3.2 Duurzaam wonen, leven en werken

 

 .. Strategische opgave: Groen en duurzaam Enschede

 Doel
Subdoel Link
01. Enschede is klimaatneutraal

totale lasten (x 1.000 euro): 3.126,00
01.01 We verlagen de CO2 uitstoot onder andere door energiebesparing en opwek van hernieuwbare energie Indicatoren: 2
Aantal acties: 6
01.02 We verminderen aardgasgebruik door woningen en bedrijven aardgasvrij te maken. Indicatoren: 2
Aantal acties: 3
02. Enschede is klimaatbestendig en waterrobuust ingericht

totale lasten (x 1.000 euro): 0,00
02.01 We passen de omgeving aan op de klimaatverandering Indicatoren: 1
Aantal acties: 3
03. Enschede is groen en biodivers

totale lasten (x 1.000 euro): 0,00
03.01 Samen zorgen we voor een groene omgeving met meer planten en dieren
Aantal acties: 9
04. Enschede is circulair

totale lasten (x 1.000 euro): 0,00
04.01 We hergebruiken producten en materialen zodat grondstoffen hun waarde behouden Indicatoren: 2
Aantal acties: 4

De strategische opgaven zijn sterk vervlochten met de Sustainable Development Goals (SDG). De Verenigde Naties hebben deze 17 duurzame ontwikkelingsdoelstellingen opgesteld. Deze vormen samen de wereldwijde duurzaamheidsagenda tot 2030.

 

Deze strategische opgave draagt bij aan de volgende sustainable development goals (SDG's). Voor uitleg zie bijlage 6.8

 

 .. Strategische opgave: Aantrekkelijk Enschede

 Doel
Subdoel Link
05. Enschede heeft veel baankansen

totale lasten (x 1.000 euro): 14.276,00
05.01 Enschede/Twente is meer verbonden met aanliggende economische centra (agglomeratiekracht) Indicatoren: 2
Aantal acties: 1
05.02 In Enschede groeien de banen op de toplocaties Indicatoren: 3
Aantal acties: 7
05.03 In Enschede kunnen bestaande en nieuwe bedrijven verantwoord/duurzaam/groen groeien en innoveren Indicatoren: 2
Aantal acties: 8
06. Talent wordt aangetrokken, vastgehouden en ontwikkeld

totale lasten (x 1.000 euro): 79.687,00
06.01 De stedelijke voorzieningen zijn divers en attractief voor inwoners en bezoekers (nationaal en internationaal) Indicatoren: 2
Aantal acties: 3
06.02 De nieuwe woonmilieus zijn attractief, betaalbaar en toekomstbestendig Indicatoren: 4
Aantal acties: 13
06.03 Talent weet waarom Enschede aantrekkelijk is om te wonen, leven en te werken Indicatoren: 3
Aantal acties: 2
07. In Enschede kun je prettig en gezond wonen en leven

totale lasten (x 1.000 euro): 86.825,00
07.01 Wijken en buurten zijn veilig, gezond en leefbaar Indicatoren: 1
Aantal acties: 12
07.02 Enschede heeft een goede interne bereikbaarheid Indicatoren: 1
Aantal acties: 7

De strategische opgaven zijn sterk vervlochten met de Sustainable Development Goals (SDG). De Verenigde Naties hebben deze 17 duurzame ontwikkelingsdoelstellingen opgesteld. Deze vormen samen de wereldwijde duurzaamheidsagenda tot 2030.

 

Deze strategische opgave draagt bij aan de volgende sustainable development goals (SDG's). Voor uitleg zie bijlage 6.8

 

 

Wat willen we bereiken?

 

Algemeen

In 2024 werken we aan de lange termijn oplossingen voor de korte termijn vraagstukken die voor een deel in 2023 opdoemden. Energiearmoede wordt bijvoorbeeld aangepakt via verduurzaming van woningen. De woningnood wordt aangepakt met de grote gebiedsontwikkelingen uit de investeringsagenda, een versnelling van de bouw van huurwoningen en het bouwen voor doelgroepen. Onze inzet op het tegengaan van hittestress, reductie van CO2 uitstoot en een groenere leefomgeving dragen bij aan een betere gezondheid. De krappe arbeidsmarkt zorgt ervoor dat er meer mensen aan het werk zijn waardoor de bestaanszekerheid omhoog gaat. We willen het bedrijfsleven helpen om een goede slag te maken naar brede welvaart. De baankansen worden hiermee ook duurzamer.

 

Groen en duurzaam Enschede

We streven ernaar om in 2024 de energiearmoede te verkleinen en om meer woningen geïsoleerd te krijgen zodat er minder gas wordt verbruikt. De CO2 uitstoot van woningen en industrie moet omlaag. Hiervoor zetten we ons energieloket in, verduurzamen we woningen met de laagste energielabels en zetten we ons in voor de TOF regeling (Twente Ontzorg Financiering). We combineren de middelen die we vanuit verschillende instanties krijgen zo goed mogelijk. We gebruiken de uitvoeringsgelden van het klimaatakkoord om in Twekkelerveld en Enschede Zuid een verduurzamingsslag te maken.

 

We willen meer duurzame energie opwekken via zonne-energie, zo mogelijk via wind en we onderzoeken of we een eigen energiemaatschappij op gaan richten. Netcongestie en overbelasting van het energienetwerk vragen veel aandacht in 2024. We gaan met onze partners in overleg om de energie-infrastructuur toekomstbestendiger te maken. Tegelijkertijd moeten we ons voorbereiden op een paar grote wetswijzigingen die op ons afkomen. Dit betreffen de Energiewet en 2 wetten rondom de warmtetransitie. 

 

Water en waterkwaliteit worden steeds belangrijker. We gaan door met klimaatadaptieve maatregelen als het terugbrengen van natuurlijke waterlopen, de aanleg van beken en het klimaatadaptiever maken van de openbare ruimte. Bodem en ondergrond worden steeds belangrijker: ze dragen bij aan de realisatie van maatschappelijke opgaven als energietransitie, klimaatadaptatie en biodiversiteit.

 

In 2024 starten we met de uitvoering van het Groenambitieplan Enschede. We streven naar een Enschede als één groot groen park voor mens, plant en dier. Hiervoor gaan we onder andere plannen maken voor de binnenstad, de parken, vergroenen we de singel en de wijken, werken we aan groene verbindingen tussen het landelijk gebied en de binnenstad (de groene wiggen) en verhogen we de biodiversiteit.

 

In het landelijke gebied spelen veel zaken: klimaat, stikstofreductie, natuurherstel, waterkwaliteit, verduurzaming van de landbouw, handhaving en veiligheid. Op deze thema’s gaan we via gebiedsgerichte aanpakken in gesprek met inwoners, ondernemers en agrariërs. Het thema landbouw wordt steeds belangrijker.

 

We streven naar afvalpreventie en meer duurzame consumptie. Hiervoor gaan we een Grondstoffenvisie opstellen en starten we met de pilot gratis grofvuil ophalen. We gaan zelf meer circulair inkopen en begeleiden ondernemers om te komen tot meer circulaire bedrijfsplannen. 

 

Aantrekkelijk Enschede

Enschede wil economisch groeien zonder dat dit ten koste gaat van toekomstige generaties. Brede welvaart staat daarbij centraal. Daarom maken we een slag met de verduurzaming van onze bedrijventerreinen. We hebben in onze stad te maken met een tekort aan kwalitatief goede ruimte voor bedrijven. Daarom bereiden we de besluitvorming voor waar we een nieuw duurzaam bedrijventerrein ontwikkelen.

 

Als stad en regio willen we antwoorden kunnen geven op de grote maatschappelijke vraagstukken van nu. Innovatie is daarbij cruciaal. Daarom werken we aan het versterken van onze innovatiekracht. We leggen daarbij nadruk op de chiptechnologie en de medische technologie. We werken hiervoor nauw samen met de regio via onder andere de Twente Board en de nieuwe middelen vanuit de regiodeal die beschikbaar komen.

 

Een aantrekkelijke stad staat of valt met de aantrekkingskracht van onze binnenstad. Ook daar werken we in 2024 aan via het actieplan binnenstad, het opzetten van een BIZ (bedrijven investeringszone) en het vergroenen van de binnenstad. We bereiden ons voor op het emissievrij maken van de binnenstad per 2025. Hiernaast investeren we in de cultuurregio Twente. Hiervoor zetten we in op creatieve broedplaatsen, bibliotheken, erfgoed en jongerencultuur. We gaan meer investeren in minder evenementen om de kwaliteit van evenementen in onze stad te verhogen.

 

De druk op de woningmarkt is hoog. We willen bijdragen aan een voldoende gevarieerd woningaanbod dat zich richt op verschillende doelgroepen en verschillende woonwensen. We doen dat door verschillende nieuwe ontwikkelingen op te starten of verder te brengen. Doel is om meerdere ijzers in het vuur te hebben zodat later in de realisatie bij vertraging in een project een ander project versneld kan worden. We hebben in 2024 met name aandacht voor het versneld realiseren van sociale huurwoningen in het kader van bestaanszekerheid. We doen dat samen met de corporaties. De investeringsagenda maakt het mogelijk om grote gebiedsontwikkelingen op te pakken, voor te bereiden en uit te voeren.

 

We trekken intensief op met Hengelo en Almelo in het kader van lobby, de regionale stedelijke investeringsagenda en de SHE (spoorzone Hengelo Enschede).

 

In 2024 gaan we de omgevingsvisie opleveren. De visie geeft richting aan de vraagstukken binnen de fysieke leefomgeving van onze stad. Dit gaat onder meer over de ruimtelijke vertaling van de groei van onze stad, de daaraan verbonden woon- en werkopgaven, de klimaatadaptatie en de energietransitie.

 

Bij alles wat we doen is water en bodem is leidend. We hanteren dit principe in onze omgevingsvisie. Dat leidt tot betere afwegingen in locatiekeuzes voor bijvoorbeeld woningbouw en bedrijventerreinen. Niet ingrijpen in het natuurlijk systeem is het uitgangspunt. Daarmee voorkomen we dat we kosten afwentelen op de toekomst of verschuiven naar andere locaties.

 

Vanuit het rijk staan ons meerdere wetswijzigingen te wachten. Naast de wetswijzigingen op het gebied van energie en warmte, betreft dit ook de invoering van de omgevingswet en de invoering van de Wet Kwaliteitsborging. Deze wetten vragen een goede voorbereiding van onze kant. De dienstverlening moet op peil blijven.

 

Met middelen vanuit de strategische investeringsagenda zetten we verder in op wijkaanpak, energiearmoede en verduurzaming van woningen in Enschede. Dit doen we in Twekkelerveld waar in 2024 onder andere gewerkt wordt aan de realisatie van ‘Huis van de Wijk’. In Zuid zetten we extra in op herstructurering en verduurzaming van de woningen. We starten hier een participatietraject op.

 

In het kader van interne bereikbaarheid maken we het netwerk van mobiliteitshubs af. Hierdoor bieden we ruimte aan deelmobiliteit door de hele stad. Daarnaast realiseren we enkele belangrijke schakels in ons fietsnetwerk F35. We verbeteren de wegverbinding voor het wegverkeer via de Oostweg met een fietsbrug over de Keppelerdijk en een ongelijkvloerse aansluiting op de N35. Omdat de verkeersveiligheid is verslechterd, zetten we extra in op verkeersveiligheidsmaatregelen op knelpunten, rond scholen en in de wijken. We maken een concreet plan voor een parkeergarage en ondergrondse fietsenstalling bij station Enschede om zo klaar te zijn voor verdere ontwikkelingen in Centrumkwadraat en de bereikbaarheid van de hele gemeente.

 

Kaders uit de zomernota

waar mogelijk hebben we bij de acties al aangegeven waar we de extra middelen vanuit de investeringsagenda of de zomernota voor inzetten (denk aan het groenambitieplan en het actieplan binnenstad). De mbo studentambtenaar wordt vanaf 2024 structureel gefinancierd. 

 

 

.. Wat gaan we doen voor de Strategische opgave: Groen en duurzaam Enschede ?

