6. Bijlagen

6.1. Incidentele baten en lasten

A. Incidentele baten en lasten

Programma Product bedragen in 1.000 euro's	Toelichting/ omschrijving	2017 Baten	2017 Lasten	2018 Baten	2018 Lasten	2019 Baten	2019 Lasten	2020 Baten	2020 Lasten
Maatschappelijke ondersteuning
Algemene maatschappelijke voorzieningen	Gezond in de stad		496
Algemene maatschappelijke voorzieningen	Uitvoering transformatieagenda MO		2.680
Duurzame Leefomgeving
Locatieontwikkeling	Actieprogramma binnenstad		375		125
Handhaven Openbare Ruimte	Uitbreiding handhavingscapaciteit		200		200		200
Openbare Orde & Veiligheid	Big data		50		50		50
Openbare Orde & Veiligheid	Kameleon aanpak		100		100		100
Cluster Omgeving & Recht	Omgevingswet		230		300		600
Duurzaamheid		230		230
Cultuur	ATAK		280
Grondbedrijf	Afwaardering BBV, Richting Aan Ruimte (RAR)		3.800		12.800
Versterken Economie
Projecten Economische ontwikkelingen	Aanloopkosten Technology base Twente		325
Dienstverlening en financieel beleid
Infrastructuur ADT	Aanleg infrastructuur				2.250
Flankerend Beleid	Reorganisatie, remweg, project IPP, flexibele begroting		4.250		1.000		1.000
Totaal		230	12.786	230	16.825		1.950

 

Toelichting

Programma Maatschappelijke ondersteuning
Algemene maatschappelijke voorzieningen - Gezond in de stad 
Gemeenten met kwetsbare wijken besteden tot en met 2017 extra middelen om de gezondheid van mensen in een lage sociaal-economische positie te verbeteren. Deze middelen maken onderdeel uit van het meerjaren investeringsprogramma Sociaal Domein.

Algemene maatschappelijke voorzieningen -Versterken burgerkracht - uitvoering transformatieagenda MO
Voor het meerjaren investeringsprogramma Sociaal Domein zijn in 2015 en 2016 (conform raadsbesluit 8 juni 2015) middelen toegevoegd aan de reserve Sociaal Fonds (totaal 4,68 miljoen euro). Deze reserve wordt gebruikt om het investeringsprogramma uit te kunnen voeren.

Programma Duurzame leefomgeving
Locatieontwikkeling
Aan het actieprogramma binnenstad wordt conform het coalitieakkoord een tijdelijke impuls gegeven ter vergroting van de aantrekkingskracht van de binnenstad van Enschede.

Uitbreiding Handhavingscapaciteit
Zie toelichting in Hoofdstuk 3.3 Doelstelling B thema 8

BIG DATA
Dit betreft de kosten voor het maximaal 3 jarige project om in het domein veiligheid (big) data gestuurde interventies uit te kunnen voeren.   

Kameleon aanpak
Zie Zomernota, dit betreft het 3 jarige project voor de aanpak van (drugs)overlast op het Wilminksplein, Noorderhagen en Glanerbrug.

Omgevingswet
Zie toelichting in Hoofdstuk 3.3 Doelstelling A thema 1

Duurzaamheid
Bij het aflopen van het coalitieakkoord in 2018 zijn er vanaf 2019 geen middelen beschikbaar voor het product duurzaamheid.

Programma Dienstverlening en financieel beleid
Infrastructuur ADT
Bij de ontwikkelingsplannen van het ADT is voor 3 miljoen euro rekening gehouden met kosten voor aanleg van de infrastructuur. 0,75 miljoen euro is geraamd voor 2015 en 2,25 miljoen euro voor 2018.

Flankerend beleid
Incidenteel wordt in 2017 4,25 miljoen euro aan de reserve flankerend beleid gedoteerd. De reserve flankerend beleid is gevormd voor het realiseren van bezuinigingen en de intensivering van digitalisering werkprocessen. Hiermee heeft de organisatie meer armslag om bij het doorvoeren van bezuinigingen en verzelfstandigen van taken flankerende maatregelen te nemen. Denk daarbij aan het treffen van regelingen voor bovenformatief personeel, frictiekosten, desintegratiekosten en investeringen in ICT om efficiënter te kunnen werken. In 2017 wordt 4,136 miljoen euro onttrokken aan deze reserve. 

Programma Versterken Economie
Projecten Economische Ontwikkeling 
Dit betreft de kosten voor het Enschedese aandeel in de projectkosten voor Technology Base Twente in 2017.

