Inhoudsopgave
Enschede wil een aantrekkelijke stad zijn waar je prettig op kunt groeien en waardig oud kunt worden. Waar mensen naar elkaar omkijken. Waarin mogelijkheden, talenten en eigen regie centraal staan. Waar je de ondersteuning krijgt die nodig is. Onze belangrijkste opdracht (missie) is dat iedere inwoner van de gemeente Enschede een zo zelfstandig, gelukkig en gezond mogelijk leven kan leiden.
De sleutel voor zo’n leven ligt in het hebben van perspectief, iets wat we in ons handelen als gemeente als uitgangspunt hanteren. We werken in Enschede aan een duurzaam, solide en betaalbaar sociaal stelsel, met als strategische opgave dat inwoners van Enschede naar vermogen kunnen deelnemen in een inclusieve samenleving. De kern van dit stelsel is de menselijke maat, waarbij inwoners zelf aan zet zijn en de overheid achtervang is voor ondersteuning als mensen hun behoefte aan ondersteuning niet zelf en met hun omgeving kunnen invullen.
Het programma Vitaal & Sociaal richt zich op de volgende terreinen: jeugd, onderwijs, werk, inkomen, gezonde leefstijl, zorg & ondersteuning en asiel & integratie.
Wat hebben we bereikt?
Het jaar 2022 was het derde jaar van een wereldwijde coronapandemie. En we kregen te maken met de gevolgen van de oorlog in Oekraïne, zoals de instroom van vluchtelingen uit de Oekraïne, inflatie en energiecrisis. Dit heeft geleid tot diverse extra activiteiten die we niet begroot hadden, maar wel urgent waren. Denk aan de opvang en begeleiding van vluchtelingen tot de uitbetaling van energietoeslagen. We kunnen vaststellen dat we ons reguliere werk grotendeels naast de extra opgaven adequaat hebben kunnen uitvoeren. Wel merken we in toenemende mate de gevolgen van de krappe arbeidsmarkt, de druk op de organisatie en blijven de budgetten op diverse onderdelen te krap. En dat is allemaal terug te zien in de resultaten.
Jeugd
We hebben in 2022 weer tal van stappen gezet om verbeteringen door te voeren in het uitvoeringsstelsel waardoor we eerder en beter in staat zijn jeugdigen en ouders te ondersteunen. De inzet van wijkcoaches op IKC-scholen en de inzet van praktijkondersteuners bij 90% van de huisartsenpraktijken zijn daarvan de belangrijkste voorbeelden. Bij drie sportverenigingen worden activiteiten voor kinderen georganiseerd (Kracht van Verenigingen), waardoor voor een deel van de jongeren geen geïndiceerde ondersteuning (meer) nodig is. De OJA op vijf scholen en met twee zorgaanbieders komt in een volgende fase, opnieuw zien we dat de kinderen, ouders en de scholen zeer tevreden zijn met de aanpak dat kinderen aansluitend op school de ondersteuning krijgen die nodig is. De effecten op de schoolcarrière worden pas op langere termijn beschikbaar.
De Regiovisie Jeugdhulp is door veertien gemeenteraden vastgesteld. Via het Regionaal strategisch inkoopdocument zijn de kaders voor de inkoop vastgesteld. En er wordt regionaal gewerkt aan een aanpak van de wachttijden en is een regionaal expertiseteam ingesteld.
Het aantal inwoners dat een beroep doet op de jeugdwet stijgt opnieuw: 4.623 jeugdigen hebben in 2022 een vorm van jeugdhulp ontvangen. We zien dat kinderen, jeugdigen en ouders langer moeten wachten op hulp door die volumestijging, personele tekorten en werkdruk. De volumetoename en de hogere uitgaven zijn deels te verklaren door het woonplaatsbeginsel, waardoor Enschede jeugdigen die buiten Enschede in een voorziening zijn geplaatst vanaf 2022 ten laste van Enschede komen (dit verklaart 3,5% van de 4,3% stijging ten opzichte van 2021). Daarnaast zien we een stijging van de inzet op duurdere zorgproducten en het langer duren van de ingezette trajecten. Daartegenover zien we dat er minder vaak binnen zes maanden weer een jeugdwetvoorziening moet worden ingezet.