De opgave “groen en duurzaam Enschede” is de basis voor een veilige, gezonde en aantrekkelijke leefomgeving voor mensen, dieren en planten

 

 
01. Enschede is klimaatneutraal

Enschede wil een aantrekkelijke en leefbare gemeente zijn voor iedereen die er woont, werkt of op bezoek komt. Nu en in de toekomst. Daarom maken we ons sterk voor maatregelen die de opwarming van de aarde beperken. Hiervoor stappen we over van fossiele brandstoffen (zoals aardgas of-, steenkool) naar duurzame energie (zoals zonenergie-, of, windenergie). Ons doel is het aandeel duurzame energie tot 2030 met minimaal 8% te verhogen. In 2050 is de CO2 uitstoot teruggebracht naar nul en zijn woningen en bedrijven van het aardgas af.

 
01.01 We verlagen de CO2 uitstoot onder andere door energiebesparing en opwek van hernieuwbare energie
Om Enschede klimaatneutraal te maken, werken we aan verduurzaming van industrie & bedrijvigheid, elektriciteit, mobiliteit, landbouw en landgebruik, innovatie, streven we naar klimaatneutraal gemeentelijk vastgoed in 2040 en zetten we in op energiebesparing bij of vervanging van schoolgebouwen.

Indicatoren 
Aantal indicatoren: 2
 

Toelichting
De grafiek laat de CO2 uitstoot in Enschede zien, gemeten in kiloton. Het betreft de totaal bekende uitstoot van aardgas, elektra, warmte en voertuigbrandstof. Bron: Klimaatmonitor.

Streefwaarde: om de opwarming van de aarde te beperken, moeten we de uitstoot aan CO2 zo snel mogelijk maar uiterlijk in 2050 tot 0 terugbrengen. Voor het bepalen van de streefwaarde is 2020 als startpunt genomen.




Toelichting
Deze grafiek geeft de verhouding weer tussen het totale energieverbruik en de totale hernieuwbare energieproductie in Enschede. De meeteenheid is terajoule. Hoe groter het aandeel hernieuwbare energie, hoe minder verbruik van fossiele brandstoffen, hoe lager de uitstoot van CO2. De opwek van hernieuwbare energie betreft energie voor warmte, vervoer en elektriciteit plus het aandeel van Twence. Bron: Klimaatmonitor.

Streefwaarde: om de opwarming van de aarde te beperken, moeten we stoppen met het gebruik van fossiele brandstoffen en overgaan op hernieuwbare energie. In de energievisie staat daarom dat we in de periode tot en met 2030 het aandeel hernieuwbare energie in het totale energieverbruik met minimaal 8% willen verhogen. Voor de streefwaarde is uitgegaan van de meting in 2017 (9%). Dit betekent een streefwaarde van 17% in 2030.

Acties 2024
Aantal acties: 6

01. We komen met een voorstel over een eigen energiemaatschappij

We leggen een voorstel voor een gemeentelijk energiemaatschappij voor aan de raad, in de vorm van een go/no go beslissing.

02. We zetten een nieuwe overlegstructuur op met partners voor een toekomstbestendige energie-infrastructuur

De huidige energie-infrastructuur past niet meer goed bij de ontwikkelingen en doelstellingen van de energietransitie. Er is schaarste, zowel voor afname als levering op het elektriciteitsnet. Dit heeft grote gevolgen voor gebiedsontwikkelingen voor wonen en werken. Het toekomstbestendig maken van de energie-infrastructuur kan alleen in goede samenwerking met partners en vraagt van de gemeente extra inzet.

03. We komen met een aanvullend voorstel intensivering en versnelling zon op dak

We komen met een voorstel voor een derde tranche Zon op dak. Hierbij gaan we ons extra richten op VVE-complexen (Vereniging van Eigenaren).

04. We ronden de 2e tranche voor Solar Parking af

We investeren via het project Solar Parking verder in het overkappen van grote parkeerterreinen met zonnepanelen. Daarbij focussen we ons op het realiseren van Solar Parking op eigen terreinen.

05. We maken een voorstel beleidskaders wind

In 2024 worden naar verwachting nieuwe landelijk normen voor windturbines definitief vastgesteld. Op basis daarvan stellen wij een voorstel voor de beleidskaders wind op. En leggen dit voor aan de raad. Het voorstel voor definitieve aanwijzing van zoeklocaties voor windturbines maakt hier onderdeel van uit.

06. Wij maken een voorstel voor actualisatie van de energievisie

We maken een voorstel voor actualisatie van onderdelen van de energievisie. Actuele ontwikkelingen rond de toename van netcongestie en veranderingen in landelijke en provinciale beleidskaders voor opwek van energie middels windturbines en zonnepanelen zijn hiervoor de aanleiding. Het voorstel leggen we voor aan de raad. 

.
01.02 We verminderen aardgasgebruik door woningen en bedrijven aardgasvrij te maken.
Om Enschede klimaatneutraal te maken, werken we aan verduurzaming van de gebouwde omgeving via de warmtetransitie.

Indicatoren 
Aantal indicatoren: 2


Toelichting
Deze grafiek laat het aardgasgebruik van alle woningen in Enschede zien in miljoenen m3. Het betreft de temperatuurgecorrigeerde meting. Door te corrigeren voor strenge en zachte winters wordt duidelijk of het gasverbruik echt daalt door bewuste ingrepen. Bron: Regionale Klimaatmonitor.

Streefwaarde: in het Klimaatakkoord uit 2019 spraken we af dat we in ons land in 2050 geen aardgas meer gebruiken voor het verwarmen van gebouwen, koken en douchen. De streefwaarde eindigt daarom op 0 in 2050.




Toelichting
Deze grafiek laat zien hoeveel aardgas Enschedese bedrijven en instellingen gebruiken plus het aardgasverbruik dat nodig is om energie op te wekken. Dit verbruik meten we in miljoenen m3. Bron: Regionale Klimaatmonitor.

Streefwaarde: in Nederland willen we in 2050 klimaatneutraal zijn. Dat betekent dat ook bedrijven en instellingen moeten stoppen met het gebruik van aardgas. Of ze moeten de CO2 uitstoot die vrijkomt bij de verbranding van aardgas afvangen en opslaan. De streefwaarde is daarom 0 in 2050.

Acties 2024
Aantal acties: 3

01. We ondersteunen inwoners en bedrijven bij het treffen van energiebesparende maatregelen

Het Energieloket Enschede speelt daarin een centrale rol door:
- bespaarcoaches, energieadviseurs en klusteams die bewoners ondersteunen bij energiebesparing;
- informatie te bieden aan bedrijven en instellingen. Hiervoor werkt het Energieloket samen met het Ondernemersloket.
Om de rol van het loket te versterken zetten we Klimaatakkoordmiddelen in. 

02. We voeren het Energiebespaarprogramma Enschede uit

We spannen ons in om bij 2.000 koopwoningen minimaal één isolatie-ingreep te laten uitvoeren (gemiddeld 1,2 ingreep per bouwdeel), conform het opgestelde Energiebesparingsprogramma Enschede. Eigenaren die energiearmoede ervaren en eigenaren van woningen met een D-E-F-G label krijgen hoge prioriteit. Hiervoor zetten wij de rijksmiddelen voor energiearmoede en de lokale isolatie-aanpak in.

Ook monitoren we uitvoering van de verschillende maatregelen in de aanpak energiearmoede:
- de inzet van bespaarcoaches en de fixteams
- de gratis isolatiemaatregel in Twekkelerveld, Wesselerbrink-Noord en Hanenberglanden
- de witgoedregeling.
Aan de hand van de resultaten bepalen we hoe we de volgende bijdrage van het Rijk het best kunnen inzetten en een vervolg kunnen geven aan deze maatregelen.

03. We werken de Twentse Ontzorg Financiering (TOF-regeling) verder uit.

Dit doen we om versneld in buurten en wijken de warmtetransitie van woningen te realiseren. Dat doen we inhoudelijk via de wijkaanpak. Samen met Hengelo en Almelo willen wij hiervoor middelen, menskracht en mogelijkheden van het Rijk krijgen. De uitwerking van de TOF-regeling doen we samen met het Rijk, de provincie, marktpartijen, corporaties en bewoners.

.
02. Enschede is klimaatbestendig en waterrobuust ingericht

We willen een veilige, gezonde en aantrekkelijke leefomgeving voor mensen, dieren en planten. In 2050 is Enschede klimaatbestendig en waterrobuust ingericht. Enschede is hierdoor bestand tegen de gevolgen van weersextremen zoals hevige neerslag, droogte en hitte(golven).

 
02.01 We passen de omgeving aan op de klimaatverandering
Om dit te bereiken willen we meer aansluiten bij natuurlijke systemen, gaan we groen-blauwe structuren terugbrengen en aanleggen en vergroten we de waterbergingscapaciteit o.a. door het benutten van de sponswerking van de bodem.

Indicatoren 
Aantal indicatoren: 1


Toelichting
Deze grafiek laat het percentage zien van uitgevoerde projecten waar we minimaal 1 klimaatlabel zijn gestegen. Een stijging van 1 klimaatlabel betekent dat we minimaal 10 mm waterberging extra (per m2 verhard oppervlak) hebben gerealiseerd, minimaal 5% verharding hebben verwijderd en 5% meer groen hebben aangebracht. Hiermee worden we klimaatbestendiger. Bron: Stadsdeelbeheer.

Streefwaarde: bij minstens 80% van projecten in de openbare ruimte willen we minimaal 1 klimaatlabel stijgen.

Acties 2024
Aantal acties: 3

01. We maken nieuwe regels en bijbehorend kaartmateriaal voor het onderdeel water en klimaat

We hebben aanvullende regels nodig om de doelstellingen in het Water- en klimaatadaptatieplan (WEK) te bereiken. Deze regels zijn van toepassing op nieuwe ontwikkelingen. Het gaat daarbij om:
- het vloerpeil
- de verwerking/berging van regenwater
- de behandeling van huishoudelijk afvalwater
- het aansluiten cq lozen van overtollig regenwater, grondwater
- afvalwater op bodem, oppervlaktewater of het openbaar rioolstelsel.
Deze regels leggen we voor aan de raad.

02. We voeren fase 2 uit van project GroenBlauw Glanerbrug

Binnen project GroenBlauw Glanerbrug pakken we 17 straten aan. In 2024 maken we in de Preludestraat, Ouverturestraat en Nocturnestraat voor het schone water de verbinding naar de Glanerbeek. En bereiden we de werkzaamheden in Dr. Stamstraat en de Kerkstraat voor. Dit doen we samen met de inwoners.

03. We leggen het deel van de Zuiderspoorbeek tussen de Blekerstraat en de Pathmossingel aan

De Zuiderspoorbeek voert het regenwater en grondwater af uit de wijk Horstlanden-Veldkamp en een deel van het centrum. Dit verkleint het risico op wateroverlast tijdens hevige regenval. De beek loopt van de Haaksbergerstraat tot aan de Pathmossingel. Het eerste deel (van de Haaksbergerstraat tot de Blekerstraat) is klaar. Het tweede deel van de beek loopt een stukje door het Volkspark. Samen met de Commissie van Beheer Volkspark maken we plannen voor extra wateropvang in het Volkspark.

.
03. Enschede is groen en biodivers

We moeten Enschede verder vergroenen en biodiverser maken om Enschede aantrekkelijk, gezond en leefbaar te houden naar de toekomst toe. Dit om ook de balans te houden met de verstening en verdichting van Enschede vanuit bijvoorbeeld de woon-, energietransitie, mobiliteits- en werklocatie opgaven. Dit doen we vanuit de ambitie: Enschede één groot groen park. Waarbij het prachtige groene landelijke gebied via unieke groene invalswegen, wiggen, (stads)parken, groene wijken en dorpen en een vergroende singel naadloos overgaat in een sterk vergroend centrum. Een groen park dat ruimte biedt aan mens, plant en dier. We streven daarbij naar een meer natuurlijk evenwicht, waarin plagen als de eikenprocessierups of invasieve dier- en plantsoorten minder kans krijgen.

 
03.01 Samen zorgen we voor een groene omgeving met meer planten en dieren
We gaan hier aan werken via drie lijnen: Beter zorgen voor het bestaande groen (beschermen), het verbeteren van de inrichting van het groen (benutten) en meer groen toevoegen aan Enschede bij elke nieuwbouw- en herinrichtingproject (bouwen).

 

Acties 2024
Aantal acties: 9

01. We starten met het maken van een vergroeningsplan voor de binnenstad (Groenambitieplan Enschede)

In dit plan werken we samen met inwoners, ondernemers en instellingen een verbetervoorstel uit voor het vergroenen van de binnenstad. Dit plan is eind 2025 gereed  en vormt de basis voor het in de komende jaren vergroenen van de binnenstad.

