2.2 Duurzaam wonen, leven en werken

.. Strategische opgave: Groen en duurzaam Enschede

Doel	Subdoel Link
01. Enschede is klimaatneutraal totale lasten (x 1.000 euro): 1.841,00	01.01 We verlagen de CO2 uitstoot onder andere door energiebesparing en opwek van hernieuwbare energie Indicatoren: 2 Aantal acties: 0 01.02 We verminderen aardgasgebruik door woningen en bedrijven aardgasvrij te maken. Indicatoren: 2 Aantal acties: 0
02. Enschede is klimaatbestendig en waterrobuust ingericht totale lasten (x 1.000 euro): 0,00	02.01 We passen de omgeving aan op de klimaatverandering Indicatoren: 1 Aantal acties: 0
03. Enschede is groen en biodivers totale lasten (x 1.000 euro): 0,00	03.01 Samen zorgen we voor een groene omgeving met meer planten en dieren Aantal acties: 0
04. Enschede is circulair totale lasten (x 1.000 euro): 0,00	04.01 We hergebruiken producten en materialen zodat grondstoffen hun waarde behouden Indicatoren: 2 Aantal acties: 0

.. Strategische opgave: Aantrekkelijk Enschede

Doel	Subdoel Link
05. Enschede heeft veel baankansen totale lasten (x 1.000 euro): 12.667,00	05.01 Enschede/Twente is meer verbonden met aanliggende economische centra (agglomeratiekracht) Indicatoren: 2 Aantal acties: 0 05.02 In Enschede groeien de banen op de toplocaties Indicatoren: 3 Aantal acties: 0 05.03 In Enschede kunnen bestaande en nieuwe bedrijven verantwoord/duurzaam/groen groeien en innoveren Indicatoren: 2 Aantal acties: 0
06. Talent wordt aangetrokken, vastgehouden en ontwikkeld totale lasten (x 1.000 euro): 84.602,00	06.01 De stedelijke voorzieningen zijn divers en attractief voor inwoners en bezoekers (nationaal en internationaal) Indicatoren: 2 Aantal acties: 0 06.02 De nieuwe woonmilieus zijn attractief, betaalbaar en toekomstbestendig Indicatoren: 4 Aantal acties: 0 06.03 Talent weet waarom Enschede aantrekkelijk is om te wonen, leven en te werken Indicatoren: 3 Aantal acties: 0
07. In Enschede kun je prettig en gezond wonen en leven totale lasten (x 1.000 euro): 80.467,00	07.01 Wijken en buurten zijn veilig, gezond en leefbaar Indicatoren: 1 Aantal acties: 0 07.02 Enschede heeft een goede interne bereikbaarheid Indicatoren: 1 Aantal acties: 0

Wat hebben we bereikt?

 

Algemeen

 

In 2023 zagen we een economische stabilisatie, de arbeidsmarkt bleef krap waardoor de werkloosheid niet toenam, woningbouwontwikkelingen werden moeilijker en we werden gebonden aan en waren druk met het verwerven van allerlei subsidies/specifieke uitkeringen. De Investeringsagenda en de inzet van corporaties maakten dat we ondanks een terughoudende markt toch nog iets konden doen in gebiedsontwikkeling. In de voorbereiding van de omgevingsvisie, de ontwikkeling van een digital twin en een 3D model van de ondergrond vonden we betere manieren om de afweging van alle ruimtevragen in goede banen te leiden. De toenemende netcongestie had invloed op veel van onze opgaven: energietransitie, warmtetransitie, klimaatadaptatie, woningbouw en nieuwe bedrijven. We konden in 2023 meer dan in voorgaande jaren niet alle acties realiseren door gebrek aan menskracht. De krappe arbeidsmarkt maakte het moeilijk om vertrekkende collega’s te vervangen of mensen in te huren. Dit zorgde voor meer werkdruk en noodzaak tot tussentijdse prioritering.

 

Groen en duurzaam

 

klimaatneutraal

In het kader van de grootschalige opwek van hernieuwbare energie werd afgelopen jaar vooral ingezet op solar parking en de tweede tranche van zon op het dak. In de gebiedsagenda Broekheurne was een zonnepark onderdeel van de gesprekken met de inwoners uit dat gebied. In 2023 faciliteerden we de realisatie van 3 zonnevelden van Enschede Energie. Met deze 3 zonnevelden wordt rond de 10 Megawattuur aan energie opgewekt. De Provincie paste in 2023 het beleid aan met betrekking tot clustering van windenergie (minimaal 4 windmolens per project) en een stop op grootschalige zonnevelden in het buitengebied. Het is nog niet duidelijk hoe dit reeds gemaakte plannen gaat beïnvloeden. In het kader van netcongestie kwam Enschede/Twente in 2023 op oranje te staan. Code oranje betekent dat er minimale transportcapaciteit voor elektriciteit is. Dit had in 2023 nog geen invloed op de aansluitcapaciteit voor woningen, maar wel op die voor bedrijven.

 

We maakten een “Uitvoeringsplan groen en duurzaam 2023” in het voorjaar 2023. In dit uitvoeringsplan brachten we de inkomsten en uitgaven voor de duurzaamheidsopgave in beeld voor de raad.

 

In de energietransitie van de gebouwde omgeving werden een aantal stappen gezet. We leerden meer over de mogelijkheden voor een warmtenet in Twekkelerveld. We versterkten het energieloket en werkten aan een aanpak voor energiearmoede. Dit deden we via de Fixbrigade, maatregelen voor bewoners (vloer of gevelisolatie) en de witgoedregeling. Hiervoor ontvingen we middelen vanuit de specifieke uitkering (SPUK) Energiearmoede. Dit betrof 3 miljoen euro voor Enschede. We zetten een sterke lobby richting het rijk in voor een Twentse ontzorgfinanciering. Hiermee wilden we komen tot een meer langjarige en versnelde aanpak van energiearmoede. We stelden een Energiebesparingsprogramma op voor Enschede. Op basis hiervan vroegen we middelen aan uit de SPUK Lokale aanpak Isolatie.

 

Klimaatadaptief

We maakten Enschede klimaatrobuuster. Zo rondden we onder anderen groenblauw Twekkelerveld af en verkleinden hiermee het risico op wateroverlast. Ook pakten we binnen het project GroenBlauw Glanerbrug de grondwateroverlast aan. Deze straten maakten we klaar voor de toekomst door extra waterberging aan te leggen en stenen te vervangen door groen. Ook de bewoners namen maatregelen om hun tuinen klimaatadaptiever te maken. Met het Twents Waternet onderzochten we de droogteproblemen in Twente. We werkten met de Universiteit Twente aan een digital twin voor Enschede voor klimaatadaptatie. En we stelden groenblauwstructuurplannen op voor enkele gebieden. Door de netcongestie moesten netbeheerders veel extra werkzaamheden uitvoeren. Door gebrek aan menskracht bij Enexis en de nutsbedrijven leidde dit tot lange wachttijden voor aansluitingen en flinke vertragingen van diverse klimaatadaptatieprojecten.

 

Groen en biodivers

Op het gebied van groen en biodiversiteit zetten we stappen in het vergroten van de biodiversiteit. Dit bijvoorbeeld door het inzaaien met bloemenmengsels van boomspiegels, het opknappen van faunapassages en het uitbreiden van het meer ecologisch maaien in Enschede. Ook droegen we bij aan biodiversiteitsmaatregelen in het Wageler. Onder andere via een bijenroute. Ook werkten we in 2023 de benodigde middelen voor de uitvoering van het Groenambitieplan Enschede verder uit. Herinrichting van de openbare ruimte werd gekoppeld aan gezonde leefomgeving.

Voor de aanpak van de eikenprocessierups hebben we in 2023 minder gebruik gemaakt van preventieve behandeling met nematoden (aaltjes) en bacteriën. De helft van de bomen die we met bacteriën behandelden werd nog maar 1 keer gespoten in plaats van 2 keer. Daarnaast werden relatief meer bomen behandeld met nematoden. Bij de pilot in het Havengebied is helemaal géén preventieve bestrijding meer uitgevoerd (wel actieve monitoring en wegzuigen van nesten). Zo zetten we de lijn door in het werken aan een verantwoorde balans tussen onze lange en korte termijn doelstelling.

 

We stelden een discussienota op voor beter passende regels rond de bescherming van bomen. De bomenteller voor de opgave “170.000 bomen” stond eind 2023 op meer dan 50.000 bomen. Zo vergroende onze stad en ons landelijk gebied. Dit kwam vooral door inzet van inwoners, ondernemers uit het landelijk gebied en onze partners.

 

In de gebiedsagenda Broekheurne stelden we in samenspraak met de inwoners uit dat gebied 21 maatregelen vast: van een zonnepark tot duurzaam bermbeheer en meer groen.

 

Circulair

In 2023 werkten we het Koersdocument Circulaire Economie uit.

 

In 2023 startten we met de voorbereiding van een nieuwe grondstoffenvisie gericht op een Afvalloos Enschede. We namen geen concrete maatregelen gericht op het terugdringen van hoeveelheid restafval en de gescheiden inzameling van grondstoffen. Wel zetten we interventies in op verbetering van de beeldkwaliteit van de stad. Zo startte in de binnenstad het project Inzamelhelden, continueerden we toezicht met camera’s bij enkele milieupleinen en startten we een pilot met het verhogen van het gratis stortquotum naar 300 kilo per huishouden per jaar. Daarnaast startten we een communicatietraject op ‘Samen houden we Enschede schoon’.

 

Aantrekkelijk Enschede

 

Baankansen

We droegen bij aan de euregionale lobby op het doortrekken van de spoorlijn Zwolle Munster. De reistijd naar Berlijn werd in 2023 met een half uur verkort.

 

De banen groeiden sterk op het Kennispark, de stationsomgeving en de startuplocaties. Wij droegen hieraan bij door de subsidie aan Novel-T die 375 start-ups hielp in 2023. Op Kennispark investeerden we in een aantrekkelijk werkklimaat. Dit resulteerde in de opening van het Fraunhofer instituut en de nieuwe locatie van het ITC. Door de inzet van kwartiermakers zagen we een groei van creatieve bedrijvigheid op onder andere Connect-U. Op Technology base bleef stikstof een belemmering voor de ontwikkeling. Wel was er veel belangstelling van bedrijven voor de locatie. Van de 20 hectare was eind 2023 7 hectare in optie bij bedrijven. 

 

Op de gemengde bedrijventerreinen werkten we intensief samen om de gebieden toekomstbestendig te maken. Voor De Reulver en de Euregio maakten we toekomstvisies. Dit als voorbereiding op herstructureringsplannen en bedrijvenuitvoeringsplannen voor verduurzaming. We zochten naar een nieuwe locatie voor een bedrijventerrein. Op basis van het Didam arrest herijkten we het uitgiftebeleid voor bedrijfskavels.

 

Talent

Enschede stelde samen met Hengelo, Almelo en de provincie Overijssel een Regionale Investerings Agenda (RSIA) op. De RSIA is input voor de kansenagenda van “Elke regio telt” en de nieuwe Nota Ruimte. Met het Rijk spraken we af een verstedelijkingsstrategie op te stellen voor het stedelijk gebied van de 3 steden.