Werk & inkomen
Opstartend na de corona-periode werden we al snel geconfronteerd met de bijzondere ontwikkeling van de (energie)prijzen en de landelijke reacties daarop. We hebben daardoor veel extra inzet moeten plegen voor het toekennen van de 13.500 energietoeslagen en de circa 400 leefgeldregelingen voor Oekraïners.De financiën voor de leefgeldregeling voor Oekraïners zijn verantwoord onder het programma Financiën en organisatie. Dit bedraagt in totaal 1,1 miljoen euro. Tegelijk zijn we in staat geweest de ‘gewone’ dienstverlening uit te voeren, zoals het beheren van de circa 5.700 uitkeringen en het behandelen van ruim 1.500 aanvragen voor een uitkering en circa 8.000 aanvragen Bijzondere Bijstand. Dit is inclusief de daarvoor gestelde gemiddelde doorlooptijden, die 50% strakker zijn dan de wettelijke termijnen en het begeleiden van 700 statushouders bij de inburgering.
Ook hebben we de al bestaande extra dienstverlening zoals Vroeg erop af, het begeleiden van de gedupeerden van de Toeslagenaffaire, de implementatie van de beslagvrije voet en het nieuwe kwijtscheldingsbeleid gewoon weten uit te voeren. Daarnaast hebben we de ketenaanpak geïmplementeerd, waardoor sinds 1 september 2022 medewerkers uit verschillende afdelingen samenwerken aan caseloads bestaande uit groepen klanten. Hierdoor zijn er kortere lijnen en betere afstemming van de verschillende soorten dienstverlening.
Sociale werkvoorziening (SW)
Detacheringen
Het inzetten van de circa 500 SW-medewerkers (465 fte) bij inleners is in 2022 goed verlopen. Waren er begin van het jaar nog zo’n twintig plaatsbare medewerkers die geen detachering hadden, nu is dat teruggelopen tot circa vijf. Hierdoor (en door het relatief beperkte ziekteverzuim van nog geen 15% bij zowel Deta als Deta+ bij een doelstelling van respectievelijk 16,4% en 16,0%) is er een meer dan begrote omzet gedraaid bij detacheringen. Daar waar vacatures niet met SW-ers ingevuld kunnen worden, zetten we andere inwoners met een beperkte loonwaarde in. Dit is de kracht van de combinatie van detacheringen en de werkgeversdienstverlening.
Beschut / DCW
In 2022 hebben we het 50-jarig jubileum van de DCW gevierd, onder andere door het houden van een open dag met maar liefst 800 bezoekers. De omzet voor de DCW is ultimo 2022 11% boven plan uitgekomen. Een knappe prestatie omdat de markt onrustig en daardoor onbetrouwbaar was in de aanlevering van orders. Dit werd onder andere veroorzaakt door grondstoftekorten maar ook de oorlog in de Oekraïne. Het was daardoor soms hollen of stilstaan op de werkvloer.
De instroom van nieuwe beschut-medewerkers, zowel binnen als buiten de DCW is goed op gang gebleven en het aantal medewerkers is doorgegroeid naar 101. Ook de instroom van Z-route-kandidaten vanuit inburgering kwam op gang. Tevens zijn in 2022 alle nieuw beschut-medewerkers in dienst gekomen bij de gemeente Enschede, een mijlpaal die mogelijk werd door de landelijke CAO ‘Aan de slag’ voor deze doelgroep. Alle medewerkers binnen de DCW hebben nu de gemeente Enschede als werkgever.
Tijdens het inwerkprogramma hebben veel nieuwe raadsleden meegedaan aan de rondleiding binnen DCW. Bij de kwekerij hebben we de koers ingezet naar een ander werkconcept. De samenwerking met Heutinck wordt afgebouwd en er zijn nieuwe werkzaamheden zoals een samenwerking met Intratuin en het kweken van oesterzwammen gestart. Om te komen tot een nieuw masterplan in 2023 hebben we samen met partners een startnotitie opgesteld.
