2.2 Duurzaam wonen, leven en werken

.. Strategische opgave: Groen en duurzaam Enschede

Doel	Subdoel Link
01. Enschede is klimaatneutraal totale lasten (x 1.000 euro): 3.005,00	01.01 We verlagen de CO2 uitstoot onder andere door energiebesparing en opwek van hernieuwbare energie Indicatoren: 2 Aantal acties: 6 01.02 We verminderen aardgasgebruik door woningen en bedrijven aardgasvrij te maken. Indicatoren: 2 Aantal acties: 3
02. Enschede is klimaatbestendig en waterrobuust ingericht totale lasten (x 1.000 euro): 0,00	02.01 We passen de omgeving aan op de klimaatverandering Indicatoren: 1 Aantal acties: 3
03. Enschede is groen en biodivers totale lasten (x 1.000 euro): 0,00	03.01 Samen zorgen we voor een groene omgeving met meer planten en dieren Aantal acties: 9
04. Enschede is circulair totale lasten (x 1.000 euro): 0,00	04.01 We hergebruiken producten en materialen zodat grondstoffen hun waarde behouden Indicatoren: 2 Aantal acties: 4

.. Strategische opgave: Aantrekkelijk Enschede

Doel	Subdoel Link
05. Enschede heeft veel baankansen totale lasten (x 1.000 euro): 17.388,00	05.01 Enschede/Twente is meer verbonden met aanliggende economische centra (agglomeratiekracht) Indicatoren: 2 Aantal acties: 1 05.02 In Enschede groeien de banen op de toplocaties Indicatoren: 3 Aantal acties: 7 05.03 In Enschede kunnen bestaande en nieuwe bedrijven verantwoord/duurzaam/groen groeien en innoveren Indicatoren: 2 Aantal acties: 8
06. Talent wordt aangetrokken, vastgehouden en ontwikkeld totale lasten (x 1.000 euro): 94.232,00	06.01 De stedelijke voorzieningen zijn divers en attractief voor inwoners en bezoekers (nationaal en internationaal) Indicatoren: 2 Aantal acties: 3 06.02 De nieuwe woonmilieus zijn attractief, betaalbaar en toekomstbestendig Indicatoren: 4 Aantal acties: 13 06.03 Talent weet waarom Enschede aantrekkelijk is om te wonen, leven en te werken Indicatoren: 3 Aantal acties: 2
07. In Enschede kun je prettig en gezond wonen en leven totale lasten (x 1.000 euro): 89.067,00	07.01 Wijken en buurten zijn veilig, gezond en leefbaar Indicatoren: 1 Aantal acties: 12 07.02 Enschede heeft een goede interne bereikbaarheid Indicatoren: 1 Aantal acties: 7

Wat hebben we bereikt?

 

Algemeen

 

In 2024 hebben we belangrijke stappen gezet richting een duurzaam en toekomstbestendig Enschede. Dankzij onze inzet en de inzet van onze inwoners, ondernemers en partners hebben we veel kunnen bereiken.

We konden afgelopen jaar echter niet alle acties realiseren door tekort aan capaciteit, participatie en marktontwikkelingen. De krappe arbeidsmarkt maakte het moeilijk om vertrekkende collega’s te vervangen of mensen in te huren. Dit zorgde voor meer werkdruk en noodzaak tot tussentijdse prioritering. Tegelijkertijd leidden uitgebreide participatieprocessen regelmatig tot een langere doorlooptijd. Veel gemeentelijke acties en projecten zijn bovendien afhankelijk van externe marktpartijen. De invloed die we hierop hebben is beperkt.

 

Groen en duurzaam

 

Klimaatneutraal

Afgelopen jaar hebben we ingezet op de verlaging van de CO2 uitstoot en is het aandeel duurzame energie sterk gestegen. Deels door extra opwek, deels door minder verbruik. De extra opwek komt grotendeels doordat particulieren en bedrijven hebben geïnvesteerd in zonnepanelen.

Door wijziging in beleid van provincie en Rijk kunnen er geen grote zonneparken meer gerealiseerd worden. Dit zal de komende jaren merkbaar zijn.

 

Het aardgasgebruik is ook verminderd dankzij onze inspanningen aan de verduurzaming van de gebouwde omgeving via de warmtetransitie. Er zijn meerdere energiebesparende maatregelen tot uitvoering gekomen (o.a. met rijksbijdragen vanuit de SPUK Energie-armoede). Ook is gewerkt aan een koersdocument Regionaal warmtebedrijf, de aanpak voor wijkuitvoeringsplannen warmte, de eerste voorbereiding om te komen tot een warmteprogramma en de uitwerking van een pilot vanuit de Renovatiedeal.

 

We hebben afspraken met onze netbeheerders gemaakt om een acceptabelere doorlooptijd voor onze projecten te krijgen. Om dit te bereiken, werken we samen aan het integraal programmeren met netbeheerders en woningbouwcorporaties.

 

Klimaatadaptief

Aan deze opgave werken we samen met onze (water)partners in het Twents waternet (o.a. Waterschap Vechtstromen) en met kennis- en onderwijsinstellingen.

We hebben ingezet op het aanpassen van de omgeving aan de klimaatverandering door op wijkniveau GroenBlauw structuurplannen te maken. Hierin kijken we naar hoe we de wijken op lange termijn inrichten met groen en water. De GroenBlauw structuurplannen voor de wijken Varvik-Diekman en Centrum zijn klaar.

Ook hebben we maatregelen getroffen op verschillende locaties waar het risico op (grond)wateroverlast te hoog is. We hebben daarbij de openbare ruimte opnieuw ingericht op een manier die zoveel mogelijk aansluit bij de natuurlijke systemen. We vergroten de sponswerking van de bodem: we maken meer ruimte voor waterberging en breiden de hoeveelheid planten en bomen uit. Ook verminderen we de hoeveelheid verharding.

Voorbeeld is de herinrichting van de Wethouder Nijhuisstraat in Stadsveld waarbij we grote waterbergingen hebben aangelegd in het groen (wadi’s) en onder de straat.

Die maatregelen hebben niet kunnen voorkomen dat in juli 2024 een zeer hevige bui tot veel (grond-)waterloverlast veroorzaakte . Dat heeft geleid tot veel meldingen en tot onderzoek of, en zo ja hoe zulke overlast te voorkomen is. Dat onderzoek loopt nog door in 2025. Het gaat o.a. om locaties in Pathmos, Stadsveld, de binnenstad, Boswinkel en Hogeland.

 

Op het gebied van Groot Onderhoud Asfalt zijn we gestart met het partnerschap tussen de gemeente Enschede, gemeente Losser en twee aannemers. Dit partnerschap zorgt ervoor dat we kunnen sturen op de doelen efficiency, volledig circulair, CO2-neutraal zijn in 2050 en het creëren van een gezonde en klimaatadaptieve leefomgeving. De Burgemeester Stroinkstraat en Strootsweg zijn wegen waar we op innovatieve wijze onderhoud hebben uitgevoerd. Bij deze projecten hebben we voor het eerst in Nederland een mobiele “crusher” ingezet. Deze krachtige machine heeft de oude weg gebroken, zodat deze hergebruikt kan worden als funderingsmateriaal. Hierdoor hebben we 1244 transportbewegingen voorkomen en CO2-besparing van 145.000 kg.

Dit project toont de toekomst van duurzame wegenbouw! Dankzij de hoge sterkte van de innovatieve asfaltmengsels laat dit project zien hoe slimme technieken en materialen een duurzamer en toekomstbestendiger resultaat oplevert.

 

Groen en biodivers

We hebben stappen gezet in het realiseren van de ambities uit het Groenambitieplan Enschede: “Enschede één groot groen park”. Op verschillende plekken in de stad is verharding verwijderd, is groen toegevoegd en zijn bomen aangeplant. Een belangrijk voorbeeld is het Van Heekplein, waar we een stenig, druk winkelgebied stap voor stap vergroenen.

Ook de biodiversiteit is verbeterd. Door planten van inheemse bomen en het invoeren van ecologisch bermbeheer in Broekheurne ondersteunen we lokale ecosystemen die belangrijke voedsel- en schuilplekken bieden voor insecten, vogels en andere dieren. Op die manier dragen we bij aan het vergroten van de biodiversiteit.

Het is gelukt om daadwerkelijk meer groen toe te voegen in het landelijk gebied.

 

Circulair

Afgelopen jaar is de nieuwe grondstoffenvisie vastgesteld om de volgende stappen te kunnen zetten naar een Afvalloos Enschede in 2030. In 2024 zijn er samen met Twentse gemeenten, Twente Milieu en Verpact acties uitgevoerd gericht op verbetering van de kwaliteit van PMD afval (Plastic Metaal en Drankcartons) in minicontainers.

Interventies ter verbetering van de beeldkwaliteit van de stad, conform het coalitieakkoord, zijn na uitgebreide evaluatie herzien:

• De proef "Verruiming Stortquotum" is per 31 december 2024 beëindigd. Hierbij is het vrije stortquotum weer teruggebracht naar de oorspronkelijke 75 kilo per huishouden per jaar.
• De bestrijding van illegale bijzettingen en dump zal worden vervolgd met maatregelen op basis van wijkgericht maatwerk en een nadruk op gedragsgerichte interventies.
• Het binnenstad project "Inzamelhelden" is, bij gebrek aan deelname, gestopt.

Tenslotte is er besloten op het verzoek van de gemeente Losser in te gaan door de Enschedese afvalbrengpunten ook open te stellen voor inwoners uit Losser.

 

Aantrekkelijk Enschede

 

Baankansen

Hierin zijn belangrijke stappen gezet dankzij vaststelling van de Ontwikkelagenda Economie. We versterkten de samenwerking rond de Regionale Ontwikkelings Strategie (ROS), de topwerklocaties. het innovatie-ecosysteem en de uitvoering van actieplan Binnenstad.

We legden de basis voor besluitvorming over publiek-private exploitatie van Twente Airport.

 

Voor onze bedrijfslocaties ontwikkelden we nieuw beleid voor uitgifte van kavels. We werkten aan regulering van de binnenstedelijke bedrijfsenclaves en aan verschillende uitvoeringsplannen voor onze bedrijventerreinen. Tenslotte brachten we zoekgebieden in kaart voor bedrijventerreinen, grootschalige terreinen en de uitbreiding van campussen.

