2.4 Stedelijke Ontwikkeling

Vergroten van de duurzame ruimtelijke kwaliteit van de stad / Stimuleren van de beleefbaarheid van de stad -->  053STAD (Binnenstad/Roombeek) -->  Lasten 4.241
-->  Baten 3.641
Bestemmingsplannen -->  Lasten 1.997
-->  Baten 283
Grondbedrijf -->  Lasten 40.381
-->  Baten 43.986
Locatieontwikkeling -->  Lasten 3.628
-->  Baten 2.331
Ruimtelijke Ontwikkeling -->  Lasten 6.699
-->  Baten 572
Vergroten bekendheid en verbeteren imago van de stad -->  Cultuur -->  Lasten 19.246
-->  Baten 878
Evenementen en Citymarketing -->  Lasten 3.431
-->  Baten 0
Tenminste op peil houden van de bereikbaarheid van de economische centra van de stad -->  Parkeerbeheer -->  Lasten 9.282
-->  Baten 9.574
Verkeersinfrastructuur en beleid -->  Lasten 13.800
-->  Baten 10.946
Portefeuillehouder(s): Jeroen Hatenboer, Marijke van Hees, Hans van Agteren, Peter den Oudsten
Programmadirecteur: Fridse Mobach

Wat hebben we bereikt?

De impact van het huidige economisch klimaat op het programma Stedelijke Ontwikkeling is groot. Achterblijvende inkomsten door stagnatie van bezoekersaantallen aan de (binnen)stad, een dalende waarde van het vastgoed, minder verkoop van bouwgrond en (rijks)bezuinigingen hebben van onze organisatie veel gevraagd. Deze omstandigheden maken een omslag naar een andere werkwijze, veel creativiteit en doorzettingsvermogen nodig. En dit allemaal met veel minder medewerkers. De rol van partners, Netwerkstad en de samenwerking met burgers is hierdoor steeds belangrijk geweest. En met succes: we kunnen op 2013 terugkijken met een aantal mooie resultaten die een voorbeeld zijn voor deze andere aanpak.

Vergroten van de duurzame ruimtelijke kwaliteit van de stad

In 2013 is samen met de Netwerksteden op een breder terrein gekeken naar de gewenste (ruimtelijk-economische) ontwikkelrichting. Samen met de Netwerksteden is de ontwikkelagenda Netwerkstad vastgesteld. Deze agenda zal in 2014 verder worden uitgewerkt. Het biedt een gezamenlijk kader voor verdere samenwerking en daarmee het versterken van de regio als geheel. Naast een visie is ook heel concreet een subsidieaanvraag gedaan naar de provincie voor de uitvoering van een aantal projecten. Verder hebben we dit jaar een start gemaakt om op het gebied van Bestemmingsplannen regionaal te gaan samenwerken.

Nadat in 2012 de Stedelijke Koers is vastgesteld met een aangepaste programmering en een richting voor nieuwe ontwikkelingen heeft daar een vervolg op plaatsgevonden in 2013 met de visie ontwikkeling Enschede 2030. Deze visie moet een inspiratie zijn voor het ontstaan van nieuwe ontwikkelingen waarin de rol van gemeente verandert en meer ruimte wordt gegeven aan het idee van de "Spontane stad". 

De basis is verder op orde gemaakt. Het grondprijsbeleid is geactualiseerd waarin meer recht wordt gedaan aan de unieke (locatie) eigenschappen van kavels en de eigenschappen van de afnemers. Dit voor zowel wonen als werken. Ook is een kader vastgesteld voor de jaarlijkse bepaling van de parameters voor het MPG.

Dat de markt nog niet is aangetrokken blijkt wel uit de achterblijvende kavelverkoop en de verkoop van gronden uit ons NIEGG complex. Verder is het niet gelukt om de Ambachtsschool aan te besteden en komt de leegstandsaanpak nog niet van de grond. Sturing op het woon- en werkprogramma blijft een continue actie. Een belangrijk instrument om te kunnen blijven sturen op het woon- en werkprogramma is de monitor wonen en werken. Een eerste model is dit jaar opgeleverd.

Samen met de bewoners van Boswinkel is een plan ontwikkeld voor de herinrichting van de wijk. Ook voor het ontwerp van het Koningsplein zijn inwoners gevraagd mee te denken in het ontwerp in de vorm van twee inloopdagen op een locatie nabij het toekomstige plein. Dit zijn twee voorbeelden waarbij inwoners van Enschede inbreng hebben in het ontwerp van hun woonomgeving.





Tijdens de open monumentendag op 14 september is voor de eerste keer in Enschede de monumentenprijs uitgereikt aan iemand die zich heeft ingezet voor een monument of cultureel erfgoed. De inwoners van Enschede konden met hun stem bepalen welke van de vijf genomineerden de prijs mocht ontvangen. Uiteindelijk zijn de eigenaars van Villa Welna de winnaars.



Ook in 2013 is weer een aantal projecten opgeleverd, zoals de zuidelijke entree aan de Van Heekgarage, de appartementen aan de Molenstraat (voor J.P. van de Bentstichting) en de eerste woningen in de Boddenkamp. Daarnaast krijgt het Polaroid-terrein een steeds verdere invulling  functies en krijgt het ziekenhuis vorm. Ten slotte is de Gids Buitenkans geëvalueerd.


Stimuleren van de beleefbaarheid, vergroten bekendheid en verbeteren imago van de stad
Belangrijke pijlers liggen in de uitvoering van het cultuurplan “Enschede, Culturele hotspot van het Oosten”, het evenementenbeleid, waaronder met name het jaarlijkse evenementenprogramma, en de citymarketingvisie. De hoogtepunten in Roombeek Cultuurpark waren de opening van de nieuwe AKI, de eerste editie van de Twente Biënnale en de wederopstanding van het Rijksmuseum Twenthe met onder meer de tentoonstelling Paden naar het Paradijs. Een intensieve lobby heeft voor de periode 2013-2016 continuering van de exploitatiesubsidie voor het Rijksmuseum Twenthe van het Rijk opgeleverd. In het Muziekkwartier vond onder veel belangstelling de tweede editie van Crossing Border plaats en scoorde de Nationale Reisopera hoog met een uitbundige uitvoering van de Barbier van Sevilla. Het Nederlands Symfonieorkest dat in 2013 haar 80-jarig jubileum vierde, bracht een vernieuwende reeks “Passie voor Bach” en een CD-opname samen met Tania Kross uit.

Het Wilminktheater organiseerde in samenwerking met de Culturele Zondagen en Enschede Promotie de eerste editie van een festival rond “Kesmis”. Ook droegen alle cultuurpartners voor het eerst gezamenlijk bij aan de opening van het cultureel seizoen op de Oude Markt in de binnenstad. Andere hoogtepunten in het evenementenseizoen waren onder meer de vaste waarden Oranjedagen en Proefeet.
 
Het merendeel van de culturele instellingen realiseert het belangrijkste deel van haar doelstellingen op het gebied van bezoekers, bereik en eigen inkomsten. Bij TwentseWelle en ATAK blijven de bezoekersaantallen achter. Concordia, Kaliber Kunstenschool en de Openbare Bibliotheek hebben voorbereidingen getroffen voor grote bezuinigingen in de periode 2014-2017.

Binnen de landelijke ontwikkeling van Cultuureducatie met Kwaliteit hebben we een convenant tussen het primair onderwijs en cultuurinstellingen gesloten om te komen tot doorlopende leerlijnen die het onderwijs versterken en niet verzwaren. Landelijk is dit een voorbeeldproject.



Binnen de citymarketing heeft onder meer de Winkelstadcampagne in Duitsland weer vruchten afgeworpen en is ook een Nederlandse campagne voorbereid. Verder is de aandacht voor social media verder geïntensiveerd. Regiobranding Twente en Enschede Promotie werken samen op het regionale en stedelijke kennisprofiel. Enschede Partners heeft in ruil voor gerichte projecten meer dan 200.000 euro bijgedragen aan de citymarketing.
 
Tot slot neemt de aantrekkingskracht van de stad toe door de bouw van een hotel aan het Wilminkplein en de voorbereidingen voor de bouw van Van der Valk aan de Zuiderval.