02. We maken een plan voor het vergroenen van het Van Heekplein (motie ‘vergroenen Van Heekplein’)

Dit als vervolgstap op het eerder tijdelijk vergroenen van dit plein met herbruikbaar groen. Deze stellen we op samen met inwoners, ondernemers en instellingen. Waarbij we bijvoorbeeld ook aanpassingen rond verhardingen en water (o.a. de lijngoten, watertappunt) meenemen. Dit plan leggen we voor aan de raad.  

03. We starten met een visie op de stadsparken (Groenambitieplan Enschede)

We maken een groene visie op de parken in Enschede als uitwerking van het Groenambitieplan Enschede. Dit doen we samen met de beheercommissies van de parken en sluiten waar mogelijk aan op bestaande visies en plannen. De visie leggen we in 2025 voor aan de raad.

04. We starten met het vergroenen van de Singels van Enschede (Groenambitieplan Enschede)

We maken een plan voor het vergroenen van de middenberm van de singels in Enschede. Dit doen we samen met omwonenden. De uitvoering van dit plan doen we in 2025.

05. We werken de groennormen voor alle (ruimtelijke) ontwikkelingen uit (Groenambitieplan Enschede)

We werken groennormen uit voor alle ruimtelijke ontwikkelingen. Zoals ook verwoord in paragraaf 5.3 van het Groenambitieplan Enschede. Waarbij we ook aansluiten op landelijke ontwikkelingen, zoals de in ontwikkeling zijnde maatlat groen. Deze groennormen leggen we voor aan de raad.

06. We leggen herijkte regels voor de bescherming van de bomen in Enschede ter vaststelling voor aan de raad (Groenambitieplan Enschede)

Met deze regels willen we de bomen optimaal beschermen. Daarmee geven we uitvoering aan de motie 'Bomen beter beschermen', zoals ook verwoord in de brief hierover aan de raad. Dit traject is gestart in 2023, waarna er bij de zomernota 2023 ook daadwerkelijk middelen voor de uitvoering van het traject beschikbaar zijn gesteld. Nu geven we dit traject verder vorm tot aan besluitvorming. Dit doen we samen met bestuur en instellingen als de Bomenstichting, Natuur en Milieuraad Enschede en de IVN.

07. We voeren gebiedsverkenningen uit in 1 a 2 gebieden (Gebiedsgerichte Aanpak Landelijk Gebied)

We bieden de verkenningen vanuit West en/of Oost aan de raad aan. Deze verkenningen bieden kaders voor het opstellen van gebiedsagenda’s. In een gebiedsagenda staat het toekomstbeeld voor een gebied en de maatregelen die dit toekomstbeeld mogelijk maken. Een gebiedsagenda wordt altijd opgesteld in nauwe samenwerking met de belanghebbenden in het gebied. Na vaststelling van de verkenningen starten we met het opstellen van deze agenda’s.

08. We versterken toezicht en handhaving in het landelijk gebied

In het landelijk gebied gebeurt veel. Vrijkomende agrarische gebouwen, illegale bouw, gebruik in strijd met de bestemming, risico's voor ondermijning. We werken gebiedsagenda’s uit met een maatwerkaanpak voor deze onderwerpen. Dat doen we met het gebied en haar inwoners. Om toezicht en handhaving te kunnen intensiveren  vanuit deze gebiedsagenda’s is extra capaciteit (een jurist en toezichthouder) beschikbaar. Hiermee geven we uitvoering aan de motie 'Bewaak kwaliteit van bestaande opstallen'.

09. We versterken ons landelijk gebied vanuit de gebiedsgerichte aanpak en het Natuur- en Landschapsplan

Een groene omgeving heeft een grote invloed op het welzijn en de gezondheid van onze inwoners. We werken aan het behoud en de versterking van de natuur en het landschap. De instrumenten die we hiervoor gebruiken zijn de gebiedsgerichte aanpak en het Natuur- en Landschapsplan. In de Visie landelijk gebied maakten we onze ambities meetbaar in opgaven. Opgaven die gekoppeld zijn aan de groene kwaliteit van het landelijke gebied zijn onder andere:
- bloemrijke randen
- duurzaam bermbeheer
- het planten van 170.000 bomen extra
- het beheer van groenstructuren.
Belangrijk in dit verband is beleefbaarheid en de toegankelijkheid van het landschap en de natuur. Dit werken we uit in het thema recreatie en toerisme.

.
04. Enschede is circulair

In 2050 heeft Nederland een volledig circulaire economie. Dit betekent dat we zuiniger en slimmer om moeten gaan met grondstoffen.

 
04.01 We hergebruiken producten en materialen zodat grondstoffen hun waarde behouden
In Enschede richten we ons op vier gebieden: ondernemers moeten meer circulair ondernemen, afval wordt grondstof, ondernemers en kennisinstellingen werken samen op circulaire economie en onze gemeentelijke inkoop is circulair

Indicatoren 
Aantal indicatoren: 2


Toelichting
In deze grafiek is te zien welk percentage van het ingezamelde huishoudelijk afval gescheiden wordt aangeboden. Hoe beter het huishoudelijk afval wordt gescheiden, hoe meer we kunnen inzetten op hergebruik, recycling en terugwinning van grondstoffen. Bron: Gegevens afvalinzamelaars met bewerking door gemeente Enschede

Streefwaarde: het streven is gebaseerd op de Afvalbeleidsvisie (2011) en de Grondstoffenvisie (2015). Samen met de doelstelling voor het aantal kilogram per inwoner per jaar is het streven voor 2030 een scheidingspercentage van circa 90%. Hiermee volgen we het landelijk beleid op het gebied van afvalinzameling en verwerking.




Toelichting
Deze grafiek laat zien hoeveel kilogram huishoudelijk restafval jaarlijks per inwoner wordt aangeboden aan Twente Milieu. Hoe beter we het huishoudelijk afval scheiden, hoe minder restafval vrijkomt. We kunnen dan meer inzetten op hergebruik, recycling en terugwinning van grondstoffen. Bron: Twente Milieu

Streefwaarde: het streven is gebaseerd op de Afvalbeleidsvisie (2011) en de Grondstoffenvisie (2015). Met als stip aan de horizon de regionale doelstelling uit Afvalloos Twente: 50 kilogram restafval per inwoner per jaar in 2030. We volgen hiermee ook het landelijk beleid op het gebied van inzameling en verwerking van huishoudelijk afval.


Acties 2024
Aantal acties: 4

01. We vernieuwen de Grondstoffenvisie

We leggen de visie ter vaststelling voor aan de raad. De vernieuwde Grondstoffenvisie vormt de basis voor beleidsmaatregelen als volgende stap naar een Afvalloos Enschede.  

02. We stellen een uitvoeringsplan Circulair Ondernemen op

Dit uitvoeringsplan is bedoeld om het Enschedees bedrijfsleven te stimuleren en te ondersteunen bij hun circulaire ambities. De basis voor dit uitvoeringplan is de nieuwe visie Economische Ontwikkeling en de door het college reeds vastgestelde beleidsnotitie Circulair Ondernemen.

 

03. We voeren het koersdocument Circulaire Economie uit

In het koersdocument beschrijven we de route voor een intern circulair beleid. Het betreft hier onze rol als inkoper, als opdrachtgever in de openbare ruimte en als partner bij gebiedsontwikkeling. Dit zijn de rollen waarmee we als overheid veel impact hebben op de transitie naar een circulaire economie. Het betreft vooral de Infrastructuur en Bouw waar we een stevige voorbeeldfunctie vervullen voor de rest van Enschede.

04. We ontwikkelen een monitoringstool voor circulair inkopen.

Hiermee geven we uitvoering aan het door het college in 2023 ondertekende Manifest Maatschappelijk Verantwoord Opdrachtgeven en Inkopen (MVOI). Met deze tool ontwikkelen we per gemeentelijke afdeling doelstellingen gebaseerd op de landelijke en Europese doelen. We sluiten ons daarom aan bij landelijke en Europese kennisplatformen.

Bijdrage verbonden partij: Twence

Maatschappelijk rendement:

Draagt bij aan de taak van de gemeente om te voorzien in een doelmatig beheer van afvalstoffen door de verbranding van restafval. Met het vergisten van GFT-afval, de productie van duurzame energie en het terugwinnen van grondstoffen draagt Twence ook bij aan de gemeentelijke duurzaamheidsdoelstellingen.

.

 

.. Wat gaan we doen voor de Strategische opgave: Aantrekkelijk Enschede ?

De opgave “aantrekkelijk Enschede” gaat over de economische veerkracht van Enschede en is echt een ontwikkelopgave. In deze opgave zit de woningbouwopgave, groei van banen, goede voorzieningen, innovatie en een beweging naar een groene economie. Om economisch veerkrachtig te blijven als stad, om de dalende beroepsbevolking te keren en om voldoende mensen te hebben om alle banen te vervullen moeten we meer mensen aantrekken en vasthouden. Hiervoor moeten we werken aan een betere bereikbaarheid van banen, vasthouden van talent en hebben we oog voor de bestaande stad.

 

 
05. Enschede heeft veel baankansen

We willen Enschede economisch versterken. In regionaal verband steunen wij de Agenda van Twente. Op deze manier kunnen we kwalitatief groeien, baankansen bieden voor iedereen en daardoor ook sociale problemen beter het hoofd bieden. Eerste prioriteit om dit voor elkaar te krijgen is het vergroten van de bereikbaarheid van banen. Dit doen we op verschillende manieren: kortere reistijden naar aanliggende gebieden met banen, een betere interne bereikbaarheid, een sterkere verwevenheid/relatie met naastliggende economische centra (ook over de grens) en meer banen in de stad zelf.

 
05.01 Enschede/Twente is meer verbonden met aanliggende economische centra (agglomeratiekracht)
Het beter verbinden van Enschede met aanliggende economische centra (Zwolle en Munster) is van belang om de euregionale agglomeratiekracht te versterken. Er komen meer banen beschikbaar binnen een redelijke reisafstand. Hierdoor kunnen meer mensen aan het werk en kan hier opgeleid talent in Enschede blijven wonen en elders werken. Van met name HBO- en universitair opgeleide mensen is bekend dat die verder willen reizen voor hun werk. Voor dit alles hebben we een betere externe bereikbaarheid (lobby op kortere reistijden), een betere interne bereikbaarheid (denk hierbij bijvoorbeeld aan een zo kort mogelijk voor- en natransport naar de OV knooppunten en werklocaties) en een verdere verweving van kennis en bedrijven met onze buren in Duitsland nodig (vergroting van het daily urban system).

Indicatoren 
Aantal indicatoren: 2


Toelichting
In deze grafiek is te zien hoeveel banen binnen een redelijke reisafstand (1,5 uur) bereikbaar zijn voor de inwoners van Enschede. Hierbij is geen rekening gehouden met filedruk en de banen in Duitsland. Hoe meer bereikbare banen, hoe meer baankansen voor de Enschedese inwoners. Bron: Atlas Research

Streefwaarde: de bereikbaarheid van banen verbetert door:
- infrastructurele projecten. Dit zijn projecten waardoor de reistijd naar aanliggende economische centra vermindert;
- door de groei van banen binnen de huidige cirkel van 1,5 uur reistijd. Dit gaat dan vooral om de banengroei in Twente zelf.
Landelijk wordt verwacht dat de banen blijven groeien met 0,8% de komende 2 jaar (UWV arbeidsmarktprognose 2022-2023). Dit percentage is in deze grafiek doorgetrokken naar de komende 5 jaar. De effecten van een snellere treinverbinding tussen Zwolle, Enschede en Munster zijn de komende jaren nog niet aan de orde. Daarom gebruiken we alleen de autonome banengroei als basis voor het streven.




Toelichting
Om Enschede goed te verbinden met aanliggende economische centra is een goede first en last mile erg belangrijk. Of anders gezegd: hoe snel kom je Enschede in of uit met de auto? Om dit te meten is een bereikbaarheidsindicator samengesteld. Dit is een indexcijfer van de reistijden over een aantal invalswegen naar het centrum van Enschede. Een lagere waarde betekent dat de reistijd ten opzichte van 2011 verbeterd is. Bron: NDW

Streefwaarde: het doel is om de bereikbaarheid van Enschede minimaal op peil te houden. Om dit te volgen bepalen we jaarlijks de reistijd op de radialen. Radialen zijn de wegen die vanuit het middelpunt, het centrum van onze stad vertrekken in alle richtingen.
Het jaar 2011 gebruiken we als referentie en krijgt de waarde 100. Door de dalende trend verlaagden we in 2015 de streefwaarde te naar 80.