 

Via het Ondernemersloket hebben we ingezet op intensiever contact met onze ondernemers. We hielpen ondernemersverenigingen hun slagkracht te vergroten. Dit met het oog op de grote uitdagingen waar ze voor staan, bijvoorbeeld op het gebied van verduurzaming. Zo helpen we ondernemersverenigingen om de organisatiegraad te vergroten. Dit doen we bijvoorbeeld door in onze bedrijfsbezoeken ondernemers te wijzen op het belang van aansluiting bij de ondernemersvereniging. We hebben bijgedragen aan de inzet van professionals om de ondernemersverenigingen te ondersteunen. Verder hebben we ons ingezet om voor de binnenstad een BIZ (Bedrijven InvesteringZone) te realiseren, waardoor er middelen beschikbaar zijn voor bijvoorbeeld de binnenstadsmanager. Daarmee staan de binnenstadsondernemers sterker in de driehoek vastgoed, gemeente en ondernemers. Ook dragen we op een laagdrempelige manier kennis over inzake nieuwe wet- en regelgeving waar ondernemers aan moeten voldoen.

 

Talent

Hierin speelt het hebben van voldoende en betaalbare woningen een grote rol.

Afgelopen jaar is er hard gewerkt om nieuwe ontwikkelingen, met name op het gebied van wonen, verder te brengen. Dit heeft bijvoorbeeld geleid tot nieuwe initiatieven voor de locaties “Bleker garage”, Macandra en de locatie Kolenaar garage (bij de Zuiderval). Tezamen leidt dit tot nieuwe ontwikkelingen, die de markt verder moet oppakken en uitwerken, tot honderden woningen. Ook bieden we mogelijkheden via de lijn van vergunningen en vrijstellingen van het Omgevingsplan, dat zijn vaak kleine ontwikkelingen (één tot enkele woningen) maar opgeteld gaat het om grotere aantallen.

Eigen ontwikkelingen en ontwikkelingen van derden hebben we verder gebracht richting realisatie. We hebben geconstateerd dat de markt soms voorzichtig is om die nieuwe ontwikkelingen op te pakken en ook te gaan bouwen. Ook was de hoeveelheid van opgaven en nieuwe ontwikkelingen voor ons intern een uitdaging. De ontwikkelingen, gecombineerd met complexe ruimtelijke en financiële uitdagingen, vroegen meer capaciteit dan we hebben, waardoor zaken langer duren.

Ondanks deze uitdagingen werden in Enschede netto bijna 600 woningen toegevoegd door nieuwbouw en transformatie.

 

Daarnaast is het van belang dat talent weet waarom Enschede aantrekkelijk is om te wonen. Hierin spelen de creatieve broedplaatsen een rol. We hebben voor de broedplaatsen Sickhouse, Blackbrick, Stichting Creatieve Broedplaatsen Twente en Grensfrequentie een nieuwe plek gevonden. Verder is er een gezamenlijk Bruisende Binnenstad- en sportprogramma opgesteld.

 

Bestaande stad

 

Wijken en buurten

Afgelopen jaar is met de vaststelling van het Ruimtelijk Toekomstbeeld de basis voor de Omgevingsvisie gelegd. Met de Omgevingsvisie geven we antwoord op de vragen wat we gaan doen om de stad nog mooier, gezonder en aantrekkelijker te maken én hoe de bestaande leefomgeving te beschermen, behouden en beheren.

 

De gebiedsgerichte wijkaanpak in Enschede heeft verder vorm gekregen en is geïntensiveerd. We zijn aan de slag gegaan in Twekkelerveld, de Hanenberglanden en ’t Lang. De toekenning van grote rijksbijdragen uit het Volkshuisvestingsfonds voor de Hanenberglanden en Twekkelerveld hebben hier fors aan bijgedragen.

 

De nieuwe Omgevingswet en de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen zijn op 1 januari 2024 ingegaan. Veel (bouw)aanvragen werden eind 2023 nog snel ingediend, omdat aanvragers wilden dat hun plannen onder de oude regels zouden vallen.

Daarnaast hebben we afgelopen jaar ervaringen opgedaan met deze nieuwe wetten en de bijbehorende systemen, werkprocessen en brieven. Met name de software, zowel landelijk als lokaal, bleek in de praktijk nog veel haperingen te kennen. Om de overgang voor aanvragers zo soepel mogelijk te laten zijn, zijn er extra diensten aangeboden en ingezet om de dienstverlening zoveel mogelijk op peil te houden en waar mogelijk te versterken. Zo hebben we de collega’s van het Klant Contact Centrum en de balie opgeleid en hun beschikbaarheid vergroot. Daarnaast zijn we ook begonnen met videobellen en hebben we een hulploket bij de afdeling Vergunnen ingericht.

 

De doelen en focuspunten die we hebben opgenomen in het in 2023 vastgestelde BVTH-beleid (Bestemmen Vergunnen Toezicht en Handhaven) zijn vertaald naar concrete acties in het jaarlijkse Programma Uitvoering en Handhaving. Daarmee is een eerste stap gezet om gericht bij te dragen aan de opgave van de stad. De komende jaren zal hier verder invulling aan worden gegeven.

 

Interne bereikbaarheid

Het wordt steeds drukker in de stad, maar de doorstroming bleef op peil. Om doorgaand verkeer door de stad te verleiden erom heen te gaan rijden werken we onder het programma Oost aan diverse grote mobiliteitsopgaven. We hebben een aannemer geselecteerd die een autotunnel onder de Keppelerdijk gaat uitwerken, in plaats van de eerder getekende fietsbrug. Middelen voor de realisatie zijn er nog niet maar de opgave brengen we in kaart zodat we druk op andere overheden kunnen vergroten. Ook hebben we een concreet plan gemaakt voor verdere ontwikkelingen in Centrumkwadraat en de bereikbaarheid van de gemeente. Daarnaast hebben we enkele belangrijke schakels in ons fietsnetwerk F35 gerealiseerd, zoals de aangepaste kruising Lonnekerspoorlaan/Voortsweg.

 

Ook zijn verschillende concrete acties uitgevoerd om de openbare ruimte veiliger te maken. Zo hebben we de meeste maatregelen uit het dorpsverkeersplan Lonneker kunnen realiseren. En we hebben de kruising Oldenzaalsestraat/Schouwinkstraat heringericht. Daarnaast hebben we de verkeersveiligheid rondom basisscholen verbeterd door bij alle scholen reflecterende palen te plaatsen.

In 2024 is de parkeergarage Stationsplein aangepast en gerenoveerd. De in- en uitrit zijn verplaatst in verband met de gewijzigde aanrijroutes. De parkeertarieven in de avond op straat en in de garages zijn gewijzigd conform de eind 2023 vastgestelde Parkeervisie.

 

.. Wat hebben we voor de Strategische opgave: Groen en duurzaam Enschede gedaan?

01. Enschede is klimaatneutraal Enschede wil een aantrekkelijke en leefbare gemeente zijn voor iedereen die er woont, werkt of op bezoek komt. Nu en in de toekomst. Daarom maken we ons sterk voor maatregelen die de opwarming van de aarde beperken. Hiervoor stappen we over van fossiele brandstoffen (zoals aardgas of-, steenkool) naar duurzame energie (zoals zonenergie-, of, windenergie). Ons doel is het aandeel duurzame energie tot 2030 met minimaal 8% te verhogen. In 2050 is de CO2 uitstoot teruggebracht naar nul en zijn woningen en bedrijven van het aardgas af. 01.01 We verlagen de CO2 uitstoot onder andere door energiebesparing en opwek van hernieuwbare energie Om Enschede klimaatneutraal te maken, werken we aan verduurzaming van industrie & bedrijvigheid, elektriciteit, mobiliteit, landbouw en landgebruik, innovatie, streven we naar klimaatneutraal gemeentelijk vastgoed in 2040 en zetten we in op energiebesparing bij of vervanging van schoolgebouwen. Indicatoren  Aantal indicatoren: 2   Toelichting De grafiek laat de CO2 uitstoot in Enschede zien, gemeten in kiloton. Het betreft de totaal bekende uitstoot van aardgas, elektra, warmte en voertuigbrandstof. Streefwaarde: om de opwarming van de aarde te beperken, moeten we de uitstoot aan CO2 zo snel mogelijk maar uiterlijk in 2050 tot 0 terugbrengen. Voor het bepalen van de streefwaarde is 2020 als startpunt genomen. Realisatie: door de inval van Rusland in Oekraïne steeg de prijs van aardgas snel. Dit leidde zowel bij consumenten als in het bedrijfsleven tot een (sterke) afname van het gebruik van aardgas. Dat zien we terug in een verminderde uitstoot aan CO2. In 2023 (meest recente cijfer) bedroeg de gerealiseerde CO2-reductie 459.000 kiloton. De dalende trend is ook in de landelijke cijfers terug te vinden en grotendeels toe te schrijven aan de sterk gestegen prijs van aardgas in deze periode. Bron: Klimaatmonitor   Toelichting Deze grafiek geeft de verhouding weer tussen het totale energieverbruik en de totale hernieuwbare energieproductie in Enschede. De meeteenheid is terajoule. Hoe groter het aandeel hernieuwbare energie, hoe minder verbruik van fossiele brandstoffen, hoe lager de uitstoot van CO2. De opwek van hernieuwbare energie betreft energie voor warmte, vervoer en elektriciteit plus het aandeel van Twence. Streefwaarde: om de opwarming van de aarde te beperken, moeten we stoppen met het gebruik van fossiele brandstoffen en overgaan op hernieuwbare energie. In de energievisie staat daarom dat we in de periode tot en met 2030 het aandeel hernieuwbare energie in het totale energieverbruik met minimaal 8% willen verhogen. Voor de streefwaarde is uitgegaan van de meting in 2017 (9%). Dit betekent een streefwaarde van 17% in 2030. Realisatie: in 2022 (meest recente cijfer) is de hoeveelheid opgewekte duurzame energie fors gestegen naar 15,65%. Terwijl het verbruik gedaald is als gevolg van de sterke stijging van de kosten voor gas en olie t.g.v. de oorlog in Oekraïne. Bron: Klimaatmonitor             Acties 2024 TR24 JR24 Aantal acties: 6 01. We komen met een voorstel over een eigen energiemaatschappij  02. We zetten een nieuwe overlegstructuur op met partners voor een toekomstbestendige energie-infrastructuur  03. We komen met een aanvullend voorstel intensivering en versnelling zon op dak  04. We ronden de 2e tranche voor Solar Parking af  05. We maken een voorstel beleidskaders wind  De nieuwe landelijke normen voor windturbines zijn nog niet vastgesteld en weer uitgesteld. Deze volgen naar verwachting niet eerder dan de tweede helft 2025. Daarna volgt het voorstel voor de beleidskaders. 06. Wij maken een voorstel voor actualisatie van de energievisie  De herziening van de energievisie, inclusief het Actieprogramma Netcongestie, is eind 2024/begin 2025 door het college vastgesteld en doorgestuurd aan de raad ter behandeling. De reden daarvoor is dat we hebben gekozen niet alleen meer te kijken naar duurzame energie opwek, maar breder naar de aanpak van CO2 vermindering. Vervolgens zijn aanvullende acties geformuleerd om de CO2-reductie doelen te behalen. Daarbij beperken we ons tot acties waar we als gemeente invloed op hebben. Deze aanpak sluit ook aan bij de doelen uit de begroting. . Legenda: = loopt achter, bijsturing heeft onvoldoende effect; = loopt achter, bijsturing mogelijk;  = conform verwachting; = boven verwachting;  = neutrale wijziging. 01.02 We verminderen aardgasgebruik door woningen en bedrijven aardgasvrij te maken. Om Enschede klimaatneutraal te maken, werken we aan verduurzaming van de gebouwde omgeving via de warmtetransitie. Indicatoren  Aantal indicatoren: 2   Toelichting Deze grafiek laat het aardgasgebruik van alle woningen in Enschede zien in miljoenen m3. Het betreft de temperatuurgecorrigeerde meting. Door te corrigeren voor strenge en zachte winters wordt duidelijk of het gasverbruik echt daalt door bewuste ingrepen. Streefwaarde: in het Klimaatakkoord uit 2019 spraken we af dat we in ons land in 2050 geen aardgas meer gebruiken voor het verwarmen van gebouwen, koken en douchen. De streefwaarde eindigt daarom op 0 in 2050. Realisatie: door de inval van Rusland in Oekraïne steeg de prijs van aardgas snel in 2023 (meest recente cijfer). Dit leidde zowel bij consumenten als in het bedrijfsleven tot een (sterke) afname van het gebruik van aardgas. Dat zien we terug in een verminderde uitstoot aan CO2. Bron: Regionale klimaatmonitor   Toelichting Deze grafiek laat zien hoeveel aardgas Enschedese bedrijven en instellingen gebruiken plus het aardgasverbruik dat nodig is om energie op te wekken. Dit verbruik meten we in miljoenen m3. Streefwaarde: in Nederland willen we in 2050 klimaatneutraal zijn. Dat betekent dat ook bedrijven en instellingen moeten stoppen met het gebruik van aardgas. Of ze moeten de CO2 uitstoot die vrijkomt bij de verbranding van aardgas afvangen en opslaan. De streefwaarde is daarom 0 in 2050. Realisatie: door de inval van Rusland in Oekraïne steeg de prijs van aardgas snel in 2023 (meest recente cijfer). Dit leidde zowel bij consumenten als in het bedrijfsleven tot een (sterke) afname van het gebruik van aardgas. Bron: Regionale klimaatmonitor.             Acties 2024 TR24 JR24 Aantal acties: 3 01. We ondersteunen inwoners en bedrijven bij het treffen van energiebesparende maatregelen  02. We voeren het Energiebespaarprogramma Enschede uit   03. We werken de Twentse Ontzorg Financiering (TOF-regeling) verder uit.   . Legenda: = loopt achter, bijsturing heeft onvoldoende effect; = loopt achter, bijsturing mogelijk;  = conform verwachting; = boven verwachting;  = neutrale wijziging.