Tenminste op peil houden van de bereikbaarheid van de economische centra van de stad

Voor het thema bereikbaarheid is het beeld over 2013 positief. Het Rijk heeft dit jaar belangrijke besluiten genomen ten aanzien van de N18 (Tracébesluit vastgesteld), de A1 (bestuursovereenkomst over versnelde verbreding traject Apeldoorn-Azelo) en de verruiming van het Twentekanaal (MIRT-voorkeursbeslissing). Met deze investeringen wordt een belangrijke impuls gegeven aan de economische kracht van de regio.
Op lokaal niveau werpen de investeringen van de afgelopen jaren hun vruchten af. Zo is de Auke Vleerstraat inmiddels over een groot deel verbreed en zijn de werkzaamheden aan de Parkweg en Volksparksingel helemaal afgerond. De vergrootte capaciteit van deze wegvakken heeft een betere doorstroming mogelijk gemaakt. Ook investeringen aan de Zuiderval (vervanging verkeerslichten en aanpassing regeling) en de Gronausestraat (ruimere/nieuwe opstelvakken bij Dolphiaweg en Esmarkelaan) hebben – bij gelijkblijvende verkeersintensiteit – gezorgd voor een snellere afwikkeling van het verkeer.
Voor ons fietsbeleid is de nominatie als fietsstad een mooie beloning van de inspanningen die gepleegd zijn en nog gaan worden. De opening van de eerste fietsstraat (Pijlhovestraat) en het afronden van de inhaalslag van het onderhoud van fietspaden langs de hoofdwegen zijn voorbeelden uit de reeks van maatregelen die in 2013 is uitgevoerd ter verbetering van het fietsklimaat.



2013 is ook het jaar geweest waarin het SMART-project “live” is gegaan. In het SMART-project wordt via een app onder meer multimodale reisinformatie gecombineerd met bewustwording over CO2-uitstoot als gevolg van het reisgedrag. Deze nieuwe benaderingswijze om mensen te proberen te verleiden tot andere, meer duurzame mobiliteitskeuzes, blijkt nationaal en internationaal de nodige belangstelling te trekken. De gemeente levert in de samenwerking met de UT, Novay en andere partijen daarmee ook een actieve bijdrage aan het bevorderen van innovatie in de regio.

Het financiële resultaat van het programma Stedelijke ontwikkeling bedraagt 859.000 euro voordelig. Bij de najaarsnotitie is een voordelig resultaat voorzien van 53.000 euro. De bezuinigingstaakstelling van 490.000 euro is gehaald.

Doelstellingen

Doelstelling A: Vergroten van de duurzame ruimtelijke kwaliteit van de stad
Doelstelling B:  Stimuleren van de beleefbaarheid van de stad
Doelstelling C:  Vergroten bekendheid en verbeteren imago van de stad
Doelstelling D: Tenminste op peil houden van de bereikbaarheid van de economische centra van de stad


Indicatoren
Om de effecten van onze inzet te meten hebben we per doelstelling indicatoren samengesteld. In onderstaande tabel staan de streef- en realisatiecijfers. Voor een totaaloverzicht van alle effectdoelstellingen en indicatoren zie de bijlage bij het jaarverslag.

Indicatoren  Score 2012 Streven 2013 Score 2013
Doelstelling A:
 12. Rapportcijfer voor de waardering voor de groene kwaliteit van het buitengebied (natuur, landschap, water, cultuurhistorie)
 
Indexcijfer voor de stedelijke ruimtelijke kwaliteit (samengestelde index van diverse aspecten woonomgeving/woningen en voorzieningen)

CO2 reductie in Kton in 2020 t.o.v. 1990

7,6


100


1,7

7,5


100


3,4

7,7


100


Geen cijfer beschikbaar
Doelstelling B:
13. Rapportcijfer voor de waardering van aspecten van de binnenstad (horeca, winkels, sfeer, veiligheid, etc)

7,1

7,3

7,6
Doelstelling C:
 14. Imago:
      Kennisstad (landelijke ranking)
      Ondernemende stad (landelijke ranking)      
      Groene stad


12
7


12
7


Wordt 2 jaarlijks gemeten

 
 Doelstelling D:
15. Gemiddelde reistijd Enschede West/ Enschede Centrum (indexcijfer)

98

100

88 


Toelichting op de indicatoren

Over de gehele linie komt een positiever beeld naar voren dan vorig jaar. De initiatieven door of in samenwerking met partners lijken goed aan te sluiten bij de voorkeuren van de inwoners.

Het rapportcijfer voor de gemiddelde waardering van het buitengebied is gestegen. De uitbreiding van de wandel- en fietspaden, recreatiemogelijkheden, nieuwe natuur en kleine horeca lijken zijn vruchten af te werpen.

Het indexcijfer voor de stedelijke ruimtelijke kwaliteit is gelijk gebleven ten opzichte van de 0-meting.

De CO2 reductie indicator is met ingang van de programmabegroting 2014-2017 gewijzigd. De reductie in Kton wordt niet meer bijgehouden, daarom zijn er geen meetgegevens opgenomen.

Het rapportcijfer voor de gemiddelde waardering van aspecten van de binnenstad is gestegen. Op geen van de onderzochte aspecten is slechter gescoord dan in 2012. De beoordeling speelvoorzieningen scoort het laagst, maar is het sterkst gestegen. Daarnaast scoren veiligheid en variatie in het winkelaanbod hoger dan in 2012.

De indicator van het imago wordt 2-jaarlijks gemeten (imago onderzoek door Newcom Research). De volgende meting  wordt in het 1e halfjaar van 2014 uitgevoerd. Daarom zijn de opgenomen cijfers in 2013 gelijk aan 2012.

De gemiddelde reistijden naar Enschede-West/Enschede Centrum zijn op basis van metingen van de geautomatiseerde telsystemen duidelijk gedaald. Uitgedrukt in het algemene indexcijfer is de bereikbaarheid verbeterd naar 88 in 2013 ten opzichte van 100 in 2011 en 98 in 2012.

In onderstaande grafiek is een uitsplitsing gegeven naar de verschillende invalswegen. De daling van de reistijd is het sterkst op de route via de Zuiderval (-16%) en via de Gronausestraat (-12%). De daling op de Zuiderval kan worden verklaard uit een pakket van maatregelen dat genomen is bij de vervanging van de verkeerslichten. Uit meer gedetailleerde analyses is ook gebleken dat de doorstroming op bijvoorbeeld het kruispunt Wethouder Beversstraat-Zuiderval sterk verbeterd is, terwijl de hoeveelheid verkeer vergelijkbaar is gebleven. Op de Gronausestraat zijn wel verbeteringen doorgevoerd door onder meer het nieuwe opstelvak bij de Dolphiaweg, maar deze hebben geen effect gehad op de indicator die in dit geval wordt gehanteerd (betreft het oostelijke deel van de Gronausestraat dat geen onderdeel uit maakt van de route die voor de bereikbaarheidsindicator wordt gebruikt). De inschatting is dat het lagere indexcijfer op de Gronausestraat vooral het gevolg is van de langdurige afsluiting van de Noord Esmarkerrondweg, waardoor dat kruispunt voor doorgaand verkeer beter doorstroomde.



Verder moet de kanttekening worden geplaatst dat er gedurende het jaar haperingen en aanpassingen zijn geweest in het telsysteem, waardoor de betrouwbaarheid van de cijfers enigszins is aangetast.

De beleefde reistijd, gemeten op basis van een peiling onder het Enschede-panel, blijkt voor de fiets, auto en bus nog steeds vrijwel onveranderd.



Wat hebben we ervoor gedaan?

Politieke speerpunten
De politieke speerpunten in onderstaande tabel kennen hun oorsprong in de toekomstvisie, het coalitieakkoord of het 10-puntenprogramma. We geven hier puntsgewijs aan welke activiteiten we het afgelopen jaar hebben uitgevoerd in het kader van het genoemde speerpunt, welke producten daarbij betrokken zijn en aan welke programmadoelstelling daarmee een bijdrage wordt geleverd.

Politieke speerpunten
Doelstelling A: Vergroten van de duurzame ruimtelijke kwaliteit van de stad
Betrokken producten: Ruimtelijke ontwikkeling, grondbedrijf, 053Stad, Locatie ontwikkeling
A1:  Aantrekkelijke woonwijken/Toekomstig ruimtegebrek
Begroting Realisatie
We actualiseren de structuurvisie, om goed (juridisch) te kunnen sturen op de doelen van Stedelijke Koers. De structuurvisie is niet geactualiseerd. Om de structuurvisie te kunnen actualiseren, moet eerst Enschede 2030 verder worden uitgewerkt.
A2:  Duurzame ruimte/Aantrekkelijke woonwijken
Begroting Realisatie
We maken in samenwerking met onze waterpartners een stadsbrede visie met uitvoeringsprogramma. Zo werken we aan een beter waterbeheer en daarmee aan een beter woon- en leefklimaat in onze stad.
 
We gaan de Gids Buitenkans inhoudelijk evalueren en indien nodig op onderdelen actualiseren.
 