B. Structurele toevoegingen en onttrekkingen aan reserves

Programma                               Bedragen * 1.000 Euro Reserve Onttrek-kingen 2017 Stortin-gen 2017 Onttrek-kingen 2018 Stortin-gen 2018 Onttrek-kingen 2019 Stortin-gen 2019 Onttrek-kingen 2020 Stortin-gen 2020 Duurzame leefomgeving Afvalstoffenheffing 0 0 0 0 0 0 0 0 Duurzame leefomgeving Grondbedrijf 3.920 3.638 13.337 15.081 542 102 542 74 Duurzame leefomgeving Parkeerbedrijf  2.781 1.779 1.088 2.083 1.504 2.385 820 2.946 Duurzame leefomgeving Rioleringen 0 0 0 0 0 0 0 0 Dienstverlening en financieel beleid H&S 814 905 1.014 904 946 909 1.019 912 Dienstverlening en financieel beleid ICT 5.085 4.348 4.659 4.344 4.845 4.341 4.589 4.336 Dienstverlening en financieel beleid Onderwijshuisvesting 3.702 2.078 3.979 2.431 3.911 2.646 3.911 2.871 Dienstverlening en financieel beleid VBE 4.150 -4.469 2.727 2.784 2.049 1.857 1.650 2.359 20.452 8.279 26.804 27.626 13.797 12.241 12.531 13.497 Saldo mutatie structureel 12.172 -822 1.556 -966

6.2. Staat van reserves

Bedragen x  1.000 Euro   Soort reserves Stand 31-12-2016 Rente-toevoe-gingen 2017 Stortin-gen 2017 Onttrek-kingen 2017 Eind-stand 2017 Eind-stand 2018 Eind-stand 2019 Eind-stand 2020 Maatschappelijke ondersteuning Res Gemeentelijkesociale huisvesting BR Ov 247 9 0 30 227 206 184 163 Res Maat. opvang en verslavingzorg BR Ov 157 0 0 0 157 157 157 157 Reserve Maatschappelijk functieSport BR Ov 494 0 0 220 274 274 274 274 Reserve Sociaal Fonds BR Ov 2.184 0 496 2.680 0 0 0 0 Reserve Vrouwenopvang BR Ov 254 0 0 0 254 254 254 254 Totaal  Maatschappelijke ondersteuning 3.337 9 496 2.930 912 891 870 848 Versterken economie Dienstreserve DCW BR Ov 271 0 0 0 271 271 271 271 LEA BR Ov 878 0 0 0 878 878 878 878 Re-Integratie en Inburgering BR Ov 500 0 0 500 0 0 0 0 Reserve mobiliteit BR Ov 5.860 0 2.336 4.682 3.514 2.524 2.400 2.274 Totaal  Versterken economie 7.510 0 2.336 5.182 4.664 3.674 3.550 3.423 Duurzame leefomgeving Gronduitgifte BR Ov 1.712 0 0 2.000 -288 1.712 1.712 1.712 Herstel opgebroken bestrating BR Ov 423 0 0 0 423 423 423 423 Integraal Veiligheidsplan BR Ov 220 0 0 0 220 220 220 220 Integratie AZC in de wijk BR Ov 300 0 0 0 300 300 300 300 Landinrichting BR Ov 174 0 -100 0 74 0 0 0 Onderhoud havens BR Ov 816 7 0 0 824 831 839 847 Res exploitatieresult bouwvergunning BR Ov 617 0 0 225 392 392 392 392 Reserve grondexploitatie Alg -11.020 -336 3.975 3.920 -11.301 -9.557 -9.996 -10.464 Reserve Monumentenbeleid BR Ov 56 0 0 5 51 46 42 38 Reserve Muziekfonds BR Ov 105 4 0 0 109 113 117 122 Reserve parkeren BR Egal 5.119 109 1.670 2.781 4.117 5.112 5.993 8.120 Reserve stadsverfraaiing BR Ov 212 2 0 50 164 116 67 18 Reserve wijkbudgetten BR Ov 658 0 0 0 658 658 658 658 Totaal  Duurzame leefomgeving -606 -214 5.544 8.981 -4.257 366 767 2.385 Dienstverlening en financieel beleid Flankerend beleid BR Ov 665 0 4.250 4.136 779 1.679 2.529 2.529 H&S - Leegstandsreserve BR Ov 885 5 331 340 881 897 923 950 H&S - Werkplekinrichting BR Kap 827 7 562 474 922 796 733 599 Incidenteel middelenkader BR Ov 800 0 0 240 560 410 260 260 Innovatiebudget BR Ov 217 0 2.000 2.000 217 217 217 217 Investering externe activiteiten BR Kap 172 2 0 0 173 175 177 178 IT - Gem.brede software BR Kap 778 7 987 1.273 500 352 178 -15 Majeure investeringsopgaven BR Ov 3.778 0 0 1.450 2.328 2.328 2.328 2.538 Nog uit te voeren werkzaamheden BR Ov 752 0 0 0 752 752 752 752 Onderwijshuisvesting BR Kap 6.704 181 1.897 3.702 5.080 3.532 2.267 1.226 Res exploitieresultaat bedrijfsverz BR Ov 629 6 7 52 590 550 510 470 Reserve egalisatie Zwembaden BR Kap 742 25 246 88 925 1.137 1.356 1.584 Reserve kapitaallasten BR Kap -136 0 14 0 -122 -107 46 200 Risico regionale dienstverlening Alg 200 0 0 0 200 200 200 200 Vastgoed BR Kap 10.360 356 -4.825 4.150 1.741 1.798 1.606 2.314 Vervanging ICT BR Kap 1.259 16 3.338 3.813 800 632 303 242 Vervangingsinvestering sport BR Kap 3.425 116 634 322 3.853 4.406 4.849 5.373 Weerstandvermogen Alg 38.752 0 9.116 7.840 40.028 34.271 49.793 66.608 Totaal  Dienstverlening en financieel beleid 70.810 721 18.556 29.879 60.208 54.025 69.027 86.226 Totaal - Generaal 81.051 515 26.932 46.971 61.527 58.956 74.213 92.883

