3.2 Duurzaam wonen, leven en werken

 

 .. Strategische opgave: Groen en duurzaam Enschede

 Doel
Subdoel Link
01. Enschede is klimaatneutraal

totale lasten (x 1.000 euro): 3.239,00
01.01 We verlagen de CO2 uitstoot onder andere door energiebesparing en opwek van hernieuwbare energie Indicatoren: 2
Aantal acties: 5
01.02 We verminderen aardgasgebruik door woningen en bedrijven aardgasvrij te maken. Indicatoren: 2
Aantal acties: 6
02. Enschede is klimaatbestendig en waterrobuust ingericht

totale lasten (x 1.000 euro): 0,00
02.01 We passen de omgeving aan op de klimaatverandering Indicatoren: 1
Aantal acties: 2
03. Enschede is groen en biodivers

totale lasten (x 1.000 euro): 0,00
03.01 Samen zorgen we voor een groene omgeving met meer planten en dieren
Aantal acties: 5
04. Enschede is circulair

totale lasten (x 1.000 euro): 0,00
04.01 We hergebruiken producten en materialen zodat grondstoffen hun waarde behouden Indicatoren: 2
Aantal acties: 1

De strategische opgaven zijn sterk vervlochten met de Sustainable Development Goals (SDG). De Verenigde Naties hebben deze 17 duurzame ontwikkelingsdoelstellingen opgesteld. Deze vormen samen de wereldwijde duurzaamheidsagenda tot 2030.

 

Deze strategische opgave draagt bij aan de volgende sustainable development goals (SDG's). Voor uitleg zie bijlage 6.8

 

 

 .. Strategische opgave: Aantrekkelijk Enschede

 Doel
Subdoel Link
05. Enschede heeft veel baankansen

totale lasten (x 1.000 euro): 15.735,00
05.01 Enschede/Twente is meer verbonden met aanliggende economische centra (agglomeratiekracht) Indicatoren: 2
Aantal acties: 2
05.02 In Enschede groeien de banen op de toplocaties Indicatoren: 3
Aantal acties: 4
05.03 In Enschede kunnen bestaande en nieuwe bedrijven verantwoord/duurzaam/groen groeien en innoveren Indicatoren: 2
Aantal acties: 5
06. Talent wordt aangetrokken, vastgehouden en ontwikkeld

totale lasten (x 1.000 euro): 92.794,00
06.01 De stedelijke voorzieningen zijn divers en attractief voor inwoners en bezoekers (nationaal en internationaal) Indicatoren: 2
Aantal acties: 3
06.02 De nieuwe woonmilieus zijn attractief, betaalbaar en toekomstbestendig Indicatoren: 4
Aantal acties: 12
06.03 Talent weet waarom Enschede aantrekkelijk is om te wonen, leven en te werken Indicatoren: 3
Aantal acties: 0
07. In Enschede kun je prettig en gezond wonen en leven

totale lasten (x 1.000 euro): 91.411,00
07.01 Wijken en buurten zijn veilig, gezond en leefbaar Indicatoren: 1
Aantal acties: 8
07.02 Enschede heeft een goede interne bereikbaarheid Indicatoren: 1
Aantal acties: 5

 

De strategische opgaven zijn sterk vervlochten met de Sustainable Development Goals (SDG). De Verenigde Naties hebben deze 17 duurzame ontwikkelingsdoelstellingen opgesteld. Deze vormen samen de wereldwijde duurzaamheidsagenda tot 2030.

 

Deze strategische opgave draagt bij aan de volgende sustainable development goals (SDG's). Voor uitleg zie bijlage 6.8

 

 

 

Wat willen we bereiken?

Algemeen

In 2025 werken we verder aan onze lange termijn aanpak gericht op het aantrekkelijker maken en aantrekkelijk houden van onze stad. De uitdagingen op dat punt zijn divers: we willen energiearmoede tegengaan, we willen voorzien in passende (betaalbare) woonruimte, we willen hittestress en CO2-uitstoot verminderen en de leefomgeving vergroenen. Zo wordt onze stad gezonder om in te leven. Ook moeten we het bedrijfsleven in onze stad de mogelijkheid bieden verantwoord te groeien en kwalitatief hoogwaardige werkgelegenheid te blijven bieden. Waarbij ze door voortdurende innovatie een grote bijdrage kunnen leveren aan grote maatschappelijke vraagstukken rond klimaat, energie, gezondheid en veiligheid. Behoud en aantrekken van voldoende talent op alle niveaus is daarvoor een belangrijke randvoorwaarde. En dat vraagt om een bruisende (binnenstad), met hoogwaardige culturele en andere voorzieningen.

 

Groen en duurzaam Enschede

Een schone en veilige openbare ruimte vormt de basis voor onze inzet voor de vergroening, verduurzaming en klimaatadaptatie in onze stad. In een groot aantal visies en beleidsplannen staat hoe we werken aan een groen en duurzame stad.

 

In ons Groenambitieplan staat dat onze stad zich moet ontwikkeling tot één groot groen en biodivers park, voor mens, plant en dier. Met een groen landelijk gebied, dat via de parken doorloopt tot in een sterk vergroende binnenstad. We gaan daar voortvarend mee aan de slag. Vanuit het beleidskader ‘Gezond Enschede’ werken we aan een gezonde leefomgeving in onze stad, die uitnodigt tot bewegen, spelen en sporten.

 

De visie ‘Landelijk gebied’ vormt ons kompas om te werken aan een gevarieerd landschap, met een hoge groene kwaliteit met meer biodiversiteit. We doen dit samen met inwoners en ondernemers. We stimuleren de productie van ‘biobased’ materialen door Enschedese agrariërs via het programma “Van Land tot Pand”. Hiermee dragen we bij aan verbetering van het verdienmodel van de boer. Daarnaast helpt het de woningvoorraad te verduurzamen door gebruik van circulaire bouwmaterialen.

 

In onze energievisie staat dat we meer wind- en zonne-energie willen opwekken. Door veranderd landelijk en provinciaal beleid rond zon op land, de vertraging in de vaststelling van de landelijke milieunormen voor windturbines en de situatie rondom netcongestie verwachten we dat de doelstelling voor 2030 niet gerealiseerd wordt. Netcongestie vraagt om een nieuwe kijk op het energiesysteem. Netcongestie vormt een belemmering en vraagt ook vanuit de gemeente regie. Daarnaast liggen er opgaven op het gebied van energiebesparing en de aanpak van energiearmoede. Via ons Energieloket en de uitvoering van de Renovatiedeal Twente ondersteunen we onze inwoners die dat het hardste nodig hebben bij de verduurzaming van hun woning. In wijkuitvoeringsplannen richten we op het aardgasvrij maken van alle 70 wijken in onze stad.

 

We werken verder vanuit het Water- en klimaatadaptatieplan 2022-2026 aan een klimaatrobuust, groen en biodivers Enschede dat bestand is tegen de effecten van hitte, (grond)wateroverlast en droogte. We werken daarin samen met inwoners, ondernemers en instellingen. 

 

In de Grondstoffenvisie staat dat we in onze stad huishoudelijk afval beter willen scheiden en voorkomen. We sturen op afvalpreventie, kringloop en participatie. We voeren regie op grondgebruik, waarbij we illegaal grondgebruik willen terugdringen. Dankzij extra structurele middelen uit de Zomernota 2024 én door verrekening met gemeentelijke projecten kunnen we onze wettelijke taak op dit gebied blijven uitvoeren.

 

Aantrekkelijk Enschede

De opgave van onze stad om mensen aan te trekken en te behouden gaat veel verder dan alleen het bieden van de juiste woning. Met name voor de hoogstedelijke locaties is de juiste mix van wonen, werken en (bestaande en nieuwe) voorzieningen een belangrijke voorwaarde voor succes. Verder is (de nabijheid van) ruimte voor bedrijvigheid cruciaal om als stad economisch te kunnen groeien. En dat vraagt om een bruisende (binnen)stad, met hoogwaardige culturele en andere voorzieningen.

 

Economie

In 2024 stelde de raad de Ontwikkelagenda Economie vast. We versterken Enschede als stad van technologie, innovatie en creativiteit. Ook versterken we Enschede als verzorgende (EU) regionale hoofdstad. De verzorgende economie omvat zes op de tien banen in onze stad. Enschede neemt hier in de (EU) regio een leidende positie in. Dat willen we verder uitbouwen. De verdere uitwerking van de gebiedsprofielen binnenstad is hierbij erg belangrijk.

We versterken daarnaast Enschede als stad met toekomstbestendige ruimte om te ondernemen. Hier gaat het om intensiever en duurzaam ruimtegebruik op onze bestaande werklocaties en om de behoefte aan nieuwe toekomstbestendige ruimte om te ondernemen elders in de stad.

 

Cultuur, evenementen en citymarketing

We werken aan een bruisende, inclusieve en aantrekkelijke stad, waar talent de gelegenheid krijgt zich langdurig te vestigen en te ontplooien. Ons nieuwe cultuur- en evenementenbeleid vormt daarin een belangrijke schakel. We krijgen vanaf 2026 van het Rijk een zorgplicht voor een robuuste bibliotheekvoorziening. Tenslotte bieden we actieve ondersteuning aan verschillende culturele instellingen bij hun huisvestingsambities.

 

Bereikbaarheid

Ter verbetering van de bereikbaarheid van Enschede ronden we de aanleg van de fietssnelweg F35 tussen Lonneker en Enschede af. Ook maken we een ontwerp voor de fietsbrug die Eschmarkerveld gaat verbinden met de fietssnelweg naar de binnenstad. Omdat de verkeersveiligheid onder druk staat, investeren we in veiligere schoolomgevingen en infrastructuur, waaronder de Oosterstraat, Geessinkweg en Usselerrondweg. Daarnaast werken we aan een aansluiting van de Keppelerdijk op de Oostweg en van de Oostweg op de N35. We werken aan minder uitstoot van mobiliteit door de aanleg van laadpalen en het invoeren van zero emissie stadslogistiek.

We beheren onze wegen op de in het wegenbeleidsplan 2024-2027 afgesproken kwaliteitsniveaus. Daarbij zetten we in 2025 in op het vergroten van de duurzaamheid en circulariteit.

 

Wonen

Wonen is de basis voor iedereen. In 2025 geven we uitvoering aan het vastgestelde woonbeleid. We maken verschillende nieuwe ontwikkelingen en herstructureringen mogelijk op het gebied van wonen en werken in onze stad. Gemeentelijke regie en inzet van middelen vormt een randvoorwaarde om woningbouw tot uitvoering te brengen. De Investeringsagenda stelt ons in staat daarin te blijven investeren. Tegelijkertijd zien we dat er omstandigheden zijn die het daadwerkelijk bouwen vertragen en waar we erg weinig aan kunnen doen (ontwikkeling bouwkosten, rentestand, rendementsdoelstellingen van ontwikkelaars). Het blijft daarom ook in 2025 een uitdaging om snelheid te maken met het realiseren van woningen.

 

Ook geven we uitvoering aan het beleid voor wonen, zorg en bestaanszekerheid. Zo werken we verder aan ons beleid gericht op doorstroming van ouderen. Ook werken we samen met gemeenten in de regio Twente aan het een opstellen van een urgentieverordening voor de sociale huur (vaststelling in 2026).