02. Enschede is klimaatbestendig en waterrobuust ingericht We willen een veilige, gezonde en aantrekkelijke leefomgeving voor mensen, dieren en planten. In 2050 is Enschede klimaatbestendig en waterrobuust ingericht. Enschede is hierdoor bestand tegen de gevolgen van weersextremen zoals hevige neerslag, droogte en hitte(golven). 02.01 We passen de omgeving aan op de klimaatverandering Om dit te bereiken willen we meer aansluiten bij natuurlijke systemen, gaan we groen-blauwe structuren terugbrengen en aanleggen en vergroten we de waterbergingscapaciteit o.a. door het benutten van de sponswerking van de bodem. Indicatoren  Aantal indicatoren: 1   Toelichting Deze grafiek laat het percentage zien van uitgevoerde projecten waar we minimaal 1 klimaatlabel zijn gestegen. Een stijging van 1 klimaatlabel betekent dat we minimaal 10 mm waterberging extra (per m2 verhard oppervlak) hebben gerealiseerd, minimaal 5% verharding hebben verwijderd en 5% meer groen hebben aangebracht. Hiermee worden we klimaatbestendiger. De realisatiewaarde is gelijk aan de streefwaarde. Daarom zie je in de grafiek geen aparte lijn voor de realisatie. Streefwaarde: bij minstens 80% van projecten in de openbare ruimte willen we minimaal 1 klimaatlabel stijgen. Realisatie: in 2024 hebben we op 80% van onze projecten in de openbare ruimte minimaal één klimaatlabel verhoogd. Dit hebben we bereikt door bij herinrichtingsprojecten minder verharding toe te passen en juist meer verlaagd groen en waterberging toe te voegen. Voorbeelden hiervan zijn de herinrichting van de Perikweg, Kerkstraat en Minister Loudonlaan. In straten waar we groot onderhoud uitvoeren, vooral in het buitengebied, is vergroening en extra waterberging niet altijd mogelijk. Bron: Stadsdeelbeheer              Acties 2024 TR24 JR24 Aantal acties: 3 01. We maken nieuwe regels en bijbehorend kaartmateriaal voor het onderdeel water en klimaat  We hebben niet aan dit project kunnen werken omdat de benodigde software voor het doorvoeren van een thematische wijziging in het Omgevingsplan nog niet gereed is. 02. We voeren fase 2 uit van project GroenBlauw Glanerbrug   03. We leggen het deel van de Zuiderspoorbeek tussen de Blekerstraat en de Pathmossingel aan  De aanleg van de beek tussen de Blekerstraat en Pathmossingel is in uitvoering, maar nog niet gereed. Dit heeft te maken met planning rondom het verplaatsen van kabels en leidingen door netbeheerders. Samen met de Commissie van Beheer over het Volkspark zijn we bezig met het maken van een ontwerp voor het Volkspark (inclusief extra wateropvang). . Legenda: = loopt achter, bijsturing heeft onvoldoende effect; = loopt achter, bijsturing mogelijk;  = conform verwachting; = boven verwachting;  = neutrale wijziging.

03. Enschede is groen en biodivers We moeten Enschede verder vergroenen en biodiverser maken om Enschede aantrekkelijk, gezond en leefbaar te houden naar de toekomst toe. Dit om ook de balans te houden met de verstening en verdichting van Enschede vanuit bijvoorbeeld de woon-, energietransitie, mobiliteits- en werklocatie opgaven. Dit doen we vanuit de ambitie: Enschede één groot groen park. Waarbij het prachtige groene landelijke gebied via unieke groene invalswegen, wiggen, (stads)parken, groene wijken en dorpen en een vergroende singel naadloos overgaat in een sterk vergroend centrum. Een groen park dat ruimte biedt aan mens, plant en dier. We streven daarbij naar een meer natuurlijk evenwicht, waarin plagen als de eikenprocessierups of invasieve dier- en plantsoorten minder kans krijgen. 03.01 Samen zorgen we voor een groene omgeving met meer planten en dieren We gaan hier aan werken via drie lijnen: Beter zorgen voor het bestaande groen (beschermen), het verbeteren van de inrichting van het groen (benutten) en meer groen toevoegen aan Enschede bij elke nieuwbouw- en herinrichtingproject (bouwen).                  Acties 2024 TR24 JR24 Aantal acties: 9 01. We starten met het maken van een vergroeningsplan voor de binnenstad (Groenambitieplan Enschede)  02. We maken een plan voor het vergroenen van het Van Heekplein (motie ‘vergroenen Van Heekplein’)  We zijn bezig, voor het van Heekplein en Stationsplein samen, de participatie goed voor te bereiden. Als eerste stap stellen wij eerst in 2025 de kaders vast en bepalen we hoeveel middelen er zijn. Daarna kunnen we bepalen hoe we de participatie exact gaan vormgeven. 03. We starten met een visie op de stadsparken (Groenambitieplan Enschede)  04. We starten met het vergroenen van de Singels van Enschede (Groenambitieplan Enschede)  Deze actie is grotendeels gereed. Het is vertraagd door de groennorm voor Enschede uit te werken volgens de landelijke Handreiking Groen in en om de Stad. Deze Handreiking is een waardevolle aanvulling op de maatlat groen, samen kunnen ze worden gebruikt om stedelijke gebieden duurzamer en groener te maken. Door deze aanpak is onze groennorm toekomstbestendig en sluit zij aan op de landelijke lijn vanuit het ministerie. Deze handreiking was in mei beschikbaar. Vaststelling door de raad in de eerste helft van 2025. 05. We werken de groennormen voor alle (ruimtelijke) ontwikkelingen uit (Groenambitieplan Enschede)   06. We leggen herijkte regels voor de bescherming van de bomen in Enschede ter vaststelling voor aan de raad (Groenambitieplan Enschede)  Deze actie is vertraagd doordat de groenstructuurkaart in samenhang met het ontwikkelen van de groennorm is uitgewerkt (zie actie 5). Besluitvorming start in eerste kwartaal 2025. 07. We voeren gebiedsverkenningen uit in 1 a 2 gebieden (Gebiedsgerichte Aanpak Landelijk Gebied)   Er zijn diverse gesprekken geweest met inwonervertegenwoordigingen in stadseel West en Oost. Door wijziging van provinciaal en landelijk beleid en onzekerheid over te behalen natuurdoelen is er terughoudendheid bij de diverse vertegenwoordigingen. Dit heeft alleen voor Driene (Noord) geleid tot het starten van een gebiedsverkenning. Deze verwachten we in de loop van 2025 aan te bieden aan de gemeenteraad. 08. We versterken toezicht en handhaving in het landelijk gebied  09. We versterken ons landelijk gebied vanuit de gebiedsgerichte aanpak en het Natuur- en Landschapsplan  De doelen zijn grotendeels gehaald en we zijn goed op weg richting 2030. We zijn in 2024 voor 25% van alle bermen in het landelijke gebied overgeschakeld naar duurzaam bermbeheer. Er zijn 7,2 hectare bloemrijke akkerranden ingezaaid. Uitgaande van 3 meter breedte gaat het om 24 kilometer aan bloemrijke randen. Er zijn 11 Twentse erven omgevormd. De bomenteller staat eind 2024 op 90.000 bomen. Voor landschapselementen hebben we in 2024 voor het eerst sinds lange tijd nieuwe contracten afgesloten. . Legenda: = loopt achter, bijsturing heeft onvoldoende effect; = loopt achter, bijsturing mogelijk;  = conform verwachting; = boven verwachting;  = neutrale wijziging.