Toelichting op de reserves

De doelstellingen van de reserves zijn toegelicht met behulp van zogenaamde mouse-overs op de website. De mutaties van de verschillende reserves komen in hoofdstuk 3 en 6.4 aan de orde, bij de toelichting op het onderdeel "Wat mag het kosten?".

6.3. Staat van voorzieningen

Bedragen * 1000 Euro Stand 31-12-2016 Bestedingen 2017 Stortingen 2017 Eindstand 2017 Eindstand 2018 Eindstand 2019 Eindstand 2020 Versterken economie Voorziening WWB-Werkdeel 133 0 0 133 133 133 133 Voorziening BF Economie &Werk 224 0 0 224 224 224 224 Voorz DCW 367 100 0 267 130 130 130 Totaal  Versterken economie 725 100 0 625 488 488 488 Duurzame leefomgeving Onderhoud parkeergarages 1.576 1.917 1.000 659 172 650 1.128 Voorz Grondwatermonitoring 279 0 0 279 279 279 279 Voorz Afdek WW-Risico tijd amb OE 90 0 0 90 90 90 90 Voorziening Afvalstoffen 1.150 2.280 2.000 870 492 2 2 Voorziening Riolering 8.489 0 1.325 9.814 11.390 12.464 13.533 Totaal  Duurzame leefomgeving 11.585 4.197 4.324 11.712 12.423 13.485 15.032 Dienstverlening en financieel beleid Voorziening ADT 9.708 0 193 9.901 10.083 10.270 10.460 Voorziening RBT 5.634 0 111 5.744 5.872 6.002 6.134 Voorziening GEM Zuiderval 13.729 50 269 13.948 14.172 14.402 14.637 Voorzien Risico Locatieontwikkeling 1.800 1.800 0 0 0 0 0 Vrz. oud wethouders (pensioen) 4.147 0 520 4.667 5.187 5.707 6.227 Vrz. personeel 268 101 0 167 76 76 76 H&S vrz. onderhoud 913 699 290 504 563 780 400 Voorziening Onderhoud VBE 1.728 2.409 3.660 2.979 3.093 6.663 10.234 Voorz groot onderh kunstgrasvelden 68 143 75 0 26 50 107 Voorz. gr.onderh. atl.baan Wesselerh 5 0 5 9 14 18 23 Vz Onderhoud Sport Buitenacc. 2016/2017 250 0 0 250 250 250 250 Vz Onderhoud Sport Binnenacc. 2016+2017 250 0 0 250 250 250 250 Vz Onderhoud Zwembaden 2016+2017 466 0 0 466 466 466 466 Totaal  Dienstverlening en financieel beleid 38.965 5.202 5.122 38.885 40.052 44.934 49.264 Totaal 51.275 9.500 9.447 51.222 52.963 58.907 64.784

Toelichting voorzieningen

De doelstellingen van de belangrijkste voorzieningen zijn toegelicht met behulp van zogenaamde zogenaamde mouse-overs op de website.

6.4. Wat mag het kosten?

Onderstaande tabellen geven per programma inzicht in de verdeling van de baten en de lasten van de producten voor de jaren 2017 t/m 2020. De toevoegingen en onttrekkingen aan de reserves spelen hierbij een belangrijke rol en zijn daarom ook opgenomen. Waar de baten en de lasten binnen één product niet aan elkaar gelijk zijn, ontstaat een resultaat. Dit resultaat kan positief of negatief zijn en komt, rekening houdend met reservemutaties op dit product, uiteindelijk ten gunste of ten laste van de algemene middelen van de gemeente Enschede.