 

Met de Twentse gemeenten, provincie en het Rijk stellen we een verstedelijkingsstrategie op voor Twente (de Ruimtelijke Ontwikkel Strategie Twente). De bijbehorende kaderstellende keuzes leggen we aan de raad voor via de omgevingsvisie, omgevingsplannen en besluiten met betrekking tot projecten.

 

Talent

We blijven ons inzetten op het aantrekken en behouden van talent. We werken daarbij steeds meer samen met Almelo, Hengelo en de Twente Board. We richten ons op orde houden en verbeteren van het wonen, werken en leven in onze stad en regio.

 

Bestemmen, Vergunnen, Toezicht en Handhaven (BVTH): van beleid naar uitvoering

We vertalen de doelen en strategieën uit het BVTH-beleid naar de uitvoering. Een voorbeeld hiervan is het herijken van het toets- en toezichtsprotocol. Daarbij zal extra aandacht zijn voor veiligheid, ondermijning, duurzaamheid, energiebesparing en warmtetransitie, gezondheid, klimaat en strijdigheden ruimtelijke ordening.

.. Wat gaan we doen voor de Strategische opgave: Groen en duurzaam Enschede ?

De opgave “groen en duurzaam Enschede” is de basis voor een veilige, gezonde en aantrekkelijke leefomgeving voor mensen, dieren en planten

 

 
01. Enschede is klimaatneutraal

Enschede wil een aantrekkelijke en leefbare gemeente zijn voor iedereen die er woont, werkt of op bezoek komt. Nu en in de toekomst. Daarom maken we ons sterk voor maatregelen die de opwarming van de aarde beperken. Hiervoor stappen we over van fossiele brandstoffen (zoals aardgas of-, steenkool) naar duurzame energie (zoals zonenergie-, of, windenergie). Ons doel is het aandeel duurzame energie tot 2030 met minimaal 8% te verhogen. In 2050 is de CO2 uitstoot teruggebracht naar nul en zijn woningen en bedrijven van het aardgas af.

 
01.01 We verlagen de CO2 uitstoot onder andere door energiebesparing en opwek van hernieuwbare energie
Om Enschede klimaatneutraal te maken, werken we aan verduurzaming van industrie & bedrijvigheid, elektriciteit, mobiliteit, landbouw en landgebruik, innovatie, streven we naar klimaatneutraal gemeentelijk vastgoed in 2040 en zetten we in op energiebesparing bij of vervanging van schoolgebouwen.

Indicatoren 
Aantal indicatoren: 2


Toelichting
De grafiek laat de CO2 uitstoot in Enschede zien, gemeten in kiloton. Het betreft de totaal bekende uitstoot van aardgas, elektra, warmte en voertuigbrandstof. Bron: Klimaatmonitor.

Streefwaarde: om de opwarming van de aarde te beperken, moeten we de uitstoot aan CO2 zo snel mogelijk maar uiterlijk in 2050 tot 0 terugbrengen. Voor het bepalen van de streefwaarde is 2020 als startpunt genomen.




Toelichting
Deze grafiek geeft de verhouding weer tussen het totale energieverbruik en de totale hernieuwbare energieproductie in Enschede. De meeteenheid is terajoule. Hoe groter het aandeel hernieuwbare energie, hoe minder verbruik van fossiele brandstoffen, hoe lager de uitstoot van CO2. De opwek van hernieuwbare energie betreft energie voor warmte, vervoer en elektriciteit plus het aandeel van Twence. Bron: Regionale Klimaatmonitor.

Streefwaarde: om de opwarming van de aarde te beperken, moeten we stoppen met het gebruik van fossiele brandstoffen en overgaan op hernieuwbare energie. In de energievisie staat daarom dat we in de periode tot en met 2030 het aandeel hernieuwbare energie in het totale energieverbruik met minimaal 8% willen verhogen. Voor de streefwaarde is uitgegaan van de meting in 2017 (8,6%). Dit betekent een streefwaarde van 16,6% in 2030.


Acties 2025
Aantal acties: 5

01. We voeren Solarparking-projecten uit

We gaan solar carports ontwikkelen en realiseren op vijf gemeentelijke parkeerterreinen: het nieuwe zwembad (Diekman), P&R Zuiderval, Avanti, Winkelcentrum Wesselerbrink en mogelijk P&R Noord.
We informeren de raad hierover via het Uitvoeringsprogramma Groen en Duurzaam.

02. We werken aan de ontwikkeling van SMART Energy Hubs

We helpen ondernemers om de Smart Energy Hub Marssteden te realiseren. Als gemeente faciliteren wij de ondernemers om te komen tot onderlinge afspraken met betrekking tot levering en afname. Ook helpen wij bij het opzetten van een juridische entiteit die een contract afsluit met een energieleverancier. Naast de Smart Energy Hub Marssteden zijn we bezig met een Smart Energy Hub op Kennispark. Op twee andere locaties starten we met een verkenning. We informeren de raad via het Uitvoeringsprogamma Groen en Duurzaam.

03. We herzien de Energievisie (inclusief aanpak netcongestie)

We gaan de energievisie herzien en verbreden. Op verzoek van de raad is de voortgang van realisatie van de ambities uit de energievisie in beeld gebracht. Hieruit blijkt dat we achterlopen bij de gestelde ambities voor het vergroten van het aandeel opwek duurzame energie. Ook brengen we in beeld waar de risicoplekken zijn waar netcongestie zich voor kan doen. De herziening en de verbreding van de energievisie, inclusief actieprogramma netcongestie, wordt aan de raad voorgelegd. 

04. Vervolgaanpak Renovatiedeal Twente

We gaan de aanpak voor verduurzaming van woningen uitwerken aan de hand van de afspraken in de intentieovereenkomst. Deze hebben we met Hengelo, Almelo, zes corporaties en het ministerie van Binnenlandse Zaken gesloten. We onderzoeken samen of (en zo ja hoe) we de aanpak voor verduurzaming van woningen van huishoudens in energiearmoede kunnen vervolgen in de periode 2026-2030. Deze uitwerking moet eind 2025 klaar zijn. Indien dit onderzoek leidt tot koerswijziging leggen we daartoe een voorstel voor aan de raad.

05. We schetsen een energiesysteem voor de toekomst

Door netcongestie en de sterke toename van duurzame opwek staat ons energiesysteem onder druk. We schetsen een perspectief voor een toekomstbestendig energiesysteem. Hierover informeren we de raad.

.
01.02 We verminderen aardgasgebruik door woningen en bedrijven aardgasvrij te maken.
Om Enschede klimaatneutraal te maken, werken we aan verduurzaming van de gebouwde omgeving via de warmtetransitie.

Indicatoren 
Aantal indicatoren: 2

Toelichting
Deze grafiek laat het aardgasgebruik van alle woningen in Enschede zien in miljoenen m3. Het betreft de temperatuurgecorrigeerde meting. Door te corrigeren voor strenge en zachte winters wordt duidelijk of het gasverbruik echt daalt door bewuste ingrepen. Bron: Regionale Klimaatmonitor.

Streefwaarde: in het Klimaatakkoord uit 2019 is afgesproken dat in ons land in 2050 geen aardgas meer wordt gebruikt voor het verwarmen van gebouwen, koken en douchen. De streefwaarde eindigt daarom op 0 in 2050.




Toelichting
Deze grafiek laat zien hoeveel aardgas Enschedese bedrijven en instellingen gebruiken plus het aardgasverbruik dat nodig is om energie op te wekken. Dit verbruik wordt gemeten in miljoenen m3. Bron: Regionale Klimaatmonitor.

Streefwaarde: in Nederland willen we in 2050 klimaatneutraal zijn. Dat betekent dat ook bedrijven en instellingen moeten stoppen met het gebruik van aardgas. Of ze moeten de CO2 uitstoot die vrijkomt bij de verbranding van aardgas afvangen en opslaan. De streefwaarde is daarom 0 in 2050.

Acties 2025
Aantal acties: 6

01. We schrijven een warmteprogramma en werken een koers uit voor collectieve warmteoplossingen

In verband met nieuwe wetgeving (o.a. Wet Collectieve Warmte) leggen we de basisuitgangspunten voor een warmteprogramma voor Enschede voor aan de raad. De basis daarvoor vormt de huidige transitievisie Warmte. Het warmteprogramma zelf is eind 2026 gereed voor besluitvorming.

02. We stellen een aanpak op voor wijkuitvoeringsplannen warmte (richting aardgasvrije wijken)

We leggen een aanpak voor aan de raad om te komen tot wijkuitvoeringsplannen Warmte voor alle wijken in Enschede. De aanpak omschrijft de basisinhoud van een wijkuitvoeringsplan (bijvoorbeeld over de vorm van participatie en het afwegingskader voor prioritering van wijken). Daarnaast geeft het inzicht in de benodigde financiën en menskracht voor het opstellen en uitvoeren van de wijkuitvoeringsplannen (tot 2040). De monitoring van de voortgang en effectiviteit maakt daar onderdeel van uit. Vanuit deze aanpak selecteren we een vierde wijk waarvoor we een concreet wijkuitvoeringsplan gaan opstellen. De uitvoeringsplannen geven duidelijkheid hoe we de warmtetransitie concreet een slag verder brengen. Per wijk denken we dit samen uit met bewoners, corporaties en andere stakeholders zodat we er daarna ook meerjarig en planmatig uitvoering aan kunnen geven. Door het maken van een wijkuitvoeringsplan in samenspraak met bewoners en andere stakeholders wordt de bewustwording vergroot, leren en inspireren we elkaar, hebben we een scherper beeld waar extra gemeentelijke ondersteuning nodig is en kunnen we met andere stakeholders toekomstige investeringen in de wijk beter op elkaar afstemmen.

03. We stellen een wijkuitvoeringsplan warmte op voor Twekkelerveld

In de afgelopen jaren hebben we uitgebreid onderzoek gedaan naar de mogelijkheden tot uitbreiding van het warmtenet in Twekkelerveld. Aankomend jaar maken we duidelijk of dit haalbaar is. Is dit het geval dan stellen we, samen met bewoners en andere belanghebbenden, een wijkuitvoeringsplan voor Twekkelerveld op. We leggen dit plan voor aan de raad.

04. We stellen een wijkuitvoeringsplan warmte op voor Stroinkslanden Zuid

We stellen een wijkuitvoeringsplan Warmte op voor Stroinkslanden Zuid. Dit maakt onderdeel uit van de gebiedsgerichte aanpak voor deze wijk. We leggen dit plan voor aan de raad.

05. We stellen een wijkuitvoeringsplan warmte op voor ’t Lang

Het bestaande warmtenet en de riolering in de wijk ’t Lang is aan vervanging toe. Daarom stellen we een wijkuitvoeringsplan op als onderdeel van een gebiedsgerichte aanpak. Dit doen we samen met bewoners en andere belanghebbenden. We leggen dit plan voor aan de raad.

06. We verkennen de mogelijkheid voor een regionaal warmtenet en een regionaal warmtebedrijf

We leggen een koersdocument aan de raad voor over de mogelijkheden voor een publiek regionaal warmtebedrijf (samen met Hengelo en Borne). Bij een positief besluit gaan we verder met deze verkenning. Het gaat daarbij om mogelijke deelnemingsvormen (voor de drie gemeenten en andere publieke en private partijen). We werken samen toe naar een intentie- en samenwerkingsovereenkomst om tot een regionaal warmtebedrijf te komen.

