Inhoudsopgave
In de Zomernota 2016 beschrijven we onze ambitie als volgt: ‘Enschede als compacte, slimme stad waar het fijn en veilig wonen is nabij het groen, waar van alles is te beleven in een bruisende, grootstedelijke binnenstad. Dát is uniek voor Twente. Een stad waar de historische innovatiekracht van ‘Hightech-Human-Touch’ voortleeft in de innovatieve bedrijvigheid rondom ROC, Universiteit en Saxion. Je kunt je talent ontdekken en ontwikkelen en er is adequate hulp voor wie dat nodig heeft. Een speeltuin voor techniek, een binnenstad als pretpark, uitstekend verbonden met de Randstad en met Duitsland. Daarnaast zijn ook banen in Zwolle en Arnhem/Nijmegen goed bereikbaar’. Een doel dat niet van vandaag op morgen bereikt is. Maar wel een doel waar we dagelijks, wekelijks en maandelijks concrete stappen naartoe zetten. En bovendien een doel dat ons helpt de samenhang in ons werk te blijven zien.
In deze begroting nemen we geen volledige aanbiedingsbrief met nieuwe kaders, uitgangspunten en doelen op. We hebben onze ambitie en doelstellingen immers al uitgebreid beschreven en beargumenteerd in de Zomernota. In aansluiting op het raadsdebat, zoals gevoerd bij de behandeling van de Zomernota op 11 juli 2016, gaan we vooral in op de thema’s duurzaamheid en verbinding in de stad. Daarnaast scherpen we waar nodig de ambities voor 2017 verder aan.
Duurzaam versterken van het profiel van Enschede
Door duurzaamheid te stimuleren, bevorderen we het goede leven voor de huidige én de toekomstige bewoners van Enschede. We hebben inmiddels duidelijk zichtbaar de eerste stappen op weg naar een duurzamer Enschede gezet. Maar we hebben er nog vele te gaan. Het College wil dan ook graag versnellen. We richten ons daarbij vooral op het duurzaam opwekken van energie, Afvalloos Twente en het beperken van de milieubelasting door de bebouwde omgeving.
Na de vaststelling van het Actieplan Duurzaamheid in 2015, is de uitvoering van dat plan stevig ter hand genomen. Langzamerhand zien we een duurzamer stad ontstaan. In de Bothoven zijn we met onze partners op nationaal niveau innovatief bezig. We gaan hier het grootste ‘slimme electriciteitsnetwerk’ van Nederland realiseren. Dit is een icoonproject in de green deal smart energy cities. Vanuit deze deal krijgen we ondersteuning om nieuwe energietoepassingen te implementeren. We werken samen met andere steden, het Rijk en de Provincie aan de labellening. Die moet het voor mensen met een laag inkomen mogelijk maken om energie te besparen om zo hun energierekening te verlagen.
De campagne Enschede Wekt Op is inmiddels van start gegaan. Samen met inwoners en partners gaan we op zoek naar de meest geschikte plekken voor het plaatsen van zonnepanelen en windmolens. De gemeenteraad zal in 2018 de zoekgebieden vaststellen. We doen dit om ons doel te halen: het aandeel hernieuwbare energie bedraagt in 2030 minstens 12 procent. Daarnaast zijn we langs de A35 en bij Twence aan het kijken hoe we 20 tot 30 ha zonne energie kunnen realiseren. En we onderzoeken de mogelijkheid tot meer. Dat doen we onder meer door het slim combineren van het opwekken van zonne-energie via geluidsschermen. We zijn ons er daarbij van bewust dat het Twentse landschap waardevol is. De uitdaging is dus tot voorstellen te komen waarmee we duurzaamheid aan het landschap kunnen toevoegen op een respectvolle manier. Dat zal onvermijdelijk betekenen dat we met lef moeten kiezen voor de toekomst. We leggen de Stadsbeek aan om het hoofd te kunnen bieden aan grote hoeveelheden water, onder en boven de grond.
We stimuleren onze inwoners om materialen te hergebruiken of duurzame materialen te gebruiken voor de (ver)bouw van hun woning, schuur of garage via 'groene leges’. Wanneer mensen kunnen aantonen dat ze de (ver)bouw duurzaam uit (laten) voeren, hoeven ze niet te betalen voor hun vergunning. Met dit experiment lopen we in Nederland voorop. In 2017 gaan we dit experiment evalueren en volgt een definitief voorstel voor het inrichten van deze manier van werken. Het doel is om het experiment om te zetten in een structurele manier van werken, met bijbehorende financiering.
Op zoek naar een nieuwe rol in verbindingen
We zien in de samenleving dat er constant veranderingen zijn die invloed hebben op hoe wij ons werk doen. Bij de behandeling van de Zomernota constateerde de gemeenteraad een dreigende tweedeling in de maatschappij, waarbij extreme standpunten geen uitzondering zijn. In die context is het des te relevanter om als overheid op zoek te gaan naar elementen die verbinden. 
Door vanuit het perspectief van de samenleving naar de samenleving te kijken, zien we dat we onze aanpak voortdurend moeten aanpassen. Voor mensen die we niet van nature bereiken, moeten we een andere stijl hanteren dan voor de groepen die gemakkelijk op ons af stappen. Mensen voelen zich niet meer betrokken bij de politiek of de samenleving. Tegelijk veranderen de standaarden; mensen moeten zich vaker zelf redden. Dat heeft gevolgen voor de verantwoordelijkheden die inwoners zelf moeten nemen. Daarbij is de standaard helder. In Nederland is de basis via een vangnet geregeld.