We werkten aan de Omgevingsvisie. Het meer integraal werken aan en denken over alle opgaven die de leefomgeving raken, kreeg daarmee een goede basis. In 2023 doorliepen we fase 2 en startten we met de voorbereidingen voor fase 3. Bodem en water werd sturend in 2023 voor ruimtelijke ontwikkelingen. Dit namen we mee in de omgevingsvisie.

 

Accenten vanuit het Actieplan binnenstad lagen in 2023 op het aanstellen van een centrummanager, het instellen van een stimuleringsfonds en het Warenhuis. De aantrekkelijkheid van de binnenstad en de voorzieningen stonden hierbij centraal.

 

Het project Huiskamer van de stad werd gestopt. We leverden wel een nieuwe cultuurnota en evenementenbeleid op. We verkenden alternatieven voor creatieve broedplaatsen samen met de woningbouwcorporatie. We kregen een SPUK voor de bibliotheek voor investeringen in wijkvestigingen in Twekkelerveld en Glanerbrug en voor de transitie naar de bibliotheek van de toekomst. We kregen ook een SPUK om jongeren en cultuur meer met elkaar te verbinden.

 

We actualiseerden de woonvisie in 2023 en gaven hiermee richting aan goed wonen en leven nu en in de toekomst. De visie wonen en zorg voor ouderen was onderdeel van de woonvisie.

 

Vele gebiedsontwikkelingsprojecten hadden te maken met economische tegenwind. Hoge bouwkosten, relatief hoge hypotheekrentes en verscherpte regelgeving voor de middenhuur maakten dat de planvorming en realisatie van woningbouw onder druk stonden. Dit maakte dat we onze doelstelling niet haalden om  netto 930 woningen per jaar te realiseren. In 2023 werden in Enschede rond de 500 woningen toegevoegd door nieuwbouw en transformatie (bijvoorbeeld Newton Park, het Jannink Kwartier en Haaksbergerstraat/Zuiderval). Tegelijkertijd was er sprake van een afname door onder andere sloop van rond de 500 woningen, voornamelijk in Boswinkel. Deze sloop was nodig om plek te maken voor nieuwbouw.

 

Door de investeringsagenda haalden we veel verschillende subsidies binnen in 2023. Het ging bijvoorbeeld om subsidies voor (versnelde) woningbouw, verduurzaming van woningen en bereikbaarheid in grotere gebiedsontwikkelingen. Hiermee bepaalden we voor langere tijd de koers voor gebiedsontwikkeling, maar ook waar co-financiering voor nodig is. Mede dankzij deze subsidies en de rol van de woningbouwcorporaties konden er nog woningbouwplannen worden gerealiseerd in 2023. Marktpartijen en beleggers waren vorig jaar terughoudend in de woningmarkt.

 

In het project versneld modulair bouwen werden op 4 locaties verspreid in de stad in totaal 198 sociale huurwoningen toegevoegd ten behoeve van ouderen, gezinnen en starters.

 

We sloten een overeenkomst met subsidie met het ministerie van Binnenlandse Zaken over de realisatie van Host-city. Hierbij worden tenminste 400 modulaire woningen in de sociale doelgroep gerealiseerd in de bestaande gebiedsontwikkelingen.

 

Bestaande stad

 

Wijken en buurten

We werkten verder aan een wijkaanpak in Twekkelerveld. Ook voor 2 wijken in Stadsdeel Zuid startten we met de voorbereiding voor een integrale wijkaanpak. Voor de buurt Hanenberglanden deden we een succesvolle aanvraag voor het Volkshuisvestingsfonds. Met die middelen konden we werken aan het verbeteren van leefbaarheid en veiligheid en de verbetering van particuliere woningen inclusief verduurzaming.

 

We troffen PFAS aan in Enschede. In speeltuinen en moestuinen gelukkig in hele lage gehaltes. In de Bleekerij in Boekelo waren de gehaltes boven de normen. We brachten de vervuiling in kaart en maakten een plan van aanpak. We vroegen daarvoor met succes een SPUK-subsidie aan.

 

In 2023 actualiseerden we het BVTH-beleid (Bestemmen Vergunnen Toezicht en Handhaven). Uitvoeringskwaliteit en dienstverlening stonden centraal in dit beleid. We bereidden de Omgevingswet en de Wet kwaliteitsborging voor. Inzet was om per 1 januari 2024 klaar te zijn voor deze nieuwe wetgeving.

 

Interne bereikbaarheid

De bereikbaarheid van de stad bleef ook na de coronaperiode goed. Het was weer drukker in de stad, maar de doorstroming bleef op peil. De realisatie van 2 fietsbruggen over de Tubantiasingel en Lambertus Buddestraat waren de hoogtepunten van het jaar. Dit als sluitstuk van de fietssnelweg F35 tussen Enschede en Hengelo. Hierdoor kwam er een sneller, veiliger en gezonder vervoersalternatief beschikbaar en verbeterde de bereikbaarheid van de stad. De realisatie van deelmobiliteithubs in Noord en Oost Enschede zorgde voor minder overlast van gestalde deelscooters en een beter netwerk van deelmobiliteit.

 

In het kader van mobiliteit stelden we visies op de bij moesten dragen aan meer ruimte voor voetgangers, fietsers, verduurzaming, gezondheid, verblijfsruimte en ruimte voor stedelijke ontwikkeling. Denk aan de parkeervisie, visie op laadpalen en deelmobiliteit. We actualiseerden ook het verkeersveiligheidsplan. 

Er zijn verschillende concrete acties uitgevoerd om de omgeving veiliger te maken. We hebben een rotonde aangelegd op de kruising Het Stroink – Knalhutteweg, we hebben maatregelen genomen op de Deurningerstraat bij Het Stedelijk Kottenpark, we zijn gestart met het plaatsen van attentie verhogende palen in schoolomgevingen. Daarnaast hebben we ons jaarlijkse programma met educatieprogramma’s op kinderdagverblijven, scholen en voor ouderen voortgezet. Hierbij valt te denken aan dodehoekprojecten, ANWB streetwise maar ook e-bike- en scootmobieltrainingen. Tot slot zijn we gestart met een pilot waarbij bezorgfietsen in het stadscentrum worden uitgerust met technologie, die de snelheid op het stadserf automatisch naar beneden brengt.

.. Wat hebben we voor de Strategische opgave: Groen en duurzaam Enschede gedaan?

01. Enschede is klimaatneutraal Enschede wil een aantrekkelijke en leefbare gemeente zijn voor iedereen die er woont, werkt of op bezoek komt. Nu en in de toekomst. Daarom maken we ons sterk voor maatregelen die de opwarming van de aarde beperken. Hiervoor stappen we over van fossiele brandstoffen (zoals aardgas of-, steenkool) naar duurzame energie (zoals zonenergie-, of, windenergie). Ons doel is het aandeel duurzame energie tot 2030 met minimaal 8% te verhogen. In 2050 is de CO2 uitstoot teruggebracht naar nul en zijn woningen en bedrijven van het aardgas af.   01.01 We verlagen de CO2 uitstoot onder andere door energiebesparing en opwek van hernieuwbare energie Om Enschede klimaatneutraal te maken, werken we aan verduurzaming van industrie & bedrijvigheid, elektriciteit, mobiliteit, landbouw en landgebruik, innovatie, streven we naar klimaatneutraal gemeentelijk vastgoed in 2040 en zetten we in op energiebesparing bij of vervanging van schoolgebouwen. Indicatoren  Aantal indicatoren: 2     Toelichting In deze grafiek wordt weergegeven hoeveel kiloton CO2 uitstoot er in Enschede plaatsvindt. Het betreft de totale bekende CO2 uitstoot van aardgas, elektra, warmte en voertuigbrandstof. Streefwaarde: Om de opwarming van de aarde te beperken, moeten we de uitstoot aan CO2 zo spoedig mogelijk, maar uiterlijk in 2050 tot nul terugbrengen. Voor het bepalen van de streefwaarde is 2020 als uitgangspunt genomen. Realisatie: In 2022 (het meest recente jaar voor deze indicator) daalde de CO2 uitstoot in Enschede. Deze daling vond vooral plaats in de gebouwde omgeving via een daling in het gasverbruik. Dit hing samen met de oorlog in Oekraïne en de grote stijging van de gasprijs. Bron: Regionale klimaatmonitor     Toelichting Deze grafiek geeft de verhouding weer tussen het totale energieverbruik in Enschede en de hoeveelheid energie die duurzaam in Enschede wordt geproduceerd. De eenheid waarin dit wordt gemeten is Terra Joule. Hoe groter het aandeel hernieuwbare energie, hoe minder verbruik van fossiele brandstoffen, hoe lager de uitstoot van CO2. De opwek van hernieuwbare energie betreft energie voor warmte, vervoer en elektriciteit plus het aandeel van Twence. Streefwaarde: Om de opwarming van de aarde te beperken, moeten we het gebruik van fossiele brandstoffen beëindigen en overgaan op hernieuwbare energie. In de Energievisie staat daarom dat Enschede in de periode 2022 – 2030 het aandeel hernieuwbare energie in het totale energieverbruik met minimaal 8 procent wil verhogen. Voor de streefwaarde is uitgegaan van de meting in 2020. Realisatie: In 2021 (het meest recente jaar voor deze indicator) steeg het aandeel hernieuwbare energie in het totale energieverbruik naar 13%. Er is minder energie verbruikt in Enschede in 2021 en iets meer hernieuwbare energie opgewekt. De opwek zat in een toename zonnestroom bij particulieren en in grote zonne-installaties (op dak en op het veld). Het lijkt of we op weg zijn naar de streefwaarde in 2030 (16,6% aandeel hernieuwbare energie). Het totale energieverbruik ligt in 2030 echter waarschijnlijk hoger (meer inwoners, meer huizen) waardoor het de vraag is of we de streefwaarde gaan halen. Bron: Regionale klimaatmonitor.             Acties 2023 TR23 JR23 Aantal acties: 4 01. We leggen een actualisatie van de Algemene verordening Ondergrondse Infra (AVOI) voor aan de gemeenteraad.  02. We komen met een voorstel voor een tweede tranche ‘intensivering en versnelling zon op dak’   03. We gaan kansrijke (particuliere) duurzaamheidsinitiatieven onderbrengen in een gebiedsgerichte aanpak waar naast de energieopgave ook wordt gekeken naar landschap en landbouw   De gebiedsagenda Broekheurne is opgeleverd met daarin een zonnepark. Met Boekelo-Usselo, Twekkelo, Esmarke, Lonneker en Driene zijn we in gesprek over het starten van het gebiedsproces. Met name de onzekerheid over de te behalen doelstellingen vanuit de provincie en het Rijk leidt er toe dat we nog niet gestart zijn met deze gebiedsprocessen. 04. We zetten energiecoaches / duurzaamheidsadviseurs in  . Legenda: = loopt achter, bijsturing heeft onvoldoende effect; = loopt achter, bijsturing mogelijk;  = conform verwachting; = boven verwachting;  = neutrale wijziging. 01.02 We verminderen aardgasgebruik door woningen en bedrijven aardgasvrij te maken. Om Enschede klimaatneutraal te maken, werken we aan verduurzaming van de gebouwde omgeving via de warmtetransitie. Indicatoren  Aantal indicatoren: 2     Toelichting In deze grafiek staat het aardgasverbruik van woningen in Enschede. Het betreft de temperatuurgecorrigeerde meting. Door te corrigeren voor strenge en zachte winters wordt duidelijker of het gasverbruik echt daalt door bewuste ingrepen. Het gasverbruik wordt gemeten in miljoenen m3. Streefwaarde: In het Klimaatakkoord uit 2019 is afgesproken dat we in ons land in 2050 geen aardgas meer gebruiken voor het verwarmen van gebouwen, koken en douchen. De streefwaarde eindigt daarom op nul in 2050. Realisatie: Het aardgasverbruik in woningen daalde flink in 2022 (het meest recente jaar voor deze indicator). De oorlog in Oekraïne en de prijsstijging van gas leidde tot besparing op het gasverbruik. Deze prijsstijging zorgde echter ook voor energie armoede. Bron: Regionale klimaatmonitor     Toelichting In deze grafiek is te zien hoeveel aardgas wordt verbruikt door bedrijven en instellingen. Dit verbruik wordt gemeten in miljoenen m3. Het betreft aardgasgebruik van bedrijven en instellingen inclusief aardgasverbruik dat nodig is om energie op te wekken. Streefwaarde: Nederland wil in 2050 klimaatneutraal zijn. Dat betekent dat ook bedrijven en instellingen het gebruik van aardgas moeten beëindigen of bij de verbranding daarvan de uitstoot aan CO2 moeten afvangen en opslaan. De streefwaarde eindigt op nul in 2050. Realisatie: Het aardgasverbruik bij bedrijven en instellingen daalde flink in 2022 (het meest recente jaar voor deze indicator). De oorlog in Oekraïne en de prijsstijging van gas leidde tot besparing op het gasverbruik. Bron: Regionale klimaatmonitor.             Acties 2023 TR23 JR23 Aantal acties: 4 01. We starten nog een integrale wijkaanpak richting aardgasvrij in een nader te bepalen wijk  Er is nog geen nieuwe wijk expliciet benoemd omdat we ons vooral gefocust hebben op de opzet van een organisatie en basiswijkaanpak voor 2 wijken in stadsdeel Zuid (Hanenberglanden en ’t Lang). Dit vergt de nodige voorbereiding en capaciteit. Voor de aanpak richting aardgasvrij moet eerst een wijkuitvoeringsplan worden opgesteld voor deze wijken. Daarvoor moeten wij eerst van het Rijk weten, hoe deze plannen eruit moeten zien. Medio 2024 hebben wij zicht op de mogelijkheden voor een integrale wijkaanpak in nog een andere wijk. Voor de Hanenberglanden is een succesvolle aanvraag gedaan bij het Volkshuisvestingsfonds dat een vliegwiel is voor de start van de integrale wijkaanpak in die buurt. 02. We starten een proefproject om verenigingen van eigenaren te ondersteunen bij verduurzaming  We hebben een eerste start gemaakt met een analyse van uitgangspunten voor de aanpak van een proefproject. Daarnaast is ook een aanvraag gedaan voor middelen vanuit de Spuk Lokale Aanpak Isolatie. Vanuit het rijk zijn hiervoor in december middelen beschikbaar gesteld zodat deze actie nu verder uitgewerkt kan worden. Daarnaast komen er vanuit het Rijk subsidies beschikbaar voor VvE’s vanuit de Versnellingagenda verduurzaming (direct voor VvE’s). 03. We werken de gemeentebrede energiebespaar- en ontzorgingsaanpak uit  04. We lobbyen voor een deugdelijk, toereikend wettelijk en financieel instrumentarium warmtetransitie en bestrijden energiearmoede (met focus op integrale wijkaanpak en opschaling)   . Legenda: = loopt achter, bijsturing heeft onvoldoende effect; = loopt achter, bijsturing mogelijk;  = conform verwachting; = boven verwachting;  = neutrale wijziging.