.
02. Enschede is klimaatbestendig en waterrobuust ingericht

We willen een veilige, gezonde en aantrekkelijke leefomgeving voor mensen, dieren en planten. In 2050 is Enschede klimaatbestendig en waterrobuust ingericht. Enschede is hierdoor bestand tegen de gevolgen van weersextremen zoals hevige neerslag, droogte en hitte(golven).

 
02.01 We passen de omgeving aan op de klimaatverandering
Om dit te bereiken willen we meer aansluiten bij natuurlijke systemen, gaan we groen-blauwe structuren terugbrengen en aanleggen en vergroten we de waterbergingscapaciteit o.a. door het benutten van de sponswerking van de bodem.

Indicatoren 
Aantal indicatoren: 1


Toelichting
Deze grafiek laat het percentage zien van uitgevoerde projecten waar we minimaal 1 klimaatlabel zijn gestegen. Een stijging van 1 klimaatlabel betekent dat we minimaal 10 mm waterberging extra (per m2 verhard oppervlak) hebben gerealiseerd, minimaal 5% verharding hebben verwijderd en 5% meer groen hebben aangebracht. Hiermee worden we klimaatbestendiger. Bron: Stadsdeelbeheer.
Nb: de realisatiewaarde van 2023 is 80%. Deze is niet zichtbaar in de grafiek omdat deze gelijk is aan de streefwaarde.

Streefwaarde: bij minstens 80% van projecten in de openbare ruimte willen we minimaal 1 klimaatlabel stijgen.


Acties 2025
Aantal acties: 2

01. We leggen regelgeving voor aan de raad op gebied van afval- , grond- en regenwater

Het is nodig om met extra regelgeving te komen op gebied van afval-, grond- en regenwater. Alleen dan kunnen we onze doelstellingen in het Water- en klimaatadaptatieplan (WeK) bereiken. Het gaat om regels over het vloerpeil, de verwerking/berging van regenwater, de behandeling van huishoudelijk afvalwater, het aansluiten of lozen van overtollig regenwater, grondwater en afvalwater op bodem, oppervlaktewater of het openbaar rioolstelsel. Deze regelgeving maakt onderdeel uit van het omgevingsplan.

02. We onderzoeken alternatieven voor het opleggen van rioolheffingen

We hebben nu een gecombineerde rioolheffing voor afvalwater, hemelwater en grondwater. Deze heffing leggen we op aan de gebruiker van een perceel en baseren we op de geloosde hoeveelheid afvalwater. Dit stellen we gelijk aan het drinkwaterverbruik. Tot en met 500 m3 drinkwaterverbruik hanteren we een vast tarief. We onderzoeken, onder andere in afstemming met woningbouwcorporaties, een aantal alternatieven voor het opleggen van een rioolheffing. Deze leggen we voor aan de raad.

.
03. Enschede is groen en biodivers

We moeten Enschede verder vergroenen en biodiverser maken om Enschede aantrekkelijk, gezond en leefbaar te houden naar de toekomst toe. Dit om ook de balans te houden met de verstening en verdichting van Enschede vanuit bijvoorbeeld de woon-, energietransitie, mobiliteits- en werklocatie opgaven. Dit doen we vanuit de ambitie: Enschede één groot groen park. Waarbij het prachtige groene landelijke gebied via unieke groene invalswegen, wiggen, (stads)parken, groene wijken en dorpen en een vergroende singel naadloos overgaat in een sterk vergroend centrum. Een groen park dat ruimte biedt aan mens, plant en dier. We streven daarbij naar een meer natuurlijk evenwicht, waarin plagen als de eikenprocessierups of invasieve dier- en plantsoorten minder kans krijgen.

 
03.01 Samen zorgen we voor een groene omgeving met meer planten en dieren
We gaan hier aan werken via drie lijnen: Beter zorgen voor het bestaande groen (beschermen), het verbeteren van de inrichting van het groen (benutten) en meer groen toevoegen aan Enschede bij elke nieuwbouw- en herinrichtingproject (bouwen).

 

Acties 2025
Aantal acties: 5

01. We actualiseren het Groenambitieplan Enschede (GAP)

Conform onze Financiële verordening actualiseren we het uitvoeringsprogramma van het GAP. Ook geven we binnen het GAP meer handen en voeten aan het vergroten van de biodiversiteit. We leggen de prioriteiten voor 2026 en verdere jaren voor aan de raad.

02. We vergroenen de binnenstad (Groenambitieplan Enschede)

We maken een plan voor het vergroenen van de binnenstad, samen met inwoners, ondernemers en instellingen. Dit plan leggen we voor aan de raad.

03. We vergroenen het Van Heekplein

We maken een ontwerp voor het vergroenen van het Van Heekplein. Dit is de vervolgstap op het tijdelijk vergroenen van dit plein. Het ontwerp stellen we op samen met inwoners, ondernemers en instellingen. Daarbij nemen we ook aanpassingen mee rond verhardingen en water. We zijn in 2024 gestart met het participatieproces. We leggen het plan voor aan de raad.

04. We maken een groene visie op de parken

We maken een groene visie op de parken in Enschede als uitwerking van het Groenambitieplan Enschede. Hiermee zijn we, samen met de beheercommissies van de parken, in 2024 gestart. We sluiten waar mogelijk aan op bestaande visies en plannen. We leggen het resultaat, in welke vorm dan ook, voor aan de raad.

05. We voeren de visie Landelijk Gebied uit

We geven uitvoering aan de visie ‘Landelijk gebied’. We werken daarbij aan het behoud en de versterking van de natuur en het landschap. We zetten instrumenten in zoals de gebiedsgerichte aanpak en het Natuur- en Landschapsplan. In de visie landelijk gebied hebben we onze ambities meetbaar gemaakt in opgaven. Zo liggen er opgaven voor bloemrijke randen, duurzaam bermbeheer, het planten van 170.000 bomen extra en het beheer van groenstructuren. Ook maken we een actieplan voor de versterking van houtwallen.
Vanuit de Gebiedsgerichte Aanpak Landelijk Gebied leggen we gebiedsverkenning Driene voor aan de raad voor vaststelling van de kaders voor de gebiedsagenda Driene. 

.
04. Enschede is circulair

In 2050 heeft Nederland een volledig circulaire economie. Dit betekent dat we zuiniger en slimmer om moeten gaan met grondstoffen.

 
04.01 We hergebruiken producten en materialen zodat grondstoffen hun waarde behouden
In Enschede richten we ons op vier gebieden: ondernemers moeten meer circulair ondernemen, afval wordt grondstof, ondernemers en kennisinstellingen werken samen op circulaire economie en onze gemeentelijke inkoop is circulair

Indicatoren 
Aantal indicatoren: 2


Toelichting
In deze grafiek is te zien welk percentage van het ingezamelde huishoudelijk afval gescheiden wordt aangeboden. Hoe beter het huishoudelijk afval wordt gescheiden, hoe meer we kunnen inzetten op hergebruik, recycling en terugwinning van grondstoffen. Bron: Gegevens afvalinzamelaars met bewerking door gemeente Enschede.

Streefwaarde: het streven is gebaseerd op de Afvalbeleidsvisie (2011) en de Grondstoffenvisie (2015). Samen met de doelstelling voor het aantal kilogram per inwoner per jaar is het streven voor 2030 een scheidingspercentage van circa 90%. Hiermee volgen we het landelijk beleid op het gebied van afvalinzameling en verwerking.




Toelichting
Deze grafiek laat zien hoeveel kilogram huishoudelijk restafval jaarlijks per inwoner wordt aangeboden aan Twente Milieu. Hoe beter we het huishoudelijk afval scheiden, hoe minder restafval vrijkomt. We kunnen dan meer inzetten op hergebruik, recycling en terugwinning van grondstoffen. Bron: Twente Milieu

Streefwaarde: het streven is gebaseerd op de Afvalbeleidsvisie (2011) en de Grondstoffenvisie (2015). Met als stip aan de horizon de regionale doelstelling uit Afvalloos Twente: 50 kilogram restafval per inwoner per jaar in 2030. We volgen hiermee ook het landelijk beleid op het gebied van inzameling en verwerking van huishoudelijk afval.


Acties 2025
Aantal acties: 1

01. We heroverwegen het afvalbeleid in het kader van ruimtelijke ontwikkelingen

We leggen een discussienota voor aan de raad over de wijze van afvalinzameling. Het gaat om een afweging tussen bovengronds inzamelen (door middel van afvalcontainers) en ondergronds inzamelen (in verband de schaarste aan ruimte).

Bijdrage verbonden partij: Twence

Maatschappelijk rendement:

Draagt bij aan de taak van de gemeente om te voorzien in een doelmatig beheer van afvalstoffen door de verbranding van restafval. Met het vergisten van GFT-afval, de productie van duurzame energie en het terugwinnen van grondstoffen draagt Twence ook bij aan de gemeentelijke duurzaamheidsdoelstellingen.

.

.. Wat gaan we doen voor de Strategische opgave: Aantrekkelijk Enschede ?

De opgave “aantrekkelijk Enschede” gaat over de economische veerkracht van Enschede en is echt een ontwikkelopgave. In deze opgave zit de woningbouwopgave, groei van banen, goede voorzieningen, innovatie en een beweging naar een groene economie. Om economisch veerkrachtig te blijven als stad, om de dalende beroepsbevolking te keren en om voldoende mensen te hebben om alle banen te vervullen moeten we meer mensen aantrekken en vasthouden. Hiervoor moeten we werken aan een betere bereikbaarheid van banen, vasthouden van talent en hebben we oog voor de bestaande stad.

 

 
05. Enschede heeft veel baankansen

We willen Enschede economisch versterken. In regionaal verband steunen wij de Agenda van Twente. Op deze manier kunnen we kwalitatief groeien, baankansen bieden voor iedereen en daardoor ook sociale problemen beter het hoofd bieden. Eerste prioriteit om dit voor elkaar te krijgen is het vergroten van de bereikbaarheid van banen. Dit doen we op verschillende manieren: kortere reistijden naar aanliggende gebieden met banen, een betere interne bereikbaarheid, een sterkere verwevenheid/relatie met naastliggende economische centra (ook over de grens) en meer banen in de stad zelf.

 
05.01 Enschede/Twente is meer verbonden met aanliggende economische centra (agglomeratiekracht)
Het beter verbinden van Enschede met aanliggende economische centra (Zwolle en Munster) is van belang om de euregionale agglomeratiekracht te versterken. Er komen meer banen beschikbaar binnen een redelijke reisafstand. Hierdoor kunnen meer mensen aan het werk en kan hier opgeleid talent in Enschede blijven wonen en elders werken. Van met name HBO- en universitair opgeleide mensen is bekend dat die verder willen reizen voor hun werk. Voor dit alles hebben we een betere externe bereikbaarheid (lobby op kortere reistijden), een betere interne bereikbaarheid (denk hierbij bijvoorbeeld aan een zo kort mogelijk voor- en natransport naar de OV knooppunten en werklocaties) en een verdere verweving van kennis en bedrijven met onze buren in Duitsland nodig (vergroting van het daily urban system).