04. Enschede is circulair In 2050 heeft Nederland een volledig circulaire economie. Dit betekent dat we zuiniger en slimmer om moeten gaan met grondstoffen. 04.01 We hergebruiken producten en materialen zodat grondstoffen hun waarde behouden In Enschede richten we ons op vier gebieden: ondernemers moeten meer circulair ondernemen, afval wordt grondstof, ondernemers en kennisinstellingen werken samen op circulaire economie en onze gemeentelijke inkoop is circulair Indicatoren  Aantal indicatoren: 2   Toelichting In deze grafiek is te zien welk percentage van het ingezamelde huishoudelijk afval gescheiden wordt aangeboden. Hoe beter het huishoudelijk afval wordt gescheiden, hoe meer we kunnen inzetten op hergebruik, recycling en terugwinning van grondstoffen. Streefwaarde: het streven is gebaseerd op de Afvalbeleidsvisie (2011) en de Grondstoffenvisie (2015). Samen met de doelstelling voor het aantal kilogram per inwoner per jaar is het streven voor 2030 een scheidingspercentage van circa 90%. Hiermee volgen we het landelijk beleid op het gebied van afvalinzameling en verwerking. Realisatie: het scheidingspercentage stabiliseert de afgelopen jaren rond 68%. Van alle huishoudelijk afval werd in 2024 67,5% gescheiden ingezameld. Een belangrijke beleidsmaatregel afgelopen jaar, die effect kon hebben op deze indicator, is de proef "Verruimde Stortquotum". Deze is niet van invloed geweest op de inzameling. Daarom is er geen verbetering in het scheidingspercentage. Bron: Gegevens afvalinzamelaars met bewerking door gemeente Enschede   Toelichting Deze grafiek laat zien hoeveel kilogram huishoudelijk restafval jaarlijks per inwoner wordt aangeboden aan Twente Milieu. Hoe beter we het huishoudelijk afval scheiden, hoe minder restafval vrijkomt. We kunnen dan meer inzetten op hergebruik, recycling en terugwinning van grondstoffen. Streefwaarde: het streven is gebaseerd op de Afvalbeleidsvisie (2011) en de Grondstoffenvisie (2015). Met als stip aan de horizon de regionale doelstelling uit Afvalloos Twente: 50 kilogram restafval per inwoner per jaar in 2030. We volgen hiermee ook het landelijk beleid op het gebied van inzameling en verwerking van huishoudelijk afval. Realisatie: in 2024 werd 122 kilogram restafval per inwoner ingezameld in Enschede. Dit is een stijging 8 kilogram ten opzichte van het jaar ervoor. Naast dat er meer fijn restafval is opgehaald in de huis-aan-huis-inzameling (4 kilogram per inwoner), is er ook significant meer fijn en grof restafval gebracht bij de afvalbrengpunten (3 kilogram). Laatste stijging is mede veroorzaakt doordat het verruimde vrije stortquotum van 300 kilogram met één jaar (2024) is verlengd. Bron: Twente Milieu             Acties 2024 TR24 JR24 Aantal acties: 4 01. We vernieuwen de Grondstoffenvisie  02. We stellen een uitvoeringsplan Circulair Ondernemen op  De eerder vastgestelde beleidsnotitie Circulair Ondernemen zou onderdeel worden van de Ontwikkelagenda Economie. Uiteindelijk is hier niet voor gekozen. We werken daarom nu aan een Uitvoeringsprogramma Circulaire Economie. 03. We voeren het koersdocument Circulaire Economie uit  04. We ontwikkelen een monitoringstool voor circulair inkopen.   Bijdrage verbonden partij: Twence . Legenda: = loopt achter, bijsturing heeft onvoldoende effect; = loopt achter, bijsturing mogelijk;  = conform verwachting; = boven verwachting;  = neutrale wijziging.

.. Wat hebben we voor de Strategische opgave: Aantrekkelijk Enschede gedaan?