Wmo
Het aantal inwoners dat een beroep doet op een voorziening vanuit de Wmo blijft stijgen. Het gaat om 16.706 inwoners en de uitgaven stijgen met 6%. Het aantal inwoners dat ondersteuning huishouden ontvangt, is 6.644. We zien een snellere stijging (4%) dan we op basis van de vergrijzing zouden verwachten, veroorzaakt doordat minder inwoners terechtkunnen in een verzorging- of verpleegtehuis en door het abonnementstarief. We zien een toename van de wachtlijst bij zorgaanbieders, wat betekent dat inwoners wel een indicatie hebben, maar langer moeten wachten voordat de hulp start. Voor woningaanpassing geldt dat de doorstroom op de woningmarkt stagneert, waardoor meer ouderen langer blijven wonen in woningen waarbij dan een beroep wordt gedaan op een woningaanpassing. De gemeente is samen met de woningbouwcorporaties en de verpleeg- en verzorgingstehuizen (VVT) een traject gestart om te komen tot een gezamenlijke strategie en agenda om hierop te anticiperen met bouw, verbouw en aanpalend beleid zoals welzijn.
Wijkteams
Het aantal inwoners dat zich wendt tot de wijkteams stijgt. Deze stijging betreft in volume vooral oudere inwoners die een Wmo-voorziening nodig hebben. Daar zien we een toegenomen complexiteit van oudere inwoners met meervoudige vragen en minder oplossingsmogelijkheden. We zien mogelijkheden om meer eenvoudige vragen sneller af te kunnen handelen, waarbij de wachttijd van de inwoners kan worden verkort. Dan wordt er meer geleund en vertrouwd op de professionals en zorgaanbieders.
We zien dat het aantal inwoners dat begeleiding krijgt vanuit de wijkteams toeneemt. Het gaat niet zozeer om veel meer nieuwe instroom, maar juist om meer en langere begeleiding. De gevraagde ondersteuning neemt toe in complexiteit, omdat er sprake is van meer veiligheidsvraagstukken.
We hebben de bezetting van de Wijkteams op peil. De toename van volume, de ervaren toegenomen complexiteit en een hoog ziekteverzuim maakt dat de focus van het werk ligt op het behandelen van vragen van de inwoners. Hierdoor is er minder tijd voor preventie, vroegsignalering en innovatie. Het vraagt nader onderzoek welke inzet nodig is. Het onderzoek naar de Wijkteams kan hiervoor handvatten geven.
Sociaal domein-breed
Op het gebied van asiel & integratie was het een roerig jaar. Naast de noodopvang voor asielzoekers kwam daar de noodopvang van Oekraïense vluchtelingen bij. Met vereende krachten is het gelukt om drie locaties te realiseren: Vliegveldweg, de Noordmolen en Tesinkweide. Daarnaast is ook de versnelde en grotere (wettelijke) taakstelling voor het huisvesten van statushouders ingevuld. En als één van de eersten is in Nederland de onderwijsroute inburgering gestart.
De financiën, gemoeid met de opvang van Oekraïners, zijn onder het programma Financiën en organisatie opgenomen.
Enschede is in 2022 een koploperregio geworden in het kader van de huisvesting van aandachtsgroepen. Dat betekent dat we –vooruitlopend op nieuwe wetgeving– een regionale pilot doen in samenwerking met omringende gemeenten en de provincie Overijssel. Dit sluit goed aan op onze ambitie op dit gebied.
In 2022 is gestart met het permanent openstellen van de winternachtopvang in de periode van 1 oktober tot 1 mei van het jaar erop. De 2-gradenregeling is hiermee losgelaten.
In het kader van de Sociale basis zijn de gebiedsteams gevormd en is de nieuwe opdracht Wijkwelzijn opgesteld, die in 2023 verder wordt uitgezet. Voor het opstellen van het ambitiedocument “Gezond, gelukkig en vitaal” (preventienota) is een uitgebreid participatietraject doorlopen.