Indicatoren 
Aantal indicatoren: 2


Toelichting
In deze grafiek is te zien hoeveel banen binnen een redelijke reisafstand (1,5 uur) bereikbaar zijn voor de inwoners van Enschede. Hierbij is geen rekening gehouden met filedruk en de banen in Duitsland. Hoe meer bereikbare banen, hoe meer baankansen voor de Enschedese inwoners. Bron: Atlas Research.

Streefwaarde: landelijk wordt verwacht dat de banen blijven groeien met 0,8% de komende 2 jaar (UWV arbeidsmarktprognose 2022-2023). Dit percentage is in deze grafiek doorgetrokken naar de komende 5 jaar. De effecten van een snellere treinverbinding tussen Zwolle, Enschede en Munster zijn de komende jaren nog niet aan de orde. Daarom gebruiken we alleen de autonome banengroei als basis voor het streven.




Toelichting
Om Enschede goed te verbinden met aanliggende economische centra is een goede first en last mile erg belangrijk. Of anders gezegd: hoe snel kom je Enschede in of uit met de auto? Om dit te meten is een bereikbaarheidsindicator samengesteld. Dit is een indexcijfer van de reistijden over een aantal invalswegen naar het centrum van Enschede. Een lagere waarde betekent dat de reistijd ten opzichte van 2011 verbeterd is.
In de coronajaren was het rustiger op de weg en was de bereikbaarheid beter. Inmiddels neemt het verkeer weer toe en gaan de bereikbaarheidswaarden weer richting het niveau van 2019. Bron: NDW

Streefwaarde: het doel is om de bereikbaarheid van Enschede te verbeteren. Om dit te volgen bepalen we jaarlijks de reistijd op de radialen. Radialen zijn de wegen die vanuit het middelpunt, het centrum van onze stad vertrekken in alle richtingen. Het jaar 2011 gebruiken we als referentie en krijgt de waarde 100. Door de verbetering van de reistijd hebben we onze ambitie in 2015 verhoogd en verlaagden we de streefwaarde naar 80.


Acties 2025
Aantal acties: 2

01. We liquideren de Gemeenschappelijke Regeling Regionaal Bedrijventerrein

De Gemeenschappelijke Regeling Regionaal Bedrijventerrein (GR) heeft vrijwel alle kavels uitgegeven. Daarom gaan de deelnemers, waaronder de gemeente Enschede, de GR liquideren. We leggen het liquidatieplan van de Gemeenschappelijke Regeling Regionaal Bedrijventerrein (Almelo) voor aan de raad voor een zienswijze. We geven vervolgens, via onze rol in het Dagelijks Bestuur van deze GR, sturing aan de afwikkeling van de liquidatie.

02. We maken een voorstel over deelname in de ontwikkeling van XL Business Park II

Gemeente Almelo werkt aan de ontwikkeling van XL Business Park II. Zij koerst erop om het omgevingsplan van dit nieuwe terrein in 2024 in procedure te brengen. De Twentse gemeenten moeten daarom een standpunt innemen over de financiële participatie en daarbij behorende rechtsvorm voor het terrein. We komen met een voorstel over (wel of niet) deelnemen in deze ontwikkeling.

Bijdrage verbonden partij: XL Businesspark Twente/Regionaal Bedrijventerrein Twente (RBT)

Maatschappelijk rendement:

De ontwikkeling en uitgifte van XL Businesspark draagt bij aan de regionale groei van bedrijven en het creëren van nieuwe banen. Een deel van deze banen kan door Enschedeërs worden ingevuld. Ook worden indirect banen gecreëerd door het versterken van de logistieke sector in Twente.

.
05.02 In Enschede groeien de banen op de toplocaties
Op de toplocaties Kennispark, binnenstad/stadscampus en Technology Base faciliteren wij de vestiging van bedrijven en de groei van banen. In de binnenstad groeien de banen in met name de horeca en detailhandel. De stadscampus, Kennispark en Technology Base gaan zorgen voor een internationaal aantrekkelijk profiel van onze stad en regio, een meer diverse economie, bieden een nieuwe inspirerende werkomgeving en dragen daarmee ook bij aan het aantrekken en vasthouden van talent.

Indicatoren 
Aantal indicatoren: 3


Toelichting
In deze grafiek zien we de ontwikkeling van het aantal banen op Kennispark. Kennispark beslaat de gebieden: UT, Business and Science Park en Twente Village. Bron: Vestigingenregistratie gemeente Enschede

Streefwaarde: we streven naar een banengroei van 300 banen per jaar op de toplocatie Kennispark. Dit streven is gebaseerd op de prognose van Buck Consultants uit 2020 dat de kennisintensieve banen op Kennispark tot 2030 met 1.800 gaan toenemen over een periode van 10 jaar. Dit betekent een groei van 180 banen per jaar. Hiernaast verwachten we ook dat de banen in de sector “onderwijs en onderzoek” verder groeien de komende jaren (denk aan de UT, het Fraunhoferinstituut). Afgerond komen we dan uit op 300 banen per jaar.



Toelichting
In deze grafiek staan het aantal banen van de toplocatie binnenstad: het kernwinkelgebied, de kantoorlocatie Stationsomgeving (inclusief Centrumkwadraat) en de kantoorlocatie Stadsweide (inclusief het voormalige ziekenhuis aan het Ariënsplein). Bron: Vestigingenregistratie gemeente Enschede

Streefwaarde: we streven naar een banengroei van 150 banen per jaar. Dit streven baseren we op de sterker wordende functie van de binnenstad in de Euregio (voorzieningen, nieuwe bioscoop, vernieuwing van winkels en horeca) en de ontwikkeling van de stadscampus en Centrumkwadraat met woon/werkfuncties, onderwijs, bedrijvigheid en diensten.




Toelichting
Deze grafiek laat de ontwikkeling van het aantal banen op de toplocatie "luchthaven" zien. Het betreft de banen op de werklocaties van de voormalige luchthaven:
- Technology Base
- Deventer Poort
- de werkparken van Van Eck
Bron: Vestigingenregistratie gemeente Enschede

Streefwaarde: we streven naar een banengroei van 50 banen per jaar vanaf 2021. Er zijn namelijk nog veel hectares beschikbaar voor groei van bedrijvigheid op deze toplocatie.

Acties 2025
Aantal acties: 4

01. We verkennen de realisatie van een parkeergarage Kennispark

We verkennen scenario’s om op Kennispark een parkeergarage aan de Hengelosestraat te realiseren. We lopen daarmee vooruit op de nieuwbouw van bedrijfsgebouwen op dezelfde locatie. Zo vergroten we de druk op de markt om daadwerkelijk te gaan bouwen. Ook bieden we met een parkeergebouw het nieuwe woongebouw op Kennispark aan de Hengelosestraat een kwalitatief goede omgeving. In 2026 betrekken de bewoners dit gebouw.
De resultaten van deze verkenning leggen we, samen met een voorstel, voor aan de raad.

02. We maken een voorstel over de oprichting van een Bedrijven InvesteringsZone Vastgoedeigenaren Binnenstad

Vastgoedeigenaren in de binnenstad zien het positieve effect van de investeringen uit het Actieplan Binnenstad. Zij willen zich professioneel verenigen via een Bedrijven Investeringszone (BIZ) voor vastgoedeigenaren in de binnenstad. Dit stelt hen in staat een positieve bijdrage te leveren aan investeringen en samenwerking in de binnenstad. We leggen een voorstel aan de raad voor tot goedkeuring van de oprichting van deze vastgoedBIZ.

03. We actualiseren het Retail beleid

We evalueren en actualiseren het Retail beleid uit 2019 en leggen dit voor aan de raad. Aanleidingen hiervoor zijn onder andere de nieuwe gebiedsprofielen voor de binnenstad, het toekomstbeeld omgevingsvisie, de uitkomsten van het koopstromenonderzoek 2024 en actuele trends en ontwikkelingen (groei online aankopen, dagelijks aanbod, toename gemakservices, enzovoort).

04. We onderzoeken voor Technology Base de diverse kansen en uitdagingen voor de nabije toekomst

We gaan bezig met het uitwerken van een toekomstperspectief voor Technology Base, inclusief Twente Airport en afspraken met marktpartijen over hun rol bij de exploitatie van Twente Airport. Dit leggen we ter informatie voor aan de raad.

Bijdrage verbonden partij: Stichting Gebiedsorganisatie Kennispark

Maatschappelijk rendement:

De stichting Gebiedsorganisatie Kennispark is een samenwerking tussen de Universiteit Twente, ondernemers en vastgoedeigenaren en de gemeente Enschede. De stichting heeft de opgave tot het ontplooien van activiteiten binnen het innovatie-ecosysteem van Kennispark, zodat deze innovatiecampus een aantrekkelijke vestigingsplaats is en blijft voor zowel innovatieve bedrijven als het talent passend bij het profiel van het gebied.

Bijdrage verbonden partij: Technology Base

Maatschappelijk rendement:

Technology Base/Area Development Twente (ADT) heeft de opgave het gebied van de voormalige militaire luchthaven Twente integraal te ontwikkelen tot een impuls en aanjager voor een economisch sterker en duurzamer Twente.

.
05.03 In Enschede kunnen bestaande en nieuwe bedrijven verantwoord/duurzaam/groen groeien en innoveren
De basis van onze economie zijn onze bestaande bedrijven. Voor alle bestaande en nieuwe bedrijven bieden we een goede dienstverlening, zorgen we voor ruimte om te ondernemen, digitale bereikbaarheid, bieden we ondersteuning van netwerken voor starters, start ups en scale ups en innovatie (Novel-T), bevorderen we internationalisering, hebben we aandacht voor het arbeidsmarktbeleid en voor een aantrekkelijke werkomgeving. Met het oog op de brede welvaart is de groei van bedrijven “verantwoord/groen” en gaat niet ten koste van mens of planeet.

Indicatoren 
Aantal indicatoren: 2


Toelichting
In deze grafiek is de ontwikkeling te zien van het totaal aantal banen in Enschede. Hoe meer banen, hoe meer baankansen voor alle Enschedeërs. De banengroei is onder andere een resultaat van inzet op bereikbaarheid van banen, toplocaties, bestaande bedrijvigheid, innovatie en van het aantrekken en vasthouden van talent. Bron: Vestigingenregistratie gemeente Enschede

Streefwaarde: bij de bevolkingsprognose van een groei naar 170.000 inwoners de komende 10 jaar hoort ook een groei in banen. In Enschede hebben we relatief weinig banen per inwoner en hebben we een relatief lage participatiegraad. Daarom streven we naar een banengroei die hoger ligt dan de groei in het aantal inwoners. Dit betekent een banengroei tussen de 10.000 en 12.500 banen de komende 10 jaar (basis: berekening Kennispunt Twente).




Toelichting
In deze grafiek is de ontwikkeling van het bruto regionaal product (BRP) van Enschede te zien. Het BRP zegt iets over de samenstelling van de economische sectoren in een gemeente en de toegevoegde waarde per baan. Innovaties kunnen leiden tot een groei van het BRP. Bron: Centraal Bureau Statistiek (CBS) en LISA werkgelegenheidsregister

Streefwaarde: het streven is het BRP harder te laten stijgen dan de landelijke prognose (een stijging van 1,8% per jaar vanaf 2018, bron: CPB). We willen met ontwikkelingen op de toplocaties, ondersteuning van innovatie en inzet op goede voorzieningen een sterkere samenstelling in sectoren te krijgen en meer toegevoegde waarde per baan.