Alle programmaoverhead is in 2017 verzameld in het taakveld overhead binnen het programma Dienstverlening en financieel beleid. Concreet betekent dit alle onderstaande tabellen vanaf 2017 t.o.v. 2016 verminderd zijn met deze overheadkosten. Daar waar het om materiele bedragen gaat wordt dat per product toegelicht. Zie paragraaf 5.2 (Uiteenzetting financiële positie) voor meer informatie over dit onderwerp.

Maatschappelijke ondersteuning

Bedragen x 1.000 euro Begroting 2016 Begroting 2017 Raming 2018 Raming 2019 Raming 2020 Algemene maatschappelijke voorziening 20.095 21.653 18.760 18.108 18.108 Lichte ondersteuning en regie 16.997 11.560 11.545 11.545 11.545 Jeugdhulp vrijwillig kader 29.640 30.430 30.797 30.797 30.504 Jeugdhulp gedwongen kader 9.343 9.441 9.558 9.558 9.558 WMO begeleiding 20.752 18.651 18.209 17.925 17.688 WMO individuele voorzieningen 23.171 22.457 22.457 22.457 22.315 Beschermd wonen 40.526 41.904 43.119 44.063 44.058 Opvangvoorzieningen 15.629 15.993 16.282 16.282 16.282 Inkomensondersteuning 12.872 13.213 13.207 13.207 13.207 Totaal Lasten 189.024 185.301 183.933 183.942 183.265 Algemene maatschappelijke voorziening 206 207 207 207 207 WMO begeleiding 900 900 900 900 900 WMO individuele voorzieningen 3.034 3.039 3.039 3.039 3.039 Beschermd wonen 1.696 1.786 1.758 1.758 1.758 Opvangvoorzieningen 627 627 627 627 627 Inkomensondersteuning 884 884 884 884 884 Totaal Baten 7.348 7.442 7.415 7.415 7.415 Saldo van baten en lasten 181.676 177.859 176.519 176.528 175.851 Storting reserves 703 748 268 268 268 Onttrekking reserves 5.074 3.017 111 111 111 Resultaat 177.305 175.590 176.676 176.684 176.008

Toelichting

Algemeen
Zoals in het begin van dit hoofdstuk is aangegeven zijn alle producten verlaagd met de programmaoverhead. Deze kosten zijn verzameld binnen het programma Dienstverlening en financieel beleid (DFB). Dit betekent voor het programma Maatschappelijke ondersteuning een uitname voor de overhead vanaf 2017 van 2,5 miljoen euro. Daarnaast is met ingang van 2017 is de organisatiestructuur van het programma MO gewijzigd waardoor de toedeling van de personeelskosten aan de diverse producten zijn geactualiseerd. Op productniveau ontstaan door bovenstaande wijzigingen verschillen tussen het jaar 2017 en 2016, die hieronder per product zijn aangegeven als mutatie toerekening personeelslasten.

Algemene maatschappelijke voorziening
De lasten zijn in 2017 gestegen met 1,6 miljoen euro. De lasten nemen toe met 0,5 miljoen euro door een overheveling van de bemoeizorg van WMO begeleiding naar Algemene maatschappelijke voorziening, met 0,7 miljoen euro investeringen transformatieagenda, 0,2 miljoen loon/prijscompensatie en 0,4 miljoen gewijzigde personeelskosten toerekening (zie toelichting algemeen) en dalen met -/- 0,2 miljoen euro door verschuiving van Wijk impulsgelden naar programma DFB.
De lasten dalen in 2018 met -/- 2,9 miljoen euro. Dit wordt hoofdzakelijk veroorzaakt door inzet van een budget in 2017 van 2,7 miljoen voor de investeringen transformatieagenda, dit geldt niet voor 2018.
De lasten in 2019 dalen met -/- 0,6 miljoen euro. Dit betreft -/- 0,3 miljoen euro taakstelling efficiencyslag subsidies maatschappelijk ontwikkeling (transformatie, op een totaal budget van 60 miljoen euro is het mogelijk om een effiencyslag te maken) en -/- 0,3 miljoen euro beëindiging extra middelen coalitie akkoord 2015-2018 (onder andere preventiebeleid jongeren), deze middelen zijn toegevoegd voor een periode van 4 jaar. 