Tot slot is de aanpak Kansengelijkheid in de steigers gezet, met goede sessies met stakeholders en raadsleden. De Woon-Zorgvisie voor ouderen, de LEA 2023-2026 en de regiovisies Aanpak Huiselijk geweld & Kindermishandeling en Aanpak Mensenhandel zijn in concept gereed en begin 2023 besproken in de Raad.
Financiën
Het sociale domein heeft in 2022 een positief resultaat gehaald van 6,9 miljoen euro. Vanwege de stelpost onderuitputting van 3,5 miljoen euro, waarop niet wordt gestuurd, wordt het resultaat 3,4 miljoen euro positief. Derhalve wordt de stelpost ingevuld.
Er zijn grote voordelen op de producten Algemene Maatschappelijke voorzieningen, Arbeidsmarktparticipatie, Ondersteuning centrumtaken (Wmo), Ondersteuning wijkteams en Sociale werkvoorziening & Nieuw beschut. Er zijn echter ook forse nadelen bij de Algemene bijstand Levensonderhoud en Jeugdzorg. De voordelen zijn vooral incidenteel van aard. Een deel van het nadeel bij de Jeugdzorg lijkt structureel. Voor de BUIG zijn we sterk afhankelijk van de verdeling van de rijksbudgetten, de ervaring leert dat deze fluctueren.
Tot slot
In de volgende paragraaf komt naar voren dat we verreweg de meeste acties uit de begroting 2022 hebben uitgevoerd, waarmee we een belangrijke bijdrage leveren aan de realisatie van de doelstellingen in het sociale domein. Tegelijkertijd vergde dit een grote inzet van de medewerkers, wat bij sommige organisatieonderdelen leidde tot een hoge werkdruk.
| 1. Jeugd groeit veilig op en ontwikkelt talenten Iedere jeugdige groeit gezond en veilig op, kan zijn/haar talenten ontwikkelen en naar vermogen meedoen. Hij/zij groeit op in een gezin; speelt en neemt deel aan sport en cultuur; gaat naar school en behaalt diploma’s en een startkwalificatie en krijgt passende ondersteuning waar nodig. Zo krijgt hij/zij de kans een (sociaal-economisch) zelfredzame, sociaal vaardige en gezonde inwoner te worden die zoveel als mogelijk zelfstandig kan wonen en leven en een goed perspectief heeft op de arbeidsmarkt.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 2. Inwoners wonen langer zelfstandig Zelfredzaamheid betekent dat je zelf bepaalt hoe je je leven wilt inrichten: hoe je wilt wonen, leren, werken, recreëren, je kinderen wilt opvoeden of je van a naar b wilt verplaatsen. Het is goed als mensen daar de ruimte voor krijgen en daar in eerste instantie ook zelf verantwoordelijk voor zijn. Als mensen daar alleen of met hulp van buren, vrienden en familie niet in slagen, kan de overheid ondersteunen. Het liefst op zo’n manier dat mensen ook dan zelf hun hulp kunnen organiseren en zeggenschap behouden. De ambitie is te investeren in tijdige, lichte ondersteuning en preventie, om daarmee onnodig zware zorg te kunnen voorkomen. Normaliseren in plaats van medicaliseren en ondersteuning dichtbij de leefwereld van de inwoner.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 3. Inwoners zijn financieel zelfstandig Mensen die financieel zelfstandig zijn, hebben de ruimte om zich te kunnen ontwikkelen en te kunnen meedoen op alle leefdomeinen. De stress van het hebben van een beperkt budget en/of schulden leidt ertoe dat mensen, m.n. met een laag inkomen, minder goed in staat zijn om verstandige keuzes te maken. Daarom streven we ernaar om armoede zoveel mogelijk te voorkomen.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 4. Inwoners participeren in de samenleving In een inclusieve samenleving is iedereen naar vermogen zelf verantwoordelijk voor zijn eigen leven en doet naar vermogen mee. Dat kan zijn via betaald werk danwel als vrijwilliger, mantelzorger, actief lid van een vereniging en/of andere non-profit-organisatie in Enschede en dergelijke.