05. Enschede heeft veel baankansen We willen Enschede economisch versterken. In regionaal verband steunen wij de Agenda van Twente. Op deze manier kunnen we kwalitatief groeien, baankansen bieden voor iedereen en daardoor ook sociale problemen beter het hoofd bieden. Eerste prioriteit om dit voor elkaar te krijgen is het vergroten van de bereikbaarheid van banen. Dit doen we op verschillende manieren: kortere reistijden naar aanliggende gebieden met banen, een betere interne bereikbaarheid, een sterkere verwevenheid/relatie met naastliggende economische centra (ook over de grens) en meer banen in de stad zelf. 05.01 Enschede/Twente is meer verbonden met aanliggende economische centra (agglomeratiekracht) Het beter verbinden van Enschede met aanliggende economische centra (Zwolle en Munster) is van belang om de euregionale agglomeratiekracht te versterken. Er komen meer banen beschikbaar binnen een redelijke reisafstand. Hierdoor kunnen meer mensen aan het werk en kan hier opgeleid talent in Enschede blijven wonen en elders werken. Van met name HBO- en universitair opgeleide mensen is bekend dat die verder willen reizen voor hun werk. Voor dit alles hebben we een betere externe bereikbaarheid (lobby op kortere reistijden), een betere interne bereikbaarheid (denk hierbij bijvoorbeeld aan een zo kort mogelijk voor- en natransport naar de OV knooppunten en werklocaties) en een verdere verweving van kennis en bedrijven met onze buren in Duitsland nodig (vergroting van het daily urban system). Indicatoren  Aantal indicatoren: 2   Toelichting In deze grafiek is te zien hoeveel banen binnen een redelijke reisafstand (1,5 uur) bereikbaar zijn voor de inwoners van Enschede. Hierbij is geen rekening gehouden met filedruk en de banen in Duitsland. Hoe meer bereikbare banen, hoe meer baankansen voor de Enschedese inwoners. Streefwaarde: de bereikbaarheid van banen verbetert door: - infrastructurele projecten. Dit zijn projecten waardoor de reistijd naar aanliggende economische centra vermindert; - door de groei van banen binnen de huidige cirkel van 1,5 uur reistijd. Dit gaat dan vooral om de banengroei in Twente zelf. Landelijk wordt verwacht dat de banen blijven groeien met 0,8% de komende 2 jaar (UWV arbeidsmarktprognose 2022-2023). Dit percentage is in deze grafiek doorgetrokken naar de komende 5 jaar. De effecten van een snellere treinverbinding tussen Zwolle, Enschede en Munster zijn de komende jaren nog niet aan de orde. Daarom gebruiken we alleen de autonome banengroei als basis voor het streven. Realisatie: we zien voor deze indicator een toename in 2023 (het meest recente jaar) naar 284.100 banen. Binnen een uur reistijd komen Enschedëers niet veel verder dan de regio. De banengroei in Twente is dus meer en meer bepalend voor deze indicator. Bron: Atlas Research   Toelichting Om Enschede goed te verbinden met aanliggende economische centra is een goede first en last mile erg belangrijk. Of anders gezegd: hoe snel kom je Enschede in of uit met de auto? Om dit te meten is een bereikbaarheidsindicator samengesteld. Dit is een indexcijfer van de reistijden over een aantal invalswegen naar het centrum van Enschede. Een lagere waarde betekent dat de reistijd ten opzichte van 2011 verbeterd is. Streefwaarde: het doel is om de bereikbaarheid van Enschede minimaal op peil te houden. Om dit te volgen bepalen we jaarlijks de reistijd op de radialen. Radialen zijn de wegen die vanuit het middelpunt, het centrum van onze stad vertrekken in alle richtingen. Het jaar 2011 gebruiken we als referentie en krijgt de waarde 100. Door de dalende trend verlaagden we in 2015 de streefwaarde te naar 80. Realisatie: in de coronajaren was het rustiger op de weg en was de bereikbaarheid beter. Inmiddels neemt het verkeer weer toe en gaan de bereikbaarheidswaarden weer richting het niveau van 2019. De individuele radialen laten een vergelijkbaar beeld zien. Bron: NDW             Acties 2024 TR24 JR24 Aantal acties: 1 01. We maken een concreet plan voor een parkeergarage en een ondergrondse fietsenstalling bij station Enschede (Strategische Investeringsagenda)  Bijdrage verbonden partij: XL Businesspark Twente/Regionaal Bedrijventerrein Twente (RBT) . Legenda: = loopt achter, bijsturing heeft onvoldoende effect; = loopt achter, bijsturing mogelijk;  = conform verwachting; = boven verwachting;  = neutrale wijziging. 05.02 In Enschede groeien de banen op de toplocaties Op de toplocaties Kennispark, binnenstad/stadscampus en Technology Base faciliteren wij de vestiging van bedrijven en de groei van banen. In de binnenstad groeien de banen in met name de horeca en detailhandel. De stadscampus, Kennispark en Technology Base gaan zorgen voor een internationaal aantrekkelijk profiel van onze stad en regio, een meer diverse economie, bieden een nieuwe inspirerende werkomgeving en dragen daarmee ook bij aan het aantrekken en vasthouden van talent. Indicatoren  Aantal indicatoren: 3   Toelichting In deze grafiek zien we de ontwikkeling van het aantal banen op Kennispark. Kennispark beslaat de gebieden: UT, Business and Science Park en Twente Village. Streefwaarde: we streven naar een banengroei van 300 banen per jaar op de toplocatie Kennispark. Dit streven is gebaseerd op de prognose van Buck Consultants uit 2020 dat de kennisintensieve banen op Kennispark tot 2030 met 1800 gaan toenemen. Dit betekent een groei van 180 banen per jaar. Hiernaast verwachten we ook dat de banen in de sector “onderwijs en onderzoek” verder groeien de komende jaren (denk aan de UT, het Fraunhoferinstituut). Afgerond komen we dan uit op 300 banen per jaar. Realisatie: de groei per 2023 (meest recente jaar) vond voor een groot deel op de Universiteit Twente plaats (+290). Dit komt in hoofdzaak door het binnenhalen van groeifondsmiddelen, waarmee de UT meer onderzoekers kon aannemen. Daarnaast zijn er in het deelgebied Twente Village banen bijgekomen (+50). In het deelgebied met de grootste werkgelegenheid (het B&S-park met 5.670 banen) is de werkgelegenheid per saldo met 20 banen gestegen. Bron: Vestigingenregistratie gemeente Enschede   Toelichting In deze grafiek staan het aantal banen van de toplocatie binnenstad: het kernwinkelgebied, de kantoorlocatie Stationsomgeving (inclusief Centrumkwadraat) en de kantoorlocatie Stadsweide (inclusief het voormalige ziekenhuis aan het Ariënsplein). Streefwaarde: we streven naar een banengroei van 150 banen per jaar. Dit streven baseren we op de sterker wordende functie van de binnenstad in de Euregio (voorzieningen, nieuwe bioscoop, vernieuwing van winkels en horeca) en de ontwikkeling van de stadscampus en Centrumkwadraat met woon/werkfuncties, onderwijs, bedrijvigheid en diensten. Realisatie: in 2023 (meest recente jaar) is er een groei van 81 banen. Dit is nagenoeg stabilisatie na het herstel en de forse groei na afloop van de coronaperiode. Bron: Vestigingenregistratie gemeente Enschede      Toelichting Deze grafiek laat de ontwikkeling van het aantal banen op de toplocatie "luchthaven" zien. Het betreft de banen op de werklocaties van de voormalige luchthaven: - Technology Base - Deventer Poort - de werkparken van Van Eck Streefwaarde: we streven naar een banengroei van 50 banen per jaar vanaf 2021. Er zijn namelijk nog veel hectares beschikbaar voor groei van bedrijvigheid op deze toplocatie. Realisatie: er is in 2023 (meest recente jaar) een daling van 28 banen. Dit komt grotendeels door sluiting van de noodopvang van het COA. Bron: Vestigingenregistratie gemeente Enschede        Acties 2024 TR24 JR24 Aantal acties: 7 01. We voeren de gebiedsstrategie Kennispark uit  De gestegen bouwkosten hebben geleid tot een jaar vertraging in de realisatie van Woongebouw Kennispark. ASR heeft de ontwikkeling van het beoogde bedrijvenverzamelgebouw NextTwente daardoor stilgelegd. Omdat de gemeenteraad de bouw van het parkeergebouw hieraan heeft gekoppeld, is het ontwerp van het parkeergebouw niet afgerond. Deze tegenslagen hebben ook het ontwerp voor de openbare ruimte in het innovatiedistrict aan de Hengelosestraat vertraagd. Het is wel gelukt om de herinrichting van de Institutenweg samen met de eigenaren van het aangrenzende vastgoed te voltooien. 02. We geven opvolging aan de uitkomsten van de verkenning naar mogelijke publiek private samenwerking op Twente Airport   De uitkomsten van de verkenning hebben we in oktober 2024 met de raad en Provinciale Staten gedeeld. De conclusie luidt dat publiek-private exploitatie kansrijk is. We kunnen echter pas opvolging geven aan die uitkomsten als er duidelijkheid is over 1: de bereidheid bij de provincie om haar aandeel in het eenmalig groot baanonderhoud in 2027 te leveren; 2: er zicht is op de komst van satellietnavigatie; 3: de komst van Defensie op Twente Airport. Deze duidelijkheid is er niet eerder dan in het tweede kwartaal van 2025. 03. We ontwikkelen een nieuwe startuplocatie in de binnenstad (Actieprogramma Binnenstad)  Het afgelopen jaar voerden we diverse gesprekken ter voorbereiding van een businesscase voor een nieuwe startuplocatie. Door de complexiteit van deze opgave hebben we meer tijd nodig. Zo is er nauwelijks aanbod van betaalbaar vastgoed voor langdurig gebruik als startup-locatie. Ook is vastgoed prijzig en dat verhoudt zich slecht met de beperkte middelen in de wereld van de kennisintensieve startups. Ook de beheers- en exploitatievorm is vaak ingewikkeld, zeker in combinatie met de vaak tijdelijke beschikbaarheid van vastgoed. 04. We stellen ruimtelijk-programmatische gebiedsprofielen op voor de binnenstad (Actieprogramma Binnenstad)  05. We ondersteunen de professionalisering van de binnenstadsorganisatie (Actieprogramma Binnenstad)  06. We stimuleren ondernemerschap in de binnenstad (Actieprogramma Binnenstad)  07. We maken een voorstel over de mogelijkheden voor het gebruik van drones voor gemeentelijke taken  Bijdrage verbonden partij: Stichting Gebiedsorganisatie Kennispark Bijdrage verbonden partij: Technology Base . Legenda: = loopt achter, bijsturing heeft onvoldoende effect; = loopt achter, bijsturing mogelijk;  = conform verwachting; = boven verwachting;  = neutrale wijziging. 05.03 In Enschede kunnen bestaande en nieuwe bedrijven verantwoord/duurzaam/groen groeien en innoveren De basis van onze economie zijn onze bestaande bedrijven. Voor alle bestaande en nieuwe bedrijven bieden we een goede dienstverlening, zorgen we voor ruimte om te ondernemen, digitale bereikbaarheid, bieden we ondersteuning van netwerken voor starters, start ups en scale ups en innovatie (Novel-T), bevorderen we internationalisering, hebben we aandacht voor het arbeidsmarktbeleid en voor een aantrekkelijke werkomgeving. Met het oog op de brede welvaart is de groei van bedrijven “verantwoord/groen” en gaat niet ten koste van mens of planeet. Indicatoren  Aantal indicatoren: 2   Toelichting In deze grafiek is de ontwikkeling te zien van het totaal aantal banen in Enschede. Hoe meer banen, hoe meer baankansen voor alle Enschedeërs. De banengroei is een resultaat van inzet op bereikbaarheid van banen, toplocaties, bestaande bedrijvigheid, innovatie en van het aantrekken en vasthouden van talent. Streefwaarde: bij de bevolkingsprognose van een groei naar 170.000 inwoners de komende 10 jaar hoort ook een groei in banen. In Enschede hebben we relatief weinig banen per inwoner. Hiernaast hebben we een relatief lage participatiegraad. Daarom streven we naar een banengroei die hoger ligt dan de groei in het aantal inwoners. Dit betekent een banengroei tussen de 10.000 en 12.500 banen de komende 10 jaar (basis: berekening Kennispunt Twente). Realisatie: er is een groei van 2.510 banen (2,9%) in 2023 (het meest recente jaar). Daarmee heeft Enschede de grootste groei van Twente in absolute getallen. Deze groei ligt iets boven het Twents gemiddelde van 2,6%. De grootste groei zien we in de sectoren ‘Bouwnijverheid’ (7%) en ‘Cultuur, sport en recreatie’(+12%). De grootste daling zien we in de sector ‘Landbouw, bosbouw en visserij’ (-5%). Bron: Vestigingenregistratie gemeente Enschede   Toelichting In deze grafiek is de ontwikkeling van het bruto regionaal product (BRP) van Enschede te zien. Het BRP zegt iets over de samenstelling van de economische sectoren in een gemeente en de toegevoegde waarde per baan. Innovaties kunnen leiden tot een groei van het BRP. Streefwaarde: het streven is het BRP harder te laten stijgen dan de landelijke prognose (een stijging van 1,8% per jaar vanaf 2018, bron: CPB). We hopen met ontwikkelingen op de toplocaties, ondersteuning van innovatie en inzet op goede voorzieningen een sterkere samenstelling in sectoren te krijgen en meer toegevoegde waarde per baan. Realisatie: in 2023 (meest recente jaar) is er een stijging t.o.v. 2022 met 8,7%, landelijk was deze stijging 6,4%. De groei sinds 2018 was in Enschede 39,4%, tegen 30,7% landelijk. Bron: CBS en LISA werkgelegenheidsregister             Acties 2024 TR24 JR24 Aantal acties: 8 01. We investeren in het versterken van het regionale onderzoeks- en innovatiesysteem  02.We maken met de provincie en de Twentse gemeenten een ruimtelijk-economische visie.   03. We vervolgen het onderzoek naar informele binnenstedelijke bedrijfslocaties  04. We gaan door met de uitvoering van de gebiedsagenda’s voor De Reulver en Euregio Bedrijvenpark  Als gevolg van vertrek van een medewerker en daaruit voortvloeiend tijdelijk capaciteitstekort zijn we later met dit proces gestart. 05. We heroverwegen het programma van de kantoorlocatie aan de Zuiderval   Vanwege capaciteitsgebrek hebben we moeten prioriteren met als gevolg dat we deze actie niet hebben kunnen oppakken. We bezien of er ruimte is om dit in 2025 op te pakken. Vanuit het project Zuiderval, 1e rij Eeftink worden de ontwikkelkaders bijgesteld en meer marktconform gemaakt. Dit vraagt om een stapsgewijze uitgifte met behoud van ruimtelijke kaders. 06. We maken een ruimtelijk programmatische visie op de westflank van de Spoorzone Hengelo-Enschede  Er is gekozen opdracht te geven voor deelvisies, omdat de genoemde verschillende gebieden in andere fasen van mogelijke herontwikkeling zitten. Ook was het belangrijk eerst de resultaten van de week van de Spoorzone Hengelo-Enschede (SHE) af te wachten. Voor Rigterbleek hebben we de conceptvisie met de raadscommissie gedeeld. Voor Kop Westerval hebben we opdracht gegeven voor het maken van een ruimtelijk handelingskader. Voor het Havengebied hebben we opdracht gegeven voor een ruimtelijk programmatische verkenning. Dit leveren we in 2025 op. 07. We vernieuwen ons uitgiftebeleid  08. We voeren het Programma Transitie Landbouw uit  Bijdrage verbonden partij: Twente Board . Legenda: = loopt achter, bijsturing heeft onvoldoende effect; = loopt achter, bijsturing mogelijk;  = conform verwachting; = boven verwachting;  = neutrale wijziging.