Acties 2024
Aantal acties: 1

01. We maken een concreet plan voor een parkeergarage en een ondergrondse fietsenstalling bij station Enschede (Strategische Investeringsagenda)

In lijn met het Masterplan Spoorzone Hengelo/Enschede maken we een concreet plan met een businesscase voor een parkeergarage en een ondergrondse fietsenstalling bij station Enschede. Dit doen we voor een betere bereikbaarheid en aantrekkelijkheid van de stad. En de ontwikkeling is randvoorwaardelijk voor de gebiedsontwikkeling Centrumkwadraat.

Bijdrage verbonden partij: XL Businesspark Twente/Regionaal Bedrijventerrein Twente (RBT)

Maatschappelijk rendement:

De ontwikkeling en uitgifte van XL Businesspark draagt bij aan de regionale groei van bedrijven en het creëren van nieuwe banen. Een deel van deze banen kan door Enschedeërs worden ingevuld. Ook worden indirect banen gecreëerd door het versterken van de logistieke sector in Twente.

.
05.02 In Enschede groeien de banen op de toplocaties
Op de toplocaties Kennispark, binnenstad/stadscampus en Technology Base faciliteren wij de vestiging van bedrijven en de groei van banen. In de binnenstad groeien de banen in met name de horeca en detailhandel. De stadscampus, Kennispark en Technology Base gaan zorgen voor een internationaal aantrekkelijk profiel van onze stad en regio, een meer diverse economie, bieden een nieuwe inspirerende werkomgeving en dragen daarmee ook bij aan het aantrekken en vasthouden van talent.

Indicatoren 
Aantal indicatoren: 3


Toelichting
In deze grafiek zien we de ontwikkeling van het aantal banen op Kennispark. Kennispark beslaat de gebieden: UT, Business and Science Park en Twente Village. Bron: Vestigingenregistratie gemeente Enschede

Streefwaarde: we streven naar een banengroei van 300 banen per jaar op de toplocatie Kennispark. Dit streven is gebaseerd op de prognose van Buck Consultants uit 2020 dat de kennisintensieve banen op Kennispark tot 2030 met 1800 gaan toenemen. Dit betekent een groei van 180 banen per jaar. Hiernaast verwachten we ook dat de banen in de sector “onderwijs en onderzoek” verder groeien de komende jaren (denk aan de UT, het Fraunhoferinstituut). Afgerond komen we dan uit op 300 banen per jaar.



Toelichting
In deze grafiek staan het aantal banen van de toplocatie binnenstad: het kernwinkelgebied, de kantoorlocatie Stationsomgeving (inclusief Centrumkwadraat) en de kantoorlocatie Stadsweide (inclusief het voormalige ziekenhuis aan het Ariënsplein). Bron: Vestigingenregistratie gemeente Enschede

Streefwaarde: we streven naar een banengroei van 150 banen per jaar. Dit streven baseren we op de sterker wordende functie van de binnenstad in de Euregio (voorzieningen, nieuwe bioscoop, vernieuwing van winkels en horeca) en de ontwikkeling van de stadscampus en Centrumkwadraat met woon/werkfuncties, onderwijs, bedrijvigheid en diensten.




Toelichting
Deze grafiek laat de ontwikkeling van het aantal banen op de toplocatie "luchthaven" zien. Het betreft de banen op de werklocaties van de voormalige luchthaven:
- Technology Base
- Deventer Poort
- de werkparken van Van Eck
Bron: Vestigingenregistratie gemeente Enschede

Streefwaarde: we streven naar een banengroei van 50 banen per jaar vanaf 2021. Er zijn namelijk nog veel hectares beschikbaar voor groei van bedrijvigheid op deze toplocatie.

Acties 2024
Aantal acties: 7

01. We voeren de gebiedsstrategie Kennispark uit

Samen met de gebiedsorganisatie Kennispark bewaken we de samenhang tussen alle projecten in het gebied en sturen we erop dat de fysieke gebiedsontwikkeling aansluit bij de behoeftes van Kennisparkbedrijven van startup tot corporate. In 2024 realiseren we de volgende mijlpalen:
- We verlenen vergunning voor het Woongebouw Kennispark (Domijn, start bouw 2024)
- We verlenen vergunning voor het nieuwe bedrijvenverzamelgebouw Next Twente (ASR, start bouw 2024)
- We maken het ontwerp af voor de openbare ruimte in het Innovatiedistrict aan de Hengelosestraat.
- We maken het ontwerp af voor het parkeergebouw aan de Hengelosestraat
- We ronden de herinrichting van de Institutenweg af na oplevering van de TechBank, TechHal en parkeergarage in de Tech Area (HMO)

02. We geven opvolging aan de uitkomsten van de verkenning naar mogelijke publiek private samenwerking op Twente Airport

We verwachten besluitvorming over eventuele samenwerkingsverbanden van gemeente en provincie met private partijen. Afhankelijk van de uitkomsten van een verkenning geven we daar een nadere invulling aan.

03. We ontwikkelen een nieuwe startuplocatie in de binnenstad (Actieprogramma Binnenstad)

We geven invulling aan de uitkomsten van het uitgevoerde onderzoek naar broedplaatsen in Enschede door het realiseren van een nieuwe locatie voor startende ondernemers in de binnenstad. Als we een geschikte locatie vinden vragen we NOVEL-T om een kwartiermaker aan te stellen om partijen te vinden die invulling gaan geven aan deze locatie.

 

04. We stellen ruimtelijk-programmatische gebiedsprofielen op voor de binnenstad (Actieprogramma Binnenstad)

Voor de binnenstad maken we gebiedsprofielen inclusief een uitvoeringsstrategie voor alle delen van de binnenstad. Het gaat dan over gewenste functies in zo'n gebied, branches, maar ook ruimtelijke uitstraling en verdere vergroening komen aan bod.

05. We ondersteunen de professionalisering van de binnenstadsorganisatie (Actieprogramma Binnenstad)

We gaan de partners ondersteunen bij het oprichten van een bedrijveninvesteringszone vastgoed. Met deze zone kunnen ondernemers samen investeren in de kwaliteit van hun bedrijfsomgeving. 

06. We stimuleren ondernemerschap in de binnenstad (Actieprogramma Binnenstad)

We zetten Mix en Match voort waarbij ondernemersinitiatieven gekoppeld worden aan vastgoedondernemers. Samen met de provincie en Saxion kijken we of we als pilot het concept van ‘Streetwise’ in onze binnenstad kunnen opzetten, waarbij ondernemersinitiatieven ondersteunt worden met advies. 

07. We maken een voorstel over de mogelijkheden voor het gebruik van drones voor gemeentelijke taken

Het voorstel maken we in samenwerking met Space53. In het voorstel schetsen we de potentiële voordelen en kansen die deze technologie biedt voor efficiëntere en effectievere dienstverlening.

Bijdrage verbonden partij: Stichting Gebiedsorganisatie Kennispark

Maatschappelijk rendement:

De stichting Gebiedsorganisatie Kennispark is een samenwerking tussen de Universiteit Twente, ondernemers en vastgoedeigenaren en de gemeente Enschede. De stichting heeft de opgave tot het ontplooien van activiteiten binnen het innovatie-ecosysteem van Kennispark, zodat deze innovatiecampus een aantrekkelijke vestigingsplaats is en blijft voor zowel innovatieve bedrijven als het talent passend bij het profiel van het gebied.

Bijdrage verbonden partij: Technology Base

Maatschappelijk rendement:

Technology Base/Area Development Twente (ADT) heeft de opgave het gebied van de voormalige militaire luchthaven Twente integraal te ontwikkelen tot een impuls en aanjager voor een economisch sterker en duurzamer Twente.

.
05.03 In Enschede kunnen bestaande en nieuwe bedrijven verantwoord/duurzaam/groen groeien en innoveren
De basis van onze economie zijn onze bestaande bedrijven. Voor alle bestaande en nieuwe bedrijven bieden we een goede dienstverlening, zorgen we voor ruimte om te ondernemen, digitale bereikbaarheid, bieden we ondersteuning van netwerken voor starters, start ups en scale ups en innovatie (Novel-T), bevorderen we internationalisering, hebben we aandacht voor het arbeidsmarktbeleid en voor een aantrekkelijke werkomgeving. Met het oog op de brede welvaart is de groei van bedrijven “verantwoord/groen” en gaat niet ten koste van mens of planeet.

Indicatoren 
Aantal indicatoren: 2


Toelichting
In deze grafiek is de ontwikkeling te zien van het totaal aantal banen in Enschede. Hoe meer banen, hoe meer baankansen voor alle Enschedeërs. De banengroei is een resultaat van inzet op bereikbaarheid van banen, toplocaties, bestaande bedrijvigheid, innovatie en van het aantrekken en vasthouden van talent. Bron: Vestigingenregistratie gemeente Enschede

Streefwaarde: bij de bevolkingsprognose van een groei naar 170.000 inwoners de komende 10 jaar hoort ook een groei in banen. In Enschede hebben we relatief weinig banen per inwoner. Hiernaast hebben we een relatief lage participatiegraad. Daarom streven we naar een banengroei die hoger ligt dan de groei in het aantal inwoners. Dit betekent een banengroei tussen de 10.000 en 12.500 banen de komende 10 jaar (basis: berekening Kennispunt Twente).



Toelichting
In deze grafiek is de ontwikkeling van het bruto regionaal product (BRP) van Enschede te zien. Het BRP zegt iets over de samenstelling van de economische sectoren in een gemeente en de toegevoegde waarde per baan. Innovaties kunnen leiden tot een groei van het BRP. Bron: Centraal Bureau Statistiek (CBS) en LISA werkgelegenheidsregister

Streefwaarde: het streven is het BRP harder te laten stijgen dan de landelijke prognose (een stijging van 1,8% per jaar vanaf 2018, bron: CPB). We hopen met ontwikkelingen op de toplocaties, ondersteuning van innovatie en inzet op goede voorzieningen een sterkere samenstelling in sectoren te krijgen en meer toegevoegde waarde per baan.

Acties 2024
Aantal acties: 8

01. We investeren in het versterken van het regionale onderzoeks- en innovatiesysteem

Samen met het bedrijfsleven, onderwijsinstellingen en expertisecentra verbeteren we de condities van het Twentse onderzoeks- en innovatie-ecosysteem door inzet op kennisuitwisseling- en overdracht. Dit doen we enerzijds via Novel-T en Enschedelab, door het verbinden van kennisinstellingen en bedrijfsleven met de maatschappelijke opgaven van stad en regio. In het verlengde daarvan verkennen we met de Wirtschaftsförderungen Gronau en Borken de mogelijkheden om dit ecosysteem ook grensoverschrijdend uit te breiden. Anderzijds werken we samen met partners als Twenteboard, Novel-T en het Netwerk Kennissteden Nederland aan clusterontwikkeling en versterking van de kennisinfrastructuur. Specifieke clusters die extra gemeentelijke ondersteuning krijgen zijn het MedTech cluster, het Chiptech cluster en Space53 (onbemande systemen). Met samenwerkingspartners, zoals Dutch Innovation Days, ondersteunen we innovatieve samenwerkingsvormen tussen het bedrijfsleven en de creatieve en culturele sector.

02.We maken met de provincie en de Twentse gemeenten een ruimtelijk-economische visie.

We participeren actief in het proces om te komen tot een ruimtelijk economische visie voor de regio Twente. Hierin komen de grote ruimtelijke vraagstukken en economische gebieden voor de regio aan de orde, zoals de transitie naar een circulaire economie en de vraag naar grootschalige bedrijfskavels.

03. We vervolgen het onderzoek naar informele binnenstedelijke bedrijfslocaties

We gaan actief aan de slag met de uitkomsten uit het onderzoek ‘Vernieuwing beleid binnenstedelijke bedrijfsenclaves’. We stellen een nieuwe lijst op voor informele bedrijfslocaties die behouden blijven en brengen de handelingsperspectieven om locaties vitaal en toekomstbestendig te maken in beeld.