02. Enschede is klimaatbestendig en waterrobuust ingericht We willen een veilige, gezonde en aantrekkelijke leefomgeving voor mensen, dieren en planten. In 2050 is Enschede klimaatbestendig en waterrobuust ingericht. Enschede is hierdoor bestand tegen de gevolgen van weersextremen zoals hevige neerslag, droogte en hitte(golven).   02.01 We passen de omgeving aan op de klimaatverandering Om dit te bereiken willen we meer aansluiten bij natuurlijke systemen, gaan we groen-blauwe structuren terugbrengen en aanleggen en vergroten we de waterbergingscapaciteit o.a. door het benutten van de sponswerking van de bodem. Indicatoren  Aantal indicatoren: 1     Toelichting We voeren jaarlijks veel projecten uit in de openbare ruimte. Bij deze projecten streven we naar een stijging van het klimaatlabel. Een stijging van 1 klimaatlabel betekent dat we minimaal 10 mm waterberging extra (per m2 verhard oppervlak) hebben gerealiseerd, minimaal 5% verharding hebben verwijderd en 5% meer groen hebben aangebracht. Hiermee worden we klimaatbestendiger. Streefwaarde: Bij minstens 80% van projecten in de openbare ruimte willen we minimaal 1 klimaatlabel stijgen. Realisatie: In 2023 is de realisatiewaarde 80%. Dit is gerealiseerd door in onze herinrichtingsprojecten in de openbare ruimte minder verharding aan te brengen. Er is ook meer verlaagd groen en waterberging toegevoegd in de projecten. Voorbeelden zijn de herinrichting van de Knalhutteweg, Cornelis Houtmanstraat, Elferinksweg en Wethouder Nijhuisstraat. In straten waar we groot onderhoud uitvoeren (vooral in het buitengebied) is er niet altijd de mogelijkheid om meer water te bergen en meer te vergroenen. Ongeveer 20% van de projecten kan daardoor niet één klimaatlabel worden verhoogd. Bron: Stadsdeelbeheer              Acties 2023 TR23 JR23 Aantal acties: 2 01. We bereiden de aanleg van de Zuiderspoorbeek voor   02. We stimuleren klimaatadaptatie op particulier terrein  . Legenda: = loopt achter, bijsturing heeft onvoldoende effect; = loopt achter, bijsturing mogelijk;  = conform verwachting; = boven verwachting;  = neutrale wijziging.

03. Enschede is groen en biodivers We moeten Enschede verder vergroenen en biodiverser maken om Enschede aantrekkelijk, gezond en leefbaar te houden naar de toekomst toe. Dit om ook de balans te houden met de verstening en verdichting van Enschede vanuit bijvoorbeeld de woon-, energietransitie, mobiliteits- en werklocatie opgaven. Dit doen we vanuit de ambitie: Enschede één groot groen park. Waarbij het prachtige groene landelijke gebied via unieke groene invalswegen, wiggen, (stads)parken, groene wijken en dorpen en een vergroende singel naadloos overgaat in een sterk vergroend centrum. Een groen park dat ruimte biedt aan mens, plant en dier. We streven daarbij naar een meer natuurlijk evenwicht, waarin plagen als de eikenprocessierups of invasieve dier- en plantsoorten minder kans krijgen.   03.01 Samen zorgen we voor een groene omgeving met meer planten en dieren We gaan hier aan werken via drie lijnen: Beter zorgen voor het bestaande groen (beschermen), het verbeteren van de inrichting van het groen (benutten) en meer groen toevoegen aan Enschede bij elke nieuwbouw- en herinrichtingproject (bouwen).                  Acties 2023 TR23 JR23 Aantal acties: 3 01. We geven uitvoering aan het groenambitieplan   In 2023 waren er nog geen financiële investeringsmiddelen beschikbaar voor de uitvoering van het Groenambitieplan Enschede “Enschede één groot groen park”. Hierdoor konden we de grotere investeringen niet oppakken. We hebben wel kleinere stappen gezet. Zo is het van Heekplein tijdelijk vergroend. Ook stelden we een uitvoeringsplan biodiversiteit op, waarvan de uitvoering is begonnen. Ook startten we met de groengebiedsagenda’s door aan te haken bij de groen- blauwe structuurplannen. 02. We geven uitvoering aan het provinciaal programma landelijk gebied  03. We maken een plan voor het vergroenen van de binnenstad  Het plan voor het vergroenen van de binnenstad is onderdeel van de uitvoering van het Groenambitieplan Enschede “Enschede één groot groen park”. Hiervoor zijn vanaf 2024 financiële middelen beschikbaar. Wel hebben we tijdelijke vergroening aangebracht op het van Heekplein. . Legenda: = loopt achter, bijsturing heeft onvoldoende effect; = loopt achter, bijsturing mogelijk;  = conform verwachting; = boven verwachting;  = neutrale wijziging.

04. Enschede is circulair In 2050 heeft Nederland een volledig circulaire economie. Dit betekent dat we zuiniger en slimmer om moeten gaan met grondstoffen.   04.01 We hergebruiken producten en materialen zodat grondstoffen hun waarde behouden In Enschede richten we ons op vier gebieden: ondernemers moeten meer circulair ondernemen, afval wordt grondstof, ondernemers en kennisinstellingen werken samen op circulaire economie en onze gemeentelijke inkoop is circulair Indicatoren  Aantal indicatoren: 2     Toelichting In deze grafiek is te zien welk percentage van het ingezamelde huishoudelijk afval gescheiden wordt aangeboden. Hoe beter het huishoudelijk afval wordt gescheiden, hoe meer er ingezet kan worden op hergebruik, recycling en terugwinning van grondstoffen. Streefwaarde: De streefwaarde is gebaseerd op de Afvalbeleidsvisie en de Grondstoffenvisie die in 2011 respectievelijk 2015 door de Raad zijn vastgesteld. Een belangrijke beleidsmaatregel afgelopen jaar, die effect kon hebben op deze indicator is de proef “Verruiming Stortquotum". Deze is niet van invloed geweest op de afvalinzameling. Daarom is er geen verbetering in het scheidingspercentage. Realisatie: Het scheidingspercentage steeg een klein beetje in 2023. Van alle restafval werd in 2023 69% gescheiden ingezameld. Het wordt steeds moeilijker om het scheidingspercentage te laten stijgen. Er zijn nieuwe beleidsmaatregelen nodig om het scheidingspercentage van 90% te kunnen halen. Bron: Gegevens afvalinzamelaars met bewerking door gemeente Enschede     Toelichting In deze grafiek is zichtbaar hoeveel kilogram huishoudelijk restafval jaarlijks per inwoner wordt aangeboden aan Twente Milieu. Hoe beter het huishoudelijk afval wordt gescheiden, hoe minder restafval vrijkomt en hoe meer er ingezet kan worden op hergebruik, recycling en terugwinning van grondstoffen. Streefwaarde: De streefwaarde is gebaseerd op de Afvalbeleidsvisie en de Grondstoffenvisie die in 2011 respectievelijk 2015 door de Raad zijn vastgesteld met als stip aan de horizon de regionale doelstelling (Afvalloos Twente): 50 kg restafval per inwoner per jaar in 2030. Een belangrijke beleidsmaatregel afgelopen jaar, die effect kon hebben op deze indicator, is de proef “Verruiming Stortquotum". Deze is niet van invloed geweest op de afvalinzameling. Daarom is er geen verandering in de hoeveelheid restafval per inwoner. Realisatie: In 2023 werd 114 kilogram restafval per inwoner ingezameld in Enschede. Dit was maar net iets minder dan het aantal kilogram in 2022. Het wordt steeds moeilijker om de streefwaarde van 50 kilogram restafval in 2030 te halen. Hier zijn nieuwe beleidsmaatregelen voor nodig. Bron: Twente Milieu met bewerking door gemeente Enschede             Acties 2023 TR23 JR23 Aantal acties: 6 01. We stellen beleid op ten aanzien van onze eigen gemeentelijke rol als inkoper, aanbesteder en als gebiedsontwikkelaar  02. We werken samen met de kennisinstellingen op het gebied van circulariteit   03. We ondersteunen gezamenlijk met de kennisinstellingen enkele kansrijke circulaire clusters voor onze regio  04. We inventariseren de mogelijkheden voor het opzetten van een gesloten bouwkringloopsysteem voor bedrijven en particulieren  05. We doen een pilot met het verhogen van het stortquotum voor afval  06. We bereiden een pilot voor gratis grofvuil rondes voor.  We zijn in 2023 niet gestart met de voorbereiding van een pilot. Ten eerste omdat er geen middelen waren. Ten tweede omdat er nog geen duidelijkheid was over de precieze uitvoering van de pilot. Daarom hebben we de voorbereiding verschoven naar 2024. We bekijken in samenspraak met de Raad (motie “Pilot grofvuil ophalen in 2024 starten v2” naar aanleiding van de Zomernota) hoe we inhoud geven aan deze pilot en wanneer deze start. Bijdrage verbonden partij: Twence . Legenda: = loopt achter, bijsturing heeft onvoldoende effect; = loopt achter, bijsturing mogelijk;  = conform verwachting; = boven verwachting;  = neutrale wijziging.