06. Talent wordt aangetrokken, vastgehouden en ontwikkeld De beroepsbevolking en Enschede en Twente gaat dalen in de komende decennia. Dit kan er toe leiden dat bedrijven op de langere termijn gaan verplaatsen naar gebieden met meer potentiële werknemers. Daarom moet Enschede kwalitatief groeien om veerkrachtig te blijven als stad. Over 10 jaar is het inwonertal gegroeid naar 170.000 inwoners. Al het talent is belangrijk voor de Enschedese/Twentse economie, maar vraagt om verschillende aanpakken. Het praktisch geschoold talent werkt veelal op de plek waar ze wonen en daarom koesteren we deze grote, waardevolle groep en zetten we in op ontwikkeling van deze groep. Het werken aan dit deel van de opgave hangt heel erg samen met het arbeidsmarktbeleid vanuit de opgave “inclusief Enschede”. Voor de theoretisch geschoolden is de aanpak meer gericht op het aantrekken en vasthouden. We zien dat deze groep flexibeler is in het bepalen van hun woon- en werkplek. Bijvoorbeeld jongeren trekken wel naar Enschede om hier te studeren, maar verhuizen daarna naar een grotere stad. De bereikbaarheid van banen speelt hierbij een grote rol. Vandaar dat er inzetten op meer baankansen in onze stad/regio en aantrekkelijke en diverse voorzieningen. 06.01 De stedelijke voorzieningen zijn divers en attractief voor inwoners en bezoekers (nationaal en internationaal) Een aantrekkelijke stad heeft een bruisende binnenstad, goede culturele voorzieningen, evenementen en voorzieningen. De stad is verrassend en heeft mogelijkheden voor creatieve broedplaatsen. Indicatoren  Aantal indicatoren: 2   Toelichting Deze indicator betreft het gemiddeld aantal bezoekers per week aan de binnenstad tijdens winkeltijden. De tellingen zijn gebaseerd op de jaarlijkse handmatige tellingen van Locatus in het voorjaar (april). Voor de jaren 2018-2020 baseren we de tellingen op de wifitellingen in de binnenstad (omgerekend naar winkeltijden zodat het vergelijkbaar is met de tellingen van Locatus). Streefwaarde: we verwachten dat het aantal bezoekers aan de binnenstad vanaf 2022 weer langzaam toeneemt. Aan de ene kant omdat we geen coronabeperkingen meer hebben. Aan de andere kant omdat we verwachten dat met de plannen voor de binnenstad er ook meer bezoekers komen om te werken, ontmoeten of recreëren. Als streven houden we een herstel aan van de bezoekersaantallen naar het niveau van 2019 (niveau voor corona). Realisatie: na het stoppen van de wifitellingen in 2020 hebben we de bezoekersaantallen handmatig vastgesteld in de jaren 2021 t/m 2023. Met ingang van 2024, met terugwerkende kracht tot en met 2022, beschikken we over Resono-data. Dit zijn (anonieme) telefoondata, op basis waarvan we weten hoe druk het is geweest in de binnenstad. Dit leidt tot een fors positiever beeld. Het bezoek aan de binnenstad neemt toe en zit ruim boven de streefwaarde. Bron: Locatus, Bureau RMC voor de tellingen in 2018-2020 en Resono-data.   Toelichting In deze grafiek zien we de betalende bezoekersaantallen voor het Wilminktheater, Metropool, Concordia, Museumfabriek en het Rijksmuseum. Streefwaarde: het bezoek aan de culturele instellingen komt langzaamaan weer op gang na corona. Deze bezoekersaantallen worden behaald door programmering binnen de locatie en door buitenprogrammering. De verwachting is dat dit aanbod verder stijgt. We streven naar een bezoekersaantal gelijk aan het aantal in 2019. Realisatie: in 2024 bezochten 605.641 bezoekers de grote gesubsidieerde culturele instellingen. In dit cijfer zitten ook de bezoekersaantallen op locatie. Dat zijn eigen producties die buiten de eigen vestigingen plaatsvonden. De stijging wordt deels verklaard door een stijging in het aanbod van activiteiten (o.a. Metropool). Daarnaast zien we dat de trend om ook producties op andere locaties te organiseren doorzet. Het aandeel cultuurparticipatie laat een stijging zien en ook blijft het inzetten van cultuur als middel bij maatschappelijke ontwikkelingen een trend. Ook crossovers tussen cultuur en techniek en samenwerkingen met het overige culturele veld laten een stijging zien. Bron: De grote culturele instellingen (op basis van de ticketverkoop)             Acties 2024 TR24 JR24 Aantal acties: 3 01. We stellen op basis van de nieuwe cultuurnota een nieuwe subsidieverordening op  02. We stellen een uitvoeringsprogramma op voor creatieve broedplaatsen  Het uitvoeringsprogramma Creatieve Broedplaatsen vereist financiële middelen voor de realisatie, exploitatie en het beheer. Dit betekent dat de gemeenteraad keuzes moet maken. Op 16 september besprak de Kamer Sociaal de memo Investeringsscenario’s voor de creatieve sector, waarin verschillende opties aan de raad werden voorgelegd. Dit gesprek vormt de basis voor verdere uitwerking in 2025. Omdat deze plannen worden gecombineerd met de Nachtvisie, waarin het belang van fysieke ruimtes eveneens centraal staat, ontstaat een samenhangende aanpak. Dit draagt bij aan zowel de stimulering van de creatieve sector als het oplossen van het tekort aan geschikte locaties. Vanwege deze integrale benadering is meer tijd nodig voor de uitwerking, waardoor de plannen in 2024 nog niet gereed waren. 03. We stellen een nieuwe subsidieverordening op voor de uitvoering van het evenementenbeleid  Bijdrage verbonden partij: GR Recreatieschap Twente Bijdrage verbonden partij: Twentse Schouwburg . Legenda: = loopt achter, bijsturing heeft onvoldoende effect; = loopt achter, bijsturing mogelijk;  = conform verwachting; = boven verwachting;  = neutrale wijziging. 06.02 De nieuwe woonmilieus zijn attractief, betaalbaar en toekomstbestendig Dit subdoel betreft de nieuwbouwopgave van onze stad. Deze nieuwbouwopgave is gericht op dat wat we bouwen past bij de mensen die er gaan wonen. Daarbij zoeken we expliciet naar de balans tussen de bestaande behoefte aan betaalbare en bereikbare woningen voor Enschedeërs en woningen voor de nieuwe inwoners die we welkom heten in onze stad. We willen hiermee de opgaves omtrent doorstroom, het vasthouden van talent en de woon-zorgvraag oplossen. Voldoende en bereikbare betaalbare woningen is een uitgangspunt, waarbij de nieuwe richtlijnen van het Ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening én de analyse van de woonbehoefte, demografie en het inkomen in Enschede leidend zijn voor het woningbouwvraagstuk. We willen passende woningen bieden voor net afgestudeerden van alle niveaus, expats en gezinnen. Als grootste stad van het oosten bieden wij een grootstedelijk woonmilieu dat passend is voor alle inkomensgroepen. Indicatoren  Aantal indicatoren: 4   Toelichting In deze grafiek staat het aantal inwoners van Enschede per 1 januari van het jaar. Als Enschede een aantrekkelijke stad is, met aantrekkelijke woonmilieus en voorzieningen, groeit het aantal inwoners. Streefwaarde: we streven naar een inwoneraantal van 170.000 in 2033. Daarmee is de streefwaarde gelijk aan de bevolkingsprognose van het CBS. Realisatie: dit is een groei met 596 inwoners (0,37%). Dit is in hoofdlijnen het saldo van enerzijds een stijging van het aantal inwoners in de leeftijd 0-19 jaar en een afname in met name de leeftijdscategorie 20-34 jaar). Bron: CBS   Toelichting In deze grafiek zien we het aantal jaarlijks netto toegevoegde woningen in Enschede. Dit is nieuwbouw en transformatie minus sloop. Streefwaarde: we streven naar een jaarlijkse netto toevoeging van 930 woningen. Dit is gebaseerd op de ambitie uit de woonvisie om netto 9.300 woningen in 10 jaar toe te voegen. Realisatie: in 2024 bedroeg de netto toevoeging van nieuwe woningen in Enschede 629. Tegenover de gerealiseerde nieuwbouw en transformatie, samen 700 woningen, stond een sloop van 71 woningen. De ambitie is in de woonvisie 2024 doorvertaald naar een ambitie van 1.000 woningen per jaar. De woningbouwprogrammering doen we adaptief: elk jaar volgen we de ontwikkelingen en sturen we bij waar nodig. Realisatie van nieuwe woningen gebeurt vooral door marktpartijen en corporaties en is erg afhankelijk van marktomstandigheden en wet- en regelgeving. De gemeente faciliteert vooral, geeft bouwrijpe grond uit en verkoopt grond ten behoeve van de realisatie van projecten door derden. Bron: CBS      Toelichting In deze grafiek zien we het aandeel van alle nieuwbouw koopwoningen in Enschede dat onder de landelijke grens van “betaalbaarheid” valt. Deze grens ligt op 355.000 euro. Voor het berekenen van de verkoopprijs nemen we de WOZ waarde als basis. Bij nieuwbouwwoningen doen we de aanname dat de WOZ-waarde 90% is van de verkoopprijs. Streefwaarde: In ons woonbeleid zetten we in op betaalbaarheid en doorstroming. Hiervoor is nieuwbouw nodig in de betaalbare klasse, maar ook in de duurdere klasse. De streefwaarde voor betaalbare nieuwbouw koopwoningen is 70%. Realisatie: in 2024 lag 80% van alle toegevoegde woningen in het betaalbare segment. Van de 700 toegevoegde woningen uit 2024 waren er 558 betaalbaar en vielen 142 woningen in het duurdere koop- en huursegment. Bron: GBTwente - BAG   Toelichting In onze woningbouwprogrammering maken we onderscheid tussen harde en zachte plannen. Met de bouw van woningen kan alleen maar worden gestart als een bestemmingsplan is vastgesteld of onherroepelijk is. Dit zijn de harde plannen. Bij de zachte plannen gaat het om projecten waarvoor al overeenkomsten zijn getekend en waar alleen het bestemmingsplan nog vastgesteld moet worden. Streefwaarde: om de beoogde netto groeiambitie van 1.000 woningen per jaar te halen, is een netto plan capaciteit van 13.000 woningen nodig (130%). Deze extra programmering is nodig omdat lang niet alle plannen doorgang vinden. Realisatie: van de netto 7.800 geplande nieuwbouwwoningen tot 2034 is voor 3.500 woningen het bestemmingsplan al vastgesteld. Om de huidige woningbouwprogrammering (bestaande uit 2.700 harde en 5.100 zachte plannen) te realiseren, is tot en met 2034 een aanvullende plancapaciteit van 5.200 woningen nodig. Bron: Programmeringslijst Woningbouw Enschede      Acties 2024 TR24 JR24 Aantal acties: 13 01. We maken een ruimtelijke handelingskader voor Horstmanpark (Strategische Investeringsagenda)  We hebben meer tijd nodig om een haalbaar plan te maken voor een nieuwe wijk. Ruimtelijke ambities moeten in balans worden gebracht met de financiën. Daarvoor gaan we komende periode tekenen en rekenen. De ambitie om medio 2026 een Omgevingsplan voor het gebied vast te stellen blijft staan. 02. We zetten de volgende stap in de ontwikkeling van de Spoorzone Hengelo-Enschede (Strategische Investeringsagenda)  De uitkomsten van de week van de Spoorzone Hengelo-Enschede (SHE) moeten we vertalen naar een “Ontwikkel Perspectief”. Om dat goed te doen hebben we meer tijd nodig. Ook het traject met het Rijk over Verstedelijking krijgt hierin een plek. 03. We versnellen de realisatie sociale huurwoningen  In 2024 is het nog niet gelukt om de 500 woningen versneld op te leveren. Vaak zijn locaties complexer dan eerder gedacht en zijn er (ook voor de corporaties) financiële uitdagingen om tot een haalbaar plan te komen. De ontwikkelingen met huisvesting voor Oekraïners bij de UT en aan de Telgendijk biedt kansen om in 2025 het doel wel te halen. Daarnaast hebben we samen met de corporaties plannen bekeken en verwachten we dat het lukt om vóór 2030/2032 de 2000 sociale huurwoningen te realiseren. 04. We stellen een handelingskader op voor De Kwinkel (Boekelo)  Het handelingskader is ambtelijk afgerond. De afstemming met de eigenaren van het gebied en de Dorpsraad vraagt meer tijd. Ook willen we dat de Dorpsraad het kader eerst met de inwoners kan bespreken voordat het aan de gemeenteraad wordt voorgelegd. 05. We stellen een handelingskader op voor Driehoek Noord (Strategische Investeringsagenda)  Onderdeel van de ontwikkelstrategie is het vestigen van het voorkeursrecht op de Driehoek Noord om percelen grond te kunnen aankopen. Dit is inmiddels gedaan en de eerste percelen zijn ook aangekocht. Afhankelijk van de voortgang van de overige geplande verwervingen bepalen we de ontwikkelstrategie en stellen we het handelingskader op. Dit handelingskader wordt in 2025 aan de raad voorgelegd. 06. We leggen de omgevingsplannen voor Bouwen in de wijk III voor  De raad heeft eind 2024 ingestemd met de ontwikkelingen voor Bouwen in de Wijk III. De plannen worden nu individueel verder gebracht. Voor enkele plannen komen we terug bij de raad met een Omgevingsplan. Voor de andere plannen kan de planologische medewerking door middel van een besluit van het college plaatsvinden. 07. We leggen nieuw erfpachtbeleid voor   08. We ronden de Visie Boulevardkwartier af (Strategische Investeringsagenda)  In het kader van prioriteren van capaciteit hebben deze actie in 2024 vertraagd. Reden was om de beschikbare capaciteit in te zetten op deelgebied 1 omdat we daar dicht bij een concrete ontwikkeling dachten te zijn. Daarnaast hebben we de capaciteit ingezet om inhoudelijk overeenstemming te bereiken voor het pand van Ten Hag. Ook hebben we verder gewerkt aan de MST ontwikkeling. Hierdoor was er onvoldoende capaciteit over voor de Visie. 09. We leggen het bestemmingsplan Eschmarkerveld voor (Strategische Investeringsagenda)  10. We leggen het bestemmingsplan Cromhoff 1e fase voor (Strategische Investeringsagenda)  De actie is in 2024 niet gehaald. Het sluiten van de samenwerkingsovereenkomst is vanwege de beoogde samenwerkingsvorm (Publiek Private Samenwerking) complexer en heeft meer tijd gevraagd dan voorzien. De overeenkomst zal nu naar verwachting begin 2025 getekend worden, waarna het project alsnog van start gaat. 11. We vernieuwen het woonbeleid  12. We maken een urgentieverordening  We hebben het opstellen van de lokale urgentieverordening uitgesteld. Eerst doorlopen we met provincie Overijssel, de Twentse gemeenten en woningcorporaties een traject om te komen tot een gezamenlijke urgentieverordening. Vervolgens wordt (op basis van de provinciale/Twentse afspraken) een lokale verordening vastgesteld. We verwachten het regionale traject in 2025 af te ronden. 13. We herzien de nota grondbeleid  Deze actie hebben we niet kunnen oppakken omdat de beleidscapaciteit daarvoor ontbrak. . Legenda: = loopt achter, bijsturing heeft onvoldoende effect; = loopt achter, bijsturing mogelijk;  = conform verwachting; = boven verwachting;  = neutrale wijziging. 06.03 Talent weet waarom Enschede aantrekkelijk is om te wonen, leven en te werken Om onze stad neer te zetten als aantrekkelijk voor talent is veel inzet nodig op positionering en profilering. Het gaat hierbij om marketing voor nieuwkomers, maar ook voor blijvers. We sluiten hierbij aan op de citymarketing: technologie, innovatie en creativiteit. Hiernaast willen we ook een welcoming city zijn voor de toenemende stroom van buitenlandse studenten en kenniswerkers. De profilering wordt verbonden met de maatschappelijke opgaven. Verder werken we samen met de kennisinstellingen en Twenteboard om samen de talentopgave vorm te geven. Als we dit alles goed doen, houden we meer HBO en universitair opgeleiden vast in onze stad en blijft onze beroepsbevolking op peil. Indicatoren  Aantal indicatoren: 3   Toelichting Deze grafiek laat het migratiesaldo zien per leeftijdsgroep. Dit is het verschil tussen het totale aantal mensen dat komt en vertrekt uit onze stad. Om de grafiek leesbaar te houden is gekozen voor de leeftijdsgroepen tussen 15 en 40 jaar. Dit zijn ook de groepen waar we ons vooral op inzetten bij de doelstelling "aantrekken en vasthouden van talent". De migratie in de leeftijdsgroep 15-19 hangt sterk samen met het aantal jongeren dat in onze stad komt studeren. Streefwaarde: we streven er naar om meer jongeren te trekken in de leeftijdsgroep 15-19 jaar. In de leeftijdsgroepen 20-40 hopen we dat er per saldo meer mensen blijven dan dat ze vertrekken uit onze stad. Realisatie: in 2024 groeide de bevolking van Enschede vooral binnen de leeftijdsgroep van 15 tot 19 jaar. Tegelijkertijd vertrokken per saldo veel inwoners tussen de 20 en 34 jaar uit de stad. De fase van studie, de eerste baan en gezinsvorming. Bron: Basis Registratie Personen Enschede   Toelichting De potentiële beroepsbevolking (alle mensen tussen 15 en 74 jaar die werken of beschikbaar zijn voor werk) stijgt in de grote steden door de trek naar de stad. In Enschede gebeurt dit in veel mindere mate. Door maatregelen op het gebied van bereikbaarheid van banen en het vasthouden van talent hopen we op termijn de dalende tendens van de beroepsbevolking iets te keren. Een groeiende beroepsbevolking (met een hoog opleidingsniveau) is een belangrijke vestigingsfactor voor bedrijven. Streefwaarde: het streven in deze grafiek is afgestemd op de verwachte bevolkingsgroei in Enschede de komende jaren. Meer inwoners betekent een grotere potentiële beroepsbevolking. Realisatie: er is een stijging naar 124.000. Daarmee is de beroepsbevolking met 1% gegroeid en dat is in lijn met het landelijk gemiddelde. Bron: CBS      Toelichting In deze grafiek staat het aandeel hbo/wo opgeleiden in de Enschedese beroepsbevolking. Hbo en wo opgeleiden zijn een belangrijke factor voor groei van economie en een aantrekkelijke stad. Streefwaarde: Enschede heeft een relatief laag aandeel hbo/wo opgeleiden in de stad. Andere perifeer gelegen universiteitssteden hebben een aandeel hbo/wo opgeleiden van gemiddeld 50% in 2022. Enschede heeft een aandeel van 40% in 2022. We streven naar een toename van dit aandeel naar 50% in de komende 10 jaar. Hiermee komen we op het gemiddelde van de andere perifeer gelegen universiteitssteden. Realisatie: in 2024 had Enschede 39,5% hbo- en wo opgeleiden in de beroepsbevolking. Dit ligt iets hoger dan 2023 en we hebben procentueel ook een iets hogere stijging dan het landelijk gemiddeld. Echter ligt het landelijk gemiddelde nog steeds iets hoger, dit is namelijk 41,4%. Een studentenstad heeft in de regel een hoger aandeel hbo/wo opgeleiden dan landelijk gemiddeld. Bron: CBS        Acties 2024 TR24 JR24 Aantal acties: 2 01. We zetten een ambassadeursprogramma op (citymarketingvisie)   Wegens capaciteitsgebrek is hier niet op ingezet. De focus lag het afgelopen jaar op Enschede700. De stichting Enschede700 is het afgelopen jaar o.a. bezig geweest met het werven van sponsoren (Vrienden). Deze Vrienden kunnen een startpunt zijn voor het ambassadeurs netwerk. 02. We werken aan Enschede Welcoming City   We hebben vraag en aanbod ten behoeve van de informatie en integratie van internationals in kaart gebracht. We zijn er nog niet mee terugkomen bij de Raad, omdat we vervolgacties samen met Almelo, Hengelo en de Twente Board verkennen. Dit doen we in het kader van de gezamenlijke EU-strategie die we samen met deze steden uitvoeren. . Legenda: = loopt achter, bijsturing heeft onvoldoende effect; = loopt achter, bijsturing mogelijk;  = conform verwachting; = boven verwachting;  = neutrale wijziging.