Lichte ondersteuning en regie
De lasten dalen in 2017 met -/- 5,4 miljoen euro. Dit wordt voor -/- 5,1 miljoen euro veroorzaakt door een lagere personeelskosten toerekening (zie toelichting bij algemeen). Daarnaast zijn taakstellingen verwerkt uit de zomernota (procesoptimalisatie) -0,125 miljoen euro, -0,2 miljoen stedelijke dienstverlening (bestaande taakstelling) en -/- 0,1 miljoen verbetering vroegsignalering (bezuiniging Welzijn 2014, dit is het gepland stop zetten van de financiële stimulering) en 0,1 mln euro budget schrijnende gevallen overheveling vanuit product opvangvoorzieningen (verschuiving). De taakstelling procesoptimalisatie betekent een verlaging van het personeelsbudget. Dit is mogelijk omdat twee jaren na de transitie werkprocessen zijn uitgelijnd en inzet van tijdelijk (duurdere inhuur) personeel kan worden afgebouwd en/of deels omgezet in gemeentelijke personeel.
De taakstelling stedelijke dienstverlening wordt enerzijds opgevangen door een korting op het personeelsbudget en anderzijds door proces maatregelen binnen de wijkteams (juiste toepassing woonplaatsbeginsel leidt tot lagere kosten jeugdhulp in Enschede).

Jeugdhulp Vrijwillig kader
De toename van de lasten van 0,8 miljoen euro in 2017 is voor ruim 0,5 miljoen euro het gevolg van de gewijzigde personeelskosten toerekening (zie toelichting bij algemeen). Het restant betreft een toename als gevolg wijziging van de integratie uitkering jeugd in 2017 van in totaal (gedwongen- en vrijwillig kader) 0,3 miljoen euro. Dit is het gevolg van een verlaging -/- 1,7 miljoen euro (korting 3^e tranche jeugdhulp), een correctie verdeelmodel maatstaf gemiddeld gestandaardiseerd inkomen van 1,3 miljoen euro en een aantal overige mutaties zoals prijsaanpassingen, VNG betalingen en uitvoeringskosten SVB voor 0,7 miljoen euro.

De toename in 2018 van 0,4 miljoen euro wordt veroorzaakt doordat in 2017 eenmalig een uitname heeft plaatsgevonden voor VNG betalingen en uitvoeringskosten SVB. In 2018 gelden deze uitnames niet.

In 2020 is sprake van een daling van 0,3 miljoen euro als gevolg van het effect van “inkoop via trajecten resultaatgericht werken” (zomernota 2016). De Transformatie door resultaat gericht inkopen in de jeugdhulp levert besparing op in de kosten 2^e lijns jeugdhulp.

Jeugdhulp gedwongen kader
De toename van de lasten van 0,1 miljoen euro in 2017 wordt voor 0,1 miljoen euro veroorzaakt door de gewijzigde personeelskosten toerekening (zie toelichting bij algemeen).  De toename in 2018 van 0,1 miljoen euro is geheel het gevolg van de gewijzigde integratie uitkering. Dit wordt in combinatie met jeugdhulp vrijwillig kader hieronder toegelicht.

WMO begeleiding
De lasten dalen in de 2017 -/- 2,1 miljoen euro. Dit is het gevolg van -/- 0,2 gewijzigde personeelskosten toerekening (zie toelichting bij algemeen), -/- 0,5 miljoen euro overheveling van de bemoeizorg naar het product Algemene maatschappelijke voorziening, -/- 0,6 mln euro mutaties opgenomen in de integratie uitkering sociaal domein en -/- 0,8 mln euro eenmalige kosten in 2016. De eenmalige kosten in 2016 hebben betrekking op transitiekosten WMO. De daling van de -/- 0,6 miljoen in de integratieuitkering sociaal domein heeft betrekking op een aantal diverse uitnames (VNG betalingen, uitvoeringskosten SVB, MPT naar Wlz).
In 2018 en 2019 betreft de daling de mutaties integratieuitkering sociaal domein.
De daling in 2020 van -/- 0,2 miljoen euro wordt voor -/- 0,1 miljoen euro veroorzaakt door de taakstelling uit de zomernota 2016 gericht op daling van 2e lijnskosten door "het werken met populatiemanagement" en -/- 0,1 miljoen euro door mutaties integratieuitkering sociaal domein.