We gaan een voorstel uitwerken met daarin een aanpak en beleid voor het tegengaan van verloedering  op de niet ontwikkelde locaties (gebouwen en gronden) als gevolg van de stedelijke koers (uitfaseren en stopzetten van plannen).  In dat voorstel geven we o.a. aan welke (tijdelijke) vorm van beheer mogelijk is en welke financiële inspanning daarvoor nodig is.
 
Wij gaan samen met het programma E&W en in samenwerking met de partners een leegstandsaanpak voor kantoorgebouwen ontwikkelen.
We ontwikkelen een monitor voor wonen en werken; hiermee kunnen we op stedelijke niveau (optelsom projecten afgezet tegen beleidsdoelstellingen) sturen en de Stedelijke Koers (jaarlijks) actualiseren.
De Watervisie is in mei vastgesteld in de Raad. Ook het uitvoeringsprogramma is vastgesteld als uitwerking van de Structuurvisie. Het uitvoeringsprogramma is in november aangeboden aan het college.

De evaluatie gids buitenkans is afgerond en in december aan de Raad gestuurd. Er overheerst een positief gevoel over de resultaten die bruikbaar zijn voor het herzien van de Gids. Die herziening wordt in 2014 afgerond.

Alle locaties die braak liggen vanwege de Stedelijke Koers zijn onderzocht. Op de meest urgente locaties hebben we acties gezet. Met de Stadsdelen is afgesproken dat zij intermediair zijn als (groepen van) bewoners zich melden met een initiatief voor gebruik van deze terreinen. De leegstandskaart hebben we weer up-to-date gemaakt.

De leegstandskaart komt in 2014 online. Ook zijn er via het actieprogramma binnenstad een aantal panden (tijdelijk) ingevuld.

De eerste monitor hebben we in oktober aan de Raad verzonden. Ook marktpartijen hebben naar ons gereageerd. Zij zullen bij de volgende monitor worden betrokken.
 A3: Herstructurering en verbetering woonwijken/Aantrekkelijke woonwijken
Begroting
Realisatie
Door het aflopen van de subsidieregeling ISV is het nodig om nieuwe samenwerkingsvormen en financieringen te vinden om ook na 2014 te kunnen investeren in de bestaande wijken. Samen met de Netwerksteden en de Provincie vormen we nieuwe ontwikkelstrategieën. Het gaat hierbij om vormen van samenwerking op het gebied van proces en financiering.
Wij gaan in de uitwerking van de Stedelijke Koers samen met onze partners onderzoeken welk woningbouwprogramma nodig is in de herstructureringswijken om de gestelde doelstellingen ten aanzien van de woonsituatie en de leefbaarheid op termijn veilig te stellen. Daarbij wordt gekeken naar een evenwichtige ontwikkeling in relatie tot het versterken van de binnenstad door het toevoegen van woonfuncties.
De samenwerking van de provincie met de Netwerkstad gemeenten heeft geresulteerd in de Ontwikkelagenda Netwerkstad. Het visiedeel is in juni vastgesteld. Het uitvoeringsprogramma is in november door alle gemeenten vastgesteld.

Het maken van een woningbouwprogramma voor de wijken is onderdeel van het traject Uitvoeringsafspraken Woonvisie. Dit traject is dit jaar in gang gezet en we zullen dit voor de zomer van 2014 afronden.


 A4: Structurele maatregelen om tot een duurzaam grondbedrijf te komen
Begroting
Realisatie
We werken aan verdere regionale samenwerking op het gebied van grondzaken in netwerkstadverband. 
 
We verkopen op dit moment minder kavels. Om dit te verbeteren zetten we in op de kwaliteit van de kaveluitgifte. Hiervoor creëren we een aantal nieuwe instrumenten en verbeteren bestaande processen.



Wij gaan de methodiek van de majeure stedelijke investeringsopgaven evalueren. Dit ook in het licht van de geactualiseerde beheersverordening en nota weerstandsvermogen. 
We hebben de samenwerking met de regionale grondbedrijven doorgezet en dit heeft geleid tot verdere afstemming van methodieken.

We hebben een aantal instrumenten ingezet om de kavelverkoop te stimuleren. Zo bieden we een bouwkostenscan aan kopers aan, werken we met collectief particulier opdrachtgeverschap en hebben we een woonwensenonderzoek onder kavelzoekenden doorgevoerd, dat zal leiden tot een verbetering in het aanbod en in de processen rond de benadering en begeleiding van de kavelkopers.
We hebben, naar aanleiding van de motie "evaluatie besluit MSI buiten grondbedrijf" van september 2012 Stedelijke Koers, de Raad in februari 2013 per brief geïnformeerd.
Bestuurlijke projecten
Begroting
Realisatie
De belangrijkste doelen van de RO visie en Stedelijke Koers zijn het stimuleren van de economie en het vergroten van de kwaliteit van het centrum. Daarom werken we met onderstaande projecten aan het aanvullen van de kwaliteiten en functies van de (vergrote) binnenstad. De Spoorzone richt zich hier met name op wonen en werken aan huis. Stadsweide kent een meer economisch karakter: Kennis, Technologie en Zorg (KTZ).Deze projecten leveren ook een bijdrage aan doelstellingen B, C en D.

Project spoorzone
Middengebied: Het gebied wordt getransformeerd naar een vernieuwend woon- werkmilieu als versterking van de binnenstad en stepping stone naar Roombeek.
Boddenkamp: Dit gebied wordt getransformeerd naar een woongebied. We geven 120 kavels voor grondgebonden woningen uit. Deze zijn bedoeld om in te vullen met particulier opdrachtgeverschap.













Project Stadsweide
Aan de Zuidwestkant van de binnenstad wordt samen met o.a. Medisch Spectrum Twente (MST), Saxion Hogeschool en de Universiteit Twente de Stadsweide voor KTZ ontwikkeld. Binnen dit gebied wordt de komende jaren geïnvesteerd in gebouwen, voorzieningen en ontwikkelingen op het gebied van KTZ.
 
Nieuwbouw MST:  Door de oriëntatie van de hoofdingang van het nieuwe ziekenhuis op de binnenstad ontstaat er een vergroting van de binnenstadsvloer en intensivering van het ruimtegebruik. Daarom richten we de openbare ruimte tussen de van Loenshof en de Koningstraat/Beltstraat opnieuw in.

Openbare Ruimte: Ook op plekken waar Stadsweide aanhaakt aan de binnenstad, verbeteren we de openbare ruimte.




Kop Boulevard 1e fase: Op basis van een stedenbouwkundige visie voor de gehele Kop Boulevard wordt als eerste de zone rond het Dish Hotel ontwikkeld. Dit gebeurt met een kwalitatief goede invulling met zorg, wonen, hotel en economische functies.
 
Van Heekgarage: Met het oog op het verbeteren van de bereikbaarheid investeren we in aanpassingen van de infrastructuur voor de bereikbaarheid van Stadsweide, inclusief een nieuwe zuidelijke inrit naar de Van Heekgarage die de druk op de Zuidelijke invalsweg verminderd.

Kennishuis: Het Kennishuis stelt het stimuleren van het delen van kennis als concept centraal. De basis van de bibliotheek wordt verbreed met de economische waarde van kennis. Het Kennishuis biedt ook ruimte voor ZZP’ers, innovatieve bedrijven en kenniswerkers. Daarmee draagt het Kennishuis bij aan de gewenste versnelling van innovatie in de regio.






Project Boswinkel Oost
Een leefbare wijk die als geheel beter scoort op de sociaal economische indicatoren. Daarvoor wordt de stedelijke vernieuwing breed aangepakt: sociaal maatschappelijk, economisch én fysiek ruimtelijk. Dit betekent onder andere (ver)nieuw(d)e woningen in de woonomgeving Oost-Boswinkel (huidig bestand is circa 700 woningen). Bovendien maken de corporaties en gemeente parallel in de definitiefase een integrale visie (op de aspecten wonen/woonomgeving, werk, onderwijs, vrije tijd en zorg), met een streefbeeld voor Boswinkel op de lange termijn.


Project Eschmarke
Het woningbouwprogramma voor de Eschmarke is door de Stedelijke Koers sterk verlaagd. Alleen de meeste deelgebieden ten zuiden van de Gronausestraat zullen nog worden (af)gemaakt.
Voor alle Stedelijke Ontwikkelingsprojecten wordt 2x per jaar een afzonderlijke verantwoordingsrapportage opgesteld, waarin meer informatie is opgenomen. Hieronder wordt daarom op hoofdlijnen een verantwoording gegeven.