 

.. Wat hebben we voor de Strategische opgave: Aantrekkelijk Enschede gedaan?

05. Enschede heeft veel baankansen We willen Enschede economisch versterken. In regionaal verband steunen wij de Agenda van Twente. Op deze manier kunnen we kwalitatief groeien, baankansen bieden voor iedereen en daardoor ook sociale problemen beter het hoofd bieden. Eerste prioriteit om dit voor elkaar te krijgen is het vergroten van de bereikbaarheid van banen. Dit doen we op verschillende manieren: kortere reistijden naar aanliggende gebieden met banen, een betere interne bereikbaarheid, een sterkere verwevenheid/relatie met naastliggende economische centra (ook over de grens) en meer banen in de stad zelf.   05.01 Enschede/Twente is meer verbonden met aanliggende economische centra (agglomeratiekracht) Het beter verbinden van Enschede met aanliggende economische centra (Zwolle en Munster) is van belang om de euregionale agglomeratiekracht te versterken. Er komen meer banen beschikbaar binnen een redelijke reisafstand. Hierdoor kunnen meer mensen aan het werk en kan hier opgeleid talent in Enschede blijven wonen en elders werken. Van met name HBO- en universitair opgeleide mensen is bekend dat die verder willen reizen voor hun werk. Voor dit alles hebben we een betere externe bereikbaarheid (lobby op kortere reistijden), een betere interne bereikbaarheid (denk hierbij bijvoorbeeld aan een zo kort mogelijk voor- en natransport naar de OV knooppunten en werklocaties) en een verdere verweving van kennis en bedrijven met onze buren in Duitsland nodig (vergroting van het daily urban system). Indicatoren  Aantal indicatoren: 2     Toelichting In deze grafiek is te zien hoeveel banen binnen een redelijke reisafstand (1,5 uur) bereikbaar zijn voor de inwoners van Enschede. Hierbij is geen rekening gehouden met filedruk en ook de banen in Duitsland worden niet meegeteld. Hoe meer bereikbare banen, hoe meer baankansen voor de Enschedese inwoners. Streefwaarde: De bereikbaarheid van banen wordt verbeterd door infrastructurele projecten (projecten waardoor de reistijd naar aanliggende economische centra verminderd wordt), maar ook door groei van banen binnen de huidige cirkel van 1,5 uur reistijd. Dit gaat dan vooral om de banengroei in Twente zelf. Landelijk wordt verwacht dat de banen blijven groeien met 0,8% de komende 2 jaar (UWV arbeidsmarktprognose 2022-2023). Dit percentage is in deze grafiek doorgetrokken naar de komende 5 jaar. De effecten van een snellere en betere treinverbinding tussen Zwolle, Enschede en Munster zijn de komende jaren nog niet aan de orde. Daarom hanteren we enkel de autonome banengroei als basis voor het streven. Realisatie: De bereikbaarheid van banen nam toe in 2022 (het meest recente jaar voor deze indicator). Deze toename hing vooral samen met de banengroei in Twente zelf. Door de invoering van de maximumsnelheid van 100 km per uur op de snelweg in 2020, daalde de bereikbaarheid van banen in Enschede flink. Binnen een uur reistijd komen Enschedeers niet veel verder dan de regio. De banengroei in Twente is dus meer en meer bepalend voor deze indicator. Bron: Atlas Research     Toelichting Om Enschede goed verbonden te krijgen met aanliggende economische centra is een voorspoedige first en last mile erg belangrijk. Hoe snel kom je Enschede in of uit met de auto? Om dit te meten is een bereikbaarheidsindicator samengesteld. Dit is een indexcijfer van de reistijden over een aantal invalswegen naar het centrum van Enschede. Een lagere waarde betekent dat de reistijd ten opzichte van 2011 verbeterd is. Streefwaarde: Het doel is om de bereikbaarheid van Enschede minimaal op peil te houden. Om dit te monitoren wordt jaarlijks de reistijd op de radialen bepaald. Het jaar 2011 wordt gebruikt als referentie en heeft de waarde 100 gekregen. Door de dalende trend is in 2015 besloten de streefwaarde te verlagen naar 80. Realisatie: De gemiddelde bereikbaarheid vanaf de radialen lag in 2023 op het streefniveau van 80. Het gemiddelde niveau in 2023 was vergelijkbaar met het gemiddelde niveau van 2020 maar lag nog beduidend onder het niveau van 2019. Dit betekent dat de bereikbaarheid in 2023 beter was dan in 2019. De individuele radialen lieten een vergelijkbaar beeld zien. Bron: NDW             Acties 2023 TR23 JR23 Aantal acties: 1 01. Met onze bovenregionale partners onderzoeken we het ruimtelijk-economisch profiel van de corridor Zwolle-Munster  Bijdrage verbonden partij: XL Businesspark Twente/Regionaal Bedrijventerrein Twente (RBT) . Legenda: = loopt achter, bijsturing heeft onvoldoende effect; = loopt achter, bijsturing mogelijk;  = conform verwachting; = boven verwachting;  = neutrale wijziging. 05.02 In Enschede groeien de banen op de toplocaties Op de toplocaties Kennispark, binnenstad/stadscampus en Technology Base faciliteren wij de vestiging van bedrijven en de groei van banen. In de binnenstad groeien de banen in met name de horeca en detailhandel. De stadscampus, Kennispark en Technology Base gaan zorgen voor een internationaal aantrekkelijk profiel van onze stad en regio, een meer diverse economie, bieden een nieuwe inspirerende werkomgeving en dragen daarmee ook bij aan het aantrekken en vasthouden van talent. Indicatoren  Aantal indicatoren: 3     Toelichting In deze grafiek zien we de ontwikkeling van het aantal banen op Kennispark. Kennispark beslaat de gebieden: UT, Business and Science Park en Twente Village. Streefwaarde: We gaan uit van een banengroei van 300 banen per jaar op de toplocatie Kennispark vanaf 2018. Realisatie: Door een technisch probleem met het bronbestand VR beheer kunnen we de realisatiecijfers voor 2023 niet tijdig verwerken in de jaarrekening. Bron: VR beheer     Toelichting In deze grafiek staan het aantal banen van de toplocatie binnenstad: het kernwinkelgebied, de kantoorlocatie Stationsomgeving (inclusief Centrumkwadraat) en de kantoorlocatie Stadsweide (inclusief het voormalige MST aan het Ariënsplein). Streefwaarde: De streefwaarde (een groei met 150 banen per jaar) is gebaseerd op de sterker wordende functie van de binnenstad in de Euregio (voorzieningen, komst bioscoop, vernieuwing van winkels en horeca) en de ontwikkeling van de stadscampus en Centrumkwadraat met woon/werkfuncties, onderwijs, bedrijvigheid, diensten etc. Realisatie: Door een technisch probleem met het bronbestand VR beheer kunnen we de realisatiecijfers voor 2023 niet tijdig verwerken in de jaarrekening. Bron: VR beheer       Toelichting In deze grafiek is de ontwikkeling van het aantal banen op de toplocatie "luchthaven" te zien. Het betreft de banen op de werklocaties van de voormalige luchthaven (Technology Base, Deventer Poort en de werkparken van Van Eck). Streefwaarde: als streven gaan we uit van 50 banen per jaar vanaf 2021. Er zijn nog veel hectares beschikbaar voor groei van bedrijvigheid op deze toplocatie. Realisatie: In 2023 daalde het aantal banen licht naar 257. Dit hing vooral samen met stoppen van de noodopvang op de evenementenlocatie. Per april 2023 zijn er 31 bedrijven op de werkparken. Na de peildatum zijn er twee bedrijven bij gekomen op de topwerklocatie Technology Base. Dit wordt verwerkt in de rapportage van komend jaar. Bron: I&O Research        Acties 2023 TR23 JR23 Aantal acties: 5 01. We voeren de gebiedsstrategie Kennispark uit  De Slimme Verbinding wordt eind 2023 afgerond met de plaatsing van de 2 vergaderpaviljoens. Ook de voorbereiding van het parkeergebouw is conform plan uitgevoerd. De MedTech Factory is nog niet gerealiseerd omdat het meer tijd kost om te komen tot een sluitende business case voor deze voorziening. Dit is een initiatief waar de gemeente Enschede geen rechtstreekse betrokkenheid bij heeft. De regiodeal projecten zijn allemaal belegd, maar nog niet allemaal gerealiseerd. De regiodeal is een subsidie vanuit de rijksoverheid. De gemeente Enschede is kassier voor de uitvoering van 9 projecten. Eind juni 2023 heeft het college een besluit genomen over de doorbeschikking en besteding van alle projecten. Hiermee zijn de uitgaven vastgelegd en verplicht. De uitvoering van de projecten is voorzien tot en met juli 2025, dat is ook zo opgenomen in de subsidievoorwaarden. 02. We beoordelen of de evaluatie van Technology Base consequenties heeft voor de koers en het onderliggende bestemmingsplan  03. We scherpen onze rolopvatting en activiteiten t.a.v. Space53 op Technology Base aan  Space53 heeft in 2022 het ambitieplan “Space53: making the next leap in safety & security innovations” opgeleverd. Dit is een gezamenlijk document van ondernemers, onderwijs en overheid. In 2023 is er een aantal medewerkers bij Space53 vertrokken. Hierdoor hebben we veel tijd moeten besteden aan kennisoverdracht, kennismaking en het uitzetten van acties. Uitvoering van het ambitieplan van Space53 is daardoor vertraagd. We kijken nu samen met de nieuwe kwartiermaker en de clusterpartners naar de toekomst. Onze clusterpartners zijn Novel-T, Saxion, Universiteit Twente, de VRT en dronebedrijven. We wijzen nieuwe leadpartners aan. In die afstemming bepalen we gezamenlijk de rolverdeling. Aanscherping van de gemeentelijke rolopvatting vindt nu plaats in 2024 in plaats van in 2023. 04. We stellen de visie Spoorzone Hengelo-Enschede vast  05. We werken verder aan de gebiedsontwikkeling Centrumkwadraat  Voor de Driehoek Noord binnen Centrumkwadraat 2e Fase is geconstateerd dat het nog te vroeg is om een samenwerkingsovereenkomst met marktpartijen af te sluiten. De gemeente heeft de regie bij de ontwikkeling meer naar zich toegetrokken. Het definitief ontwerp voor de inrichting van de openbare ruimte Deurningerstraat en Wenninkgaarde is gereed. Het verleggen van de entree van de Stationsgarage is in uitvoering. Voor het Stationsplein maken we in 2024 een nieuw ontwerp in afstemming met andere functies en programma's zoals hergebruik en nieuwbouw van woongebouwen en de gebouwde parkeervoorziening onder het busstation. Door de veranderende economische omstandigheden hebben de projecten aan het Stationsplein meer voorbereidingstijd nodig gehad. Het Stationsplein wordt pas heringericht nadat deze ontwikkelingen gereed zijn. Op zijn vroegst in 2027. Voor de bouwactiviteiten zal het Stationsplein voor een groot deel als bouwplaats gaan fungeren. Door genoemde veranderende economische omstandigheden hebben de projecten aan de Molenstraat ook meer voorbereidingstijd nodig gehad. Hierdoor was er geen capaciteit beschikbaar om de Brandweerkazerne (oud) op te pakken. Aangezien er voor deze locatie nog geen bestemmingsplan in voorbereiding is, is op verzoek van de accountant (BBV-regels) de Brandweerkazerne uit de grondexploitatie gehaald. In een later stadium van de gebiedsontwikkeling zal hiervoor een nieuwe grondexploitatie worden geopend. Verder zijn een aantal structurele gebreken geconstateerd aan het pand die effect kunnen hebben op de herontwikkeling van het gebouw. Dat brengen we in 2024 in beeld. Bijdrage verbonden partij: Stichting Gebiedsorganisatie Kennispark Bijdrage verbonden partij: Technology Base . Legenda: = loopt achter, bijsturing heeft onvoldoende effect; = loopt achter, bijsturing mogelijk;  = conform verwachting; = boven verwachting;  = neutrale wijziging. 05.03 In Enschede kunnen bestaande en nieuwe bedrijven verantwoord/duurzaam/groen groeien en innoveren De basis van onze economie zijn onze bestaande bedrijven. Voor alle bestaande en nieuwe bedrijven bieden we een goede dienstverlening, zorgen we voor ruimte om te ondernemen, digitale bereikbaarheid, bieden we ondersteuning van netwerken voor starters, start ups en scale ups en innovatie (Novel-T), bevorderen we internationalisering, hebben we aandacht voor het arbeidsmarktbeleid en voor een aantrekkelijke werkomgeving. Met het oog op de brede welvaart is de groei van bedrijven “verantwoord/groen” en gaat niet ten koste van mens of planeet. Indicatoren  Aantal indicatoren: 2     Toelichting In deze grafiek is de ontwikkeling te zien van het totaal aantal banen in Enschede. Hoe meer banen, hoe meer baankansen voor alle Enschedeërs. De banengroei is een resultaat van inzet op bereikbaarheid van banen, toplocaties, bestaande bedrijvigheid, innovatie en van het aantrekken en vasthouden van talent. Streefwaarde: Bij de ambitie om door te groeien naar een inwonertal van 170.000 inwoners de komende 10 jaar hoort ook een groei in banen. In Enschede hebben we relatief weinig banen per inwoner. Hiernaast hebben we een relatief lage participatiegraad. Daarom streven we naar een banengroei die hoger ligt dan de groei in het aantal inwoners. Kennispunt Twente heeft berekent dat deze ambitie een banengroei nodig is tussen de 10.000 en 12.500 banen de komende 10 jaar. Realisatie: In 2023 kwamen er 2700 banen bij in Enschede. Dit was een banengroei van bijna 3%. En het betrof ongeveer een derde van de banengroei in heel Twente in 2023. De groei van banen in 2023 lag hoger dan de streefwaarde. Na een stagnatie in de coronatijd, is de economie weer sterk aangetrokken in 2022 en 2023. In beide jaren was sprake van een flinke banengroei. De banengroei zat in alle sectoren. Bron: BIRO cijfers Provincie Overijssel     Toelichting In deze grafiek is de ontwikkeling van het bruto regionaal product (BRP) van Enschede te zien. Het BRP zegt iets over de samenstelling van de economische sectoren in een gemeente en de toegevoegde waarde per baan. Innovaties kunnen leiden tot een groei van het BRP. Het BRP wordt berekend met behulp van gegevens van het CBS (nationale rekeningen) en werkgelegenheidsgegevens (LISA). Streefwaarde: Het streven is het BRP harder te laten stijgen dan de landelijke prognose (een stijging van 1,8% per jaar vanaf 2018, bron: CPB). We hopen met ontwikkelingen op de toplocaties, ondersteuning van innovatie en inzet op goede voorzieningen een sterkere samenstelling in sectoren te krijgen en meer toegevoegde waarde per baan. Realisatie: In 2022 (het meest recente jaar voor deze indicator) groeide in Enschede het bruto binnenlands product per inwoner naar 47. De samenstelling van de Enschedese economie leverde een groei in toegevoegde waarde op van 5,3 miljard euro naar 5,7 miljard euro. Dit was een groei van 3,3%. In Nederland groeide het bruto binnenlands product per inwoner in 2023 met 4,8%. Bron: CBS en LISA             Acties 2023 TR23 JR23 Aantal acties: 8 01. We leggen de geactualiseerde economische visie voor aan de raad  Gedurende 2023 zijn 2 medewerkers vertrokken. Hierdoor is er vertraging ontstaan in dit proces. 02. We zoeken naar een locatie voor een nieuw bedrijventerrein in Enschede en onderzoeken welke bestaande bedrijventerreinen we versneld kunnen uitbreiden  03. We starten met het bouwrijp maken van De Morshoek (voorheen Usseler Es Oostkrans)  De omwonenden hebben bezwaar gemaakt tegen de kap van bomen op het terrein. We hebben een nieuw ontwerp gemaakt om zoveel mogelijk groen te behouden. Daarom duurt het bouwrijp maken langer dan verwacht. In de 1e helft van 2024 wordt gestart met bouwrijp maken. 04. We continueren de uitvoering van de gebiedsagenda’s voor een toekomstbestendig De Reulver en Euregio Bedrijvenpark  05. We ontwikkelen een gebiedsvisie voor de herontwikkeling van de verouderde bedrijventerreinen Kop Westerval en Rigtersbleek   Het concept van de gebiedsvisie op Rigtersbleek hebben we in 2023 besproken met de raad. Afronding voorzien we in de eerste helft van 2024. De kop Westerval heeft nog geen invulling gekregen vanwege capaciteitsgebrek. 06. We maken nieuwe regionale afspraken over de programmering van bedrijventerreinen in Twente  07. We investeren in het versterken van het regionale onderzoeks- en innovatiesysteem  08.. We ontwikkelen nieuw uitgiftebeleid en toewijzingscriteria voor bedrijfskavels  Voor deze actie ontbrak het ons in 2023 aan capaciteit. Wel hebben we de selectie van een bureau afgerond dat ons bij deze actie gaat ondersteunen. Het huidige beleid is aangepast naar aanleiding van het Didam-arrest. Nu moet het nog aangepast worden op de Economische Visie. Dit beleidsproces start in 2024. Bijdrage verbonden partij: Twente Board . Legenda: = loopt achter, bijsturing heeft onvoldoende effect; = loopt achter, bijsturing mogelijk;  = conform verwachting; = boven verwachting;  = neutrale wijziging.