WMO individuele voorzieningen
De lasten dalen in 2017 met -/- 0,4 miljoen euro en in 2020 met -/- 0,15 miljoen euro. De daling is het gevolg van een stijging van 2,6 miljoen euro in verband met gewijzigde personeelskosten toerekening (zie toelichting bij algemeen), een toename van de integratie uitkering WMO voor onder andere vernieuwing maatschappelijke ondersteuning en extramuralisatie van 0,8 mln, een daling als gevolg van de taakstelling procesoptimalisatie -/- 0,375 miljoen euro (zomernota 2016, zie ook toelichting bij product "lichte ondersteuning en regie"), een daling als gevolg van eenmalige lasten in 2015 en 2016 van -/- 2 miljoen euro huishoudelijke hulp toelage (HHT), -/- 1 miljoen euro als gevolg van het eenmalige budget 2016 voor innovatie ondersteuning huishouden, een daling van -/- 0,27 mln euro bijdrage aan de taakstelling inkomensondersteuning en een daling taakmutatie scootmobielen van -/- 0,2 miljoen euro. Het restant betreft overige kleinere verschillen.
De daling in 2020 is het gevolg van taakstelling “de inclusieve stad”. Door een andere manier van werken wordt 0,2 miljoen bespaard op de kosten van WMO voorzieningen. Daarnaast stijgen in 2020 de lasten met 0,1 miljoen als gevolg van de ophoging integratie uitkering WMO vernieuwing maatschappelijke ondersteuning.

Beschermd Wonen
De stijging van de lasten in de jaren 2017 (1,4 miljoen euro), 2018 (1,2 miljoen euro) en 2019 (0,9 miljoen euro) wordt vooral veroorzaakt door een toename van Normatieve Huisvestingscomponent (NHC). Dit is een gevolg van het geleidelijk overhevelen van de huisvestingsvergoeding aan zorgaanbieders van het Rijk naar de gemeenten. Enschede voert als centrumgemeente de taak Beschermd Wonen uit voor 8 Twentse gemeenten. In 2017 is het effect van de toename NHC 1,6 miljoen euro. Daarnaast is sprake van een verhoging van 0,1 mln in 2017 en 2018 als gevolg van een aanpassing in het verdeelmodel Integratie uitkering sociaal domein onderdeel Beschermd Wonen. In 2017 is sprake van een gewijzigde personeelskosten toerekening van -/- 0,3 miljoen euro (zie toelichting bij algemeen).

Opvangvoorzieningen
De lasten stijgen in 2017 met 0,4 miljoen euro. Dit betreft loon/prijscompensatie 0,4 miljoen, overheveling budget schrijnende gevallen naar lichte ondersteuning en regie -/- 0,1 miljoen euro en aanpassingen in de decentralisatie uitkering maatschappelijke opvang en vrouwenopvang van 0,1 miljoen euro. In 2018 stijgen de lasten met 0,3 miljoen euro als gevolg van een verhoging van de decentralisatie uitkering vrouwenopvang door invoering van het objectief verdeelmodel.

Inkomensondersteuning
Dit product bestaat uit de onderdelen Schuldhulpverlening, Bijzondere bijstand en Bijzondere inkomensvoorzieningen en uit de middelen voor de maatwerkvoorziening  inkomensondersteuning chronisch zieken en gehandicapten

Voor de bestaande taakstelling op het product Inkomensondersteuning is in de Zomernota 2016 afgesproken dat het College een nadere concretisering van de invulling zou geven. De wijze van invullen (deels uit budgetten van andere begrotingsproducten, zie Hoofdstuk 2) betekent dat nu een positief financieel effect ontstaat op de budgetten van de deelproducten Schuldhulpverlening, Bijzondere bijstand en Bijzondere inkomensvoorzieningen. Ook is met de invulling een uitwerking gegeven aan de motie ‘Hantering Herstel onbalans samenleving’. De lasten nemen hierdoor in 2017 toe met 0,86 miljoen euro. Toekenning van loon- en prijscompensatie verhogen de lasten verder met 0,1 miljoen euro.

Daartegenover staat in 2017 een daling van de lasten van 0,45 miljoen euro als gevolg van een eenmalig budget maatwerkvoorziening ten behoeve van chronisch zieken en gehandicapten dat in 2016 is toegevoegd vanuit de resultaatsbestemming jaarrekening 2015. Door uitname van de Programmaoverhead nemen de lasten verder af met 0,17 miljoen euro.

Reserves
Hieronder wordt een toelichting gegeven op de verschillen die optreden tussen de begrotingsjaren in de stortingen in en onttrekkingen aan reserves:

• De storting in 2018 wordt verlaagd als gevolg van beëindiging in 2017 van de doeluitkering gezond in de stad (transformatieagenda).
  
  
• De onttrekkingen zijn in 2017 (ten opzichte van 2016) verlaagd met -/- 2 miljoen euro. Dit is het gevolg van onderstaande mutaties:
  •  In 2016 zijn eenmalig onttrekkingen gedaan ter grootte van -/- 2,9 miljoen:
    • de reserve WMO (-/- 1,3 miljoen euro) ten behoeve van transitie uitgaven en inkomensondersteuning (zomernota 2015);
    • de reserve voorlopige bestemming jaarrekening 2015 (-/- 1,6 miljoen euro voor HHT, maatwerkvoorziening inkomensondersteuning en impuls wijkgerichte aanpak).
  • In 2017 is een onttrekking gedaan van 0,7 miljoen in het kader van investeringen transformatie agenda en 0,2 miljoen uit de reserve maatschappelijke functie sport ten behoeve van het middelenkader 2017 (zomernota 2015).

