Inhoudsopgave
In 2022 hebben we in de bedrijfsvoering verder volgens het ingezette veranderingsproces langs de drie investeringslijnen gewerkt. Te weten 1. Digitale Transitie, 2. Veranderende sturing en verantwoording en 3. Organisatieontwikkeling. Aanvullend hebben we in 2022 een aantal doelstellingen gehaald in optimaal faciliteren van gemeentelijke taken en een betrouwbare en voor lange termijn houdbare financiële huishouding. Waar de Coronacrisis nog na-ijlde in 2022 hebben met name ook de stijgende energielasten en inflatie forse impact gehad. Tenslotte blijft de krapte op de arbeidsmarkt in relatie tot de span-of-context binnen onze organisatie vragen om aandacht.
Ad 1. Organisatieontwikkeling: lerende, flexibele en talentvolle organisatie
We hebben verder gebouwd aan de aantrekkelijke werkomgeving die nodig is om onze medewerkers blijvend te ontwikkelen, te boeien en binden.
Om een werkomgeving te creëren die continu leren optimaal ondersteunt, hebben we een volledig nieuw Leer Management Systeem (LMS) geïmplementeerd. Het nieuwe LMS biedt medewerkers en management meer mogelijkheden voor het aanbieden van diverse leervormen en instrumenten voor kennisdeling, zoals nu bijvoorbeeld ook podcasts. De naam van de ‘Enschedese School’ is daarbij gewijzigd in ‘Enschede Academie’.
Met de Enschede Academie hebben we ook in 2022 teams en de organisatie ondersteund bij hun actuele ontwikkelvragen en bieden we een continu programma met leeractiviteiten.
Met de inzet van onze loopbaancoaches en het instrument TMA (Talenten Motivatie Analyse) hebben we ondersteuning geboden bij individuele loopbaanvraagstukken en mobiliteitsbevordering.
Een nieuwe programmagroep gericht op leiderschapsontwikkeling heeft een vervolg gegeven aan het leiderschapsprogramma dat tot en met het voorgaande jaar is ingezet. Met een continu programma blijven we investeren in het leiderschap dat past bij een aantrekkelijke en stimulerende werkomgeving en bij wat de stad van ons vraagt.
Aan de kant van het áántrekken van nieuw talent hebben we verdere stappen gezet in onze arbeidsmarktcommunicatie. Ons eind 2021 gestarte recruitmentteam heeft onze campagnegewijze recruitmentaanpak verder uitgerold. Daarbij is, naast publicatie van onze campagnes en gebruik van social media, het actief zelf benaderen van kandidaten (‘sourcing’) een belangrijke component in de aanpak gebleken.
We hebben een geheel nieuwe werken-bij-site (www.werkenbijenschede.nl) ontwikkeld en gelanceerd, waarbij conform onze gekozen aanpak en ons merk de gezichten en verhalen van eigen medewerkers een centrale plek innemen. Verder hebben we op het gebied van recruitment de samenwerking met andere organisaties verder verkend, zoals op het gebied van werving voor IT-functies of (vakgerichte) traineeships.
Aansluitend aan de pilotfase hebben we het instrument Strategisch Personeelsmanagement (SPM) definitief geïmplementeerd. Daarmee houden we continu zicht op wat nu en in de toekomst nodig is op het gebied van ontwikkeling, inzetbaarheid en aantrekken van (nieuwe) medewerkers.
In de tweede helft van 2022 hebben we een vernieuwde HR-visie vastgesteld. Met de visie hebben we onze kijk op de mens in de organisatie vastgelegd. Daarnaast maakten we expliciet volgens welke uitgangspunten en met welke focus we nu en de komende jaren vorm en uitvoering geven aan HR-beleidsthema’s in relatie tot onze organisatiedoelen.
Het hybride werken hebben we als onze normale manier van werken ingebed in de organisatie. We organiseerden alle faciliteiten met betrekking tot werkplek, digitale werkomgeving en ontwikkelen van kennis en vaardigheden en we inventariseerden verbeterwensen onder medewerkers. Dit vraagt ook de komende tijd nog om regelmatige evaluatie en bijsturing van het hybride werken.
Ad 2. Digitale transitie, kennisorganisatie & wetgeving
De snelle technologische ontwikkelingen op het gebied van digitalisering en informatisering bieden veel kansen, maar tegelijkertijd ook uitdagingen. De kansen doen zich volop voor binnen de dienstverlening richting de inwoners, digitale participatie en het efficiënter uitvoeren van processen. In 2022 zijn onder de titel ‘Stem van Enschede’ diverse participatieprocessen via het digitale platform ‘ Consul’ uitgevoerd. Dit krijgt in 2023 vervolg met nieuwe projecten.
