plaats gekomen van een aantal functies in de wijk, die per beleidsterrein waren georganiseerd. Door het samenvoegen van die functies in de coördinatoren talentontwikkelingen ontstaat ook een grotere onderlinge synergie tussen de thema’s. 
 
Versterking zelfredzaamheid jongeren en ouders bij opvoeding
Het project ‘Oog voor talent’ is in 2013 afgerond: ruim 234 kinderen en hun ouders zijn gecoacht bij de overgang van de basisschool naar het VO door vijf talentbegeleiders. Een toolbox met praktische werkvormen voor leerlingen van groep 7 en 8 is ontwikkeld en ontsloten via de website. Onder de noemer Beroepsvizier krijgt het thema beroepsoriëntatie in 2014 een vervolg. De eerste rolmodellenmarkt, waarin jong en oud elkaars beroepen en talenten ontdekken, is in samenwerking met het onderwijs georganiseerd en diverse bedrijven hebben excursies, beroepsoriëntatie mogelijk gemaakt. Hiermee worden jongeren ondersteund in het maken van de keuze voor toekomstige opleiding en carrière.


Gezonde leefstijl
Een nieuwe nota gezondheidsbeleid is vastgesteld, als lokale uitwerking van de regionale gezondheidsnota.
Het subsidiestelsel sport is herzien, waardoor verenigingen worden beloond voor hun maatschappelijke inzet op de terreinen van gezonde leefstijl, vorming, sociale binding, economie en leefbaarheid.
De eerste subsidieaanvragen bevestigen het beeld dat de sportpartners (sportverenigingen, stichting vitale sport verenging, Sportboulevard Enschede, stichting VVVS) veel initiatieven ontplooien voor de stad.
In oktober 2013 heeft in Enschede het 23e Tafisa wereldcongres Sports for all plaatsgevonden. Ruim 300 deelnemers, afkomstig uit alle werelddelen, hebben gedurende drie dagen kennis gemaakt met de stad Enschede in het algemeen en de sport in Enschede in het bijzonder. Daarnaast waren er nog ongeveer 150 Nederlandse gasten. De reacties van de deelnemers over Enschede en over wat er op sportgebied in Enschede allemaal gebeurt waren zeer positief. 

Financieel resultaat
Het financieel resultaat van het programma bedraagt 1,1 miljoen euro voordelig. Bij de najaarsnotitie is een voordelig resultaat voorzien van 0,3 miljoen euro. De bezuinigingstaakstelling is wel gehaald.  

Doelstellingen

Doelstelling A:	Verhogen van het onderwijs- en opleidingsniveau van de beroepsbevolking
Doelstelling B:	Versterken van de zelfredzaamheid van jongeren en ouders bij het opgroeien en opvoeden
Doelstelling C:	Bevorderen van een gezonde leefstijl

Indicatoren
Om de effecten van onze inzet te meten hebben we per doelstelling indicatoren samengesteld. In onderstaande tabel staan de streef- en realisatiecijfers. Voor een totaaloverzicht van alle effectdoelstellingen en indicatoren wordt verwezen naar de bijlage bij het jaarverslag.

Indicatoren	Score 2012	Streven 2013	Score 2013
1. De verdeling van leerlingen dat slaagt voor het eindexamen voortgezet onderwijs, uitgesplitst per niveau (VMBO-HAVO-VWO)	VMBO: 57,4% HAVO: 27,7% VWO: 14,9%	VMBO: 54¾% HAVO: 28¾% VWO: 16 ½%	VMBO: 56,0% HAVO: 28,1% VWO:   15,9%
2. Aantal zorgaanspraken per inwoner onder de 18 jaar bij Bureau Jeugdzorg	1.080 zorgaanspraken verdeeld over 440 jeugdigen	1.050 zorgaanspraken verdeeld over 615 jeugdigen (2% minder dan 2011)	1.080 aanspraken verdeeld over 488 jeugdigen in de reguliere en gesloten jeugdzorg.
3. Percentage bewoners (jeugd tot 21 jaar en groep 21 jaar en ouder) met overgewicht en ernstig overgewicht	< 21 jaar: 20% > 21 jaar: 52%	< 21 jaar: 13 ½% > 21 jaar: 49%	< 21 jaar: 20% > 21 jaar: 51%
4. Percentage jeugd van 6 t/m 11 jaar dat sport beoefent	95%	90%	94%