Acties 2025
Aantal acties: 5

01. We stellen visies op voor De Reulver en Euregio Bedrijvenpark

We werken op basis van de gebiedsagenda's verder aan de toekomstbestendigheid van bedrijventerreinen De Reulver en Euregio Bedrijvenpark. Daarbij werken we samen met ondernemers en pandeigenaren aan een toekomstvisie voor beide terreinen. Beide toekomstvisies leggen we ter besluitvorming voor aan de raad.

02. We bereiden de ontwikkeling van een nieuw bedrijventerreinen voor

We werken de meest geschikte locaties voor een nieuw bedrijventerrein verder uit. Dit doen we op basis van het uitgevoerde locatieonderzoek. We informeren de raad over de voortgang.

03. We actualiseren het uitgiftebeleid bedrijfskavels

We actualiseren het uitgiftebeleid voor bedrijfskavels en leggen dit ter besluitvorming voor aan de raad. Na actualisatie sluit het beleid (weer) goed aan op de geldende beleidskaders en ambities. Het gaat daarbij om de Ontwikkelagenda Economie 2024, de Kantorenvisie, de visie Werklocaties, de Omgevingsvisie, de Energievisie, het Groenambitieplan, het Water- en Klimaatadaptatieplan, het Beleidskader Circulaire Economie, de Regionale Energie Strategie en de Provinciale Programmeringsafspraken Bedrijventerreinen (2023-2027). Het uitgiftebeleid maakt na de actualisatie onderscheid tussen de uitgifte van kavels op bedrijventerreinen en van kavels op kantoorlocaties.

04. We actualiseren het erfpachtbeleid voor bedrijven

We gaan een nieuw erfpachtbeleid opstellen voor bedrijfsterreinen. Ruimte is in Enschede en in Nederland een schaars goed. Er wordt een discussienota aan de raad voorgelegd die de basis vormt voor het nieuwe erfpacht beleid.

05. We formuleren een Projectafwijkingsbesluit (PAB) Vliegveld Twenthe Evenemententerrein (VTE)

We bereiden de omgevingsvergunning ‘PAB VTE 2024’ voor (Projectaanpassingsbesluit Vliegveld Twenthe Evenementenlocatie). Dit doen we via een uitgebreide voorbereidingsprocedure. Deze omgevingsvergunning leggen we voor aan de raad.

Bijdrage verbonden partij: Twente Board

Maatschappelijk rendement:

Twente is een ondernemende regio met een krachtig technologisch profiel en internationale ambitie. Twente Board zet zich in voor een sterk Twents bedrijfsleven. Ze leggen de focus op drie maatschappelijke thema’s om Twente op te positioneren;
1. duurzaamheid & circulariteit
2. slimme energie
3. innovatieve gezondheidszorg.

Beschikbaarheid van talent, goede bereikbaarheid en een goed woon-, werk- en leefklimaat zijn randvoorwaarden om te kunnen excelleren op deze maatschappelijke thema's. En om een sterk bedrijfsleven te behouden. 
Twente Board heeft 2 belangrijke investeringsprogramma’s die naast elkaar draaien. De Regio Deal en de Agenda voor Twente. De Agenda voor Twente is het fundament, de Regio Deal is de versneller.

 

.
06. Talent wordt aangetrokken, vastgehouden en ontwikkeld

De beroepsbevolking en Enschede en Twente gaat dalen in de komende decennia. Dit kan er toe leiden dat bedrijven op de langere termijn gaan verplaatsen naar gebieden met meer potentiële werknemers. Daarom moet Enschede kwalitatief groeien om veerkrachtig te blijven als stad.

Over 10 jaar is het inwonertal gegroeid naar 170.000 inwoners. Al het talent is belangrijk voor de Enschedese/Twentse economie, maar vraagt om verschillende aanpakken. Het praktisch geschoold talent werkt veelal op de plek waar ze wonen en daarom koesteren we deze grote, waardevolle groep en zetten we in op ontwikkeling van deze groep. Het werken aan dit deel van de opgave hangt heel erg samen met het arbeidsmarktbeleid vanuit de opgave “inclusief Enschede”.

Voor de theoretisch geschoolden is de aanpak meer gericht op het aantrekken en vasthouden. We zien dat deze groep flexibeler is in het bepalen van hun woon- en werkplek. Bijvoorbeeld jongeren trekken wel naar Enschede om hier te studeren, maar verhuizen daarna naar een grotere stad. De bereikbaarheid van banen speelt hierbij een grote rol. Vandaar dat er inzetten op meer baankansen in onze stad/regio en aantrekkelijke en diverse voorzieningen.

 
06.01 De stedelijke voorzieningen zijn divers en attractief voor inwoners en bezoekers (nationaal en internationaal)
Een aantrekkelijke stad heeft een bruisende binnenstad, goede culturele voorzieningen, evenementen en voorzieningen. De stad is verrassend en heeft mogelijkheden voor creatieve broedplaatsen.

Indicatoren 
Aantal indicatoren: 2


Toelichting
Deze indicator betreft het gemiddeld aantal bezoekers per week aan de binnenstad tijdens winkeltijden. De tellingen zijn gebaseerd op de jaarlijkse handmatige tellingen van Locatus in het voorjaar (april). Voor de jaren 2018-2020 baseren we de tellingen op de wifitellingen in de binnenstad (omgerekend naar winkeltijden zodat het vergelijkbaar is met de tellingen van Locatus). Bron: Locatus, Bureau RMC voor de tellingen in 2018-2020

Streefwaarde: we verwachten dat het aantal bezoekers aan de binnenstad vanaf 2022 weer langzaam toeneemt. Aan de ene kant omdat we geen coronabeperkingen meer hebben. Aan de andere kant omdat we verwachten dat met de plannen voor de binnenstad er ook meer bezoekers komen om te werken, ontmoeten of recreëren. Als streven houden we een herstel aan van de bezoekersaantallen naar het niveau van 2019 (niveau voor corona).



Toelichting
In deze grafiek zien we de betalende bezoekersaantallen voor het Wilminktheater, Metropool, Concordia, Museumfabriek en het Rijksmuseum. Bron: De grote culturele instellingen (op basis van de ticketverkoop).

Streefwaarde: het bezoek aan de culturele instellingen komt langzaamaan weer op gang na corona. Deze bezoekersaantallen worden behaald door programmering binnen de locatie en door buitenprogrammering. De verwachting is dat dit aanbod verder stijgt. We streven naar een bezoekersaantal gelijk aan het aantal in 2019.


Acties 2025
Aantal acties: 3

01. We evalueren het beleid voor Amateurkunst

We gaan het huidige beleid Amateurkunst evalueren. Op basis van de evaluatie wordt bepaald welke instrumenten worden ingezet of aangepast. Een van die instrumenten is de subsidieverordening Amateurkunst.
We leggen de herziening van het beleid Amateurkunst voor aan de raad

02. We stellen een planologisch kader op voor creatieve broedplaatsen

In het nieuwe cultuurbeleid staat dat we meer ruimte willen geven aan experimenten. Daarom is er een planologische uitwerking nodig voor creatieve broedplaatsen. Dit kader geeft aan op welke plekken in de stad we ruimte willen geven aan broedplaatsen en wat er op die plekken mogelijk is. Dit kader leggen we voor aan de raad.

03. We maken een plan van aanpak voortgang Deltaplan Talent

We gaan naar de raad met een plan hoe we uitvoering willen geven aan de opgave om talent aan te trekken en te behouden. Dit plan maken we in nauwe samenwerking met de gemeente Almelo, Hengelo en Twente Board Development.

Bijdrage verbonden partij: GR Recreatieschap Twente

Maatschappelijk rendement: 

De GR Recreatieschap Twente is een organisatie die namens de 14 Twentse gemeenten tot doel heeft het bevorderen van totstandkoming en instandhouding van publieke recreatieve/toeristische infrastructuur in Twente. Het gaat dan om het routenetwerk voor wandelen, fietsen, paardrijden en mountainbiken en de drie recreatieplassen het Rutbeek, het Hulsbeek en het Lageveld. Daarnaast zorgen zij voor de aanleg, onderhoud en beheer van publieke recreatieve/toeristische voorzieningen die hetzij op zichzelf, hetzij in routeverband, hetzij door opname in arrangementen, een bovenlokaal karakter hebben.

 

Bijdrage verbonden partij: Twentse Schouwburg

Maatschappelijk rendement:

De Twentse Schouwburg N.V. (Wilminktheater en Muziekcentrum Enschede) vormt een belangrijke culturele voorziening voor de gemeente Enschede en omgeving. De onderneming exploiteert vier gebouwen met samen zes podia in het centrum van Enschede, te weten: het Wilminktheater, het Muziekcentrum, de Grote Kerk en De Kleine Willem. Op jaarbasis biedt de organisatie momenteel circa 350 – 380 voorstellingen en concerten aan met circa 135.000 bezoekers per jaar. Daarnaast is er meer aandacht voor de verbindende rol van Wilminktheater en Muziekcentrum Enschede binnen de Twentse samenleving, verbinding tussen publiek en podia en ook tussen de Twentse podia onderling.

.
06.02 De nieuwe woonmilieus zijn attractief, betaalbaar en toekomstbestendig
Dit subdoel betreft de nieuwbouwopgave van onze stad. Deze nieuwbouwopgave is gericht op dat wat we bouwen past bij de mensen die er gaan wonen. Daarbij zoeken we expliciet naar de balans tussen de bestaande behoefte aan betaalbare en bereikbare woningen voor Enschedeërs en woningen voor de nieuwe inwoners die we welkom heten in onze stad. We willen hiermee de opgaves omtrent doorstroom, het vasthouden van talent en de woon-zorgvraag oplossen. Voldoende en bereikbare betaalbare woningen is een uitgangspunt, waarbij de nieuwe richtlijnen van het Ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening én de analyse van de woonbehoefte, demografie en het inkomen in Enschede leidend zijn voor het woningbouwvraagstuk. We willen passende woningen bieden voor net afgestudeerden van alle niveaus, expats en gezinnen. Als grootste stad van het oosten bieden wij een grootstedelijk woonmilieu dat passend is voor alle inkomensgroepen.

Indicatoren 
Aantal indicatoren: 4


Toelichting
In deze grafiek staat het aantal inwoners van Enschede per 1 januari van het jaar. Als Enschede een aantrekkelijke stad is, met aantrekkelijke woonmilieus en voorzieningen, groeit het aantal inwoners. Bron: CBS.

Streefwaarde: we streven naar een inwoneraantal van 170.000 in 2033. Daarmee is de streefwaarde gelijk aan de bevolkingsprognose van het CBS.





Toelichting
In deze grafiek zien we het aantal jaarlijks netto toegevoegde woningen in Enschede.
Dit is nieuwbouw en transformatie minus sloop. Bron: CBS.

Streefwaarde: We streven naar een jaarlijkse netto toevoeging van 930 woningen. Dit is gebaseerd op de ambitie uit de woonvisie om netto 9.300 woningen in 10 jaar toe te voegen vanaf 2022.