07. In Enschede kun je prettig en gezond wonen en leven De opgave “aantrekkelijke stad” gaat naast nieuwe ontwikkelingen (vooral zichtbaar bij baankansen en talent) ook over de bestaande stad. De accenten komen daarbij vooral te liggen op gebiedsgericht werken en een vitale en leefbare stad. Aandacht voor de bestaande woningvoorraad, gezondheid, veiligheid en interne bereikbaarheid zijn onderdeel van dit doel. 07.01 Wijken en buurten zijn veilig, gezond en leefbaar Dit subdoel gaat over de leefomgeving, leefkwaliteit, de bestaande woningvoorraad, samenwerking met de corporaties, herstructurering, vergunningen, gebiedsgericht werken, geluid, schone lucht, handhaving en een inrichting van de openbare ruimte die bijdraagt aan een veilig gevoel. Indicatoren  Aantal indicatoren: 1   Toelichting In de burgerpeiling vragen we onze inwoners jaarlijks “hoe prettig vindt u het om in uw buurt te wonen”? Dit waarderingscijfers is terug te vinden in deze grafiek. Daarna volgen vragen over begaanbaarheid van wegen, nabijheid voorzieningen, scholen, parkeerplaatsen, hoe schoon en groen is de buurt enzovoort. Met deze extra vragen duiden we het rapportcijfer nader. Streefwaarde: we streven er naar om het hogere realisatiecijfer uit 2022 te continueren de komende jaren. Realisatie: de waardering van inwoners voor hun buurt is de afgelopen jaren redelijk stabiel gebleven. In 2024 is er echter een lichte stijging te zien ten opzichte van 2023: het rapportcijfer voor de buurt steeg van een 7,8 naar een 8,0. Ook gaf 79% van de inwoners aan prettig te wonen in hun buurt. Bron: Burgerpeiling Enschede              Acties 2024 TR24 JR24 Aantal acties: 12 01. We begeleiden de invoering van de Omgevingswet  02. We ronden de omgevingsvisie af  In afstemming met de raad hebben we dit uitgesteld naar begin 2025. 03. We leveren de basis van het Omgevingsplan op  04. We gaan de effecten van de Wet kwaliteitsborging (Wkb) monitoren  05. We maken een integrale wijkaanpak voor Wesselerbrink Noordoost (Strategische Investeringsagenda)  We streven binnen de wijkaanpak naar fysieke- en sociale doelstellingen. Daarover willen we consensus hebben met partners en bewoners op basis van urgentie. Dit vraagt nog enkele maanden tijd. Het is zeer complex om met partners te komen tot een integrale planning voor vervanging warmtenet, riolering, water etc. en vraagt verdere uitwerking. Een totaal uitvoeringsplan kan hierom op korte termijn nog niet worden opgesteld. Het streven en verwachting is dat in 2026 kan worden gestart met de vervangingsopgaven. 06. We stellen een buurtaanpak Hanenberglanden op (Strategische Investeringsagenda)  We streven binnen de wijkaanpak naar fysieke- en sociale doelstellingen. Daarover willen we consensus hebben met partners en bewoners op basis van urgentie. Dit vraagt nog enkele maanden tijd. Binnen de opgave VHF Hanenberglanden streven we naar een gedragen aanpak met De Woonplaats en bewoners. Dit vraagt meer voorbereidingstijd, maar versnelt de uitvoering. De verwachting is dat in 2026 kan worden gestart met die opgave. 07. We werken verder aan de wijkaanpak Nieuw Twekkelerveld (Strategische Investeringsagenda)  Alle bovenstaande punten zijn gehaald, behalve het opstellen van een routekaart richting aardgasvrij. Dit is vertraagd door de landelijke discussie over publieke rol bij warmtebedrijven en door nader onderzoek naar businesscase voor een warmtenet in Twekkelerveld. 08. Wij intensiveren de wijkaanpak Nieuw Twekkelerveld (Strategische Investeringsagenda))   09. Wij werken aan een plan voor het Huis van de Wijk Twekkelerveld (Strategische Investeringsagenda)  De gesprekken met de scholen en de interne afstemming over de omvang van het project en de financiering hiervan kosten meer tijd. We starten in 2025 met het uitwerken van het ontwerp. 10. We maken een visie op de begraafplaatsen  Vanwege beperkte capaciteit niet gehaald. Besluitvorming volgt in 2025. 11. We breiden de onderzoeken naar de aanwezigheid van PFAS-verontreinigingen uit naar openbare speeltuinen en moestuinen  12. We voeren fase 1 uit van het project Crossbos Helmerhoek  Bijdrage verbonden partij: Omgevingsdienst Twente Bijdrage verbonden partij: Onderhoud Enschede Bijdrage verbonden partij: Openbaar lichaam Crematoria Twente (begraafplaatsen) . Legenda: = loopt achter, bijsturing heeft onvoldoende effect; = loopt achter, bijsturing mogelijk;  = conform verwachting; = boven verwachting;  = neutrale wijziging. 07.02 Enschede heeft een goede interne bereikbaarheid We werken aan een leefbare, aantrekkelijke en bereikbare stad. Onder dit subdoel vallen maatregelen voor een goede verkeersafwikkeling in de stad en de dorpen en verkeersveiligheid. Indicatoren  Aantal indicatoren: 1   Toelichting Deze grafiek laat het aantal bij de politie geregistreerde verkeersongevallen zien. Het aantal ongevallen zegt iets over de verkeersveiligheid. Streefwaarde: we streven naar een dalende trend in het aantal verkeersongevallen. We zetten ons in om de verkeersveiligheid in Enschede te vergroten. Hiervoor nemen we jaarlijks maatregelen. Realisatie: tussen 2023 en 2024 is er helaas een lichte stijging te zien in de verkeersongevallencijfers in Enschede. Het is niet duidelijk wat de lichte stijging in Enschede heeft veroorzaakt. In Enschede blijven we werken aan het verbeteren van verkeersveiligheid door gedragseducatie en infrastructurele projecten. Bron: geregistreerde ongevallen (Via Software)              Acties 2024 TR24 JR24 Aantal acties: 7 01. We voeren de maatregelen van de wijkverkeersplannen Noordwest Enschede en Lonneker uit  02. We leggen de F35 Oosterstraat aan  Met de omgeving is een uitgebreid participatietraject doorlopen. Er ligt nu een definitief plan. Voor de uitvoering zijn we afhankelijk van nutspartijen. De doorlooptijd is daar inmiddels opgelopen tot meer dan een jaar. In 2026 gaan we tot uitvoering over. 03. We rollen het netwerk van hubs verder uit  04. We zetten extra in op het verbeteren van de verkeersveiligheid  05. We verbeteren de verbinding voor het wegverkeer via de Oostweg  In 2024 is onderzocht hoe dit verkeersveiligheids- en doorstromingsknelpunt zo goed mogelijk kan worden opgelost. Een autotunnel is daarvoor de beste oplossing. Hiervoor is een aanbesteding gestart met als doel eind 2025 duidelijkheid te hebben op de kosten. De aansluiting met de N35 heeft voor het Rijk en provincie (nog) geen prioriteit, we blijven hier volop inzetten om te komen tot afspraken. 06. We onderzoeken verkeerskundige oplossingen voor het bereikbaar houden van de westkant van de stad  07. We vernieuwen de wegenlegger  De wegenlegger is technisch geactualiseerd, echter mist er nog een vastgestelde komgrenskaart. De komgrenskaart wordt eerst aan de raad voorgelegd. In 2025 leggen we daarna de wegenlegger ter visie en vervolgens ter vaststelling voor aan de raad. . Legenda: = loopt achter, bijsturing heeft onvoldoende effect; = loopt achter, bijsturing mogelijk;  = conform verwachting; = boven verwachting;  = neutrale wijziging.