06. Talent wordt aangetrokken, vastgehouden en ontwikkeld De beroepsbevolking en Enschede en Twente gaat dalen in de komende decennia. Dit kan er toe leiden dat bedrijven op de langere termijn gaan verplaatsen naar gebieden met meer potentiële werknemers. Daarom moet Enschede kwalitatief groeien om veerkrachtig te blijven als stad. Over 10 jaar is het inwonertal gegroeid naar 170.000 inwoners. Al het talent is belangrijk voor de Enschedese/Twentse economie, maar vraagt om verschillende aanpakken. Het praktisch geschoold talent werkt veelal op de plek waar ze wonen en daarom koesteren we deze grote, waardevolle groep en zetten we in op ontwikkeling van deze groep. Het werken aan dit deel van de opgave hangt heel erg samen met het arbeidsmarktbeleid vanuit de opgave “inclusief Enschede”. Voor de theoretisch geschoolden is de aanpak meer gericht op het aantrekken en vasthouden. We zien dat deze groep flexibeler is in het bepalen van hun woon- en werkplek. Bijvoorbeeld jongeren trekken wel naar Enschede om hier te studeren, maar verhuizen daarna naar een grotere stad. De bereikbaarheid van banen speelt hierbij een grote rol. Vandaar dat er inzetten op meer baankansen in onze stad/regio en aantrekkelijke en diverse voorzieningen.   06.01 De stedelijke voorzieningen zijn divers en attractief voor inwoners en bezoekers (nationaal en internationaal) Een aantrekkelijke stad heeft een bruisende binnenstad, goede culturele voorzieningen, evenementen en voorzieningen. De stad is verrassend en heeft mogelijkheden voor creatieve broedplaatsen. Indicatoren  Aantal indicatoren: 2     Toelichting Deze indicator geeft het gemiddeld aantal weekbezoekers weer aan de binnenstad tijdens winkeltijden. De tellingen zijn gebaseerd op de 1 jaarlijkse handmatige tellingen van Locatus in het voorjaar (april). Voor de jaren 2018-2020 zijn de tellingen gebaseerd op de wifitellingen in de binnenstad (omgerekend naar winkeltijden zodat het vergelijkbaar is met de tellingen van Locatus). Streefwaarde: We verwachten dat het aantal bezoekers aan de binnenstad vanaf 2022 weer langzaam gaat toenemen. Aan de ene kant omdat we geen coronabeperkingen meer hebben waardoor het winkelbezoek weer zal kunnen toenemen. Aan de andere kant omdat we verwachten dat met de plannen voor de binnenstad er ook meer bezoekers komen om te werken, ontmoeten of recreëren. Als streven houden we een herstel aan van de bezoekersaantallen naar het niveau van 2019 (niveau voor corona). Realisatie: In 2023 bezochten 105.000 mensen onze binnenstad wekelijks. Het aantal bezoekers in de binnenstad nam vanaf 2022 weer langzaam toe. Het aantal weekbezoekers lag wel beduidend lager dan de bezoekersaantallen tot en met 2020. We hebben daarom ook de parkeergegevens van 2018/2019 vergeleken met die van 2023. Daar zagen we een ander beeld: het aantal inritten in de parkeergarages in de binnenstad lag in 2023 op hetzelfde niveau als in de jaren 2018 en 2019. Bron: Locatus, Bureau RMC voor de tellingen in 2018-2020     Toelichting Cultuur en evenementen zijn belangrijke factoren voor een aantrekkelijke stad en goede stedelijke voorzieningen. Doel is dat dit totaal aantal stijgt. Indirect effect zijn meer bestedingen (onder andere restaurantbezoek) in de stad. De grote gesubsidieerde instellingen rapporteren jaarlijks aan de gemeente. Zij zijn een goede graadmeter van hoe het in de culturele sector gaat met betrekking tot publieksbereik. Streefwaarde: De afgelopen twee jaar is de impact van corona op het publieksbereik van de culturele instellingen heel groot geweest. De sector werkt hard aan herstel. Het streven is dat in 2023 de bezoekcijfers weer op niveau van voor de pandemie zijn en dat de sector dat de jaren daarna weet vast te houden. Realisatie: In 2023 bezochten 493.000 mensen de grote gesubsidieerde culturele instellingen. Dit was een stijging ten opzichte van 2022. 2023 was het eerste volledige jaar dat culturele instellingen weer open konden zijn zonder lockdown of beperkende maatregelen. In dit cijfer zitten ook de bezoekersaantallen op locatie. Dat zijn eigen producties die buiten de eigen vestigingen plaatsvonden. Er waren steeds meer instellingen die producties op locaties aanboden (Metropool, Wilminktheater en Concordia). Daarnaast werd volop geëxperimenteerd met kleine intensieve producties, bijvoorbeeld in samenwerking met het sociaal domein. Deze trokken wellicht minder bezoekers, maar hadden wel veel impact bij de deelnemers. Ze sloten aan op de landelijke trend om cultuur in te zetten als middel voor bijvoorbeeld mentale gezondheid of bestrijding van eenzaamheid. Bron: Culturele instellingen             Acties 2023 TR23 JR23 Aantal acties: 11 01. We werken aan 'Welcome in Enschede': informatie & integratie  In 2023 hebben we met de Raad besproken wat we nu doen voor de internationale inwoners en wat er ontbreekt. Uit dat gesprek kwam naar voren dat de Raad meer onderzoek wil. Hier zijn we in 2023 mee gestart en dat loopt in 2024 door. We hebben in 2023 wel kleine stappen gezet, zoals het Engelse telefoonmenu bij het klantencontact. 02. We ontwikkelen een kansenkaart met uitvoeringsplan voor de stadsrandzone en het Rondje Enschede  We hebben wel een toeristisch-recreatieve kansenkaart gemaakt voor de stadsrandzone, maar nog geen uitvoeringsplan. Voordat we een uitvoeringsplan maken gaan we een kansenkaart maken voor de recreatieve routenetwerken. Het gaat om de recreatieve routes voor fietsen, wandelen, mountainbiken en paardrijden. Rondje Enschede wordt hierin meegenomen. We zijn gestart met het proces om te komen tot deze kansenkaart. We ronden deze in de zomer van 2024 af. De toeristisch-recreatieve kansenkaart voor de stadsrandzone gebruiken we nu al wel als input voor de gebiedsgerichte aanpakken in het landelijk gebied. 03. Samen met onze binnenstadspartners geven we uitvoering aan het Actieplan Binnenstad   04. We maken een plan voor de bewegwijzering, oriëntatiepunten en looproutes in de binnenstad  De actie om een plan te maken voor bewegwijzering, oriëntatiepunten en looproutes in de binnenstad is verschoven naar 2024 omdat andere acties uit het actieplan meer prioriteit hadden. Samen met de stuurgroep Actieplan Binnenstad hebben we de acties genoemd in het Actieplan Binnenstad dat in oktober 2022 door de Raad is vastgesteld geprioriteerd. In de stuurgroep zit een afvaardiging vanuit de gemeente en de verschillende belangengroepen in de binnenstad, zoals ondernemers, inwoners en vastgoedeigenaren. Deze stuurgroep stuurt op de voortgang van het actieplan. 05. Voor creatieve ideeën voor de binnenstad stellen we een experimenteerfonds in  06. We stellen een nieuw stimuleringsfonds in voor de binnenstad  07. We stellen ruimtelijk-programmatische gebiedsprofielen op voor de binnenstad  Het proces om te komen tot gebiedsprofielen duurt langer dan gepland. De reden is dat extra tussenstappen zijn genomen om voldoende draagvlak te krijgen. De analyse van de binnenstad als voorbereiding op de gebiedsprofielen is afgerond en gedeeld met de raad. In het eerste kwartaal van 2024 ronden we de gebiedsprofielen af. 08. We onderzoeken de ruimtevraag van de Enschedese creatieve sector  09. We leggen een nieuwe cultuurnota voor aan de raad  10. We leggen een nieuwe evenementennota en het beleidskader voor evenementenvergunningen en -subsidies voor  11. Wij starten met een pilot voor het 1e uur gratis parkeren in gemeentelijke parkeergarages  Bijdrage verbonden partij: GR Recreatieschap Twente Bijdrage verbonden partij: Twentse Schouwburg . Legenda: = loopt achter, bijsturing heeft onvoldoende effect; = loopt achter, bijsturing mogelijk;  = conform verwachting; = boven verwachting;  = neutrale wijziging. 06.02 De nieuwe woonmilieus zijn attractief, betaalbaar en toekomstbestendig Dit subdoel betreft de nieuwbouwopgave van onze stad. Deze nieuwbouwopgave is gericht op dat wat we bouwen past bij de mensen die er gaan wonen. Daarbij zoeken we expliciet naar de balans tussen de bestaande behoefte aan betaalbare en bereikbare woningen voor Enschedeërs en woningen voor de nieuwe inwoners die we welkom heten in onze stad. We willen hiermee de opgaves omtrent doorstroom, het vasthouden van talent en de woon-zorgvraag oplossen. Voldoende en bereikbare betaalbare woningen is een uitgangspunt, waarbij de nieuwe richtlijnen van het Ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening én de analyse van de woonbehoefte, demografie en het inkomen in Enschede leidend zijn voor het woningbouwvraagstuk. We willen passende woningen bieden voor net afgestudeerden van alle niveaus, expats en gezinnen. Als grootste stad van het oosten bieden wij een grootstedelijk woonmilieu dat passend is voor alle inkomensgroepen. Indicatoren  Aantal indicatoren: 4     Toelichting In deze grafiek staat het aantal inwoners van Enschede per 31 december van het jaar. Als Enschede een aantrekkelijke stad is, met aantrekkelijke woonmilieus en voorzieningen, groeit het aantal inwoners. Streefwaarde: We streven naar een inwoneraantal van 170.000 in 2033. Daarmee is de streefwaarde gelijk aan de bevolkingsprognose van het CBS. Realisatie: Op 31 december 2023 heeft Enschede 161.902 inwoners. Dit betekende een groei met 950 inwoners ten opzichte van 31 december 2022. De groei lag daarmee in lijn met de jaren voorafgaand aan en na het coronajaar 2020: een groei met ongeveer 1000 inwoners per jaar. De groei werd in 2023 vooral veroorzaakt door buitenlandse migratie, en minder verhuizingen van Enschedeërs naar elders in Nederland. De buitenlandse migratie in 2023 lag iets lager dan in 2022. Dit viel samen met berichten over minder buitenlandse studenten op de UT en Saxion in september 2023. Binnen Twente verhuisden Enschedeers in toenemende mate naar Hengelo. Dit betrof per saldo ongeveer 100 inwoners in 2020 en steeg daarna tot een omvang van 300 inwoners in 2023. Bron: CBS     Toelichting De ambitie is om te groeien naar meer dan 170.000 inwoners. Uitgaande van een gemiddelde woningbezetting van 1,5 persoon per gerealiseerde nieuwe woning betekent dit een toevoeging aan de woningvoorraad van ongeveer 6.500 woningen. In de Woonagenda Twente heeft de provincie Overijssel een extra groeiambitie opgenomen die vooral in de Twentse steden dient te landen. Daarnaast is er de opgave voor de huisvesting van specifieke doelgroepen. Bij elkaar opgeteld gaat het uiteindelijk om een toevoeging van 9.300 woningen. De woningbouwprogrammering doen we adaptief: elk jaar volgen we de ontwikkelingen en sturen we bij waar nodig. Realisatie van nieuwe woningen gebeurt