Project spoorzone
Middengebied: Het Leger des Heils heeft ingestemd met de herhuisvesting op de locatie van de Volksuniversiteit en nieuwbouw op een locatie aan de Cultuurmijl. Beide panden worden met elkaar verbonden. Daarnaast onderzoeken we of IOK de Globe te verplaatsen is naar het voormalig schoolgebouw aan de Dr. Benthemstraat. Er is inmiddels een informatiebijeenkomst gehouden voor omwonenden.
Er zijn initiatieven ingediend voor  het Arkepand (Deurningerstaat) en het pand van de Euwige Lente (Molenstraat). De gemeente is in gesprek met verschillende partijen over woningbouwplannen voor het Middengebied en het deelgebied Niermansgang.
 
Boddenkamp: In de 2e helft van 2013 is onderzoek gedaan naar projectmatig gebonden particulier opdrachtgeverschap in het gebied, maar tevens besloten dat de locatie hiervoor niet geschikt is. In 2013 zijn 5 kavels in het plangebied verkocht en inmiddels zijn de eerste woningen bewoond. In het najaar van 2013 heeft een eerste workshop met bewoners plaatsgevonden over het ontwerp voor het wijkpark Boddenkamp.

Project Stadsweide
Nieuwbouw MST: De bouw van het ziekenhuis ligt op schema. De rol van de gemeente is vooral het faciliteren en coördineren rondom verschillende publieke zaken. 
 








Openbare ruimte: De raad heeft op 27 mei 2013 het bestemmingsplan Koningsplein vastgesteld. Ook het voorlopig ontwerp voor het plein is gereed. Voor het kunstwerk op dit plein is Arne Quinze geselecteerd. De herinrichting van de Mooienhof is in de planning naar voren gehaald en in 2013 uitgevoerd. 

Kop Boulevard/Ariënsplein: In overleg met eigenaren en marktpartijen werken we aan de verdere ontwikkelingsstrategie voor dit gebied. In 2013 is het Dish-hotel gesloopt en is verder gesproken met de ontwikkelaar over de voortgang van het project.
 
Van Heekgarage: Medio 2013 is de aannemingsovereenkomst voor de ruwbouw van de verbindingstunnel getekend met Dura/Trebbe en is de  uitvoeringsovereenkomst gesloten met Hegeman Bouw en Industriebouw voor de aanpassingen aan de Van Heekgarage.
 
Kennishuis: In 2013 is in overleg met diverse partners verder gewerkt aan de uitwerking van het concept Kennishuis. In de bibliotheek is ruimte vrijgemaakt, die zich heeft gevuld met initiatieven, zoals Lets Learn.

Stadscampus: In 2013 is het stedenbouwkundig plan voor de nieuwbouw van Saxion op de locatie Natuurmuseum/Vredehof gemaakt en vertaald naar een nieuw bestemmingsplan dat begin 2014 aan de raad wordt voorgelegd ter vaststelling.



Project Boswinkel Oost
Op 28 januari is de motie aangenomen waarin de zorg wordt geuit over burgerparticipatie, veiligheid en leefbaarheid in de wijk Oost Boswinkel tijdens de herstructurering. Afgesproken is om de herstructurering binnen 10 jaar af te ronden na ondertekening van de samenwerkingsovereenkomst (SOK).
De SOK voor het deelgebied De Woonplaats is in maart ondertekend. Vervolgens zijn door middel van een participatieproces (Ontwerpfestival) de plannen verder uitgewerkt tot een voorlopig ontwerp. Besluitvorming hierover staat gepland voor het eerste kwartaal 2014. Hiermee ligt het project op koers.
 
Project Eschmarke
Van de in totaal nog 1650 te realiseren woningen worden er 1500 niet meer gebouwd. De vergevorderde plannen voor Eilermarke, Leuriks Oost en Driehoek worden gefaseerd afgerond. Inmiddels zijn afspraken gemaakt met partijen over lopende bouwclaims. Dit resulteert in een gedeeltelijke vrijval van de hiervoor getroffen voorzieningen in het MPG.
Doelstelling B: Stimuleren van de beleefbaarheid van de stad
Betrokken producten: Ruimtelijke ontwikkeling, 053Stad, Cultuur, evenementen en citymarketing
B1:  Duurzame ruimte
Begroting  Realisatie 
We wijzigen de regie op beeldkwaliteit. Door verschillende niveaus van regie aan te brengen binnen de stad, kunnen we focussen op de belangrijke gebieden en zijn we beter in staat proactief te handelen en te anticiperen op initiatieven. Met het vaststellen van Kwaliteit voor Enschede hebben we gekozen om de aandacht te richten op gebieden met een stedelijk belang die sturing behoeven en op de vrijheid voor buurten en hun bewoners. Voor beide gebieden is een Stadsbouwmeester aangesteld die snel kan handelen, waar nodig ook op eigen initiatief.
B2:  Bruisende binnenstad
       Verdere invulling stadscentrum
       Duurzaam investeren in de economische structuur van Twente
Begroting Realisatie 
 Er zijn meerdere activiteiten die bijdragen aan bovengenoemde speerpunten:
  • realiseren van hoogwaardige ruimtelijke kwaliteit door het stimuleren en faciliteren van ontwikkelingen op belangrijke plekken.
  • het versterken van de woonfunctie in en rond de binnenstad door het stimuleren van pandeigenaren voor wonen boven winkels (via actieprogramma binnenstad).
  • op peil houden van het culturele aanbod en evenementen in de binnenstad. Dit doen we ondermeer door financiële ondersteuning via subsidies en  promotie door de culturele partners, de evenementenpartners en Enschede Promotie. Meedenken met partners en verleiden van partners voor nieuwe initiatieven in de binnenstad.

Bestuurlijk project

Project Stadsranden
We brengen nog enkele verbeteringen aan in de route en bewegwijzering van het Rondje Enschede en bevorderen activiteiten langs de route.

Ook dit jaar is een aantal projecten in het kader van Wonen boven Winkels afgerond en zijn nieuwe projecten gestart.

Het merendeel van de culturele instellingen realiseert de doelstellingen op het gebied van bezoekersaantallen, het bereik, creëren van eigen inkomsten en dergelijke. Bij TwentseWelle en ATAK blijven de bezoekersaantallen achter. Concordia, Kaliber Kunstenschool en de bibliotheek hebben voorbereidingen getroffen voor grote bezuinigingen in de periode 2014-2017.









Project Stadsranden
We hebben in samenwerking met de Regio Twente het Rondje Enschede opgenomen in de regionale structuur van het fiets- en wandelnetwerk met knooppunten. Daarbij is ook aanvullende bebording geplaatst om de bewegwijzering verder te verduidelijken. Langs het Rondje Enschede zijn ook op diverse plekken toeristische informatiepunten (TIP’s) gerealiseerd, die fungeren als rust- en opstapplek. Verder is de beschildering uitgevoerd van  de Geerdinkweg (tussen Marssteden en Usseler es) waarmee de route een fraai onderdeel rijker is geworden.
Doelstelling C: Vergroten bekendheid en verbeteren imago stad
Betrokken producten:  Cultuur, evenementen en citymarketing
C1:  Cultuur, musea en muziek dragen het vestigingsklimaat
Begroting  Realisatie 
Enschede profileert zich als muziekstad met beeldende kunst als tweede belangrijke pijler. Het cultuurplan “Enschede, culturele hotspot van het Oosten” geeft hier invulling aan. We doen dat door een nadruk op de twee culturele kernpunten in de stad: het Nationaal Muziekkwartier in het centrum en het Kunstkwartier in Roombeek. Ook de beeldbepalende evenementen en festivals in de stad sluiten aan bij het profiel.
Het ondernemerschap van de culturele instellingen richt zich op afgestemde programmering en marketing, en het vergroten van de financiële stabiliteit.
Met het oog op het stedelijk belang van talentontwikkeling dragen de culturele instellingen bij aan een afgestemd aanbod in de cultuureducatie.
 
We onderzoeken de mogelijkheden om de vastgoedlasten te verlagen, onder meer in het Nationaal Muziekkwartier en in het atelierbeleid, om zoveel mogelijk budget in te kunnen zetten op de culturele programmering en marketing.
 