Toelichting
In deze grafiek zien we het aandeel van alle nieuwbouw koopwoningen in Enschede dat onder de landelijke grens van “betaalbaarheid” valt.
Deze grens ligt op 355.000 euro. Voor het berekenen van de verkoopprijs nemen we de WOZ waarde als basis.
Bij nieuwbouwwoningen doen we de aanname dat de WOZ-waarde 90% is van de verkoopprijs. Bron: GBT Twente

Streefwaarde: In ons woonbeleid zetten we in op betaalbaarheid en doorstroming.
Hiervoor is nieuwbouw nodig in de betaalbare klasse, maar ook in de duurdere klasse.
De streefwaarde voor betaalbare nieuwbouw koopwoningen is 70%.




Toelichting
In de grafiek zien we de planvoorraad per jaar, onderverdeeld in harde en zachte plannen. In onze woningbouwprogrammering maken we onderscheid tussen harde en zachte plannen.
Met de bouw van woningen kan alleen maar worden gestart als een bestemmingsplan is vastgesteld / onherroepelijk is. Dit zijn de harde plannen.
Bij de zachte plannen gaat het om projecten waarvoor al overeenkomsten zijn getekend en waar alleen het bestemmingsplan nog vastgesteld moet worden.
Bron: Lijst woningbouwprogrammering gemeente Enschede. Exclusief studentenwoningen.

Streefwaarde: De ambitie om netto 9.300 woningen in 10 jaar toe te voegen is vastgelegd in de woonvisie. Het streven is om altijd ongeveer een derde – dus 3.100 woningen - aan harde planvoorraad beschikbaar te hebben.
Daarmee blijven we binnen de berekende woningbehoefte van 3.520 en daarmee binnen de zogenaamde ‘ladderruimte duurzame verstedelijking’.
Wat betreft de zachte plannen is het streven uit te gaan van 130% van het totaal aan benodigde zachte plannen dus ongeveer 8.000.
Dit doen we omdat de praktijk leert dat een deel van de plannen uiteindelijk nooit gerealiseerd wordt.


Acties 2025
Aantal acties: 12

01. We herzien het grondbeleid

We actualiseren de nota Grondbeleid. We maken dit beleid passend in het kader van de Omgevingsvisie. Dit betreft men name het onderdeel ‘kostenverhaal’. We leggen deze voor aan de raad.

02. We ontwikkelen het Horstmanpark als woningbouwlocatie

In 2023 hebben we het voorkeursrecht gevestigd op gronden van het op te heffen sportpark ‘Wethouder Horstmanpark’ en de waterbekkens. We ontwikkelen dit gebied en het sportpark als woningbouwlocatie. We voegen daar op termijn een fors aantal woningen toe. We leggen een handelingskader voor aan de raad.

03. We werken aan de Spoorzone Hengelo Enschede (SHE)

De Spoorzone Hengelo-Enschede (SHE) is een ontwikkeling die bijdraagt aan de doelen van de Regionale Stedelijke InvesteringsAgenda. We leggen een inhoudelijke verdieping van het vastgestelde ambitieplan voor de SHE voor aan de gemeenteraden van Hengelo en Enschede. Tevens voeren we met de raad het gesprek over de governance (de vorm van de samenwerking tussen de beide gemeenten) voor deze ontwikkeling.

04. We formuleren een visie voor de Driehoek Noord

De Driehoek Noord is een van de majeure projecten waarvoor de raad binnen de investeringsagenda financiële middelen heeft gereserveerd. Het gebied maakt onderdeel uit van de (hoog)stedelijke ontwikkeling binnen Centrumkwadraat. We gaan uit van een integrale gebiedsontwikkeling.
We stellen een ruimtelijk en programmatisch handelingskader en ontwikkelstrategie op voor het gebied. Dit kader leggen we voor aan de raad. Onderdeel daarvan is de reikwijdte van onze eigen rol om het gebied tot ontwikkeling te brengen.

05. We starten de planvormingsfase op voor Noord Glanerbrug

We starten de planvorming (voor woningbouw) voor in ieder geval deelplan 15 van de ‘“oude” Vinexlocatie Eschmarke. Het resultaat daarvan is een programmatisch, stedenbouwkundig en landschappelijk handelingskader.
Afhankelijk van capaciteit nemen we ook deelgebied 16 mee. We bespreken met de raad de eerste uitkomsten van deze verkenning.

06. We formuleren een handelingskader voor de locatie Phenix

We stellen een programmatisch, stedenbouwkundig en landschappelijk handelingskader op voor de voormalige velden van voetbalvereniging ‘Phenix’ (aan de Zuid Esmarkerrondweg). Deze locatie willen we ontwikkelen ten behoeve van woningbouw. Dit handelingskader leggen we voor aan de raad.

07. We stellen een omgevingsplan op voor Cromhoffpark

In 2021 heeft de raad de ontwikkelvisie Cromhoff vastgesteld. We realiseren daar samen met marktpartijen circa 500 woningen. Ook voegen we in de bestaande industriële bebouwing functies toe die ‘reuring’ creëren.
Na oprichting van de Publiek-Private Samenwerking met marktpartijen leggen we een omgevingsplan ter inzage. Daarna leggen we dit plan voor aan de raad.

08. We stellen een handelingskader op voor de Kwinkel in Boekelo

De Kwinkel is de beste locatie voor woningbouwuitbreiding in Boekelo voor de eigen behoefte. Dit blijkt uit onderzoek (2024). We leggen een handelingskader voor aan de raad, voor het hele plangebied. Een detailuitwerking voor de eerste fase maakt daar onderdeel van uit. De ontwikkeling van de tweede fase is voorlopig niet nodig. Op basis van het vastgestelde handelingskader is het aan de eigenaren om voor de eerste fase een definitief ontwerp te maken, Dit definitieve ontwerp vormt vervolgens de grondslag is voor een omgevingsplan. Het definitief ontwerp leggen we voor aan de raad.

09. We stellen omgevingsplannen op voor ‘Bouwen in de wijk III’

In 2024 hebben we de raad enkele gemeentelijke locaties voorgelegd voor (kleinschalige) woningbouw. Die locaties werken we verder uit in omgevingsplannen of buitenplanse omgevingsvergunningen (bopa’s). Deze leggen we voor aan de raad. We streven ernaar dat de bouwwerkzaamheden op deze locaties zo snel mogelijk starten.

10. We stellen een visie op voor het Boulevardkwartier

We maken een visie op het Boulevardkwartier en leggen deze ter vaststelling voor aan de raad.

11. We stellen een handelingskader op voor het Maisveld aan de Ekersdijk

In de periode 2020-2024 bleek de verplaatsing van de supermarkt vanuit het centrum van Glanerbrug naar de maisveldlocatie aan de Ekersdijk financieel niet haalbaar. Dit biedt kansen voor een andersoortige invulling van het gebied met bijvoorbeeld woningbouw. We maken daarom een handelingskader voor deze locatie en leggen dit voor aan de raad.

12. We monitoren de effecten van de Wet kwaliteitsborging (Wkb)

We monitoren de effecten van de Wet kwaliteitsborging (Wkb). Dat doen we op basis van 1) de landelijke monitor Omgevingswet en Wkb en 2) lokaal inzicht in de ontwikkeling van de leges met bijbehorende lasten. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten voert deze monitor per kwartaal uit. De resultaten van de monitoring en eventuele noodzakelijke bijsturing, presenteren we in een brief aan de raad.

.
06.03 Talent weet waarom Enschede aantrekkelijk is om te wonen, leven en te werken
Om onze stad neer te zetten als aantrekkelijk voor talent is veel inzet nodig op positionering en profilering. Het gaat hierbij om marketing voor nieuwkomers, maar ook voor blijvers. We sluiten hierbij aan op de citymarketing: technologie, innovatie en creativiteit. Hiernaast willen we ook een welcoming city zijn voor de toenemende stroom van buitenlandse studenten en kenniswerkers. De profilering wordt verbonden met de maatschappelijke opgaven. Verder werken we samen met de kennisinstellingen en Twenteboard om samen de talentopgave vorm te geven. Als we dit alles goed doen, houden we meer HBO en universitair opgeleiden vast in onze stad en blijft onze beroepsbevolking op peil.



Indicatoren 
Aantal indicatoren: 3


Toelichting
Deze grafiek laat het migratiesaldo zien per leeftijdsgroep. Dit is het verschil tussen het totale aantal mensen dat komt en vertrekt uit onze stad. Om de grafiek leesbaar te houden is gekozen voor de leeftijdsgroepen tussen 15 en 40 jaar. Dit zijn ook de groepen waar we ons vooral op inzetten bij de doelstelling "aantrekken en vasthouden van talent". De migratie in de leeftijdsgroep 15-19 hangt sterk samen met het aantal jongeren dat in onze stad komt studeren. Bron: Basis Registratie Personen Enschede.

Streefwaarde: we streven er naar om meer jongeren te trekken in de leeftijdsgroep 15-19 jaar. In de leeftijdsgroepen 20-40 hopen we dat er per saldo meer mensen blijven dan dat ze vertrekken uit onze stad.



Toelichting
De potentiële beroepsbevolking (alle mensen tussen 15 en 74 jaar die werken of beschikbaar zijn voor werk) stijgt in de grote steden door de trek naar de stad. In Enschede gebeurt dit in veel mindere mate. Door maatregelen op het gebied van bereikbaarheid van banen en het vasthouden van talent hopen we de beroepsbevolking toe te laten nemen. Een groeiende beroepsbevolking (met een hoog opleidingsniveau) is een belangrijke vestigingsfactor voor bedrijven. Bron: CBS

Streefwaarde: het streven in deze grafiek is afgestemd op de verwachte bevolkingsgroei in Enschede de komende jaren. Meer inwoners betekent een grotere potentiële beroepsbevolking.




Toelichting
In deze grafiek staat het aandeel hbo/wo opgeleiden in de Enschedese beroepsbevolking. Hbo en wo opgeleiden zijn een belangrijke factor voor groei van economie en een aantrekkelijke stad. Bron: CBS.

Streefwaarde: Enschede heeft een relatief laag aandeel hbo/wo opgeleiden in de stad. Andere perifeer gelegen universiteitssteden hebben een aandeel hbo/wo opgeleiden van gemiddeld 50% in 2022. Enschede heeft een aandeel van 40% in 2022. We streven naar een toename van dit aandeel naar 50% in de komende 10 jaar. Hiermee komen we op het gemiddelde van de andere perifeer gelegen universiteitssteden.


Acties 2025
Aantal acties: 0
 
.
07. In Enschede kun je prettig en gezond wonen en leven

De opgave “aantrekkelijke stad” gaat naast nieuwe ontwikkelingen (vooral zichtbaar bij baankansen en talent) ook over de bestaande stad. De accenten komen daarbij vooral te liggen op gebiedsgericht werken en een vitale en leefbare stad. Aandacht voor de bestaande woningvoorraad, gezondheid, veiligheid en interne bereikbaarheid zijn onderdeel van dit doel.

 
07.01 Wijken en buurten zijn veilig, gezond en leefbaar
Dit subdoel gaat over de leefomgeving, leefkwaliteit, de bestaande woningvoorraad, samenwerking met de corporaties, herstructurering, vergunningen, gebiedsgericht werken, geluid, schone lucht, handhaving en een inrichting van de openbare ruimte die bijdraagt aan een veilig gevoel.