Toelichting op de indicatoren
Ad 1. Het aandeel VWO en HAVO is gestegen, zoals het streven was.
Ad 2. In de monitor jeugdzorgketen 2013 wordt gesproken over cliënttrajecten in plaats van geaccepteerde aanmeldingen. Een cliënttraject is de periode waarin de jeugdige en zijn of haar ouders te maken hebben met jeugdzorg, gedwongen of vrijwillig. Bureau Jeugdzorg Overijssel (BJzO) kan dan bezig zijn met het stellen van een indicatie, er kan jeugdbescherming worden uitgevoerd, evenals jeugdreclassering, er kan jeugdzorg worden uitgevoerd door een zorgaanbieder en er kan, na melding bij de Raad voor de Kinderbescherming (RvdK) door BJzO, een onderzoek worden uitgevoerd door de RvdK.
Ad 3. De streefcijfers zijn niet gehaald. Bij de volwassenen is er wel een kleine daling. Beïnvloeding van leefstijl is een zaak van lange adem. In Nederland is momenteel sprake van een toename van overgewicht en van obesitas. In Enschede is het afgelopen jaar sprake van een stabilisatie. Het project Gezonde Kinderen in een Gezonde Kindomgeving wordt momenteel uitgerold naar drie wijken: Wesselerbrink, Glanerbrug-Zuid en Pathmos en is gericht op 4 tot 12 jarigen.
Ad 4. Het streven is gebaseerd op het doel in de Sportnota 2008-2015 dat de sportdeelname minimaal gehandhaafd dient te worden op 90%. De laatste jaren is dit streven gerealiseerd, met een score ruim boven 90%.

Wat hebben we ervoor gedaan?

Politieke speerpunten
De politieke speerpunten in onderstaande tabel kennen hun oorsprong in het coalitieakkoord of het 10-puntenprogramma of de toekomstvisie. We geven hier puntsgewijs aan welke activiteiten we het afgelopen jaar hebben uitgevoerd in het kader van het genoemde speerpunt, welke producten daarbij betrokken zijn en aan welke programmadoelstelling daarmee een bijdrage wordt geleverd.