Wettelijk verplichte indicatoren

Op grond van het Besluit begroting en verantwoording zijn onderstaande indicatoren opgenomen. De indicatoren gelden voor iedere gemeente en zijn bedoeld om gemeenten met elkaar te kunnen vergelijken. Dit is mogelijk via www.waarstaatjegemeente.nl. 

  

.. Wat heeft het gekost?

In onderstaande taartdiagram zijn de gerealiseerde lasten per product weergegeven.

 

Toelichting

Het resultaat van Duurzaam wonen, leven en werken is in 2024 na mutaties op de reserves uitgekomen op een nadeel van 5,3 miljoen euro. Een overschrijding van 5,65% op de totale begroting. Voor een gedetailleerde toelichting wordt verwezen naar paragraaf 8.2.

De belangrijkste producten die bijdragen aan dit resultaat:

 

Beheer en Onderhoud Openbare Ruimte

Per saldo een nadelig resultaat van 688.000 euro. Dit wordt met name veroorzaakt door o.a. hogere lasten bij wegen voor projecten en onderhoud van wegen buiten de bebouwde kom bij (1,1 miljoen euro nadeel). Daar tegenover staan voordelen gladheidsbestrijding 192.000 euro, openbare verlichting 101.000 euro, beleid en uitvoering milieu bodem 162.000 euro.

 

Bestemmen, Vergunnen, Toezicht en Handhaving

Per saldo een nadelig resultaat van 951.000 miljoen euro. Dit wordt veroorzaakt door o.a. Met name door hogere lasten meerwerk grexprojecten 200.000 euro, personele zaken (langdurige ziekte, inhuur en leeftijdsopbouw medewerkersbestand) en 352.000 euro en afrekeningen ODT 240.000 euro.

 

Cultuur, Evenementen en Citymarketing

Per saldo een nadelig resultaat van 1,3 miljoen euro. Dit wordt m.n. veroorzaakt door het besluit van de gemeenteraad om de culturele instellingen extra te compenseren met 426.000 euro voor loon prijs compensatie en de culturele instellingen te compenseren met 944.000 euro voor gemaakte kosten bij het stopzetten van het project van de Huiskamer van de Stad.

 

Locatieontwikkeling

Per saldo een nadelig resultaat van 490.000 euro. Dit wordt veroorzaakt door hogere plankosten en materiële kosten inzake de initiatief- en definitiefase projecten. Waaronder Horstmanpark, Stationsomgeving Centrum Kwadraat, Spoorzone Hengelo-Enschede.

 

Parkeerbedrijf Enschede (PBE)

Per saldo een voordelig resultaat van 1,1 miljoen euro. Dit wordt veroorzaakt door hogere baten van 693.000 euro met name door vrijval pilot 1e uur gratis, hogere opbrengst kort parkeren en lagere lasten van 417.000 euro door lagere kapitaalslasten en interne verrekeningen

 

Stedelijke ontwikkeling

Per saldo een voordelig resultaat van 437.000 euro. Dit wordt veroorzaakt door o.a. lagere lasten gebiedsgerichte aanpak landelijk gebied (304.000 euro) en niet gebruikte gelden voor opstellen van een urgentieverordening (100.000 euro).

 

Verkeersinfrastructuur en beleid

Per saldo een voordelig resultaat van 301.000 euro. Dit wordt veroorzaakt door onder andere lagere kapitaalslasten door lagere omslagrenten (0 %).

 

Versterken Economische Structuur

Per saldo een nadelig resultaat van 3,7 miljoen euro. Dit wordt veroorzaakt door:

• het aandeel in de toevoeging aan de verliesvoorziening van de grondexploitatie van de luchthaven voor een bedrag van 3.041.000 euro;
• het aandeel in het tekort van de lopende exploitatie van de luchthaven voor een bedrag van 194.000 euro;
• een hogere bijdrage aan het recreatieschap voor de aanpassing van de beschoeiing voor een bedrag van 379.000 euro.

 

1. {{source.parent_web_page_title}}
2. {{source.title}}