In de primaire processen hebben we data-experimenten uitgevoerd in alle domeinen, en is de data-organisatie in opbouw. Een goed voorbeeld is de nieuwe productlijn voor inwoner ‘transacties en informatie’ (MijnEnschede).
Op informatiegebied vergroten we de duurzame toegankelijkheid van archieven / systemen met het programma Bridge. De praktijk laat zien dat dit een forse opgave is waar we nog jaren in moeten investeren en aan moeten werken omdat gegevens in het verleden zijn opgeslagen zonder het oogmerk duurzame toegankelijkheid. Deze gegevens dienen dan ook vrij te zijn van persoonsgegevens en andere vertrouwelijke gegevens. Dit is een belangrijke voorwaarde om uiteindelijk efficiënt te kunnen voldoen aan de bedoeling van o.a. de Wet open overheid, namelijk transparantie en openbaarheid.
Tegelijkertijd moet er aandacht zijn voor digitale veiligheid. Mondiaal zien we een toename van het aantal digitale dreigingen. We anticiperen op het veranderende dreigingsbeeld en eventuele aanvullende maatregelen treffen we snel. Dit sluit aan op het nieuwe Strategisch informatiebeveiligings- en privacybeleid dat onlangs is vastgesteld. Het blijkt ook uit het tweejaarlijkse “Dreigingsbeeld informatiebeveiliging Nederlandse gemeenten” van de Informatiebeveiligingsdienst (IBD, onderdeel van de VNG). Bestuurlijke opdracht om te komen tot een ethische visie en handelingskader is vastgesteld eind 2022.
We zijn dit jaar overgegaan naar een modernere techniek voor de overstap naar laptops en mobiele telefoons. Daardoor is een andere beveiliging noodzakelijk. De implementatie is in volle gang. Er is ruime aandacht voor weerbaarheidstrainingen via een verplicht centraal E-learningprogramma.
Vanuit de Wet Open Overheid moeten we veel stukken publiceren en openbaar maken. Deze stukken dienen dan vrij te zijn van persoonsgegevens en andere vertrouwelijke gegevens. Gezien de hoeveelheid documenten is hiervoor anonimiseringssoftware aangeschaft. Dit helpt bij een zo efficiënt mogelijke verwerking.
Gemeenten en VNG werken aan het ontwarren van de verzuiling van informatiesystemen onder de noemer Common Ground. Wij hebben dit voor Enschede vertaald zodat we kunnen meedoen en meeliften op die inspanningen.
Ad 3. Veranderende sturing en verantwoording
Het afgelopen jaar hebben we opnieuw de nodige stappen gezet in dit meerjarige traject. We hebben de P&C-processen weer geanalyseerd, onder andere met proces-mining. Daarnaast hebben we ze verder vereenvoudigd, geüniformeerd en waar mogelijk gedigitaliseerd. Daarnaast experimenteerden we met de robotisering van processen. Dit lijkt kansen te bieden voor toekomstige inzet. In de ook voor P&C krappe arbeidsmarkt is het ons gelukt om nieuwe talenten, waaronder trainees P&C, aan te trekken. Daarnaast zetten we volop in op opleidingen voor medewerkers ter ondersteuning van een duurzame toekomstbestendige invulling en uitvoering van de planning & control-functie.
Eind vorig jaar sloten we een nieuw Individueel Convenant Horizontaal Toezicht af met de Belastingdienst voor de komende drie jaren. Hierbij stemmen we vooraf met de Belastingdienst af over belangrijke fiscale zaken. Nieuw daarbij is dat de Belastingdienst voor een belangrijk deel steunt op onze interne beheersing. Hiermee hebben we en beter inzicht in onze eigen bedrijfsvoering en het verkleint aanzienlijk de kans op vervelende latere correcties of financiële tegenvallers.
In opmaat naar de verkiezingen hebben we de strategische opgaven herijkt. De input daarvoor haalden we op uit kennissessies in de organisatie én via gesprekken in de stad onder de titel ‘Kracht van Enschede’. In het Koersdocument verwerkten we deze herijking en boden dit aan de gemeenteraad aan. Dit landde in de gemeentebegroting 2023-2026 met de bijstelling van de doelenboom. De strategische opgaven zijn daarmee duidelijker verbonden met de gemeentebegroting, wat bijdraagt aan de sturing op realisatie.