vooral door marktpartijen en corporaties en is erg afhankelijk van marktomstandigheden en wet- en regelgeving. De gemeente faciliteert vooral en geeft zelf bouwrijpe grond uit en verkoopt grond ten behoeve van realisatie projecten door derden. Streefwaarde: Gemiddeld 930 woningen per jaar erbij vanaf 2022 (10 jaar lang). Realisatie: In 2023 bedroeg de netto toevoeging van nieuwe woningen in Enschede nul. Tegenover de gerealiseerde nieuwbouw en transformatie (samen 504 woningen) stond een sloop van 469 woningen (voornamelijk in Boswinkel-Oost) en andere vormen van onttrekking. De resterende ambitie tot 2032 bleef daarmee staan op 8.500 woningen. Bron: CBS       Toelichting In deze grafiek zien we het aandeel toegevoegde betaalbare woningen in Enschede. Bij koopwoningen ligt de betaalbaarheidsgrens in 2023 op 355.000 euro. Voor het berekenen van de verkoopprijs van koopwoningen is de WOZ waarde als uitgangspunt genomen. Bij nieuwbouw koopwoningen doen we de aanname dat de WOZ-waarde 90% is van de verkoopprijs. Streefwaarde: In lijn met onze Woonvisie 2024 streven we naar een verdeling van 70 procent betaalbare nieuwbouwwoningen en 30 procent duurdere nieuwbouwwoningen. Dit is een inspanningsverplichting. Het streven geldt op zowel gemeentelijk als regionaal niveau en wordt op beide niveaus gemonitord. De streefwaarde van 70% is bepaald aan de hand van de gemaakte afspraken in de Woondeal Twente (2022), bestaande uit de combinatie van (maximaal) 30% sociale huur en (minimaal) 40% middenhuur en betaalbare koopwoningen. De overige 30% zijn dure koop- en huurwoningen. Realisatie: In 2023 lag 50% van alle nieuwbouw in het betaalbare segment. Van de 504 nieuwbouwwoningen uit 2023 waren 253 woningen betaalbaar en vielen 251 woningen in het duurdere koop- en huursegment. Bron: GBT Twente     Toelichting In onze woningbouwprogrammering maken we onderscheid tussen harde en zachte plannen. Met de bouw van woningen kan alleen maar worden gestart als een bestemmingsplan is vastgesteld/onherroepelijk is. Dit zijn de harde plannen. Bij de zachte plannen gaat het om projecten waarvoor al overeenkomsten zijn getekend en waar alleen het bestemmingsplan nog vastgesteld moet worden. Streefwaarde: De ambitie om netto 9.300 woningen in 10 jaar toe te voegen is vastgelegd in de woonvisie. Het streven is om altijd ongeveer een derde – dus 3.100 woningen - aan harde planvoorraad beschikbaar te hebben. Daarmee blijven we binnen de berekende woningbehoefte van 3.520 en daarmee binnen de zogenaamde ‘ladderruimte duurzame verstedelijking’. Wat betreft de zachte plannen is het streven uit te gaan van 130% van het totaal aan benodigde zachte plannen dus ongeveer 8.000. Dit doen we omdat de praktijk leert dat een deel van de plannen uiteindelijk nooit gerealiseerd wordt. Realisatie: In 2023 waren er voor 2800 woningen harde plannen en voor 4600 woningen zachte plannen in de planvoorraad. De streefwaarde ging in 2023 van 12.000 naar 11.000 door de realisatie van meer dan 800 woningen in 2022. We hebben meer plannen nodig om onze ambitie te halen. Bron: Programmeringslijst woningbouw Enschede      Acties 2023 TR23 JR23 Aantal acties: 11 01. We starten met de ontwikkeling van het Eschmarkerveld  De opgave is vergroot van 500-600 woningen naar 800 woningen. Hierdoor was meer tijd nodig voor de planvoorbereiding. Ook de voorbereiding van een bestemmingsplan met een goede onderbouwing voor met name stikstof, geluid en ecologie vraagt meer tijd. 02. We werken verder aan de realisatie van De Kop  Na jaren van onderhandeling heeft de gemeente in november 2022 besloten om de samenwerking met de ontwikkelaar voor 3 van de 4 deelplannen stop te zetten. De gemeente trekt hierbij de regie weer naar zich toe. Voor deelplan 1 worden de gesprekken voortgezet. Voor de andere deelplannen zal de gemeente een nieuw ontwikkelplan en een nieuwe ontwikkelstrategie opstellen. Deze worden in 2024 voorgelegd aan de gemeenteraad. 03. We bouwen verder aan Cromhoff  Als gevolg van complexe vergunningen en daarmee samenhangende onderzoeken (geluid, stikstof, flora en fauna), is het aantal tijdelijke functies/events in 2023 beperkt en kleinschalig gebleven. In 2023 hebben wij een horecapartij gecontracteerd die begin 2024 zijn deuren opent. De terinzagelegging van het bestemmingsplan en beeldkwaliteitsplan volgt nadat er een akkoord is bereikt met Koopmans/BPD over de samenwerkingsafspraken. Wij verwachten in 2024 alsnog zover te zijn. Voorbereidingen voor sloop, sanering en inrichting lopen volgens planning. 04. We gaan starten met de kaveluitgifte voor de Leuriks-oost  05. We gaan starten met de uitvoering van een aantal grote projecten  06. We ontwikkelen Boswinkel-Oost verder  07. We stellen een Omgevingsvisie op  Het document ‘Toekomstbeeld Enschede, kader Omgevingsvisie’ is opgesteld. Dit document stond op de raadsagenda van oktober 2023. Naar aanleiding van debat in de stedelijke commissie en een informatiesessie is besloten om extra tijd te nemen en een herziene versie van dit document te maken. Daardoor schuift de hele planning op. Besluitvorming over het Toekomstbeeld Enschede staat nu voor Q1 van 2024. Na besluitvorming is fase 3 van het werken aan de Omgevingsvisie afgerond. We werken dan door aan fase 4 en leveren eind 2024 een ontwerp Omgevingsvisie op. 08. We ontwikkelen het Omgevingsplan  09. We leren, oefenen en verbeteren ten behoeve van de uitvoering van de Omgevingswet  10. We leren en verbeteren ten behoeve van de uitvoering van de Wet kwaliteitsborging (Wkb)  11. We komen tot vastgesteld beleid voor Erfpacht  Er is een voorstel voor erfpacht voorbereid gericht op starters op de woning markt. Het voorstel is in de stedelijke commissie van 13 november 2023 besproken. De commissie heeft besloten dat erfpacht niet het middel is die bijdraagt aan gelijke kansen en een evenwichtige woningmarkt in Enschede. Daarmee is de actie afgerond. . Legenda: = loopt achter, bijsturing heeft onvoldoende effect; = loopt achter, bijsturing mogelijk;  = conform verwachting; = boven verwachting;  = neutrale wijziging. 06.03 Talent weet waarom Enschede aantrekkelijk is om te wonen, leven en te werken Om onze stad neer te zetten als aantrekkelijk voor talent is veel inzet nodig op positionering en profilering. Het gaat hierbij om marketing voor nieuwkomers, maar ook voor blijvers. We sluiten hierbij aan op de citymarketing: technologie, innovatie en creativiteit. Hiernaast willen we ook een welcoming city zijn voor de toenemende stroom van buitenlandse studenten en kenniswerkers. De profilering wordt verbonden met de maatschappelijke opgaven. Verder werken we samen met de kennisinstellingen en Twenteboard om samen de talentopgave vorm te geven. Als we dit alles goed doen, houden we meer HBO en universitair opgeleiden vast in onze stad en blijft onze beroepsbevolking op peil. Indicatoren  Aantal indicatoren: 3     Toelichting In deze grafiek is het migratiesaldo te zien per leeftijdsgroep. Om de grafiek leesbaar te houden is gekozen voor de leeftijdsgroepen tussen 15 en 40 jaar. Dit zijn ook de groepen waar we ons vooral op inzetten bij de doelstelling "aantrekken en vasthouden van talent". De migratie in de leeftijdsgroep 15-19 hangt sterk samen met het aantal jongeren dat in onze stad komt studeren. Streefwaarde: We streven er naar om meer jongeren te trekken in de leeftijdsgroep 15-19 jaar. In de leeftijdsgroepen 20-40 hopen we dat er per saldo meer mensen blijven dan dat ze vertrekken uit onze stad. Realisatie: In 2023 groeide Enschede vooral in de leeftijdsgroep 15-19 jarigen. Dit ondanks een daling van het aantal studenten op de UT en Saxion in september 2023. Per saldo vertrokken vooral Enschedeërs in de leeftijdscategorie van 25-35 jaar. De leeftijd van werk en gezin. Talent werd in 2023 voldoende aangetrokken, maar minder vastgehouden. Bron: BRP     Toelichting De beroepsbevolking (alle mensen tussen 15 en 74 jaar die werken of beschikbaar zijn voor werk) stijgt in de grote steden door de trek naar de stad. In Enschede gebeurt dit in veel mindere mate. Door maatregelen op het gebied van bereikbaarheid van banen en het vasthouden van talent hopen we op termijn de dalende tendens van de beroepsbevolking iets te keren. Een groeiende beroepsbevolking (met een hoog opleidingsniveau) is een belangrijke vestigingsfactor voor bedrijven. Streefwaarde: Het streven in deze grafiek is afgestemd op de verwachte bevolkingsgroei in Enschede de komende jaren. Meer inwoners betekent een grotere potentiële beroepsbevolking Realisatie: De Enschedese beroepsbevolking nam toe in 2023. Dit hing samen met de bevolkingsgroei en de leeftijdscategorie waarin per saldo de meeste bevolkingsgroei plaatsvond (15-19 jaar). De groei van de beroepsbevolking lag iets onder de streefwaarde. Dit kwam omdat ook de bevolkingsgroei iets onder de streefwaarde lag. Deze waarden zijn gekoppeld in deze indicator. De Enschedese beroepsbevolking steeg in 2023, maar minder hard dan in de rest van Nederland. Bron: CBS       Toelichting In deze grafiek het aandeel HBO/WO opgeleiden in de Enschedese beroepsbevolking. HBO en WO opgeleiden zijn een belangrijke factor voor groei van economie en een aantrekkelijke stad. Streefwaarde: Enschede heeft een relatief laag aandeel hbo/wo opgeleiden in de stad. Andere perifeer gelegen universiteitssteden hebben een aandeel hbo/wo opgeleiden van gemiddeld 50% in 2022. Enschede heeft een aandeel van 40% in 2022. We streven naar een toename van dit aandeel naar 50% in de komende 10 jaar. Hiermee komen we op het gemiddelde van de andere perifeer gelegen universiteitssteden. Realisatie: In 2023 had Enschede 37,4% hbo- en wo opgeleiden in de beroepsbevolking. Dit aandeel schommelt jaarlijks rond de 38% in Enschede. Landelijk lag het aandeel hbo/wo opgeleiden in 2023 op 40%. Een studentenstad heeft in de regel een hoger aandeel hbo/wo opgeleiden dan landelijk gemiddeld. Het vasthouden van talent blijft een aandachtspunt. Bron: CBS        Acties 2023 TR23 JR23 Aantal acties: 3 01. We geven uitvoering aan het deltaplan Talent  Het deltaplan Talent uit 2022 is nog niet door de Raad vastgesteld. We zijn in 2023 met de Raad in gesprek gegaan om het te kunnen vaststellen en we zijn in ontwikkeling. In 2024 gaan we hier verder mee. 02. We werken nauw samen met de kennisinstellingen  03. We geven uitvoering aan de citymarketingvisie; pijler creatieve stad  . Legenda: = loopt achter, bijsturing heeft onvoldoende effect; = loopt achter, bijsturing mogelijk;  = conform verwachting; = boven verwachting;  = neutrale wijziging.