Indicatoren 
Aantal indicatoren: 1


Toelichting
In de burgerpeiling vragen we onze inwoners jaarlijks “hoe prettig vindt u het om in uw buurt te wonen”? Dit waarderingscijfers is terug te vinden in deze grafiek. Daarna volgen vragen over begaanbaarheid van wegen, nabijheid voorzieningen, scholen, parkeerplaatsen, hoe schoon en groen is de buurt enzovoort. Met deze extra vragen duiden we het rapportcijfer nader. Bron: Burgerpeiling Enschede.

Streefwaarde: we streven er naar om het hogere realisatiecijfer uit 2022 te continueren de komende jaren.

Acties 2025
Aantal acties: 8

01. We stellen de Omgevingsvisie fase 4 op

De Omgevingsvisie geeft richting aan de vraagstukken binnen de fysieke leefomgeving van onze stad. Dit gaat onder meer over de ruimtelijke vertaling van de groei van onze stad. Ook de woon- en werkopgaven, klimaatadaptatie en de energietransitie maken daar onderdeel van uit. We ronden fase vier van de Omgevingsvisie af en geven het bijbehorende documenten, de feitelijke Omgevingsvisie, vrij voor inspraak. Daarbij besteden we extra aandacht aan het zo publiekvriendelijk mogelijk digitaal kunnen raadplegen van deze visie. Vervolgens leggen we de Omgevingsvisie ter vaststelling voor aan de raad.

02. We ontwikkelen een gebiedsgerichte wijkaanpak voor de Hanenberglanden

We werken aan een gebiedsgerichte wijkaanpak voor de Hanenberglanden en leggen deze voor ter vaststelling aan de raad. Met middelen uit het Volkshuisvestingsfonds bereiden we de uitvoering voor van maatregelen voor woningverbetering. Dit doen we samen met belanghebbenden in de wijk. Het gaat hierbij onder meer om het opstellen van een communicatie- en participatieplan, een subsidieverordening, het uitwerken en aanbesteden van het ontzorgingsaanbod richting particuliere eigenaren (technisch en financieel) en verbeteringsmogelijkheden van de openbare ruimte. Deze aanpak is ook een vliegwiel voor een bredere gebiedsgerichte wijkaanpak. Met bewoners en andere belanghebbenden brengen we de verschillende wijkopgaven en ambities in beeld. Die vertalen we vervolgens naar een wijkplan met voorstellen voor concrete acties en/of investeringen.

03. We ontwikkelen een gebiedsgerichte wijkaanpak voor Wesselerbrink Noord-Oost

De vernieuwing van het bestaande warmtenet en riolering vormt de aanleiding om tot een integrale aanpak van de ondergrondse infrastructuur in ’t Lang te komen. Ook een wijkuitvoeringsplan warmte maakt daar onderdeel van uit. Met deze gebiedsgerichte wijkaanpak willen we de leef kwaliteit in de wijk verbeteren. We hebben daarbij ook specifieke aandacht voor de sociale problematiek.
De opgaven en ambities voor ’t Lang komen samen in een gebiedsgerichte wijkaanpak. Deze bevat voorstellen voor concrete acties en/of investeringen. We leggen deze aanpak ter vaststelling voor aan de raad.

04. We ontwikkelen een gebiedsgerichte wijkaanpak voor Twekkelerveld: verdieping wijkplan

We schrijven een verdieping van het wijkplan Twekkelerveld. Vanuit verschillende ontwikkelingen komen opgaven bij elkaar in de wijk Twekkelerveld (Omgevingsvisie, SHE, groen en blauw, mobiliteit en energietransitie). Deze sporen werken we in samenhang uit. Zo komen we tot een nadere verdieping/concretisering van het wijkplan Nieuw Twekkelerveld. Deze verdieping van het wijkplan leggen we voor aan de raad.

05. We ontwikkelen een gebiedsgerichte wijkaanpak Twekkelerveld: aanpak leefbaarheid Volkshuisvestingsfonds

Deze actie is afhankelijk of er een bijdrage beschikbaar komt vanuit het Volkshuisvestingsfonds. Is dit het geval, dan werken we in een plan uit voor de verbetering van de leefbaarheid en veiligheid in de wijk. Dit onder meer door ondersteuning van private eigenaren. Deze aanpak leggen we voor aan de raad.

06. We ontwikkelen een gebiedsgerichte wijkaanpak Twekkelerveld: omgevingsplan Huis van de Wijk

Samen met de scholen werken wij aan de plannen voor het Huis van de Wijk. Dit betreft de nieuwe huisvesting voor de basisscholen en de toekomstige ontmoetingsplek voor de wijk. We leggen de afspraken tussen samenwerkingspartners vast en leveren het ontwerp op. Dit vertalen we naar een omgevingsplan, die we aan de raad ter vaststelling voorleggen.

07. We stellen de visie Ondergrondse Infrastructuur op

Het rijk heeft gemeenten opgeroepen meer regie te nemen over het gebruik van de ondergrond. We leggen daarom een visie ‘Ondergrondse Infrastructuur’ voor aan de raad. Als Enschede willen we met deze visie bepalen op welke manier en op welk niveau we deze regie op ons nemen.

08. We werken aan de vertaling van de Omgevingsvisie naar een Omgevingsplan

De Omgevingsvisie is het vertrekpunt voor het Omgevingsplan (voorheen bestemmingsplannen). De vertaalslag van visie naar doelen en regels krijgt vanaf 2025 vorm. Dat doen we intern op een samenhangende manier en samen met onze inwoners. Dit resulteert in 2032 in een volwaardig Omgevingsplan en in een leefomgeving die veilig, gezond en leefbaar blijft.
We beginnen met het gebiedsgericht omzetten van de regels. We starten met de wijk Stadsveld. Het gaat daarbij om stedelijke functies zoals wonen, horeca, detailhandel en maatschappelijke functies. Daarna volgt de rest van het stedelijk gebied. We zoeken daarbij zoveel als mogelijk de verbinding met thematische regelgeving en regelgeving die we voor vergunningverlening nodig hebben. Jaarlijks informeren we de raad over de stand van zaken.

Bijdrage verbonden partij: Omgevingsdienst Twente

Maatschappelijk rendement:

Zorgt voor het toezicht en handhaving van ‘complexe’ omgevingsvergunningen, het voorbereiden van besluiten met betrekking tot (milieu) inrichtingen en de handhaving bij (complexe) milieubelastende bedrijven. Daarmee draagt ze bij aan de realisatie van een gezonde en veilige leefomgeving. Is grotendeels een wettelijke verplichting.

Bijdrage verbonden partij: Onderhoud Enschede

Maatschappelijk rendement:

Zij zorgt voor de uitvoering van het onderhoud van de openbare ruimte. Daarmee draagt zij bij aan de realisatie van de doelen voor de openbare ruimte, zoals behalen van het gewenste kwaliteitsniveau en het woon- en vestigingsklimaat van de stad. Daarnaast levert zij een belangrijke bijdrage aan de arbeidsmarktdoelstellingen, doordat 55%-60% van het personeel van Onderhoud Enschede BV bestaat uit mensen uit de arbeidsmarktdoelgroep. De kwaliteit van de werkzaamheden wordt gemonitord en vastgelegd in rapportages.

Bijdrage verbonden partij: Openbaar lichaam Crematoria Twente (begraafplaatsen)

Maatschappelijk rendement:

Draagt bij aan onze wettelijke verplichtingen op het gebied van de lijkbezorging.

.
07.02 Enschede heeft een goede interne bereikbaarheid
We werken aan een leefbare, aantrekkelijke en bereikbare stad. Onder dit subdoel vallen maatregelen voor een goede verkeersafwikkeling in de stad en de dorpen en verkeersveiligheid.

Indicatoren 
Aantal indicatoren: 1


Toelichting
Deze grafiek laat het aantal bij de politie geregistreerde verkeersongevallen zien. Het aantal ongevallen zegt iets over de verkeersveiligheid. Bron: geregistreerde ongevallen (Via Software)

Streefwaarde: we streven naar een dalende trend in het aantal verkeersongevallen. We zetten ons in om de verkeersveiligheid in Enschede te vergroten. Hiervoor nemen we jaarlijks maatregelen.

Acties 2025
Aantal acties: 5

01. We voeren een modelstudie uit naar de groei van mobiliteit door stedelijke ontwikkeling

Dit doen we samen met gemeente Hengelo. Hengelo en Enschede groeien en dat brengt tot 2050 een grote woningbouwopgave met zich mee. Om daaraan tegemoet te kunnen komen moeten we weten wat de gevolgen voor de mobiliteit zijn. Op basis van een modelstudie bekijken we wat er qua mobiliteit op ons af gaat komen. Daarnaast ontwikkelen we meerdere scenario’s.
Ook onderzoeken we in hoeverre we oplossingen kunnen bieden door intensief hoogwaardig openbaar vervoer, fietsmaatregelen, deelvervoer en nieuwe infrastructuur. Een daarmee samenhangende vraag is wat ons wegennet aankan qua groei en wat wij acceptabel vinden qua doorstroming. Wij informeren de raad hierover.

02. We maken een plan voor een ondergrondse fietsenstalling bij station Enschede

In lijn met de gebiedsvisie ‘Stationkwartier Enschede’ maken we samen met NS, Prorail, Provincie en rijk een uitgewerkt ontwerp voor een ondergrondse fietsenstalling bij station Enschede. Ook werken we een technisch haalbare voorkeursvariant uit voor de parkeergarage. Deze ontwikkeling is randvoorwaardelijk voor de gebiedsontwikkeling en bereikbaarheid van banen in dit gebied. Dit plan leggen we voor aan de raad.

03. We verbeteren de ontsluiting van Enschede-Oost

We werken conform de mobiliteitsvisie en het coalitieakkoord aan een verbeterde autobereikbaarheid in Enschede Oost. In 2025 is het ontwerp gereed voor een autotunnel onder de Keppelerdijk. Daarnaast onderzoeken we met onze Duitse partners de mogelijkheid vanuit Glanerbrug zuid rechtstreeks naar de B70 te kunnen rijden. We leggen de resultaten voor aan de raad.

04. We schrijven een nieuw beleidsplan ‘Openbare Verlichting’

We gaan het huidige beleidsplan Openbare Verlichting actualiseren voor de periode 2026-2029. We leggen dit voor aan de raad.

05. We formuleren een nieuw Reclamebeleid

We onderzoeken hoe we in ons reclamebeleid zo goed mogelijk aangesloten blijven bij de marktontwikkelingen. Daarbij wordt expliciet gekeken naar de mogelijkheden om extra inkomsten te genereren. Naar aanleiding van de resultaten van die marktverkenning formuleren we nieuw beleid en onderzoeken we het effect op lopende contracten. Dit aangepaste beleid leggen we voor aan de raad.

.