Specifieke speerpunten in 2013:
  • Ondersteunen nieuwe toekomst Rijksmuseum Twente;
  • Afronden besluitvorming overgang van een deel van Concordia naar Roombeek (beeldende kunst en educatie en een toevoeging van film) en invulling geven aan het concept Cremer;
  • Evaluatie Verordening amateurkunst;
  • Versterken van de relatie met ArtEZ;
  • Voorbereiden van een overkoepelende cultuurverordening die meer flexibiliteit heeft;
  • Onderzoeken van besparingsmogelijkheden, onder meer op het gebied van vastgoed waaronder ateliers, met name in het Nationaal Muziekkwartier leidt jaarlijkse verhoging van de vastgoedlasten tot uitholling van de programmeerbudgetten.
Specifieke speerpunten in 2013:

Rijksmuseum Twenthe

Onze lobby heeft voor de periode 2013-2016 een continuering van de exploitatiesubsidie van het Rijk voor het Rijksmuseum Twenthe opgeleverd. Voorwaarde bij deze afspraken is dat provincie en gemeente jaarlijks ieder 70.000 euro bijdragen.

Concordia

In 2013 is besloten om Concordia niet naar het Balengebouw over te laten gaan. De betrokkenheid van Cremer bij Enschede is verbonden aan de Twente Biënnale, met een kern in het Balengebouw.

Evaluatie verordening amateurkunst

De evaluatie van de verordening amateurkunst is nog niet afgerond. De reden van het uitstel is een lopende adviesaanvraag van OCW aan de Raad voor Cultuur (RvC) over Cultuurparticipatie – waaronder amateurkunst. Het advies van de RvC wordt meegenomen in de evaluatie.

ArtEZ

We hebben een nieuw convenant met ArtEZ voorbereid om begin 2014 te ondertekenen. De afspraken in het convenant over betrokkenheid bij de culturele pijlers muziek en beeldende kunst, studenten en veel meer zijn opgestart.

Cultuurverordening

Een nieuwe cultuurverordening die meer flexibiliteit biedt is in december in de raad vastgesteld.

Vastgoed

Vervreemden van het NMK, met het oog op het verlagen van de vastgoedlasten, is niet geslaagd. Alle onderzochte mogelijkheden bleken tot lastenverhoging te leiden. Voor ateliers, dat is de andere vastgoedcomponent in het cultuurbeleid, geldt dat één atelierpand is vrijgekomen omdat de atelierstichting zichzelf heeft opgeheven, en van één atelierpand wordt de overdracht aan de atelierstichting (B’93) voorbereid. Het laatste geldt ook voor Villa de Bank dat in erfpacht wordt overgedragen, waardoor de beheerkosten kunnen worden verlaagd.
C2:  Citymarketing
Begroting
Realisatie
Enschede Promotie voert in samenwerking met stedelijke partners en in regionale afstemming het citymarketingbeleid uit. Nadruk ligt op de vermarkting van Enschede als Kennisstad (samen met Regio Branding Twente), Muziekstad en Winkelstad.
 
Speerpunt in 2013:We intensiveren de regionale samenwerking om schaalvoordelen te bereiken.
Regiobranding Twente en Enschede Promotie werken in de praktijk samen ondermeer op het regionale en stedelijke kennisprofiel. We hebben in het laatste kwartaal van 2013 verdere samenwerking, waaronder uitwisseling van personeel voorbereid.


Doelstelling D: Tenminste op peil houden van de bereikbaarheid van de economische centra van de stad
Betrokken producten: Verkeersinfrastructuur en -beleid, Parkeerbeheer 
D1: Bereikbare stad/goede bereikbaarheid en doorstroming
Begroting
Realisatie
NOEK
We gaan verder met de voorbereiding voor de aanleg van de Noordelijke Ontsluiting Enschede Kennispark (NOEK).

 


Fietsbeleid

Implementatie maatregelen fietsbeleid (verbeteren fietspaden, afstemmen verkeersregelingen ten bate van de fietsers en publiciteit voor fietspromotie).

Implementatie maatregelen Parkeervisie na vaststelling Parkeervisie. 










Parkeervisie

Implementatie maatregelen Parkeervisie na vaststelling Parkeervisie.







Bestuurlijk project

Project Auke Vleerstraat:
Door verdubbeling van de Auke Vleerstraat verbeteren we de doorstroming en bereikbaarheid in Enschede-West en leveren we een bijdrage aan het versterken van het investeringsklimaat. Het gedeelte tussen Twekkeler Es en Transportcentrum zal in 2013 worden verdubbeld. Afhankelijk van de voortgang van het ontwerpproces en kredietverlening start in 2013 ook verdubbeling van het deel tussen Capitool en Hengelosestraat.
NOEK
In samenwerking met een klankbordgroep hebben we een aantal varianten van het tracé uitgewerkt. Ook is als voorbereiding op de MER procedure de notitie "reikwijdte en detailniveau" opgesteld. De besluitvorming over de start van de MER-procedure en de daarvoor benodigde middelen moet nog plaatsvinden.

Fietsbeleid
Enschede is genomineerd als fietsstad 2014. Op 21 november hebben wij ons gepresenteerd op het Nationaal Fietscongres. De uitslag van de verkiezing volgt in mei 2014. Wij hebben de eerste fietsstraat gerealiseerd (Pijlhovestraat). Ook hebben wij de uitvoering van een aantal projecten voorbereid door het maken van ontwerpen en bestekken. Dit zijn o.a. de projecten Lasonderstraat, Kuipersdijk en Usselerrondweg. In maart hebben wij samen met de Regio Twente en Keypoint het congres “Twente blijft fietsen” georganiseerd. Verder hebben wij een aantal verkeersonveilige punten voor fietsers verbeterd, zoals de rotonde Broekheurnering-Buurserstraat en de busbaanoversteek aan de Wooldriksweg. In de zomer en herfst hebben wij op diverse lokaties e-bike dagen georganiseerd. Dit zijn dagcursussen voor 65+’ers. Tenslotte hebben wij de inhaalslag voor het achterstallig onderhoud van fietspaden langs hoofdwegen afgerond.

Parkeervisie
Bij gezondheidscentrum Veldpoort hebben wij een blauwe zone ingevoerd. Verder hebben wij de gebiedsgrenzen voor betaald parkeren geleidelijk omgezet in meer logische zones. Tenslotte hebben wij het maximale dagtarief op straat afgeschaft.
In het kader van bijsturingsmaatregelen concernrapportage 2013 is een deel van geplande maatregelen niet uitgevoerd, maar uitgesteld. Dit betreft: duurzame parkeervergunningen, spreiding zaterdagpiek, duurzame parkeeroplossingen en verbeteren kwaliteit van garages en looproutes.

Project Auke Vleerstraat
Het ontwerp voor fase 3b is op 7 maart 2013 gepresenteerd tijdens een informatiebijeenkomst waarna het ontwerp op 1 juli 2013 is vastgesteld.Bij uitvoering wordt ook de fietsbrug over de Auke Vleerstraat (F35) en het voetpad langs het Elysium meegenomen.

De Europese aanbesteding voor de uitvoering van de verdubbeling van het wegvak (fase 2A) is in het eerste kwartaal 2013 afgerond. De uitvoering is in het 2e kwartaal gestart.

Maatschappelijke investeringsopgave
Begroting
Realisatie
Maatschappelijke investeringsopgave

Duurzaam wonen en werken Enschede
Beoogd doel en maatschappelijk effect:
In 2011 is door Hypercube geconcludeerd dat inschakeling van meer mensen met een achterstand tot de arbeidsmarkt bij het beheer en onderhoud van de openbare ruimte financieel niet lonend is en dat versterkte burgerparticipatie vooral immaterieel voordeel oplevert. In 2012 is besloten de MIO openbare ruimte bij te stellen. In de nieuwe opzet wordt in beeld gebracht welke ervaringen in de organisatie zijn opgedaan, cq welke nieuwe wegen kunnen worden ingeslagen op het gebied van:
  • betrokkenheid burger;
  • meer doen met minder middelen;
  • innovatieve vormen van effectieve samenwerking met bedrijven en instellingen. 
Het project is er op gericht verbeteringen ten aanzien van de hiervoor genoemde onderwerpen versneld organisatiebreed in te voeren. Een voorbeeld van een pilot waarvan de resultaten recentelijk in beeld zijn gebracht, betreft de pilot Zuid, partners in de openbare ruimte. Binnen dit stadsdeel is in de vorm van een pilot de samenwerking gezocht met andere opdrachtgevers in de openbare ruimte (woningcorporaties, instellingen), waarbij tegelijkertijd gestuurd wordt op samenwerking van partijen die bij het onderhoud van de openbare ruimte betrokken zijn. Deze pilot laat zien dat het mogelijk is met dezelfde middelen meer werk te verzetten en een hogere beeldkwaliteit te realiseren en bovendien ook nog eens de arbeidsmarkttoeleiding voor mensen met een arbeidsbeperking te verbeteren.
 