04. We gaan door met de uitvoering van de gebiedsagenda’s voor De Reulver en Euregio Bedrijvenpark

We werken op basis van de gebiedsagenda's verder aan de toekomstbestendigheid van bedrijventerreinen De Reulver en Euregio Bedrijvenpark. Daarbij gaan we samen met ondernemers en pandeigenaren werken aan een toekomstvisie voor beide terreinen. Hierin nemen we bijvoorbeeld herstructurering, mobiliteit, energie en parkeren mee. Ook willen we de publiek-private samenwerking verder versterken en stevig inzetten op verduurzaming. Voor Euregio Bedrijvenpark verkennen we ook de uitbreidingsmogelijkheden van het terrein voor nieuwe bedrijven.

05. We heroverwegen het programma van de kantoorlocatie aan de Zuiderval

Hiermee geven we uitvoering aan het besluit in de kantorenvisie om tot een aantrekkelijkere functiemix te komen. Daarmee willen we de ontwikkeling van de kantoorlocatie aan de Zuiderval bespoedigen.

06. We maken een ruimtelijk programmatische visie op de westflank van de Spoorzone Hengelo-Enschede

Voor de gebieden Kop Westerval, Havengebied, Rigtersbleek en Schuttersveld maken we een gezamenlijke ruimtelijk programmatische visie.

07. We vernieuwen ons uitgiftebeleid

We vernieuwen op basis van de in 2023 vastgestelde economische visie ons uitgiftebeleid voor bedrijfskavels. 

08. We voeren het Programma Transitie Landbouw uit

Met het Programma stimuleren we landbouw met een duurzame, verbrede en een op de stad betrokken bedrijfsvoering. We vroegen Landschap Overijssel, STAWEL, LTO en Landschapsfonds Enschede om invulling te geven aan het Programma Transitie Landbouw Enschede. We leggen daarbij het accent onder andere op het zo praktisch mogelijk helpen en adviseren van de Enschedese boeren. We verwachten de resultaten van het eerste jaar van het Programma Transitie aan u voor te leggen.

Bijdrage verbonden partij: Twente Board

Maatschappelijk rendement:

Twente is een ondernemende regio met een krachtig technologisch profiel en internationale ambitie. Twente Board zet zich in voor een sterk Twents bedrijfsleven. Ze leggen de focus op drie maatschappelijke thema’s om Twente op te positioneren;
1. duurzaamheid & circulariteit
2. slimme energie
3. innovatieve gezondheidszorg.

Beschikbaarheid van talent, goede bereikbaarheid en een goed woon-, werk- en leefklimaat zijn randvoorwaarden om te kunnen excelleren op deze maatschappelijke thema's. En om een sterk bedrijfsleven te behouden. 
Twente Board heeft 2 belangrijke investeringsprogramma’s die naast elkaar draaien. De Regio Deal en de Agenda voor Twente. De Agenda voor Twente is het fundament, de Regio Deal is de versneller.

 

.
06. Talent wordt aangetrokken, vastgehouden en ontwikkeld

De beroepsbevolking en Enschede en Twente gaat dalen in de komende decennia. Dit kan er toe leiden dat bedrijven op de langere termijn gaan verplaatsen naar gebieden met meer potentiële werknemers. Daarom moet Enschede kwalitatief groeien om veerkrachtig te blijven als stad.

Over 10 jaar is het inwonertal gegroeid naar 170.000 inwoners. Al het talent is belangrijk voor de Enschedese/Twentse economie, maar vraagt om verschillende aanpakken. Het praktisch geschoold talent werkt veelal op de plek waar ze wonen en daarom koesteren we deze grote, waardevolle groep en zetten we in op ontwikkeling van deze groep. Het werken aan dit deel van de opgave hangt heel erg samen met het arbeidsmarktbeleid vanuit de opgave “inclusief Enschede”.

Voor de theoretisch geschoolden is de aanpak meer gericht op het aantrekken en vasthouden. We zien dat deze groep flexibeler is in het bepalen van hun woon- en werkplek. Bijvoorbeeld jongeren trekken wel naar Enschede om hier te studeren, maar verhuizen daarna naar een grotere stad. De bereikbaarheid van banen speelt hierbij een grote rol. Vandaar dat er inzetten op meer baankansen in onze stad/regio en aantrekkelijke en diverse voorzieningen.

 
06.01 De stedelijke voorzieningen zijn divers en attractief voor inwoners en bezoekers (nationaal en internationaal)
Een aantrekkelijke stad heeft een bruisende binnenstad, goede culturele voorzieningen, evenementen en voorzieningen. De stad is verrassend en heeft mogelijkheden voor creatieve broedplaatsen.

Indicatoren 
Aantal indicatoren: 2


Toelichting
Deze indicator betreft het gemiddeld aantal bezoekers per week aan de binnenstad tijdens winkeltijden. De tellingen zijn gebaseerd op de jaarlijkse handmatige tellingen van Locatus in het voorjaar (april). Voor de jaren 2018-2020 baseren we de tellingen op de wifitellingen in de binnenstad (omgerekend naar winkeltijden zodat het vergelijkbaar is met de tellingen van Locatus). Bron: Locatus, Bureau RMC voor de tellingen in 2018-2020

Streefwaarde: we verwachten dat het aantal bezoekers aan de binnenstad vanaf 2022 weer langzaam toeneemt. Aan de ene kant omdat we geen coronabeperkingen meer hebben. Aan de andere kant omdat we verwachten dat met de plannen voor de binnenstad er ook meer bezoekers komen om te werken, ontmoeten of recreëren. Als streven houden we een herstel aan van de bezoekersaantallen naar het niveau van 2019 (niveau voor corona).



Toelichting
In deze grafiek zien we de betalende bezoekersaantallen voor het Wilminktheater, Metropool, Concordia, Museumfabriek en het Rijksmuseum. Bron: De grote culturele instellingen (op basis van de ticketverkoop).

Streefwaarde: het bezoek aan de culturele instellingen komt langzaamaan weer op gang na corona. Deze bezoekersaantallen worden behaald door programmering binnen de locatie en door buitenprogrammering. De verwachting is dat dit aanbod verder stijgt. We streven naar een bezoekersaantal gelijk aan het aantal in 2019.


Acties 2024
Aantal acties: 3

01. We stellen op basis van de nieuwe cultuurnota een nieuwe subsidieverordening op

De nieuwe cultuurnota geeft ruimte aan experiment, versterkt de talentontwikkelingslijnen, brengt cultuur dichtbij de mensen en heeft een onderscheidend middenveld. Het culturele middenveld bestaat uit zzp'ers, makers en kleine of middelgrote organisaties. Met de subsidieverordening ondersteunen we deze lijnen. Enschede heeft een sterke basis met de grote culturele instellingen en een rijk amateurveld. Maar juist het middenveld is ons visitekaartje: zij maakt de stad bijzonder. We willen dit culturele middenveld meerjarig subsidie verstrekken van een grote omvang. Hierdoor kan deze groep zich doorontwikkelen. Zij krijgen meer continuïteit en zekerheid. Daarnaast wordt er ingezet op ontwikkeling van de talenten die van de opleidingen komen.

02. We stellen een uitvoeringsprogramma op voor creatieve broedplaatsen

Als uitwerking van de nieuwe cultuurnota stellen we een uitvoeringprogramma op voor creatieve broedplaatsen. Een creatieve broedplaats is een (fysieke of virtuele) werk- en/of expositieplek of – platvorm. Een broedplaats biedt een innovatieve, inspirerende omgeving waar nieuwe ideeën ontstaan. Een creatieve broedplaats is gericht op samenwerking en kruisbestuiving. Uit onderzoek van Bureau Buiten (juni 2023) blijkt dat er in Enschede een tekort is aan ruimte voor creatieven. We willen hiervoor meer ruimte bieden. Dit vraagt extra inspanningen en een andere rol vanuit de gemeentelijke organisatie. Denk hierbij aan vastgoed, stedelijke ontwikkeling, gebiedsontwikkeling en bestemmingsplannen. In het uitvoeringsprogramma werken we uit wat noodzakelijk is om de extra ruimte te realiseren. 

03. We stellen een nieuwe subsidieverordening op voor de uitvoering van het evenementenbeleid

Met de nieuwe subsidieverordening investeren wij meerjarig in (beeldbepalende) evenementen. Het uitgangspunt is dat er meer geïnvesteerd wordt  in minder evenementen. Hierdoor kunnen organisatoren hun evenementen  professionaliseren en meer impact genereren. Evenementen leveren een grotere bijdrage aan het uitdragen van het merk Enschede. Voor de Bruisende Binnenstad wordt gewerkt vanuit een programma. Doel is verbinding tussen de evenementen van de Vereniging Horeca Stad Enschede, Winkelhart, Enschede Promotie en culturele instellingen. Door een gezamenlijk (meerjarig) programma ontstaat er meer samenhang en continuïteit.

Bijdrage verbonden partij: GR Recreatieschap Twente

Maatschappelijk rendement: 

De GR Recreatieschap Twente is een organisatie die namens de 14 Twentse gemeenten tot doel heeft het bevorderen van totstandkoming en instandhouding van publieke recreatieve/toeristische infrastructuur in Twente. Het gaat dan om het routenetwerk voor wandelen, fietsen, paardrijden en mountainbiken en de drie recreatieplassen het Rutbeek, het Hulsbeek en het Lageveld. Daarnaast zorgen zij voor de aanleg, onderhoud en beheer van publieke recreatieve/toeristische voorzieningen die hetzij op zichzelf, hetzij in routeverband, hetzij door opname in arrangementen, een bovenlokaal karakter hebben.

 

Bijdrage verbonden partij: Twentse Schouwburg

Maatschappelijk rendement:

De Twentse Schouwburg N.V. (Wilminktheater en Muziekcentrum Enschede) vormt een belangrijke culturele voorziening voor de gemeente Enschede en omgeving. De onderneming exploiteert vier gebouwen met samen zes podia in het centrum van Enschede, te weten: het Wilminktheater, het Muziekcentrum, de Grote Kerk en De Kleine Willem. Op jaarbasis biedt de organisatie momenteel circa 350 – 380 voorstellingen en concerten aan met circa 135.000 bezoekers per jaar. Daarnaast is er meer aandacht voor de verbindende rol van Wilminktheater en Muziekcentrum Enschede binnen de Twentse samenleving, verbinding tussen publiek en podia en ook tussen de Twentse podia onderling.

.
06.02 De nieuwe woonmilieus zijn attractief, betaalbaar en toekomstbestendig
Dit subdoel betreft de nieuwbouwopgave van onze stad. Deze nieuwbouwopgave is gericht op dat wat we bouwen past bij de mensen die er gaan wonen. Daarbij zoeken we expliciet naar de balans tussen de bestaande behoefte aan betaalbare en bereikbare woningen voor Enschedeërs en woningen voor de nieuwe inwoners die we welkom heten in onze stad. We willen hiermee de opgaves omtrent doorstroom, het vasthouden van talent en de woon-zorgvraag oplossen. Voldoende en bereikbare betaalbare woningen is een uitgangspunt, waarbij de nieuwe richtlijnen van het Ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening én de analyse van de woonbehoefte, demografie en het inkomen in Enschede leidend zijn voor het woningbouwvraagstuk. We willen passende woningen bieden voor net afgestudeerden van alle niveaus, expats en gezinnen. Als grootste stad van het oosten bieden wij een grootstedelijk woonmilieu dat passend is voor alle inkomensgroepen.

Indicatoren 
Aantal indicatoren: 4


Toelichting
In deze grafiek staat het aantal inwoners van Enschede per 1 januari van het jaar. Als Enschede een aantrekkelijke stad is, met aantrekkelijke woonmilieus en voorzieningen, groeit het aantal inwoners. Bron: CBS.

Streefwaarde: we streven naar een inwoneraantal van 170.000 in 2033. Daarmee is de streefwaarde gelijk aan de bevolkingsprognose van het CBS.





Toelichting
In deze grafiek zien we het aantal jaarlijks netto toegevoegde woningen in Enschede.
Dit is nieuwbouw en transformatie minus sloop. Bron: CBS.

Streefwaarde: We streven naar een jaarlijkse netto toevoeging van 930 woningen. Dit is gebaseerd op de ambitie uit de woonvisie om netto 9.300 woningen in 10 jaar toe te voegen.