Overig
Het nieuwe Vastgoedbeleid, met ook aandacht voor verduurzaming, is eind 2021 door het college en in juni door de raad vastgesteld. Het beleid is in tweede helft van 2022 geïmplementeerd.
In 2022 is een aanbesteding gedaan voor de verduurzamingsopgave vastgoed voor de komende 10 jaar. We hebben 6 partijen gecontracteerd die we gedurende 10 jaar via mini-competities opdrachten gunnen. Per jaar bekijken we welke gebouwen we verduurzamen. We selecteren op basis van het zogenaamde stoplichtmodel waarbij we rekening houden met de energieopwekking en -besparing, de contractperiode, huurderswensen en het meerjarenonderhoudsplan.
Een betrouwbare en voor lange termijn houdbare financiële huishouding
In januari 2022 heeft de raad een nieuwe financiële verordening vastgesteld waarin heldere afspraken en procedures staan uitgewerkt rondom de (financiële) sturing door raad, college en ambtelijke organisatie. Dit met als doel om de financiële huishouding gezond te houden en te borgen dat we stabiel beleid kunnen voeren. Daarin zijn ‘nieuwe’ afspraken vastgelegd over de verwerking van circulaires, strategische investeringsagenda, stelpost loon-en prijscompensatie, instellingscriteria reserves, e.a. Het Sociaal jaarverslag leveren we jaarlijks op. Het levert inzicht in de personeelsopbouw inclusief een doorkijk in welke mate deze past bij de toekomstige opgaven en uitdagingen.
In 2022 actualiseerden we ook de nota risicomanagement en weerstandsvermogen. Hierin staan heldere afspraken en spelregels rondom de sturing op risico’s en weerstandsvermogen door raad, college en ambtelijke organisatie. Daarmee waarborgen we dat de gemeente voldoende weerbaar is tegen tegenvallers in geval zich risico’s daadwerkelijk voordoen. Er staan belangrijke wijzigingen in over de houdbaarheidstest voor conjuncturele risico’s, bredere sturing op financiële kengetallen, het niet meer meenemen van stille reserves en de wijze waarop we de reserve grondbedrijf meenemen.
In 2022 hebben we van alle reserves de instellingscriteria weer geactualiseerd en centraal vastgelegd. Daarbij hebben we ook gekeken of er reserves zijn waar middelen uit konden vrijvallen. Dit bleek in de praktijk slechts beperkt mogelijk.
De algemene reserve en weerstandsratio zijn weer goed op niveau en vooruitkijkend lijkt dat ook zo te blijven. Vandaar dat we bij de begroting voor 2023 besloten het spaarprogramma (ingesteld in 2013) te beëindigen. Gelijktijdig besloten we tot een structurele dotatie aan ons investeringsfonds. Om het afgelopen decennium te kunnen sparen is het investeringsniveau fors teruggebracht. Dat had een ongewenst bijeffect op de ontwikkeling van de stad.
Per 2023 moet het college zelf een rechtmatigheidsverklaring afgeven. In 2022 rondden we de voorbereidingen af om per 2023 voor het eerst deze rechtmatigheidsverklaring af te kunnen geven. Daarvoor zijn voor onze processen risicoanalyses uitgevoerd en controleplannen opgesteld. De accountant blijft de rechtmatigheid toetsen maar geeft hierover geen afzonderlijk oordeel in de controleverklaring.
Het college besloot om een dure lening af te lossen om de schuldpositie te verlagen. Hierdoor kan ook de omslagrente voorlopig laag blijven. Een stijging van de omslagrente heeft een negatief effect o.a. op de hoogte van rioolheffing en stand van de reserves bij het vastgoed- en grondbedrijf. Ook stijgen de kapitaallasten van de investeringen waardoor meer dekking voor kapitaallasten nodig is voor nieuwe investeringsprojecten. De afkoop zorgt ook voor lagere rentelasten die voor 2023 e.v. die in de Gemeentebegroting 2023 is verwerkt.