Politieke speerpunten
Doelstelling A: Verhogen van het onderwijs- en opleidingsniveau van de beroepsbevolking Betrokken producten: Kind- en peuteropvang, Onderwijsopbrengsten en Jeugd & Jongeren
Voorschoolse voorzieningen, onderwijs en talentontwikkeling, aansluiting arbeidsmarkt
Begroting	Realisatie
Aansluiting onderwijs-arbeidsmarkt: scholen, bedrijfsleven en leerlingen bij elkaar brengen met als doel leerlingen te interesseren voor de kansrijke sectoren op de arbeidsmarkt. Samen met partners activiteiten initiëren om ondernemerscompetenties te versterken bij kinderen en jongeren.	Er zijn in 2013 diverse initiatieven gerealiseerd om leerlingen te laten kennismaken met bedrijven en beroepen: de rolmodellenmarkt op het Bonhoeffer-Geessinkweg, “Enschede goes techno” op het Greijdanus, bedrijfsbezoeken met een talentbegeleider, de weekendschool en ook de maatschappelijke stages helpen daarbij. Daarnaast zijn er vele initiatieven om leerlingen te laten kennismaken met techniek, georganiseerd door zowel bedrijven als hoger onderwijs en (mede) mogelijk gemaakt door de gemeente. De Stichting Jong Ondernemen en de scholen VO bieden ondernemersprojecten aan.
Kindcentra 0-13: eerste jaar van invoering van de kindcentra, een samenwerking van voorschoolse voorzieningen en onderwijs, met doorlopende leerlijn voor kinderen van  0-13 jaar.	Na de zomervakantie van 2013 zijn 27 Kindcentra van start gegaan. Dit biedt goede kansen voor de versterking van de doorlopende leerlijn en daarmee tot een betere ontwikkeling en betere leerprestaties van kinderen in de leeftijd 0–13 jaar.
VVE: conform de Bestuursafspraken G4-G33 verhogen van de leeropbrengsten door aanstelling van Hbo’ers in de voorschoolse voorzieningen, verdere uitbouw van de doorgaande lijn en activering van ouders. De effecten worden gemonitord. Passend onderwijs: het actief volgen van de schoolbesturen in hun opdracht om gezamenlijk een sluitend aanbod van thuisnabij passend onderwijs te realiseren. In overleg met de samenwerkingsverbanden PO en VO komen tot een goede samenwerking tussen onderwijs en jeugdhulp. Monitoring van de effecten (leerling-stromen en uitval), rapportage en indien nodig aanspreken van het onderwijs.	In 2013 kwam de realisatie van de bestuursafspraken tot stand. Zo zijn er 12 HBO-ers gestart met hun werk als VVE-coach voor de Kindcentra. Er is verder gewerkt aan het doorontwikkelen van de doorgaande leerlijn en de ontwikkeling van een hierop gericht scholingsaanbod. Ook is het taalniveau van de pedagogisch medewerkers getoetst om te beoordelen of aan het vereiste taalniveau (3F) wordt voldaan. Daar waar nodig wordt een scholingstraject aangeboden. In 2013 is er met de regionale samenwerkingsverbanden intensief ambtelijk en bestuurlijk contact geweest over de voor de gemeente relevante onderdelen van het ondersteuningsplan Passend Onderwijs. De eerste versies van beide regionale ondersteuningsplannen (PO en VO) laten zien dat de samenwerkingsverbanden goede stappen zetten richting de invoering van de zorgplicht per 1 augustus 2014.  Er is een traject gestart om de ondersteuning voor jongeren binnen het onderwijs beter te verbinden met de ondersteuning van jongeren en hun gezinnen vanuit de organisaties buiten de school. Op die manier kan er optimaal gebruik gemaakt worden van ieders inzet en deskundigheid. Er is een systeem ontwikkeld om de samenwerking de komende jaren te kunnen monitoren. Het met Het Stedelijk Lyceum overeengekomen financieel arrangement is in 2013 afgewikkeld. Daarmee kan de opheffing van de coöperatie Scholingsboulevard financieel worden afgerond. De partners, Bonhoeffer College, Het Stedelijk Lyceum en ROC van Twente, blijven samenwerken aan de realisatie van de maatschappelijke doelen ten aanzien van het beroepsonderwijs in de stad. Dat heeft er onder andere toe geleid dat het aanbod van MBO-opleidingen in Enschede is toegenomen en dat het vroegtijdig schoolverlaten verder is teruggedrongen ten opzichte van eerdere jaren.
Leerlingenvervoer: om budgettaire en inhoudelijke redenen herijken van het beleidsmatig kader voor het leerlingenvoer met als doel te komen tot een nieuwe verordening en beleidsregels voor het leerlingenvervoer vanaf schooljaar 2013-2014.	In 2013 is het leerlingenvervoer conform het vastgestelde beleid aanbesteed en uitgevoerd.
Doelstelling B: Versterken van de zelfredzaamheid van jongeren en ouders bij de opvoeding Betrokken producten: Jeugd & Jongeren
Investeren in jeugd: opvoedondersteuning, preventief jeugdbeleid, opgroeien in een veilige omgeving
Begroting	Realisatie
CJG/transitie jeugdzorg: het in 2013 e.v. voorbereiden op de nieuwe gemeentelijke inhoudelijke en financiële opgaven voor de jeugdzorg en het daarbij horend transitieproces. Het huidige CJG, de daarbij horende inzet en de jeugdgezondheidszorg (JGZ) worden opnieuw bekeken en doorontwikkeld als cruciale onderdelen van het nieuwe stelsel van Jeugdhulp.	Met de verbreding van de wijkteams en de versterking van wijkgericht werken is een nieuwe samenwerkingsstructuur met onze partners gecreëerd. De huidige structuur van het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG)  blijft in eerste instantie ongewijzigd, maar zal conform collegebesluit van 17 december 2013,  in 2014 overgaan en geborgd worden in de nieuwe structuur rondom het wijkteam en wijkgericht werken.
Doelstelling C: Bevorderen van een gezonde leefstijl Betrokken producten: Sport en Gezondheidzorg
Sportdeelname, gezond en duurzaam leven, respect voor elkaar, vitale sportverenigingen