In stadsdeel Zuid worden via de Tafel van Marcelis afspraken gemaakt tussen bewoners van alle leeftijden en achtergronden en professionals om betere verbindingen in de wijk te maken op het gebied van zorg en welzijn. Doel is dat iedereen regie heeft over zijn of haar leven en deel uitmaakt van de samenleving in de buurt van de Posten. In verschillende speeltuinen, sportkantines en wijkgebouwen verdeeld over de stad zijn initiatieven om mensen met een smalle beurs de kans te geven uit eten te gaan. We voelen ons verantwoordelijk voor het bieden van kansen aan en verbinden van mensen. Een voorbeeld daarvan is het instellen van vouchers voor huiswerkbegeleiding voor kinderen uit minimagezinnen. Zo willen we het gegeven doorbreken dat kinderen van minder hoogopgeleide ouders zelf later ook lager opgeleid zijn. We willen ieder kind, ongeacht de thuissituatie, de beste kans op onderwijs bieden.
We koppelen ons beleid op de gebieden werk, zorg en inkomen aan elkaar. Op die manier werken we aan de (beleidsmatig) maximale omstandigheden om mensen mee te laten doen. En kunnen we elkaar als goede noabers een steuntje in de rug geven als dat nodig is.
Ook blijven we zoeken naar manieren om het sociaal domein zo goed en efficiënt mogelijk in te richten. Deze vraag onderzoeken we samen met partners in het Sociaal Lab. Via pilots, projecten en gesprekken komen we samen tot nieuwe oplossingen, zowel in concrete projecten als in cultuur en werkwijze. De effecten moeten in 2017 zichtbaar zijn.
Inwoners hebben een actieve rol in het meedenken en meehelpen om de samenleving veiliger te maken. Er worden steeds meer nieuwe manieren gebruikt om pijlsnel actiegroepen samen te stellen, bijvoorbeeld via social media. Vaak gaat het daarbij om one-issue groepen, die net zo snel weer verdwijnen als dat ze zijn opgekomen. De manier waarop dat gebeurt, sluit niet aan bij de manier waarop wij als overheid gewend waren ons werk te doen. Dat maakt het lastig om op een goede manier in te grijpen en op te treden. In de praktijk blijkt dat hulp van inwoners in het veilig en leefbaar houden van hun woonomgeving van cruciaal belang is.
Nog steeds zijn in Enschede veel mensen afhankelijk van een bijstandsuitkering. We werken er op volle kracht aan om zoveel mogelijk banen voor deze groep bereikbaar te maken. Een baan draagt via participatie en koopkracht tenslotte bij aan het algemene levensgeluk. Voor een deel van deze groep blijkt dit een langdurig proces: behalve de juiste opleiding speelt ook motivatie een belangrijke rol. Naast deze worsteling komen daar voor ons als gemeente bij dat we meer geld uitgeven aan bijstand dan dat we aan middelen van het rijk krijgen. Met het nieuwe verdeelmodel is het verschil kleiner, maar het blijft een omvangrijk probleem. Dit is van grote invloed op onze begroting. Het geld dat we daarvoor opzij moeten leggen kunnen we niet aan andere belangrijke thema’s besteden.
Investeren in nieuwe verbindingen
Als we duurzame en verbonden stad en dorpen willen zijn, kan dat alleen als we groeien en bruisen. Economische groei is daarbij ons ‘krachtvoer’. Dus zijn we constant bezig met het faciliteren van ondernemers met plannen die het vestigingsklimaat op een hoger plan brengen. Daarbij kijken we kritisch naar de manier waarop we onze dienstverlening voor bezoekers en ondernemers hebben ingericht. Alleen met optimale afstemming heeft die maximaal bereik. We willen in 2017 de groei van bestaande bedrijven en het aantrekken van bedrijven van buiten de regio en van buiten Nederland nog verder stimuleren. Om dat te bereiken, versterken we het internationale profiel van Enschede, in nauwe samenwerking met partners uit het onderwijs en bedrijven. Een belangrijk aspect voor vestiging is bereikbaarheid. De verbindingen over weg en spoor richting Zwolle, Arnhem en Duitsland benoemden we in de Zomernota al als cruciaal. En ook in de relatie blijven we de kansen zien die Duitsland ons biedt. We weten elkaar steeds beter te vinden en zijn hard bezig met het vullen van onze Duitsland-agenda.
Investeerders en beleggers weten ons steeds vaker en beter te vinden. We hebben actief partijen benaderd om te laten zien wat de stad te bieden heeft, inmiddels staat Enschede in de top-10 van Nederlandse steden waarin beleggers het meest investeren. Ook het woningbouwprogramma met als beleidsuitgangspunt ‘groeien vanuit het hart’ werpt zijn vruchten af met initiatieven aan de Kop van de Boulevard. We ervaren een spanning tussen het opnieuw investeren en het oplossen van de naweeën van de crisis. Een dilemma waar we als gemeente mee worstelen. Er is nog steeds sprake van een interne opgave die van ons vraagt dat we kritisch kijken naar onze taken en de manier waarop we die invullen.
Dit college is ruim 2,5 jaar op weg en trad aan op een moment dat de financiële crisis nog in volle gang was. Door het aantrekken van de economie en het maken van afgewogen keuzes zien we dat er langzamerhand lucht komt om in de toekomst te kunnen investeren: de kracht van de stad.