Toelichting
In deze grafiek zien we het aandeel van alle nieuwbouw koopwoningen in Enschede dat onder de landelijke grens van “betaalbaarheid” valt.
Deze grens ligt op 355.000 euro. Voor het berekenen van de verkoopprijs nemen we de WOZ waarde als basis.
Bij nieuwbouwwoningen doen we de aanname dat de WOZ-waarde 90% is van de verkoopprijs. Bron: GBT Twente

Streefwaarde: In ons woonbeleid zetten we in op betaalbaarheid en doorstroming.
Hiervoor is nieuwbouw nodig in de betaalbare klasse, maar ook in de duurdere klasse.
De streefwaarde voor betaalbare nieuwbouw koopwoningen is 70%.




Toelichting
In onze woningbouwprogrammering maken we onderscheid tussen harde en zachte plannen. Met de bouw van woningen kan alleen maar worden gestart als een bestemmingsplan is vastgesteld / onherroepelijk is.
Dit zijn de harde plannen. Bij de zachte plannen gaat het om projecten waarvoor al overeenkomsten zijn getekend en waar alleen het bestemmingsplan nog vastgesteld moet worden.
In de grafiek zien we de planvoorraad per jaar, onderverdeeld in harde en zachte plannen. Bron: Lijst woningbouwprogrammering gemeente Enschede. Exclusief studentenwoningen.

Streefwaarde: De ambitie om netto 9.300 woningen in 10 jaar toe te voegen is vastgelegd in de woonvisie. Het streven is om altijd ongeveer een derde – dus 3.100 woningen - aan harde planvoorraad beschikbaar te hebben.
Daarmee blijven we binnen de berekende woningbehoefte van 3.520 en daarmee binnen de zogenaamde ‘ladderruimte duurzame verstedelijking’.
Wat betreft de zachte plannen is het streven uit te gaan van 130% van het totaal aan benodigde zachte plannen dus ongeveer 8.000.
Dit doen we omdat de praktijk leert dat een deel van de plannen uiteindelijk nooit gerealiseerd wordt.

Acties 2024
Aantal acties: 13

01. We maken een ruimtelijke handelingskader voor Horstmanpark (Strategische Investeringsagenda)

We stellen een ruimtelijk en programmatisch handelingskader op voor de (her)ontwikkeling van sportpark Horsmanpark en aanliggende gronden. Dit handelingskader leggen we voor aan de raad. Het handelingskader is de basis voor de verdere planuitwerking. Doel is voor medio 2026 een omgevingsplan voor Horstmanpark vast te stellen. 

02. We zetten de volgende stap in de ontwikkeling van de Spoorzone Hengelo-Enschede (Strategische Investeringsagenda)

De gemeenteraden van Hengelo en Enschede stelden de visie op de gemeenschappelijke spoorzone vast. We vullen de 3 lijnen van de SHE (Gebiedsontwikkeling, Gebiedsmanagement en (Inter)nationaal netwerk) samen met partners verder in. Dit leidt nu op alle 3 lijnen tot concrete acties en ontwikkelingen die we ook in uitvoering brengen.
Over de vorm en inhoud van de samenwerking tussen Hengelo en Enschede komen we met een voorstel richting de raad.   

03. We versnellen de realisatie sociale huurwoningen

We leveren versneld 500 van de tot 2030 2000 geprogrammeerde sociale huurwoningen op. We doen dat natuurlijk samen met de corporaties. Bij de versnelling hebben we bijzondere aandacht voor jongerenhuisvesting zoals benoemd in de motie “versnellen huisvesting voor jongeren in een kwetsbare positie” en voor ouderenhuisvesting (uitvoering woon-zorg visie voor ouderen). Als blijkt dat we onze doelstelling niet halen, gaan we met de raad in overleg om door middel van tijdelijke woningen de druk te verlichten.

04. We stellen een handelingskader op voor De Kwinkel (Boekelo)

We stellen in overleg met de Dorpsraad een ruimtelijk en programmatisch handelingskader voor de uitbreidingslocatie De Kwinkel. Dit handelingskader leggen we voor aan de raad. Op basis van dit kader pakken we met de ontwikkelende partijen de verdere planontwikkeling op. De locatie De Mans en de Gymzaal bieden we met een handelingskader te koop aan. We ronden de studie naar de verplaatsing van de scholen in Boekelo naar De Zweede af en leggen de resultaten voor aan de raad.

05. We stellen een handelingskader op voor Driehoek Noord (Strategische Investeringsagenda)

We leggen een handelingskader voor het gebied dat onderdeel uit maakt van de ontwikkeling Centrumkwadraat voor aan de raad, inclusief een ontwikkelstrategie. Het handelingskader en de ontwikkelstrategie zijn de basis voor de verdere planontwikkeling.  

06. We leggen de omgevingsplannen voor Bouwen in de wijk III voor

Voor verschillende kleine braakliggende locaties in de stad, die ons eigendom zijn, bepalen we welke mogelijkheden er zijn voor woningbouw (inclusief wonen en zorg). Doel is dat we ten minste de planologische procedures voor deze locaties opstarten en aan de raad voorleggen.

07. We leggen nieuw erfpachtbeleid voor

Om betaalbaar wonen mogelijk te maken voor starters komen we met een nieuw erfpachtbeleid. Dit leggen we voor aan de raad.

08. We ronden de Visie Boulevardkwartier af (Strategische Investeringsagenda)

Een aantal grote gebiedsontwikkelingen vormen tezamen het Boulevardkwartier. Hieronder vallen onder andere:
- de Kop
- het pand van Ten Hag
- de ITC-toren
- de herontwikkeling van de MST-locatie.
De visie geeft antwoord op de onderlinge samenhang en ruimtelijke en programmatische kaders. De visie leggen we voor aan de raad.  

09. We leggen het bestemmingsplan Eschmarkerveld voor (Strategische Investeringsagenda)

We leggen het bestemmingsplan Eschmarkerveld, het Beeldkwaliteitsplan en de grondexploitatie voor aan de raad. Het plan voorziet in ongeveer 750 woningen in een mix aan doelgroepen en woningtypen. We verwachten in 2025 te starten met de bouw.

10. We leggen het bestemmingsplan Cromhoff 1e fase voor (Strategische Investeringsagenda)

Het onderscheidende plan omvat de realisatie van ongeveer 450 woningen, werkfuncties in combinatie met rust en reuring. Na de ondertekening van de samenwerkingsovereenkomst met marktpartijen starten we met de eerste woningen in Cromhoff.

11. We vernieuwen het woonbeleid

We gaan het woonbeleid volledig vernieuwen en omvormen naar een Woonprogramma. Hiermee geven we nieuwe ontwikkelingen, ambities, wetgeving en landelijke programma's in samenhang een plek.

12. We maken een urgentieverordening

Door de nieuwe wet Versterking Regie Volkshuisvesting moeten we uiterlijk in 2026 een urgentieverordening hebben. Mede door de toenemende druk op de woningmark starten we met het opstellen van de urgentieverordening. Daarnaast komen we met een raming van de uitvoeringskosten en leggen dit aan de raad voor.  

13. We herzien de nota grondbeleid

Dit doen we naar aanleiding van landelijke- en gemeentelijke ontwikkelingen. We halen hiervoor input op uit de ontwikkelingen op de woningmarkt, de omgevingsvisie in relatie tot kostenverhaal, landelijke voorstellen voor snellere en minder dure gebiedsontwikkeling en erfpacht als nieuw grondbeleidsinstrument voor wonen in Enschede. We zetten dit beleid in om gebiedsontwikkelingen en projecten te versnellen door meer actief te zijn op de grondmarkt onder het motto “actief waar het moet, faciliterend waar het kan".

.
06.03 Talent weet waarom Enschede aantrekkelijk is om te wonen, leven en te werken
Om onze stad neer te zetten als aantrekkelijk voor talent is veel inzet nodig op positionering en profilering. Het gaat hierbij om marketing voor nieuwkomers, maar ook voor blijvers. We sluiten hierbij aan op de citymarketing: technologie, innovatie en creativiteit. Hiernaast willen we ook een welcoming city zijn voor de toenemende stroom van buitenlandse studenten en kenniswerkers. De profilering wordt verbonden met de maatschappelijke opgaven. Verder werken we samen met de kennisinstellingen en Twenteboard om samen de talentopgave vorm te geven. Als we dit alles goed doen, houden we meer HBO en universitair opgeleiden vast in onze stad en blijft onze beroepsbevolking op peil.



Indicatoren 
Aantal indicatoren: 3


Toelichting
Deze grafiek laat het migratiesaldo zien per leeftijdsgroep. Dit is het verschil tussen het totale aantal mensen dat komt en vertrekt uit onze stad. Om de grafiek leesbaar te houden is gekozen voor de leeftijdsgroepen tussen 15 en 40 jaar. Dit zijn ook de groepen waar we ons vooral op inzetten bij de doelstelling "aantrekken en vasthouden van talent". De migratie in de leeftijdsgroep 15-19 hangt sterk samen met het aantal jongeren dat in onze stad komt studeren. Bron: Basis Registratie Personen Enschede.

Streefwaarde: we streven er naar om meer jongeren te trekken in de leeftijdsgroep 15-19 jaar. In de leeftijdsgroepen 20-40 hopen we dat er per saldo meer mensen blijven dan dat ze vertrekken uit onze stad.



Toelichting
De potentiële beroepsbevolking (alle mensen tussen 15 en 74 jaar die werken of beschikbaar zijn voor werk) stijgt in de grote steden door de trek naar de stad. In Enschede gebeurt dit in veel mindere mate. Door maatregelen op het gebied van bereikbaarheid van banen en het vasthouden van talent hopen we op termijn de dalende tendens van de beroepsbevolking iets te keren. Een groeiende beroepsbevolking (met een hoog opleidingsniveau) is een belangrijke vestigingsfactor voor bedrijven. Bron: CBS.

Streefwaarde: het streven in deze grafiek is afgestemd op de verwachte bevolkingsgroei in Enschede de komende jaren. Meer inwoners betekent een grotere potentiële beroepsbevolking.




Toelichting
In deze grafiek staat het aandeel hbo/wo opgeleiden in de Enschedese beroepsbevolking. Hbo en wo opgeleiden zijn een belangrijke factor voor groei van economie en een aantrekkelijke stad. Bron: CBS.

Streefwaarde: Enschede heeft een relatief laag aandeel hbo/wo opgeleiden in de stad. Andere perifeer gelegen universiteitssteden hebben een aandeel hbo/wo opgeleiden van gemiddeld 50% in 2022. Enschede heeft een aandeel van 40% in 2022. We streven naar een toename van dit aandeel naar 50% in de komende 10 jaar. Hiermee komen we op het gemiddelde van de andere perifeer gelegen universiteitssteden.


Acties 2024
Aantal acties: 2

01. We zetten een ambassadeursprogramma op (citymarketingvisie)

Het doel is om prominente Enschedeërs en bedrijven in positie te brengen om (buiten de regio) als ambassadeur van Enschede op te treden. We bepalen wie de boegbeelden binnen bepaalde beleidsterreinen/sectoren zijn en hoe we hen in positie brengen. Zo bouwen we aan zichtbaarheid voor Enschede.

02. We werken aan Enschede Welcoming City

We gaan de vraag en het aanbod ten behoeve van de informatie en integratie van internationals in kaart brengen. Op basis daarvan bepalen we de vervolgstappen samen met de raad.

.
07. In Enschede kun je prettig en gezond wonen en leven

De opgave “aantrekkelijke stad” gaat naast nieuwe ontwikkelingen (vooral zichtbaar bij baankansen en talent) ook over de bestaande stad. De accenten komen daarbij vooral te liggen op gebiedsgericht werken en een vitale en leefbare stad. Aandacht voor de bestaande woningvoorraad, gezondheid, veiligheid en interne bereikbaarheid zijn onderdeel van dit doel.

 
07.01 Wijken en buurten zijn veilig, gezond en leefbaar
Dit subdoel gaat over de leefomgeving, leefkwaliteit, de bestaande woningvoorraad, samenwerking met de corporaties, herstructurering, vergunningen, gebiedsgericht werken, geluid, schone lucht, handhaving en een inrichting van de openbare ruimte die bijdraagt aan een veilig gevoel.