07. In Enschede kun je prettig en gezond wonen en leven De opgave “aantrekkelijke stad” gaat naast nieuwe ontwikkelingen (vooral zichtbaar bij baankansen en talent) ook over de bestaande stad. De accenten komen daarbij vooral te liggen op gebiedsgericht werken en een vitale en leefbare stad. Aandacht voor de bestaande woningvoorraad, gezondheid, veiligheid en interne bereikbaarheid zijn onderdeel van dit doel.   07.01 Wijken en buurten zijn veilig, gezond en leefbaar Dit subdoel gaat over de leefomgeving, leefkwaliteit, de bestaande woningvoorraad, samenwerking met de corporaties, herstructurering, vergunningen, gebiedsgericht werken, geluid, schone lucht, handhaving en een inrichting van de openbare ruimte die bijdraagt aan een veilig gevoel. Indicatoren  Aantal indicatoren: 1     Toelichting In de burgerpeiling vragen we onze inwoners jaarlijks “hoe prettig vindt u het om in uw buurt te wonen”? Dit waarderingscijfers is terug te vinden in deze grafiek. Het waarderingscijfer wordt daarna gevolg met vragen over begaanbaarheid van wegen, nabijheid voorzieningen, scholen, parkeerplaatsen, hoe schoon en groen is de buurt etc. Met deze extra vragen kunnen we het rapportcijfer nader duiden. Streefwaarde: We streven er naar om het hogere realisatiecijfer uit 2022 te continueren de komende jaren. Realisatie: De waardering van inwoners voor hun buurt was hoog (een 7,8 in 2023) en ook tamelijk stabiel door de jaren heen. In 2023 gaf 70% van de inwoners aan dat ze het prettig wonen vinden in de buurt. Ze voelden zich in toenemende mate betrokken bij de medebewoners (van 31% in 2019 naar 39% in 2023). En de bewoners voelden zich steeds veiliger in de buurt (van 81% in 2019 naar 86% in 2023). Bron: Burgerpeiling Enschede (Kennispunt Enschede)              Acties 2023 TR23 JR23 Aantal acties: 13 01. We gaan door met de uitvoering van de diverse deelprojecten van de Dynamische Investeringsagenda Twekkelerveld   02. We gaan binnen onze handhavingstaken datagestuurd werken  Bij de afdeling HOR zijn stappen gezet in informatiegestuurd handhaven door het maken van een dashboard. Met dit dashboard brengen we in kaart waar en welke boetes worden uitgeschreven en welke meldingen zijn gemaakt. Hiermee kunnen we makkelijker trends opsporen en boa’s gerichter inzetten. In 2024 wordt dit dashboard verder uitgewerkt. Bij de afdeling HBM staat dit project informatie gestuurd handhaven on hold i.v.m. ICT-capaciteit. 03. We zetten in op stadsdeelgerichte inzet van BOA’s   04. We doen onderzoek naar verdedigingsmiddelen voor onze BOA’s  05. We stellen een nieuw wegenbeleidsplan op   06. We geven uitvoering aan het Werkprogramma bodem en ondergrond   07. We maken beschikbare data en informatie gemakkelijker te ontsluiten en gebruiken  08. We maken een nieuwe bodemkwaliteitskaart  09. We onderzoeken de bodem op nieuwe bedreigingen, met name PFAS  10. We leggen een update van de cultuurhistorische waardekaart en een kerkenvisie voor  In de cultuurhistorische waardenkaart (CHWK) zit meer werk dan gedacht en de doorlooptijd van onderzoeken is ook langer dan verwacht. Beiden samen zorgen ervoor dat de CHWK later wordt opgeleverd, namelijk in 2024. Het opstellen van de kerkenvisie vergt ook meer tijd dan verwacht en deze wordt opgeleverd in 2024. 11. We evalueren het huidige welstandsbeleid  De evaluatie is uitgesteld naar 2024. Reden is dat de Omgevingsvisie komende periode verder wordt uitgewerkt. Die uitwerking geeft richting aan de evaluatie van het welstandsbeleid. 12. We starten met een studie naar het herontwikkelen van 1 of meer sportparken  13. We organiseren het woondebat en stellen een voortgangsrapportage Woonvisie op  Bijdrage gebonden partij: Openbaar lichaam Crematoria Twente (begraafplaatsen) Bijdrage verbonden partij: Omgevingsdienst Twente Bijdrage verbonden partij: Onderhoud Enschede . Legenda: = loopt achter, bijsturing heeft onvoldoende effect; = loopt achter, bijsturing mogelijk;  = conform verwachting; = boven verwachting;  = neutrale wijziging. 07.02 Enschede heeft een goede interne bereikbaarheid We werken aan een leefbare, aantrekkelijke en bereikbare stad. Onder dit subdoel vallen maatregelen voor een goede verkeersafwikkeling in de stad en de dorpen en verkeersveiligheid. Indicatoren  Aantal indicatoren: 1     Toelichting Het aantal verkeersongevallen zegt iets over de verkeersveiligheid. Onderscheid in de staafdiagram wordt gemaakt in dodelijke ongevallen en gewonden. De gewonden lopen natuurlijk uiteen van zeer ernstig tot een schrammetje. Meegenomen wordt alles wat bij de politie gemeld wordt. Streefwaarde: We streven natuurlijk naar geen dodelijke slachtoffers. En dalende cijfers als het gaat om gewonden. Realisatie: Er zit een daling in de ongevallen cijfers in Enschede ten opzichte van de stijging in 2021 en 2022. Landelijk is er sprake van een toename. Op dit moment is nog niet te verklaren wat de daling in Enschede heeft veroorzaakt. Daarnaast blijven we werken aan het verbeteren van verkeersveiligheid door gedragseducatie en in infrastructurele projecten. Bron: Geregistreerde ongevallen Via software              Acties 2023 TR23 JR23 Aantal acties: 7 01. We voeren de maatregelen van de wijkverkeersplannen Noordwest Enschede en Lonneker uit  02. We verbeteren de doorstroming op de Singels en de Oostweg  Naar aanleiding van politieke vragen is er een variantenonderzoek uitgevoerd voor wat betreft de Oostweg. Op basis daarvan wordt een alternatief nu eerst verder onderzocht. In 2024 zal hier een definitieve keuze gemaakt worden. We hebben in 2023 een algemene studie gedaan over de doorstroming op de Singels. Afhankelijk van de uitkomsten van deze studie wordt er naar specifieke maatregelen gekeken om de doorstroming te verbeteren, waarbij ook de uitkomsten van de Omgevingsvisie meegenomen moeten worden. 03. We maken samen met de inwoners een wijkverkeersplan Lasonder/Zeggelt/Boddenkamp  Het wijkverkeersplan wordt door de wijk zelf uitgevoerd, de gemeente draait inhoudelijk mee in dit proces. Dit proces kost meer tijd dan verwacht. Het wijkverkeersplan is nog niet gereed en wordt door de inwoners van de wijk gewijzigd. 04. We rollen het netwerk van mobipunten verder uit  05. We ontwikkelen een parkeergarage en een ondergrondse fietsenstalling bij station Enschede  De projectopdracht voor de realisatie van een nieuwe ondergrondse parkeergarage, een nieuw busstation en de herinrichting van het Stationsplein is in 2023 verleend. Er wordt nu in de definitiefase uitgezocht of een ondergrondse parkeergarage onder het busstation financieel en technisch haalbaar is op basis van de gestelde eisen en wensen. Er is ook gewerkt aan een participatieplan en een programma van eisen. Dit wordt vervolgd in 2024. Voor de fietsenstalling wordt samen met NS en ProRail een haalbaarheidsonderzoek opgestart. Planning is om na de zomer van 2024 de definitiefase af te ronden. Het ontwerp van de parkeergarage wordt vervolgens aanbesteed. 06. We starten de bouw van het laatste deel F35 tussen Enschede en Hengelo  07. We evalueren de herinrichting van de Molenstraat en de Ovatonde  . Legenda: = loopt achter, bijsturing heeft onvoldoende effect; = loopt achter, bijsturing mogelijk;  = conform verwachting; = boven verwachting;  = neutrale wijziging.