|
Wettelijk verplichte indicatoren
Op grond van het Besluit begroting en verantwoording zijn onderstaande indicatoren opgenomen. De indicatoren gelden voor iedere gemeente en zijn bedoeld om gemeenten met elkaar te kunnen vergelijken. Dit is mogelijk via www.waarstaatjegemeente.nl.
| Beleidsveld | Naam indicator | Eenheid | Jaar | Score | Bron | |
| 17. | 4. Onderwijs | Absoluut verzuim | Aantal per 1.000 inwoners 5-18 jaar | 2020 | 0,5 | DUO/Ingrado |
| 18. | 4. Onderwijs | Relatief verzuim | Aantal per 1.000 inwoners 5-18 jaar | 2021 | 18 | DUO/Ingrado |
| 19. | 4. Onderwijs | Vroegtijdig schoolverlaters zonder startkwalificatie (vsv-ers) | % deelnemers aan het VO en MBO onderwijs | 2021 | 2,5% | DUO/Ingrado |
| 20. | 5. Sport, cultuur en recreatie | Niet-sporters | % | 2020 | 52,3% | Gezondheidsmonitor volwassenen en ouderen (GGD, CBS, RIVM) |
| 22. | 6. Sociaal domein | Jongeren met een delict voor de rechter | % 12 t/m 21 jarigen | 2020 | 1% | CBS |
| 23. | 6. Sociaal domein | Kinderen in uitkeringsgezin | % kinderen tot 18 jaar | 2021 | 10% | CBS |
| 29. | 6. Sociaal domein | Jongeren met jeugdhulp | % van alle jongeren tot 18 jaar | 2022 | 11,9% | CBS |
| 30. | 6. Sociaal domein | Jongeren met jeugdbescherming | % van alle jongeren tot 18 jaar | 2022 | 1,9% | CBS |
| 31. | 6. Sociaal domein | Jongeren met jeugdreclassering | % van alle jongeren van 12 tot 23 jaar | 2022 | 0,4% | CBS |
| 32. | 6. Sociaal domein | Cliënten met een maatwerkarrangement WMO | Aantal per 10.000 inwoners | 2022 | 990 | CBS |
In onderstaande taartdiagram zijn de gerealiseerde lasten per product weergegeven.
|
Deze tabel geeft de samenstelling van het resultaat van het programma weer. Baten en lasten, stortingen en onttrekkingen reserves worden allemaal gepresenteerd als positieve bedragen. In de saldo-kolom wordt de realisatie met de begroting (na wijziging) vergeleken en krijgt een nadeel een negatieve notatie en een voordeel een positieve notatie:
- Lasten; de werkelijke lasten over 2022 zijn lager dan begroot. Het saldo lasten is dus voordelig.
- Baten; de werkelijke baten over 2022 zijn lager dan begroot. Het saldo baten is dus nadelig.
- Storting; de werkelijke storting reserves over 2022 is hoger dan begroot. Het saldo storting reserves is dus nadelig voor het resultaat (maar positief voor de balanspost reserves).
- Onttrekking; de werkelijke onttrekking reserves over 2022 is hoger dan begroot. Het saldo onttrekking reserves is dus voordelig voor het resultaat (maar negatief voor de balanspost reserves).
Toelichting
Het resultaat van Vitaal & Sociaal over 2022 is na de mutaties op de reserves uitgekomen op een resultaat van 3,4 miljoen euro positief.
Daarmee is de stelpost onderuitputting Vitaal & Sociaal (3,5 miljoen euro) van dekking voorzien.
De belangrijkste producten die bijdragen aan dit resultaat zijn:
.png.aspx)
= loopt achter, bijsturing heeft onvoldoende effect; 
= loopt achter, bijsturing mogelijk; 
= conform verwachting; 
= boven verwachting; 
= neutrale wijziging.
.png.aspx)