 

• De onttrekkingen in 2018 (ten opzichte van 2017) verlaagd met - /- 2,9 miljoen euro Dit is het gevolg van onderstaande mutaties:
  • In 2017 is een onttrekking gedaan van -/- 2,9 miljoen euro:
    •  Investeringen transformatie agenda (-/- 2,7 miljoen euro). 
    •  aanwending uit de reserve maatschappelijke functie sport ten behoeve van het middelenkader 2017 (zomernota 2015). -/- 0,2 miljoen euro).   

Versterken economie

Bedragen x 1.000 euro Begroting 2016 Begroting 2017 Raming 2018 Raming 2019 Raming 2020 Projecten economische ontwikkelingen 373 698 373 373 373 Versterken economische structuur 2.087 2.006 2.006 2.008 1.338 Innovatie en ondernemerschap 380 614 481 481 481 Dienstverlening aan ondernemers 1.333 1.035 1.035 1.035 1.035 Algemene bijstand levensonderhoud 103.226 101.758 100.687 100.715 100.715 Arbeidsmarktparticipatie 19.702 17.833 17.160 17.542 17.722 Uitvoering WSW 49.193 43.581 40.136 37.680 35.286 Brede talentontwikkeling 1.271 1.018 1.018 614 614 Aansluiting onderwijs en arbeidsmarkt 249 448 148 104 104 Kinderopvang 2.613 2.251 2.601 2.345 2.345 Leerlingenvervoer 1.899 1.697 1.697 1.697 1.697 Leerplicht / RMC / Onderwijskwaliteit 11.223 7.803 1.723 2.104 2.104 Verkeersinfrastructuur en beleid 9.867 7.776 7.262 4.823 4.728 Totaal Lasten 203.417 188.517 176.327 171.522 168.542 Versterken economische structuur 680 668 668 670 0 Algemene bijstand levensonderhoud 94.739 93.583 94.283 95.183 95.183 Arbeidsmarktparticipatie 2.542 2.073 2.073 2.073 2.073 Uitvoering WSW 12.290 10.936 10.119 8.742 8.310 Kinderopvang 0 0 0 0 0 Leerlingenvervoer 43 43 43 43 43 Leerplicht / RMC / Onderwijskwaliteit 10.336 7.136 1.057 1.057 1.057 Verkeersinfrastructuur en beleid 2.296 40 40 40 40 Totaal Baten 122.925 114.480 108.284 107.808 106.707 Saldo van baten en lasten 80.492 74.037 68.043 63.713 61.836 Storting reserves 2.005 1.758 1.666 1.275 1.300 Onttrekking reserves 6.375 5.182 4.084 1.858 1.784 Resultaat 76.121 70.613 65.625 63.131 61.351

Toelichting

Algemeen
Zoals in het begin van dit hoofdstuk is aangegeven zijn alle producten verlaagd met de programmaoverhead. Deze kosten zijn verzameld binnen het programma Dienstverlening en financieel beleid (DFB). Daar waar het om materiële bedragen gaat wordt dat per product toegelicht. 

Projecten economische ontwikkelingen
Naast het structurele budget voor Projecten economische ontwikkelingen van 0,4 miljoen euro, zijn In 2017 de begrote kosten voor de activiteiten in het kader van Technology Base Twente begroot voor 0,3 miljoen euro. In 2016 werden deze kosten voor 0,6 miljoen euro begroot bij het programma Duurzame Leefomgeving. In de Zomernota 2016 is 0,3 miljoen euro bezuinigd op dit budget als bijdrage voor intensiveringen.

Versterken economische structuur
De lagere lasten bestaan uit de overheveling van 40.000 euro voor programmaoverhead naar het programma Dienstverlening en financieel beleid en uit de invulling van de taakstelling regionale samenwerking economie en beleid van 45.000 euro (Programmabegroting 2015-2018).

Meerjarige ontwikkeling 
In 2020 nemen de lasten en baten af met 0,7 miljoen euro door beëindiging van de subsidie van de provincie en door ons verstrekte incidentele subsidie voor het project ‘Doorontwikkeling Internationale School Twente’.

Innovatie en Ondernemerschap
De lasten zijn incidenteel met 0,25 miljoen euro verhoogd voor het Kennispark als gevolg van een structurele intensivering uit de Zomernota 2016. Dekking van dit budget is gerealiseerd door herschikking van bestaande budgetten (Zomernota 2016). 