 

Wettelijk verplichte indicatoren

Op grond van het Besluit begroting en verantwoording zijn onderstaande indicatoren opgenomen. De indicatoren gelden voor iedere gemeente en zijn bedoeld om gemeenten met elkaar te kunnen vergelijken. Dit is mogelijk via www.waarstaatjegemeente.nl. 

  

.. Wat heeft het gekost?

In onderstaande taartdiagram zijn de gerealiseerde lasten per product weergegeven.

 

Toelichting

Het resultaat van Duurzaam wonen, leven en werken is in 2023 na mutaties op de reserves uitgekomen op een nadeel van 4,3 miljoen euro. Een onderschrijding van 5,23% op de totale begroting.

 

 De belangrijkste producten die bijdragen aan dit resultaat:

 

• Beheer en Onderhoud Openbare Ruimte, per saldo een nadelig resultaat van 1.229.000 euro veroorzaakt door:
• Beheer wegen laat een nadelig saldo zien van 213.000 euro als gevolg van diverse afwijkingen;
• Gladheidsbestrijding, de milde winter en daardoor minder inzet gladheidbestrijding geeft een voordelig resultaat van 167.000 euro;
• Openbare verlichting sluit af met een nadelig saldo van 313.000 euro. Dit wordt veroorzaakt door 8.000 euro hogere baten en 321.000 hogere lasten.
• Stadsdeelbeheer De lasten zijn 998.000 euro hoger dan begroot. Dit wordt veroorzaakt door:
• hogere lasten door diverse projecten vanuit onder andere subsidies en wijkbudgetten;
• hogere lasten door hoge prijsstijgingen als gevolg van hogere lonen en materiaalkosten.
• hogere lasten door de kosten van de stormschade;
• hogere lasten doordat de kosten voor de onderhoudsbestekken hoger uitvielen;

• Bestemmen, Vergunnen, Toezicht en Handhaving laat per saldo een positief resultaat zien van 239.000 euro veroorzaakt door:

• hogere legesinkomsten voor vergunnen in 2023;
• hogere lasten door de doorbelasting aan de Omgevingsdienst Twente (ODT);
• lagere lasten bij Handhaving Openbare Ruimte in verband met de krapte op de arbeidsmarkt is minder uitvoering aan toezicht gegeven;
• hogere lasten doordat de CAO stijging van 2023 niet volledig gecompenseerd is en zijn er extra lasten vanwege ziekte (vervanging);
• hogere lasten door inhuur bij vergunningen die gecompenseerd zijn door meer opbrengsten  uit de vergunningverlening;
• hogere personele lasten gedurende het jaar binnen het product Handhaving Openbare Ruimte waar opbrengsten bestuurlijke boetes tegenover staan die ook niet te begroten zijn;
• hogere lasten ten behoeve van monument onderzoeken.

• Cultuur, Evenementen en Citymarketing, extra personele kosten heeft een nadelig effect op de exploitatie van 37.000 euro.
• Locatieontwikkeling, een nadelig saldo van 4.327.000 euro ontstaan door:

• Technology Base (TB) grondexploitatie 700.000 euro nadelig en luchthavenexploitatie 331.000 euro nadelig en vastgoedexploitatie 148.000 euro voordelig;
• Hogere plankosten en materiële kosten inzake de initiatief- en definitiefase projecten;
• Lagere kapitaalslasten investeringsprojecten als gevolg van minder snelle voortgang dan begroot.
• Niet gerealiseerde dekking BWS middelen 3.873.000 euro nadelig. Deze begrote middelen bleken niet aanwezig te zijn op de balans.

• Parkeerbeheer, het parkeerbedrijf laat een positief saldo zien van ongeveer 1,1 miljoen euro ontstaan door extra baten (inkomsten parkeren abonnementen / vergunningen en kaarten) en lagere (onderhoud)kosten;
• Afvalstoffen, per saldo een nadelig resultaat van 211.000 euro veroorzaakt door diverse afwijkingen in lasten en baten;
• Begraafplaatsen, per saldo een nadelig resultaat van 70.000 euro veroorzaakt door prijsstijgingen voor het groenonderhoud en de baten vallen 38.000 euro lager uit dan begroot door minder opbrengsten van plechtigheden;
• Dienstverlening aan ondernemers, per saldo een voordelig resultaat van 178.000 euro veroorzaakt door terugdraaien taakstelling;
• Stedelijke ontwikkeling, per saldo een voordelig resultaat van 243.000 euro veroorzaakt door onder andere vertragingen, minder onttrekking reserves, ten dele besteden rijksuitkeringen;
• Versterken economische structuur, per saldo een nadelig resultaat van 294.000 euro veroorzaakt door:

• Overschrijding van het werkbudget van economie als gevolg van extra inzet ten behoeve van economische projecten in o.a. de binnenstad, kennispark, drones en de euregio.
• Onvoorziene indexaties van samenwerkingspartners Recreatieschap Twente, gebiedsorganisatie Kennispark en Novel-T;

 

 Voor een nadere toelichting op de afwijkingen wordt verwezen naar hoofdstuk 7.2.

 

1. {{source.parent_web_page_title}}
2. {{source.title}}