Beoogd resultaat 2013:
In 2013 gaan we verder met deze vernieuwende aanpak bij het beheer en onderhoud van de openbare ruimte. Dit betekent onder meer dat de op samenwerking gerichte aanpak uit de pilot Zuid wordt uitgerold in de andere stadsdelen, dat onderzocht wordt hoe de faalkosten bij de uitvoering van fysieke projecten in de openbare ruimte kunnen worden teruggebracht en dat bezien wordt wat er geleerd kan worden van het participatieproject ‘Unieke Brinken’.
 
Te betrekken partners en financiering:
Het evalueren van ervaringen en het onderzoeken van nieuwe verbetervoorstellen is belegd bij een interne projectgroep. Op onderdelen wordt een beroep gedaan op externe expertise (het Kennispunt Leefomgeving van de Saxion Hogeschool is daarvoor in beeld). Voor extern onderzoek is in 2013 een bedrag beschikbaar van 40.000 euro.



De interesse vanuit het bedrijfsleven voor de opgave die de corporaties en de gemeente hadden neergelegd was groot. Aan de marktconsultatie in april 2013 namen 83 bedrijven uit heel Nederland en uit diverse branches deel. Op basis van een uitvraag in mei schreven zich 16 combinaties in. Daaruit zijn de drie beste partijen geselecteerd die vervolgens na nog een zogenoemde dialoogfase een definitieve inschrijving deden. Op basis van die inschrijving en bijbehorende presentatie is uiteindelijk Reimarkt gekozen. Reimarkt is een samenwerkingsverband van KAW-architecten, KUUB centrum voor particuliere bouw, Trebbe, Nijhuis en Ten Hag.

Door de samenwerking met Reimarkt en de corporaties wordt een concrete stap gezet met het verduurzamen van 40.000 woningen in Enschede. Reimarkt zal bewoners begeleiden van de eerste bewustwordingsstappen naar advies, aankoop, nazorg en onderhoud. Er zullen kant en klare oplossingen beschikbaar zijn, van dubbel glas tot woningen zonder energierekening en levensloopbestendige woningen. Verschillende financieringsvormen zijn onderdeel van het aanbod.

Duurzaamheid
Begroting
Realisatie
Stimuleren energiebesparing door o.a. Thermoscan

Gebiedsontwikkeling volgens principe gemeentelijke praktijk richtlijn stedenbouw (GPR) en Leidraad energetische stedenbouw (LES)

Uitwerking fietsvisie (duurzame mobiliteitsopties)

Energiearrangement: Energiescan, revolverend fonds (Nationaal Energie Fonds NEF) : ontwikkeling financiering voor energiebesparing, E-loket verzelfstandigen, invoering E-scouts stadsbreed, aanpak marketing/communicatie stadsbreed ondermeer door inzet thermoscan.

Verkenning uitwerking Structuurvisie op duurzaamheidaspecten (bijv. bodem en bodemenergie) en duurzame stedelijke vernieuwing 2015-2020. Verkenning Energievisie 2040

Verkenning warmtenet en potentieel benutting biomassa in samenwerking met relevante partners Twentse Duurzaamheidsagenda en toetreding Europese Covenant of Mayors in samenhang met Eurocities Environment Forum.
De Thermoscan is eind 2012 in de vorm van een interactieve kaart opgenomen in de website “Doe Groen, Dat Scheelt” en vormt nu een integraal onderdeel van het “Energiehuis” en de daarmee verbonden E-campagne.

Er is een duurzaamheidsscan uitgevoerd bij onderhanden projecten om in 2014 te komen tot een projectselectie waar dit principe mogelijk kan worden toegepast

We stimuleren fietsgebruik door diverse infrastructurele voorzieningen en een gedragscampagne.

Via het G32 Stedennetwerk is aan de minister van Wonen en aan de Tweede Kamer een, mede door de gemeente Enschede voorbereide, aanbeveling met een aantal kanttekeningen ter verbetering van het NEF toegestuurd.

Er is een quick-scan uitgevoerd hoe verschillende G32 steden zich op dit thema richten. Goede voorbeelden zullen mede worden benut om een op de Enschedese  situatie toegesneden verkenning op te zetten

We hebben de verkenning warmtenet in gang gezet. Met Klimaatverbond en AgentschapNL zijn afspraken gemaakt over effectieve en efficiënte aanlevering van gegevens die nodig zijn om een voor het Covenant of Mayors noodzakelijk Sustainable Energy Action Plan (SEAP) te kunnen indienen, uitvoeren en monitoren.

Overige aandachtspunten

Doelstelling A: vergroten van de duurzame ruimtelijke kwaliteit van de stad

  • In 2013 hebben we van de corporaties, in het kader van de te maken Uitvoeringsafspraken Woonvisie, een eerste opzet hiervan ontvangen. Het proces rondom het maken van afspraken is verder uitgelijnd. De afspraken zijn nog niet gereed..
  • De cultuurhistorische waardekaart is opgesteld en zal in 2014 worden vertaald naar bestemmingsplannen en andere maatregelen.
  • Het volkstuinenbeleid is in april vastgesteld.
  • Motie MSI: In de programmabegroting 2014-2017 is een aanpassing van de MSI verwerkt. Daarbij is de reserve MSI verkleind en de algemene reserve versterkt  conform de voorstellen uit de motie.

Doelstelling B: stimuleren van de beleefbaarheid van de stad

  • Motie mantelzorg in de evaluatie gids buitenkans. Deze motie is meegenomen en afgehandeld met het afronden van de evaluatie aan het einde van het jaar. In de  nieuwe gids wordt de mogelijkheid mantelzorg opgenomen.
  • Motie Cultuurhistorische waardenkaart. De waardenkaart is af, ook voor het buitengebied en is in november in het randprogramma gepresenteerd. Het Bestemmingsplan buitengebied ZuidOost is eind 2013 vastgesteld. De definitieve waardenkaart wordt verwerkt in een paraplu(bestemmings)plan Cultuur historisch beleid.


Doelstelling C: vergroten van de bekendheid en verbetering van imago van de stad

  • De TwenteBiënnale (TB) zelf was succesvol waar het de deelname van de Roombeekpartners en de mediawaarde betreft: in een veelheid van landelijke en internationale media is de TB positief gerecenseerd. Tegelijk is de festivalbeleving voor verbetering vatbaar, en zijn de bezoekersaantallen achtergebleven bij de doelstelling.
  • In Roombeek is de infra-art, de kunst rond elektriciteitshuisjes getiteld “15m3”, van de kunstenaar Gabriel Lester opgeleverd.
  • In 2013 zijn voorbereidende werkzaamheden verricht voor het geïntegreerde kunstwerk op het Wilminkplein.
  • Op het gebied van cultuureducatie is een convenant tussen het primair onderwijs en cultuurinstellingen gesloten om te komen tot doorlopende leerlijnen die het onderwijs versterken en niet verzwaren.
  • Om hun gemeenschappelijke marketing te versterken hebben de Roombeekpartners zich verbonden in de nieuwe naam “Roombeek Cultuurpark”.
  • De gemeentelijke kunstcollectie (met name binnenkunst) is geactualiseerd, en omgevormd naar een deel dat onder de Collectie Enschede valt, een deel interne uitleencollectie, en een deel om af te stoten (meer dan de helft van de rond 4.000 werken). Het plan voor het deel dat wordt afgestoten is ook grotendeels uitgevoerd.

Enschede Promotie heeft in 2013 uitvoering gegeven aan:

  • alle afspraken uit de uitvoeringsovereenkomst, waaronder op de terreinen evenementenbeleid, algemene stadsmarketing, de VVV-winkel, en de domeinen uit de citymarketingstrategie, waaronder: kennisstad, winkelstad – onder meer de Duitslandcampagne, cultuurstad en studentenstad.
  • Enschede Partners, waar meer dan 200.000 euro mee gemoeid is.
Op het kennisprofiel werkt Enschede Promotie intensief samen met Regiobranding Twente. Verdere samenwerking, waaronder uitwisseling van personeel is in voorbereiding.

Afronding Cremer Museum.
In deze jaarrekening willen we verslag en verantwoording doen over de middelen die beschikbaar zijn gesteld voor het Cremer Museum.

In 2005 heeft de Raad 500.000 euro beschikbaar gesteld voor de realisatie van het Cremer Museum. Daarvan is 250.000 euro afkomstig uit Roombeekmiddelen en 250.000 euro uit de toenmalige reserve verbetering stad. Het project heeft niet het beoogde resultaat gehad: het Cremer Museum is niet tot stand gekomen. De raad is via brieven en naar aanleiding van raadsvragen op meerdere momenten geïnformeerd over de ontwikkelingen, zo ook over deze niet geslaagde afloop. De doorslaggevende reden is dat het mede door de economische crisis niet is gelukt sponsoren te vinden voor een structureel sluitende exploitatie.