Sportaccommodaties en zwembaden: ontwikkeling nieuwe visie, rol en exploitatiemodellen, al dan niet in samenhang met andere partijen in de stad.	In 2013 is onderzoek gedaan naar de haalbaarheid van een sportbedrijf in Enschede. In overleg met de partners in de sport is gewerkt aan een businessplan op hoofdlijnen. Daarbij zijn ook twee werksessies gehouden met sportexperts in de stad over het toekomstperspectief van de sport in Enschede en de vertaling hiervan in ambities en uitgangspunten voor een sportbedrijf.
Duurzaamheid
De doelstelling Klimaatneutrale basisscholen voor 2020 staat centraal. Er is samen met de scholen een studie naar de opgaven uitgevoerd en een convenant getekend. Komend jaar worden de benodigde maatregelen op haalbaarheid onderzocht: verduurzaming van de gebouwen, toepassing  van duurzame energie, uitvoering van proefprojecten, realisatie van quick-wins (GBS, slimme meters) en ontwikkeling Leidraad Eisen Frisse en Duurzame Onderwijsgebouwen. Het resultaat komt op een CO2 reductie van 3.247 ton in 2020. Daarnaast resteert er voor de overige scholen nog een opgave van 759 ton waarvoor een aanpak ontwikkeld gaat worden. Projecten uit het uitvoeringsprogramma zijn opgenomen als onderdeel van het regulier werk van onderwijshuisvesting. In samenwerking met schoolbesturen en Provincie Overijssel wordt in 2012-2013 gekeken naar financieringsmogelijkheden. Toonaangevende projecten: Proefprojecten verduurzaming basisscholen op natuurlijke momenten 2012-2015 - Uitvoering quick-wins op alle basisscholen in 2013 - Bewustwordingscampagne scholieren met als doel bewustwording én plaatsen van Slimme meters    als meetinstrument in alle basisschoolgebouwen - 200 zonnepanelen plaatsen op 2 scholen (voortvloeiend uit de spaarcampagne). Betrokken partners: schoolbesturen basisonderwijs St.Koe, Consent, VCO, Simon-scholen, St. Vrije School, VGPO en ESV, EnerDeCo, Twence, Saxion en Provincie Overijssel.	Financieringsonderzoek: er is financiering beschikbaar voor verduurzaming van 12 pilotscholen vanuit Energiefonds Overijssel.    Verduurzaming schoolgebouwen: In 2013 zijn bij 5 schoolgebouwen diverse duurzaamheidsmaatregelen getroffen zoals een energieneutraal verwarmingssysteem (CO2 reductie 20 ton per jaar), zonnepanelen, verbetering van een luchtbehandelingssysteem, een warmte terugwinsysteem (Fiwihex warmtepomp, verwachte besparing tot 70% van het totaal gasverbruik), dakisolatie en een pelletkachel geplaatst.    Energiebeheer en bewustwording: in 2013 is onderwijsprogramma en monitoringssysteem Mijn Duurzame School ontwikkeld voor basisscholen. Onderdeel is de plaatsing van slimme meters op alle basisscholen en bijbehorend energiebeheersysteem. Zonnepanelen: in 2013 zijn in totaal 370 zonnepanelen geplaatst op 5 basisscholen.
Maatschappelijk Investeringsopgaven (MIO’s)
Vitale sportverenigingen
Beoogd doel en maatschappelijk effect De kracht van de vitale sportvereniging zoals door de gemeente in gang is gezet, ligt in het activeren van partners in het maatschappelijk middenveld waarbij sport als middel centraal staat voor het realiseren van brede maatschappelijke doelen op het gebied van gezondheid, vorming, sociale binding en leefbaarheid. Het hieruit voortvloeiende maatschappelijk rendement levert zowel de sportvereniging, de samenleving als de lokale overheid voordeel op. Het doel vanuit het perspectief van de gemeente Enschede is om door slimme combinaties van samenwerking met een vitale sportvereniging het rendement van de inzet van de gemeentelijke middelen flink te verhogen (met als inzet dezelfde inhoud voor minder geld of voor hetzelfde geld meer inhoud).
Beoogd resultaat 2013 In 2013 wordt verder gegaan met het uitvoeren van het actieplan “Vitale sportverenigingen: sport als vliegwiel in de samenleving”. Het is het tweede jaar van de pilot Arbeidsre-integratie via sport, afsluiting van de pilot Verbindingsmanager jeugd, vaststelling en invoering nieuw subsidiestelsel sport waarin maatschappelijke activiteiten van sportverenigingen worden gesubsidieerd en doorontwikkeling van het concept Vitale sportverenigingen. De doorontwikkeling van het concept zal er toe leiden dat er steeds meer verbindingen worden gelegd tussen sportverenigingen en organisaties op het gebied van gezondheid, vorming, sociale binding, economie & werk en leefbaarheid. Deze trend is nu ook al zichtbaar bij de beide pilots: naast de sportverenigingen (inmiddels vijf bij de pilot Arbeidsre-integratie en 18 bij de pilot verbindingsmanager) zijn al organisaties vanuit het jongerenwerk, onderwijs, jeugdzorg e.d. betrokken. In 2013 zullen 100 klimoppers geplaatst zijn bij de vier clusters van sportverenigingen in de pilot Arbeidsre-integratie. Daarnaast worden (als neveneffect van de pilot) 35 klimoppers geplaatst bij andere sportverenigingen.
Werkelijk resultaat 2013 De pilot verbindingsmanager jeugd is in mei afgesloten, met een rapportage met tips voor de toekomst. Via de pilot Arbeidsre-integratie via sport zijn bij vier clusters van sportverenigingen 100 klimoppers (mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt) geplaatst. De pilot Voetbal, Veiligheid en Vorming is gestart bij zes voetbalverenigingen, met een uitrol in 2014 naar alle voetbalclubs. Aanleiding zijn geweldsincidenten op en rond de voetbalvelden in Nederland, met als dieptepunt de dood van een grensrechter bij een jeugdwedstrijd. Het subsidiestelsel sport is herzien en na een uitgebreide voorlichting is de eerste aanvraagronde op 1 december 2013 afgesloten. Voor mei 2014 wordt duidelijk welke maatschappelijke activiteiten sportverenigingen uitvoeren.

 

 

Wat heeft het gekost?