Indicatoren 
Aantal indicatoren: 1


Toelichting
In de burgerpeiling vragen we onze inwoners jaarlijks “hoe prettig vindt u het om in uw buurt te wonen”? Dit waarderingscijfers is terug te vinden in deze grafiek. Daarna volgen vragen over begaanbaarheid van wegen, nabijheid voorzieningen, scholen, parkeerplaatsen, hoe schoon en groen is de buurt enzovoort. Met deze extra vragen duiden we het rapportcijfer nader. Bron: Burgerpeiling Enschede.

Streefwaarde: we streven er naar om het hogere realisatiecijfer uit 2022 te continueren de komende jaren.

Acties 2024
Aantal acties: 12

01. We begeleiden de invoering van de Omgevingswet

Voor de eerste periode waarin we met de nieuwe IT-applicaties werken staat een expertteam klaar om zo nodig te ondersteunen. Bijvoorbeeld als processen niet goed werken of als delen van het nieuwe systeem niet functioneren of zelfs uitvallen. Het doel is om ons dienstverleningsniveau voor ruimtelijke initiatieven zo veel mogelijk op peil te houden.  In de loop van het jaar informeren we de raad over de stand van zaken.  

02. We ronden de omgevingsvisie af

We leggen de Omgevingsvisie ter besluitvorming voor aan de gemeenteraad. De Omgevingsvisie vormt een robuust kader met afwegingsprincipes voor de lange termijn voor de gehele fysieke leefomgeving. De visie geeft richting aan de antwoorden op de grote opgaven binnen de fysieke leefomgeving van onze stad. Dit gaat onder meer over de ruimtelijke vertaling van de groei van onze stad, de daaraan verbonden woon- en werkopgaven, de klimaatadaptatie en de energietransitie. De Omgevingsvisie gaat ook in op de sturingsfilosofie van de gemeente in het domein van de fysieke leefomgeving.

03. We leveren de basis van het Omgevingsplan op

We leveren de basis onder het nieuwe omgevingsplan op. Dat bestaat onder andere uit een overzicht van thema’s zoals bodem en water en functies zoals wonen en werken. Het geheel mondt uit in een regelset met daarin alle planregels die in Enschede worden toegepast. Dit leggen we voor aan de raad. De Omgevingswet bepaalt dat het Omgevingsplan uiterlijk in 2029 moet worden opgeleverd.

04. We gaan de effecten van de Wet kwaliteitsborging (Wkb) monitoren

Dat doen we op basis van een landelijke richtlijn. Landelijk maar ook voor Enschede geldt dat er nog onvoldoende inzicht is in de structurele effecten van de Wkb op de lasten voor uitvoering in de praktijk. Met name richten we ons bij de monitoring op financiële kengetallen (lasten en baten), prestatie-indicatoren (formatie en aantallen), de effecten op onze dienstverlening en beleidsindicatoren (beleidskeuzes). De monitoring geeft inzicht om tijdig in de uitvoering bij te sturen. De bevindingen worden tevens gebruikt als input voor de landelijke financiële evaluatie en gesprek over de financiële afspraken uit het bestuursakkoord.

05. We maken een integrale wijkaanpak voor Wesselerbrink Noordoost (Strategische Investeringsagenda)

Met de uitvoeringsgelden uit het klimaatakkoord hebben we de mogelijkheid om een integrale wijkaanpak te starten in Wesselerbrink NO en daar met inbreng van bewonersinitiatieven te komen tot een wijkplan. We halen in een participatietraject de wensen en behoeften van de bewoners en stakeholders op en formuleren projecten en activiteiten. Dit rekening houdend met de gemeentelijke sociale en fysieke doelstellingen die specifiek gemaakt worden voor Wesselerbrink NO. We presenteren aan de raad een uitvoeringsplan om daarna de uitvoering te starten. Het betreft onder meer verduurzamingsmaatregelen, verbeteren en herinrichten van de openbare ruimte en het vervangen en uitbreiden van de warmtenetleidingen en zonodig riolering. Door de uitbreiding en vervanging van de warmtenetleidingen kunnen meer woningen van het gas af.

06. We stellen een buurtaanpak Hanenberglanden op (Strategische Investeringsagenda)

Vanuit participatie met de stakeholders in de wijk stellen we een buurtaanpak voor de Hanenberglanden op en presenteren we hiervoor een uitvoeringsplan aan de raad. De buurtaanpak is gericht op het versterken van de leefkwaliteit en verduurzaming van deze buurt met veel particuliere woningen. Waar mogelijk leggen wij koppelingen met landelijke subsidieregelingen zoals het volkshuisvestingsfonds. Doelen zijn onder meer een bijdrage te leveren aan onder meer de energietransitie, een meer divers en betaalbaar woningaanbod en verbetering leefbaarheid en veiligheid buurt. De aanpak monitoren we zodat we ook de lessen wat betreft participatie eigenaren en opschaling van verduurzamingsmaatregelen later kunnen toepassen in andere wijken of buurten. Hierover informeren we de raad.

07. We werken verder aan de wijkaanpak Nieuw Twekkelerveld (Strategische Investeringsagenda)

Wij helpen bewoners met een laag inkomen en een slecht geïsoleerde woning met energiebesparende maatregelen. Met een bijdrage uit het Nationaal Isolatie Programmaprogramma starten wij in 2024 met een grootschalige aanpak van de isolatie van particuliere woningen. Wij stellen een routekaart naar een aardgasvrije wijk op, waarmee we toekomstperspectief willen bieden voor een haalbare en betaalbare energietransitie. We starten nieuwe renovatieprojecten voor in het totaal circa 150 sociale huurwoningen. Het nieuwbouwproject Newtonpark wordt opgeleverd. De herontwikkeling van de Assinkhof gaat van start. We werken de visie voor de revitalisering van bedrijventerrein Rigtersbleek verder uit tot een ontwikkelplan en leggen dit aan de raad voor. En wij gaan verder met de maatregelen uit het project ‘GroenBlauw Twekkelerveld’.

08. Wij intensiveren de wijkaanpak Nieuw Twekkelerveld (Strategische Investeringsagenda))

In de wijk Twekkelerveld werken we samen met woningbouwcorporaties, bewoners en andere betrokkenen aan een integrale wijkaanpak. Wij werken aan een mooiere, betere en toekomstbestendige leefomgeving. We gaan onze aanpak intensiveren door nieuwe projecten op te starten en lopende projecten te versnellen. Extra middelen uit de strategische investeringsagenda en landelijke subsidies op het gebied van duurzaamheid en leefbaarheid geven ons de gelegenheid dat te doen. We leggen een plan van aanpak voor deze intensivering voor aan de raad. Dit doen we onder de noemer wijkaanpak Nieuw Twekkelerveld, voorheen DIA Twekkelerveld. 

09. Wij werken aan een plan voor het Huis van de Wijk Twekkelerveld (Strategische Investeringsagenda)

Samen met de scholen werken wij aan de plannen voor het Huis van de Wijk, de nieuwe huisvesting voor de basisscholen en de toekomstige ontmoetingsplek voor de wijk. We leggen de afspraken tussen samenwerkingspartners vast en leveren het ontwerp op.  Hierover informeren we de raad periodiek, gezien de vele tussenstappen die dit traject met zich meebrengt. Omdat de oplevering van de nieuwbouw op zijn vroegst pas in 2026 is, reserveren wij middelen om ’t Proathuus tot de opening van de nieuwbouw open te houden. Dit maakt onderdeel uit van de wijkaanpak Nieuw Twekkelerveld, voorheen DIA Twekkelerveld.

10. We maken een visie op de begraafplaatsen

We stellen een visie op met betrekking tot de dienstverlening op begraafplaatsen. We streven naar toekomstbestendige begraafplaatsen met een passend dienstverleningsniveau en onderhoud van de buitenruimte. Onderdeel daarvan is bijvoorbeeld de uitgifte van graven voor onbepaalde tijd voor natuurgraven op de Westerbegraafplaats. Keuzes over het niveau en aanbod van deze dienstverlening en het onderhoud van de buitenruimte leggen we voor aan de raad.

11. We breiden de onderzoeken naar de aanwezigheid van PFAS-verontreinigingen uit naar openbare speeltuinen en moestuinen

Tot nu toe onderzochten we alleen de aanwezigheid can PFAS bij woon- en bedrijfslocaties. In 2024 breiden we dit uit naar openbare speeltuinen en moestuinen. We nemen in dit onderzoek ook loodverontreiniging mee. Als er sprake is van ernstige verontreiniging bepalen we in overleg met Rijk en GGD wat nodig is om risico’s te minimaliseren. 

12. We voeren fase 1 uit van het project Crossbos Helmerhoek

Door initiatiefkracht van bewoners is het plan Crossbos ontstaan. De locatie van de historische wielerbaan wordt een plek voor de jeugd en de wijk waar sporten, spelen en ontmoeten centraal staat. Het plan bestaat uit 2 fasen. Na de voorbereiding voeren wij fase 1 uit van het project. Naast snoei- en grondwerkzaamheden leggen we paden aan en verbeteren we bestaande paden. En we planten het terrein in en zaaien het in met een bloemenmengsel. Hiermee geven we uitvoering aan de motie 'Crossbos Helmerhoek'. Wanneer er voldoende fondsen worden binnen gehaald, voeren we ook de 2e fase uit. Dit alles in samenspraak met het bewonersinitiatief.

Bijdrage gebonden partij: Openbaar lichaam Crematoria Twente (begraafplaatsen)

Maatschappelijk rendement:

Draagt bij aan onze wettelijke verplichtingen op het gebied van de lijkbezorging.

Bijdrage verbonden partij: Omgevingsdienst Twente

Maatschappelijk rendement:

Zorgt voor het toezicht en handhaving van ‘complexe’ omgevingsvergunningen, het voorbereiden van besluiten met betrekking tot (milieu) inrichtingen en de handhaving bij (complexe) milieubelastende bedrijven. Daarmee draagt ze bij aan de realisatie van een gezonde en veilige leefomgeving. Is grotendeels een wettelijke verplichting.

Bijdrage verbonden partij: Onderhoud Enschede

Maatschappelijk rendement:

Zij zorgt voor de uitvoering van het onderhoud van de openbare ruimte. Daarmee draagt zij bij aan de realisatie van de doelen voor de openbare ruimte, zoals behalen van het gewenste kwaliteitsniveau en het woon- en vestigingsklimaat van de stad. Daarnaast levert zij een belangrijke bijdrage aan de arbeidsmarktdoelstellingen, doordat 55%-60% van het personeel van Onderhoud Enschede BV bestaat uit mensen uit de arbeidsmarktdoelgroep. De kwaliteit van de werkzaamheden wordt gemonitord en vastgelegd in rapportages.

.
07.02 Enschede heeft een goede interne bereikbaarheid
We werken aan een leefbare, aantrekkelijke en bereikbare stad. Onder dit subdoel vallen maatregelen voor een goede verkeersafwikkeling in de stad en de dorpen en verkeersveiligheid.

Indicatoren 
Aantal indicatoren: 1


Toelichting
Deze grafiek laat het aantal bij de politie geregistreerde verkeersongevallen zien. Het aantal ongevallen zegt iets over de verkeersveiligheid. Bron: geregistreerde ongevallen (Via Software)

Streefwaarde: we streven naar een dalende trend in het aantal verkeersongevallen. We zetten ons in om de verkeersveiligheid in Enschede te vergroten. Hiervoor nemen we jaarlijks maatregelen.

Acties 2024
Aantal acties: 7

01. We voeren de maatregelen van de wijkverkeersplannen Noordwest Enschede en Lonneker uit

Ter verbetering van de verkeersveiligheid starten wij met het realiseren van maatregelen uit de wijkverkeersplannen van Noordwest Enschede en Lonneker. Dit loopt door in 2025.

02. We leggen de F35 Oosterstraat aan

We realiseren het deel van de F35 tussen de Singel en de Noord Esmarkerrondweg.

03. We rollen het netwerk van hubs verder uit

We gaan verder met het uitrollen van het netwerk van hubs. Een hub is een plek waar verschillende vervoersvormen, zoals auto, bus, trein, fiets enzovoort samenkomen. Doel is dat er een gemeentelijk dekkend netwerk ontstaat. Een netwerk van deelmobiliteit levert een positieve bijdrage aan het vervoerssysteem in Enschede. Daarmee beperken we gelijk de overlast van los geparkeerde deelvoertuigen. Ook leveren we een concreet plan op voor een P+R terrein aan de noordzijde van Enschede.