| 1. Optimaal faciliteren van gemeentelijke taken passend bij het primaire proces Met de beschikbaar gestelde middelen doen wij dit aan de hand van professioneel opdrachtgever-/opdrachtnemerschap, een maximale inzet van (beschikbare en nog te ontwikkelen) IT en strakke kostenbeheersing.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 2. Een betrouwbare en voor lange termijn houdbare financiële huishouding De financiële positie van Enschede is nog steeds kwetsbaar. Vanaf 2008 hebben wij te maken met bezuinigingsopgaven. Ook het meerjarenperspectief bevat een uitdaging voor een sluitende meerjarenbegroting. Het is daarom nodig scherpe keuzes te maken. We moeten kijken welke vraagstukken de grootste prioriteit hebben en hier onze inzet op richten. Dat betekent ook dat we andere activiteiten niet meer of later doen. Op de onderdelen waar dat mogelijk is wordt de begroting flexibeler gemaakt. Daarmee zijn wij wendbaarder in het werken aan onze opgaven en kansen die zich voordoen. Verder willen we de rentelasten en kosten betalingsverkeer voor de gemeente minimaliseren.
|
Wettelijk verplichte indicatoren
Op grond van het Besluit begroting en verantwoording zijn onderstaande indicatoren opgenomen. De indicatoren gelden voor iedere gemeente en zijn bedoeld om gemeenten met elkaar te kunnen vergelijken. Dit is mogelijk via www.waarstaatjegemeente.nl.
| Beleidsveld | Naam indicator | Eenheid | Jaar | Score | Bron | |
| 1. | 0. Bestuur en ondersteuning | Formatie | Fte per 1.000 inwoners | 2022 | 8,25 ** | Eigen gegevens |
| 2. | 0. Bestuur en ondersteuning | Bezetting | Fte per 1.000 inwoners | 2022 | 9,53 | Eigen gegevens |
| 3. | 0. Bestuur en ondersteuning | Apparaatskosten | Kosten per inwoner | 2022 | 944,3 | Eigen begroting |
| 4. | 0. Bestuur en ondersteuning | Externe inhuur | Kosten als % van totale loonsom + totale kosten inhuur externen | 2022 | 10,8% | Eigen begroting |
| 5. | 0. Bestuur en ondersteuning | Overhead | % van totale lasten | 2022 | 7,4% | Eigen begroting |
| 35. | 8. Vhrosv | Gemiddelde WOZ waarde | Duizend euro | 2022 | 235 | CBS |
| 36. | 8. Vhrosv | Nieuw gebouwde woningen | Aantal per 1.000 woningen | 2022 | 7,9 | Basisregistratie adressen en gebouwen |
| 37. | 8. Vhrosv | Demografische druk | % | 2022 | 63,6% | CBS |
| 38. | 8. Vhrosv | Gemeentelijke woonlasten eenpersoonshuishouden | In Euro’s | 2022 | 927 | COELO |
| 39. | 8. Vhrosv | Gemeentelijke woonlasten meerpersoonshuishouden | In Euro's | 2022 | 962 |
COELO |
Het kengetal formatie** wijkt af van die van de bezetting.
In onderstaande taartdiagram zijn de gerealiseerde lasten per product weergegeven.
|
Deze tabel geeft de samenstelling van het resultaat van het programma weer. Baten en lasten, stortingen en onttrekkingen reserves worden allemaal gepresenteerd als positieve bedragen. In de saldo-kolom wordt de realisatie met de begroting (na wijziging) vergeleken en krijgt een nadeel een negatieve notatie en een voordeel een positieve notatie:
- Lasten; de werkelijke lasten over 2022 zijn lager dan begroot. Het saldo lasten is dus voordelig.
- Baten; de werkelijke baten over 2022 zijn hoger dan begroot. het saldo baten is dus voordelig.
- Storting; de werkelijke storting reserves over 2022 is hoger dan begroot. Het saldo storting reserves is dus nadelig voor het resultaat (maar positief voor de balanspost reserves).
- Onttrekking; de werkelijke onttrekking reserves over 2022 is lager dan begroot. Het saldo onttrekking reserves is dus nadelig voor het resultaat (maar positief voor de balanspost reserves).
Toelichting
Het totale resultaat van dit programma bedraagt 1.316.000 euro positief. Diverse baten, lasten en mutaties in de reserves zijn op onderdelen nauw met elkaar verweven. Per saldo gaat het om de volgende belangrijkste oorzaken:
Een uitgebreidere financiële toelichting is opgenomen in hoofdstuk 7.2
= loopt achter, bijsturing heeft onvoldoende effect; 
= loopt achter, bijsturing mogelijk; 
= conform verwachting; 
= boven verwachting; 
= neutrale wijziging.