 

 

Nieuw of aanpassing beleid 2025
Beleidsveld Onderwerp B/C Voorstel Participatie (Ja/Nee)
 Enschede is klimaat neutraal We voeren Solarparking-projecten uit B ja 
  We werken aan de ontwikkeling van SMART Energy Hubs B ja 
  We herzien de Energievisie (inclusief aanpak netcongestie) nee 
  Vervolgaanpak Renovatiedeal Twente ja 
  We schetsen een energiesysteem voor de toekomst nee 
  We schrijven een warmteprogramma en werken een koers uit voor collectieve warmteoplossingen B ja 
  We stellen een aanpak op voor wijkuitvoeringsplannen warmte (richting aardgasvrije wijken) ja
  We stellen een wijkuitvoeringsplan warmte op voor Twekkelerveld ja 
  We stellen een wijkuitvoeringsplan warmte op voor Stroinkslanden Zuid B ja 
  We stellen een wijkuitvoeringsplan warmte op voor ’t Lang ja 
  We verkennen de mogelijkheid voor een regionaal warmtenet en een regionaal warmtebedrijf ja 
Enschede is klimaatbestendig en waterrobuust ingericht We leggen regelgeving voor aan de raad op gebied van afval- , grond- en regenwater C nee 
  We onderzoeken alternatieven voor het opleggen van rioolheffingen C nee 
Enschede is groen en biodivers We actualiseren het Groenambitieplan Enschede (GAP) C nee 
  We vergroenen de binnenstad (Groenambitieplan Enschede) ja 
  We vergroenen het Van Heekplein ja 
  We maken een groene visie op de parken ja 
  We voeren de visie Landelijk Gebied uit nee 
Enschede is circulair We heroverwegen het afvalbeleid in het kader van ruimtelijke ontwikkelingen nee 
Enschede heeft veel baankansen We liquideren de Gemeenschappelijke Regeling Regionaal Bedrijventerrein nee 
  We maken een voorstel over deelname in de ontwikkeling van XL Business Park II B ja
  We verkennen de realisatie van een parkeergarage Kennispark ja 
  We maken een voorstel over de oprichting van een Bedrijven InvesteringsZone Vastgoedeigenaren Binnenstad ja 
  We actualiseren het Retail beleid ja
  We onderzoeken voor Technology Base de diverse kansen en uitdagingen voor de nabije toekomst ja 
  We stellen visies op voor De Reulver en Euregio Bedrijvenpark ja 
  We bereiden de ontwikkeling van een nieuw bedrijventerreinen voor nee 
  We actualiseren het uitgiftebeleid bedrijfskavels nee
  We actualiseren het erfpachtbeleid voor bedrijven C nee 
  We formuleren een Projectafwijkingsbesluit (PAB) Vliegveld Twenthe Evenemententerrein (VTE) B ja 
Talent wordt aangetrokken, vastgehouden en ontwikkeld We evalueren het beleid voor Amateurkunst C nee 
  We stellen een planologisch kader op voor creatieve broedplaatsen nee 
  We maken een plan van aanpak voortgang Deltaplan Talent nee 
  We herzien het grondbeleid nee 
  We ontwikkelen het Horstmanpark als woningbouwlocatie B  ja
  We werken aan de Spoorzone Hengelo Enschede (SHE) ja 
  We formuleren een visie voor de Driehoek Noord ja 
  We starten de planvormingsfase op voor Noord Glanerbrug ja 
  We formuleren een handelingskader voor de locatie Phenix ja 
  We stellen een omgevingsplan op voor Cromhoffpark ja 
  We stellen een handelingskader op voor de Kwinkel in Boekelo ja 
  We stellen omgevingsplannen op voor ‘Bouwen in de wijk III’ ja 
  We stellen een visie op voor het Boulevardkwartier B ja 
  We stellen een handelingskader op voor het Maisveld aan de Ekersdijk ja 
  We monitoren de effecten van de Wet kwaliteitsborging (Wkb) C nee 
In Enschede kun je prettig en gezond wonen en leven We stellen de Omgevingsvisie fase 4 op C nee 
  We ontwikkelen een gebiedsgerichte wijkaanpak voor de Hanenberglanden ja 
  We ontwikkelen een gebiedsgerichte wijkaanpak voor Wesselerbrink Noord-Oost ja 
  We ontwikkelen een gebiedsgerichte wijkaanpak voor Twekkelerveld: verdieping wijkplan ja 
  We ontwikkelen een gebiedsgerichte wijkaanpak Twekkelerveld: aanpak leefbaarheid Volkshuisvestingsfonds ja 
  We ontwikkelen een gebiedsgerichte wijkaanpak Twekkelerveld: omgevingsplan Huis van de Wijk ja 
  We stellen de visie Ondergrondse Infrastructuur op ja 
  We werken aan de vertaling van de Omgevingsvisie naar een Omgevingsplan nee 
  We voeren een modelstudie uit naar de groei van mobiliteit door stedelijke ontwikkeling B nee 
  We maken een plan voor een ondergrondse fietsenstalling bij station Enschede ja 
  We verbeteren de ontsluiting van Enschede-Oost B ja
  We schrijven een nieuw beleidsplan ‘Openbare Verlichting’ nee 
  We formuleren een nieuw Reclamebeleid ja 

 

 

Wettelijk verplichte indicatoren

Op grond van het Besluit begroting en verantwoording zijn onderstaande indicatoren opgenomen. De indicatoren gelden voor iedere gemeente en zijn bedoeld om gemeenten met elkaar te kunnen vergelijken. Dit is mogelijk via www.waarstaatjegemeente.nl.

 

  Beleidsveld Naam indicator Eenheid Jaar Score Bron
14. 3. Economie Functiemenging %  2023 55,3% LISA
16. 3. Economie Vestigingen (van bedrijven) Aantal per 1.000 inwoners in de leeftijd van 15 t/m 64 jaar  2023 156,0 LISA
21. 6. Sociaal domein Banen Aantal per 1.000 inwoners in de leeftijd 15 – 74 jaar  2023 763.5 LISA
24. 6. Sociaal domein Netto arbeidsparticipatie % van de werkzame beroepsbevolking ten opzichte van de beroepsbevolking  2023 70,3% CBS
26. 6. Sociaal domein Werkloze jongeren % 16 t/m 22 jarigen  2022 2% CBS
27. 6. Sociaal domein Personen met een bijstandsuitkering Aantal per 10.000 inwoners  2023 600,2 CBS
28. 6. Sociaal domein Lopende re-integratievoorzieningen Aantal per 10.000 inwoners van 15 – 64 jaar  2023 227,9 CBS
33. 7. Volksgezondheid en Milieu Omvang huishoudelijk restafval Kg/inwoner  2022 96 CBS
34. 7. Volksgezondheid en Milieu Hernieuwbare elektriciteit %  2022 16,5% RWS

.. Wat mag het kosten?

Om de gestelde doelen te bereiken zijn per doel lasten begroot voor 2025. Deze bedragen worden ingezet voor het realiseren van de acties (onder 'Wat gaan we doen') maar ook voor het realiseren van de reguliere werkzaamheden. Onderstaande grafiek geeft per product inzicht in de beschikbaar gestelde budgetten.

 

Onderstaande tabel geeft inzicht in de meerjarige ontwikkeling van de lasten, baten en reserve mutaties.

Duurzaam wonen, leven en werken Bedragen x 1.000 euroRealisatie 2023Begroting  2024Begroting 2025Raming  2026Raming  2027Raming  2028
Lasten179.557209.426203.179195.059179.836174.323
Baten100.028119.665112.630101.55487.97584.229
Saldo van baten en lasten79.52989.76190.54893.50691.86290.094
Storting reserves28.28713.14710.6459.6889.3948.081
Onttrekking reserves21.5397.5286.9667.4615.0803.493
Resultaat86.27795.38094.22795.73396.17594.682

 

Toelichting

 

Lasten

De lasten dalen in de begroting 2025 met 6.2 miljoen euro ten opzichte van de begroting 2024. De belangrijkste oorzaken zijn:

  • lagere lasten bij het product Cultuur, Evenementen en Citymarketing (0,95 miljoen euro) door, loon en prijscompensatie en diverse mutaties in externe bijdragen;
  • lagere lasten bij het product Bestemmen, Vergunnen, Toezicht en Handhaving (0,9 miljoen euro) veroorzaakt door loon en prijscompensatie, mutaties in bijdragen en nieuwe kostprijsberekeningen;
  • lagere lasten bij het product Stedelijke ontwikkeling (2,1 miljoen euro) door o.a. lagere lasten uitvoering specifieke uitkering Aanpak Energiearmoede, hogere lasten ivm SPUK lokale aanpak isolatie;
  • lagere lasten Grondbedrijf (9,0 miljoen euro) veroorzaakt doordat in 2025 minder kosten in het MPG worden verwacht dan in 2024. Dit betreffen bijna alle projecten, maar vooral de grondexploitatie van Eschmarkeveld. In de grondexploitatie van Centrumkwadraat Molenstraat Zuid worden juist meer kosten verwacht in 2025 dan in 2024;
  • hogere lasten bij het product Verkeersinfrastructuur en beleid (2,4 miljoen euro) wordt veroorzaakt door hoger budget kapitaallasten, doorrekenen loon- en prijscompensatie, interne verrekeningen en materiele uitgaven;
  • hoger lasten bij het product Beheer en Onderhoud Openbare Ruimte (2,9 miljoen euro) door o.a. areaaluitbreiding bij wegen en openbare verlichting, loon- en prijscompensatie, en eenmalige onttrekking reserve;
  • hogere lasten bij het product Riolering (0,5 miljoen euro) door loon- en prijscompensatie verwerking in het Water en Klimaatadaptieplan;
  • lagere bij het product Afvalstoffen (0,7 miljoen euro) door stijging voor materiele uitgaven, inclusief pilot stortquotum en pilot afval binnenstad;
  • hogere lasten bij het product Versterken economische structuur (0,4 miljoen euro) door stijging budget samenwerkingspartners, extra subsidie MBS, en van loon- en prijscompensatie;

  

Baten

De baten dalen in de begroting 2025 met 7,0 miljoen euro ten opzichte van de begroting 2024. De belangrijkste oorzaken zijn:

  • lagere baten bij het product Cultuur, Evenementen en Citymarketing (1,4 miljoen euro) doordat het vervallen van Rijksmiddelen (SPUK) en minder terugvordering subsidie huiskamer van de stad;
  • lagere baten bij het product Bestemmen, Vergunnen, Toezicht en Handhaving (0,6 miljoen euro), vervallen incidentele subsidie en door nieuwe kostendekkendheidsberekening;
  • lagere baten bij het product Stedelijke ontwikkeling (1,7 miljoen euro) wordt veroorzaakt hogere baten van de specifieke uitkering Aanpak Energiearmoede en lagere baten isolatie;
  • lagere baten bij het product Grondbedrijf (8,7 miljoen euro) wordt volledig veroorzaakt door de mutatie in de boekwaarde van de voorraad grondpositie (hiertegenover staan ook lagere lasten);
  • Hogere baten bij het product Verkeersinfrastructuur en beleid (0,4 miljoen euro) wordt veroorzaakt door een ophoging van het budget interne verrekeningen;
  • Hogere baten bij het product Beheer en Onderhoud Openbare Ruimte en beleid (1,9 miljoen euro) door Spuk bodem buiten proportionele uitgaven (Pfas);
  • hogere baten bij het product Riolering (0,5 miljoen euro) komt door de stijging van de rioolheffing;
  • lagere baten bij het product Afvalstoffen (0,3 miljoen euro) door hogere externe baten en lagere baten afvalstromen;
  • hogere baten versterken economische structuur ( 2,5 miljoen euro) door bijdrage vanuit afwikkeling deelname XL bedrijvenpark

 

 

 

 

Meer info Klik hier voor meer informatie over reguliere werkzaamheden en beleidsnota's.
Portefeuillehouders Niels van den Berg, Jeroen Diepemaat, Arjan Kampman, Marc Teutelink en Roelof Bleker
Concerndirecteuren Jannetta van Zwol