04. We zetten extra in op het verbeteren van de verkeersveiligheid

In lijn met het verkeersveiligheidsplan Enschede nemen we maatregelen om de verkeersveiligheid te verbeteren, waaronder:
- jaarlijks per stadsdeel een risicoanalyse uitvoeren;
- ingrepen basis- en middelbare scholen langs 50-wegen;
- op orde maken van bebording t.b.v. snelheidsherkenning in auto's;
- voorzieningen blinden en slechtzienden verbeteren;
- we gaan proactief maatregelen uit de verschillende wijkverkeersplannen realiseren (nu liften verkeersmaatregelen uitsluitend mee met beheer en onderhoud).

05. We verbeteren de verbinding voor het wegverkeer via de Oostweg

We starten met de bouw van de fietsbrug in het verlengde van de Keppelerdijk over de Oostweg. Daarnaast zetten we in op een akkoord met Ministerie en Provincie over de aanleg van een ongelijkvloerse aansluiting van de Oostweg op de N35. Zoals benoemd in het coalitieakkoord.

06. We onderzoeken verkeerskundige oplossingen voor het bereikbaar houden van de westkant van de stad

In opdracht van de raad kijken we naar de verkeersafwikkeling in en rond Noordwest Enschede. En doen we onderzoek naar robuuste maatregelen voor het bereikbaar en verkeersveilig houden van de westkant van de stad. De uitkomst hiervan delen we met de raad.

07. We vernieuwen de wegenlegger

In 2023 is het Wegenbeleidsplan 2024 - 2027 vastgesteld. De volgende stap is het vernieuwen van de wegenlegger. Elke gemeente heeft de verplichting om een wegenlegger te maken volgens de Wegenwet. Een wegenlegger is een document waarin staat wie verantwoordelijk is voor het onderhoud van een openbare weg. We vernieuwen de huidige wegenlegger en leggen deze ter vaststelling voor aan de raad.

.

 

 

 

Nieuw of aanpassing beleid 2024
Beleidsveld Onderwerp
01. Enschede is klimaatneutraal Voorstel eigen energiemaatschappij                                
  Voorstel derde tranche Zon op dak
  Voorstel windbeleid
   
02. Enschede is klimaatbestendig en waterrobuust ingericht Nieuwe regels onderdeel water- en klimaatadaptatieplan
   
 03. Enschede is groen en biodivers  Plan voor het vergroenen van het Van Heekplein
  Groennormen
  Gebiedsverkenningen vanuit West en/of Oost
   
04. Enschede is circulair Vernieuwde grondstoffenvisie
   
05. Enschede heeft veel baankansen Plan voor een parkeergarage en een ondergrondse fietsenstalling bij station Enschede.
  Ruimtelijk-economische visie regio Twente
  Ruimtelijk programmatische visie op de westflank van de Spoorzone Hengelo-Enschede
  Uitgiftebeleid
   
06. Talent wordt aangetrokken, vastgehouden en ontwikkeld Ruimtelijk handelingskader voor Horstmanpark
  Handelingskader de Kwinkel
  Handelingskader Driehoek Noord
  Planologische procedures voor Bouwen in de wijk III
  Nieuw erfpachtbeleid
  Visie Boulevardkwartier
  Bestemmingsplan Eschmarkerveld
  Bestemmingsplan Cromhoff 1e fase
  Urgentieverordening
   
07. In Enschede kun je prettig en gezond wonen en leven Omgevingsvisie
  Nieuwe omgevingsplan
  Uitvoeringsplan Wesselerbrink Noordoost
  Ontwikkelplan Nieuw Twekkelerveld
  Visie op begraafplaatsen
  Nieuwe wegenlegger

 

Wettelijk verplichte indicatoren

Op grond van het Besluit begroting en verantwoording zijn onderstaande indicatoren opgenomen. De indicatoren gelden voor iedere gemeente en zijn bedoeld om gemeenten met elkaar te kunnen vergelijken. Dit is mogelijk via www.waarstaatjegemeente.nl.

 

 

  Beleidsveld Naam indicator Eenheid Jaar Score Bron
14. 3. Economie Functiemenging %  2022 54,8  LISA
16. 3. Economie Vestigingen (van bedrijven) Aantal per 1.000 inwoners in de leeftijd van 15 t/m 64 jaar  2022 118,9  LISA
21. 6. Sociaal domein Banen Aantal per 1.000 inwoners in de leeftijd 15 – 74 jaar 2022 743,1  LISA
24. 6. Sociaal domein Netto arbeidsparticipatie % van de werkzame beroepsbevolking ten opzichte van de beroepsbevolking  2021 66,3 CBS
26. 6. Sociaal domein Werkloze jongeren % 16 t/m 22 jarigen  2021 2 CBS
27. 6. Sociaal domein Personen met een bijstandsuitkering Aantal per 10.000 inwoners 2021 710 CBS
28. 6. Sociaal domein Lopende re-integratievoorzieningen Aantal per 10.000 inwoners van 15 – 64 jaar  2022 18  CBS
33. 7. Volksgezondheid en Milieu Omvang huishoudelijk restafval Kg/inwoner  2021 20  CBS
34. 7. Volksgezondheid en Milieu Hernieuwbare elektriciteit %  2021 5,2 RWS

.. Wat mag het kosten?

Om de gestelde doelen te bereiken zijn per doel lasten begroot voor 2024. Deze bedragen worden ingezet voor het realiseren van de acties (onder 'Wat gaan we doen') maar ook voor het realiseren van de reguliere werkzaamheden. Onderstaande grafiek geeft per product inzicht in de beschikbaar gestelde budgetten.

 

Onderstaande tabel geeft inzicht in de meerjarige ontwikkeling van de lasten, baten en reserve mutaties.

Duurzaam wonen, leven en werken Bedragen x 1.000 euroRealisatie 2022Begroting  2023Begroting 2024Raming  2025Raming  2026Raming  2027
Lasten174.086185.991183.912180.063168.341165.620
Baten90.169103.77095.56691.78881.29578.014
Saldo van baten en lasten83.91782.22188.34688.27587.04687.606
Storting reserves17.71420.09510.3838.5977.2896.915
Onttrekking reserves24.59621.1345.0384.5843.0593.072
Resultaat77.03581.18293.69292.28891.27591.449

 

Toelichting

 

 

De lasten dalen in de begroting 2024 met 2 miljoen euro ten opzichte van de begroting 2023. De belangrijkste oorzaken zijn:

  • hogere lasten bij het product Cultuur, Evenementen en Citymarketing (0,6 miljoen euro) doordat er extra middelen zijn toegekend in kader van nieuwe cultuur en evenementennota, loon en prijscompensatie en diverse mutaties in externe bijdragen;
  • lagere lasten bij het product Duurzaamheid (0,34  miljoen euro) doordat er in incidentele middelen zijn vervallen voor zero-emissiezones en extra middelen voor uitvoering klimaatakkoord;
  • hogere lasten bij het product Bestemmen, Vergunnen, Toezicht en Handhaving (0,25 miljoen euro) veroorzaakt door compensatie loon en prijscompensatie, mutaties in bijdragen en nieuwe kostprijsberekeningen, middelen motie intensivering handhaving;
  • hogere lasten bij het product Stedelijke ontwikkeling (0,47 miljoen euro) doordat er onder ander middelen beschikbaar gesteld zijn voor o.a. de specifieke uitkering Aanpak Energiearmoede, nationale woon- en bouwagenda, gebiedsgerichte aanpak landelijk gebied;
  • lagere lasten Grondbedrijf (11,5 miljoen euro) veroorzaakt doordat in 2024 minder kosten in het MPG worden verwacht dan in 2023. Dit betreffen feitelijk alle grondexploitatieprojecten en de overige gronden. Alleen in het grondexploitatieproject Versnelling Cromhoff worden meer kosten verwacht in 2024;
  • lagere lasten bij het product Locatieontwikkeling (0,58 miljoen ) doordat lagere kapitaallasten De Kop, minder lasten plankosten en hogere lasten inzake verwerving van strategische gronden ten behoeve van de strategische investeringsagenda projecten;
  • hoger lasten bij het product Parkeerbeheer (0,47 miljoen euro) door grotendeels een hogere dotatie aan de onderhoudsvoorziening en hogere kapitaallasten door stijging investeringsniveau;
  • hogere lasten bij het product Verkeersinfrastructuur en beleid (1,8 miljoen euro) wordt veroorzaakt door hoger budget kapitaallasten, interne verrekeningen en materiele uitgaven;
  • hogere lasten bij het product Riolering (1,2 miljoen euro) door loon- en prijscompensatie verwerking in het Water en Klimaatadaptieplan;
  • hogere lasten bij het product Afvalstoffen (2,2 miljoen euro) door stijging voor materiele uitgaven, inclusief pilot stortquotum en pilot afval binnenstad;
  • hogere lasten bij het product Versterken economische structuur (0,5 miljoen euro) door stijging budget Recreatieschap Twente, extra budget van vooral zomernota Internationaal/ Duitsland agenda en van loon- en prijscompensatie;
  • hoger lasten bij het product Beheer en Onderhoud Openbare Ruimte (3,2 miljoen euro) door o.a. areaaluitbreiding bij wegen en openbare verlichting, loon- en prijscompensatie, extra budget ivm inflatie.

  

De baten dalen in de begroting 2024 met 8,2 miljoen euro ten opzichte van de begroting 2023. De belangrijkste oorzaken zijn:

  • lagere baten bij het product Grondbedrijf (11,5 miljoen euro) wordt volledig veroorzaakt door de mutatie in de boekwaarde van de voorraad grondpositie (hiertegenover staan ook lagere lasten);
  • lagere baten bij het product Cultuur, Evenementen en Citymarketing (0,39 miljoen euro) wordt veroorzaakt door lagere baten vanuit het Rijk voor Spuk jongerencultuur en lagere bijdrage van de Provincie voor bijdragen aan broedplaatsen;
  • lagere baten bij het product Duurzaamheid (0,36 miljoen euro) wordt veroorzaakt door vervallen bijdrage de kosten voor zero-emissiezones en lagere bijdrage uitvoering van het klimaatakkoord;lagere baten bij het product Bestemmen, Vergunnen, Toezicht en Handhaving (0,33 miljoen euro) veroorzaakt door nieuwe kostendekkendheidsberekening;
  • Hogere baten bij het product Stedelijke ontwikkeling (0,7 miljoen euro) wordt veroorzaakt hogere baten van de specifieke uitkering Aanpak Energiearmoede en lagere baten Huisvesting aandachtsgroepen;
  • lagere baten bij het product Locatieontwikkeling (0,6 miljoen euro) wordt veroorzaakt door vervallen incidentele bijdrage vanuit het project Centrumkwadraat;
  • Hogere baten bij het product Verkeersinfrastructuur en beleid (0,4 miljoen euro) wordt veroorzaakt door een ophoging van het budget interne verrekeningen;
  • Hogere baten bij het product Beheer en Onderhoud Openbare Ruimte en beleid (0,5 miljoen euro) wordt veroorzaakt door incidenteel ontvangen gelden voor bodembescherming;
  • hogere baten bij het product Riolering (1,2 miljoen euro) komt door de stijging van de rioolheffing;
  • hogere baten bij het product Afvalstoffen (1,8 miljoen euro) door hogere externe baten en lagere baten afvalstromen;
  • hogere baten bij het product Parkeerbeheer (0,45 miljoen euro) door stijgende opbrengsten straat- en garageparkeren. 

 

 

Reserves

 

De storting in de reserves dalen in de begroting 2024 met in totaal 9,7 miljoen ten opzichte van de begroting 2023 als gevolg van mindere onttrekking voor Duurzaamheid en Stedelijke Ontwikkeling.

 

 

De onttrekking aan de reserves dalen in de begroting in 2024 met in totaal 16,0 miljoen euro ten opzichte van de begroting 2023 als gevolg van geen corona middelen in 2024 voor evenementen, Grondbedrijf mutatie in boekwaarde en investeringsagenda investeringen.

 

Meer info Klik hier voor meer informatie over reguliere werkzaamheden en beleidsnota's.
Portefeuillehouders Niels van den Berg, Jeroen Diepemaat, Arjan Kampman, Marc Teutelink en Roelof Bleker
Concerndirecteuren Jannetta van Zwol en Djoerd de Vos-Koelink