 

In het kader van de afronding heeft de stichting Cremer Museum in 2013 een verantwoording inclusief accountantsverklaring aangeboden over de besteding van de subsidiegelden. Belangrijkste inspanningen van de stichting zijn geweest: begeleiden van de verbouwing van het Balengebouw, verkennen van samenwerkingsmogelijkheden, opstellen van een bedrijfsplan, en sponsorwerving, waaronder het maken van promotiemateriaal.

Het overgrote deel van de uitgaven, ongeveer 400.000 euro, is gedaan in de periode 2006-2010. Dit betreft kosten voor een haalbaarheidsstudie 45.000 euro, personeelskosten 200.000 euro (onder andere de directeur/projectleider en het secretariaat), advies en accountantskosten 55.000 euro, huisvesting 30.000 euro, kantoorkosten 40.000 euro en promotiemateriaal 30.000 euro.

Van het bedrag van rond 70.000 euro dat in 2013 nog resteerde, is 50.000 euro naar de Woonplaats gegaan – als garantstelling voor het niet tot stand komen van de samenwerking. Het resterende bedrag van rond 20.000 euro gaat in overleg met de stichting terug naar de gemeente.

Doelstelling D: tenminste op peil houden van de bereikbaarheid van de economische centra van de stad.

  • De aanleg van het fietspad bij het Vaneker is vertraagd door bezwaren vanuit de omgeving. De aanleg zal alsnog in 2014 plaatsvinden. Wij hebben met het Bouwhuis een overeenkomst gesloten voor de aanleg van het Rondje Enschede langs het Bouwhuis.
  • Door een combinatie van maatregelen is vooral de verkeersdoorstroming op de Zuiderval geoptimaliseerd. Wij hebben dit gerealiseerd door verkeerslichten te vervangen in combinatie met het optimaliseren van de verkeersregelingen. Ook maken minder ambulances gebruik van de busbaan voor zogenoemde A2-ritten (ritten zonder spoed) door een selectiever beleid. Het aantal voertuigverliesuren op de kruising Zuiderval-Wehouder Beversstraat is met 30% verminderd bij een gelijkblijvende verkeersintensiteit.
  • We hebben een proef gedaan met het verwijderen van de verkeerslichten op de Oldenzaalsestraat-Van Lochemstraat en Hoge Bothofstraat. Deze proef is positief verlopen. De doorstroming is verbeterd met behoud van de verkeersveiligheid. In 2014 gaan wij de verkeerslichten definitief verwijderen.
  • De “Tripzoom” en de “Smart” zijn op de (test)markt gekomen. Tripzoom (eerder genoemd Sunset) is een Europees onderzoeksproject onder leiding van Novay. Een nieuwe app die het reisgedrag van mensen moet prikkelen wordt in de Enschedese praktijk getest. Smart (eerder genoemd I-zone) lijkt daar sterk op en wordt nu in de praktijk toegepast. Dit wordt ondersteund door het Ministerie van Infrastructuur en Milieu. Beide projecten trekken zowel nationaal als internationaal belangstelling.
  • We zijn bezig met de selectie van kunstenaars voor de verfraaiing van de fietstunnels met de Rijksweg 35. De tunnel onder de Westerval (Geerdinkweg) hebben wij laten verfraaien met een schildering die het Twentse landschap combineert met stadsgezichten van Enschede. 
  • We hebben in het kader van de aanleg van de ontbrekende schakel van het fietspad langs de Euregioweg een veiligheidsanalyse opgesteld die is beoordeeld door de Inspectie Leefomgeving en Transport. De realisatie vergt nog nader overleg met ProRail.
  • De motie over de bereikbaarheid van Enschede West per fiets is afgehandeld met de kredietaanvraag voor fase 3b van de Auke Vleerstraat (1 juli 2013)

 

Wat heeft het gekost?

Bedragen x 1.000 Euros Begroting primair Begroting (na wijziging) Realisatie Saldo (- = nadeel)
053STAD (Binnenstad/Roombeek) 10.128 17.573 4.241 13.332
Bestemmingsplannen 1.852 2.133 1.997 136
Cultuur 19.008 19.215 19.246 -31
Evenementen en Citymarketing 3.419 3.419 3.431 -12
Grondbedrijf 32.913 68.798 40.381 28.417
Locatieontwikkeling 1.937 4.356 3.628 728
Parkeerbeheer 9.244 9.726 9.282 444
Resultaat Bedrijfsvoering 0 0 108 -108
Ruimtelijke Ontwikkeling 7.718 7.225 6.699 526
Verkeersinfrastructuur en beleid 12.451 21.596 13.800 7.795
Totaal Lasten 98.669 154.040 102.813 51.227
053STAD (Binnenstad/Roombeek) 9.528 16.973 3.641 -13.332
Bestemmingsplannen 0 282 283 2
Cultuur 616 616 878 261
Grondbedrijf 36.919 73.178 43.986 -29.192
Locatieontwikkeling 395 895 2.331 1.436
Parkeerbeheer 9.609 10.109 9.574 -535
Ruimtelijke Ontwikkeling 151 348 572 224
Verkeersinfrastructuur en beleid 5.000 11.845 10.946 -899
Totaal Baten 62.219 114.246 72.211 -42.035
Gerealiseerde saldo van baten en lasten 36.450 39.794 30.602 9.192
053STAD (Binnenstad/Roombeek) 0 305 305 0
Cultuur 0 0 88 -88
Grondbedrijf 4.079 4.452 4.253 199
Locatieontwikkeling 800 500 2.646 -2.146
Parkeerbeheer 453 1.853 1.731 122
Ruimtelijke Ontwikkeling 0 100 443 -343
Verkeersinfrastructuur en beleid 2.553 3.945 6.459 -2.513
Totaal Storting Reserves 7.885 11.155 15.924 -4.769
053STAD (Binnenstad/Roombeek) 600 905 905 0
Cultuur 0 207 207 0
Grondbedrijf 0 0 581 581
Locatieontwikkeling 669 2.202 2.202 0
Parkeerbeheer 170 1.070 1.040 -30
Ruimtelijke Ontwikkeling 884 302 288 -15
Verkeersinfrastructuur en beleid 3.591 7.260 3.160 -4.100
Totaal Onttrekking reserves 5.914 11.947 8.382 -3.564
Gerealiseerde saldo van mutaties reserves 1.971 -791 7.542 -8.333
Gerealiseerd resultaat 38.422 39.003 38.144 859
Toelichting

Het financiële resultaat van het programma Stedelijke Ontwikkeling bedraagt 859.000 euro voordelig. Dit resultaat wordt voornamelijk veroorzaakt door incidentele meevallers bij de eindproducten ruimtelijke ontwikkeling, verkeersinfrastructuur en beleid, bestemmingsplannen en cultuur. Bij de najaarsnotitie is een voordelig resultaat voorzien van  53.000 euro. Het verschil met de najaarsnotitie is een gevolg van de extra bijsturingsmaatregelen die zijn genomen. Zo ontstaat een sterk verbeterd bedrijfsvoeringsresultaat van 500.000 euro (ten opzichte van de najaarsnotitie). Dit wordt veroorzaakt door meer te sturen op mobiliteit van personeel, daardoor is het programma meer en eerder gekrompen dan voorzien en anderszijds zijn maatregelen genomen om de orderportefeuille - die sterk achter leek te blijven - aan te vullen. 
De bezuinigingen van 490.000 euro, zoals die voor 2013 zijn opgenomen, zijn gerealiseerd.
 
In het programma Stedelijke Ontwikkeling is sprake van een tweetal producten waarvoor resultaten rechtstreeks worden verrekend met een reserve, te weten het parkeerbedrijf en het grondbedrijf. 
 
Het resultaat van het grondbedrijf bedraagt 5,1 miljoen euro negatief. Het effect op de reserve grondbedrijf is 0,6 miljoen euro positief en de toekomstige winsten dalen met 5,7 miljoen euro. In 2013 zijn de grondprijzen naar beneden bijgesteld en zijn alle benodigde plankosten opnieuw berekend en zijn deze voor de jaren 2014 en 2015 verwerkt in het MPG. Daarnaast zijn de financiële effecten verwerkt van de aanpassing van de kosten en opbrengsten van parameters, de grondprijzen en de herwaardering van niet in exploitatie genomen (NIEGG) gronden. De effecten daarvan en de overige aanpassingen zijn meegenomen in het MPG 2014. Een deel van de voorziening die is opgenomen voor de uitfasering en afboeking van bedrijventerreinen is reeds in gezet in het MPG 2014. Het resterende deel van 3,6 miljoen euro blijft nog gereserveerd staan voor het afboeken van incourante/ onrendabele gronden.
 
Het parkeerbedrijf heeft een voordelig resultaat begroot van 453.000 euro. In werkelijkheid is een voordelig resultaat van 331.025 euro gerealiseerd.
 
De belangrijkste financiële afwijkingen zijn hieronder per product weergegeven. Een gedetailleerde afwijking van de financiële resultaten per product is opgenomen in het overzicht van baten en lasten, bijlage 8.2.4.
 
De belangrijkste aanpassing in de begrotingscijfers gedurende het jaar 2013 heeft, naast het grondbedrijf, betrekking op het product 053-stad, locatieontwikkeling en infrastructuur en beleid. Deze aanpassingen zijn het gevolg van verstrekte kredieten voor projecten die gedurende het jaar zijn aangevraagd.



053-stad

De lasten en baten van het product 053 Stad hebben betrekking op de grondexploitaties Roombeek, Spoorzone Middengebied en Boddenkamp. De lasten en baten zijn neutraal opgenomen omdat de resultaten zijn verwerkt in de post onderhanden werk op de balans. De afwijking van de begroting van 13 miljoen euro wordt voornamelijk veroorzaakt door lagere lasten als gevolg van vertragingen in de projecten. Dit betreft onder andere de aanleg van openbaar gebied en enkele verwervingen die als gevolg van langdurige onderhandelingen in 2014 naar verwachting zullen worden afgerond.

Bestemmingsplannen
Op het product bestemmingsplannen is sprake van een voordelig resultaat van 138.000 euro. Bij de najaarsnota was nog voorzien dat de planschades 100.000 euro hoger zouden zijn dan begroot. In werkelijkheid zijn de kosten van planschades circa 30.000 euro hoger uitgevallen dan begroot. Daarnaast zijn de personeelskosten lager dan begroot in relatie tot onder andere de opbrengsten particuliere grondexploitaties. Voor deze extra incidentele opbrengsten wordt personele capaciteit ingehuurd. Een deel van de werkzaamheden is opgevangen door de reguliere ambtelijke capaciteit, waardoor een besparing is ontstaan.

Cultuur
Op het product cultuur is een positief resultaat ontstaan van 142.000 euro. Naast een positieve verrekening uit het verleden wordt dit resultaat voor een groot deel veroorzaakt door een subsidie afrekening van de provincie Overijssel van 218.000 euro voor de fabriekschool. Van deze 218.000 euro is een bedrag van 88.000 euro besteed aan de afkoopsom van de erfpacht van Villa de Bank. De afkoop past in het beleid voor de afstoot van cultureel vastgoed.


Grondbedrijf
De lasten en baten van het product grondbedrijf hebben betrekking op de lopende grondexploitaties, het NIEGG en de administratieve complexen van het MPG. De grondexploitaties zijn resultaat neutraal opgenomen in de gemeentelijke exploitatierekening omdat verrekening van het saldo van baten en lasten plaatsvindt met de post onderhanden werk op de balans.
De afwijking op de lasten van ongeveer 28 miljoen euro wordt voornamelijk veroorzaakt door lagere kosten voor de aanleg van infrastructuur, bouw- en woonrijp maken en overige kosten. Dit komt voornamelijk door het uitfaseren van projecten. De baten zijn ongeveer 29 miljoen euro lager dan begroot. Dit wordt voor 20 miljoen euro veroorzaakt door lagere grondverkopen en inkomsten uit exploitatieovereenkomsten. Dit is het gevolg van de economische recessie waarin we nog steeds zitten. Voor 9 miljoen euro wordt dit veroorzaakt door tegenvallers of vertraging van andere opbrengsten en door de verrekening onderhanden werk.
De storting in de reserves is 0,2 miljoen euro lager als gevolg van lagere subsidieontvangsten en niet begrote  winstnemingen in de grondexploitaties. De onttrekking aan reserves is 0,6 miljoen euro hoger als gevolg van de verwerking van het positieve resultaat MPG en een onttrekking aan de reserve MSI.
Een verdere toelichting is opgenomen in de paragraaf 3.7 Grondbeleid.

Locatieontwikkeling
Het product locatieontwikkeling sluit met een voordelig saldo van 18.000 euro. De afwijking op de begrote baten en lasten van 1,4 miljoen euro wordt grotendeels veroorzaakt door de ontvangen EFRO-subsidie voor het projectprogramma Stadsweide.

Parkeerbeheer

Het product parkeerbeheer kent een neutraal resultaat, nadat het nadelige exploitatie saldo (t.o.v. de begroting) van 122.000 euro is verrekend met de reserve parkeren.
De lasten en baten zijn lager dan begroot. De lagere lasten zijn het gevolg van het actief sturen op het verlagen van de kosten van de parkeervisie en  het energieverbruik en door lagere interne kosten. De baten zijn lager als gevolg van tegenvallende opbrengsten voor het kort parkeren. Dit komt doordat het bezoek aan de binnenstad is verminderd en de parkeerduur ook is afgenomen. 

Bedrijfsvoering
Op het product bedrijfsvoering ontstaat een nadelig resultaat van 108.000 euro. Dit komt door een sterke krimp van het personeelsbestand. Hierdoor ontstaat bij een aantal afdelingen een tekort omdat de indirecte kosten dan niet voldoende worden doorbelast naar grondexploitaties en investeringsprojecten.

Ruimtelijke ontwikkeling
Het product ruimtelijke ontwikkeling kent een voordelig resultaat van 392.000 euro. Dit komt door lagere lasten van 185.000 euro, hogere baten van 224.000 euro en door een lagere mutatie in reserves van 17.000 euro. De lagere lasten worden veroorzaakt door het niet besteden van een deel van het ISV budget 2010-2014, het niet uitvoeren van onder andere het GRAP project Museumlaan en een voordeel op het project stadsranden Helmerhoek. Deze voordelen zijn bij de concernrapportage ingezet als bijsturingsmaatregelen voor het jaarrekeningresultaat 2013. Als gevolg van extra subsidiebijdragen zijn enerzijds hogere baten gerealiseerd en anderzijds de lasten hoger door de inzet van deze subsidies. Het gaat om eenmalige subsidies voor onder andere de werkzaamheden voor de G
32, de stichting innovatiekring en subsidies voor projecten als de gids buitenkans. 

Verkeersinfrastructuur en beleid
Het product verkeersinfrastructuur en beleid kent een voordelig resultaat van 283.000 euro. Dit ontstaat voornamelijk door positieve afrekenverschillen bij de exploitatie van de spoorlijn Enschede-Gronau voor de jaren 2005 tot en met 2007 en 2009.

Door het eindproducten lopen de verrekeningen van de mobiliteitsprojecten. De daarmee verbandhoudende lasten en baten zijn lager dan begroot. Dit wordt in belangrijke mate veroorzaakt doordat projecten waarvoor krediet is verleend in 2013 niet geheel in 2013 zijn uitgevoerd, maar ook in 2014 en latere jaren (bijvoorbeeld de Auke Vleerstraat 3B) kosten worden gemaakt. Ook de opbrengsten zoals diverse subsidiebijdragen worden vaak in de loop van de uitvoering van projecten ontvangen en komen daardoor niet overeen met het jaar van kredietverstrekking. Dit wordt geëgaliseerd via de reserve mobiliteit. 
Daarnaast is in het eindproduct nog een incidentele bezuiniging in het kader van de programmabegroting 2014-2017 verwerkt van ruim 1 miljoen euro.

Aanpassingen in project I-zone als gevolg van extra ontvangen subsidie bijdragen.
Voor het project I-zone zijn extra subsidiebijdragen toegezegd. Voor het project zullen extra uitgaven plaatsvinden als gevolg van deze extra subsidie. Het gaat om bijdragen van de Regio Twente, voor de regionale verkeersdata ontsluiting SMART (van 250.000 euro) en de ontwikkeling van de Regionale Multimodale Routeplanner (van 600.000 euro). Hierdoor wordt het investeringsbudget van i-Zone/SMART verhoogd met in totaal 850.000 euro. Deze middelen zullen worden ingezet voor de ontsluiting van de verkeersdata gedurende 5 jaar. Dit moet leiden tot verbeteringen aan de multimodale routeplanner en om i-Zone/SMART regionaal uit te breiden. Deze onderdelen zijn allen gefinancierd door de Regio Twente. Medio 2015, wanneer deze trajecten naar verwachting gereed zijn, zal een definitieve afrekening van het project worden opgesteld. Eerdere financiële risico’s op het project zijn met deze extra inkomsten vervallen.