Dienstverlening aan ondernemers
De lagere lasten worden voor 0,2 miljoen euro verklaard door de overheveling van de programmaoverhead vanaf 2017 naar het programma Dienstverlening en financieel beleid. Daarnaast nemen de lasten af door de invulling van 0,1 miljoen euro aan taakstellingen. De taakstellingen bestaan uit 45.000 euro regionale samenwerking economie en beleid (programmabegroting 2015) en 70.000 euro herschikking en reductie personeel Economie, Werk en Onderwijs (Zomernota 2016).

Algemene bijstand levensonderhoud
Onder dit product vallen de verstrekking van bijstandsuitkeringen en de (kosten van) fraudebestrijding.

Met ingang van 2017 nemen de lasten per saldo af met circa 0,3 miljoen euro door uitname van de Programmaoverhead (minus 0,5 miljoen euro) en toevoeging van loon- en prijscompensatie (plus 0,2 miljoen euro). Door uitvoering van het plan ‘Bijstandsuitgaven binnen rijksbudget’ dalen de lasten verder. In 2017 gaat het om verlaging van de uitkeringslasten van 1,2 miljoen euro en in 2018 om nog eens 1,1 miljoen euro.

De baten wijzigen door budgettaire aanpassingen van het rijk. Per saldo is sprake van een daling van 1,2 miljoen euro in 2017 en van een stijging in 2018 van 0,7 miljoen euro.

Bij de ramingen van de lasten voor 2017 en verder is uitgegaan van 7.000 uitkeringsgerechtigden. Op basis van de Macro Economisch Verkenning (MEV, kerngegeven Arbeidsmarkt - Werkloze beroepsbevolking) is verondersteld dat dit aantal na 2017 niet verder toeneemt.

De gemeente Enschede heeft de ambitie om met ingang van 2018 geen gemeentelijke middelen meer in te zetten voor uitgaven van uitkeringen in het kader van Algemene Bijstand Levensonderhoud. Deze ambitie van reductie van het tekort van in totaal 8 miljoen euro is verwoord in het in de zomer van 2015 opgestelde plan ‘Bijstandsuitgaven binnen rijksbudget’. Het betekent een stapsgewijze verlaging van de uitgaven, waardoor het tekort op het BUIG-budget wordt teruggebracht. Het gaat dan om een verlaging van de uitgaven met 4,9 miljoen euro in 2017 (een verdere verlaging van 1,2 miljoen euro ten opzichte van 2016) en met 6,0 miljoen euro vanaf 2018 en verder (een verdere verlaging van 1,1 miljoen euro ten opzichte van 2017). Het is echter onzeker of deze verlagingen van uitgaven ook volledig gerealiseerd kunnen worden.

Bij de ramingen van de baten voor 2017 en verder is uitgegaan van het voorlopige BUIG-budget 2017 van eind september 2016 van circa 90,9 miljoen euro.

Het met ingang van 2015 toegepaste verdeelmodel voor de middelen van het budget BUIG is voor 2017 op een aantal onderdelen aangepast. Met ingang van 2017 is het model (zoveel mogelijk) gebaseerd op integrale data in plaats van steekproefgegevens (enquête beroepsbevolking, EBB). .

Bovengenoemde betekent dat binnen het product Algemene bijstand levensonderhoud in 2018 nog sprake is van een extra opgave van 0,9 miljoen euro, oplopend tot 1,8 miljoen euro in 2019 en verder.

Bij de bepaling van het weerstandvermogen is rekening gehouden met het risico dat het rijksbudget ontoereikend is.

Arbeidsmarktparticipatie
De lasten zijn afgenomen met 1,9 miljoen euro.

Door de overheveling van de programmaoverhead naar DFB nemen de lasten af met 0,3 miljoen euro. Daarnaast dalen de lasten met 0,7 mln euro door aflopende specifieke rijksregelingen. In 2017 stopt de rijksbekostiging voor Werkkamers (0,4 miljoen euro), wordt er minder ontvangen voor de aanpak van Jeugdwerkloosheid (0,1 miljoen euro), eigen kracht (0,05 miljoen euro) en Wet Taaleis (0,15 miljoen euro). Een derde verklaring is de invulling van de taakstelling Herschikking van bestaande budgetten Versterken Economie (Zomernota 2016) ad 0,1 miljoen euro. Een vierde verklaring is de eenmalige bijdrage van 0,6 miljoen euro aan Inkomensondersteuning. Tot slot is er 0,2 miljoen euro minder beschikbaar voor de uitvoering van de Bestuursopdracht BUIG naar 0. Er is rekening gehouden met de besteding van 2,5 miljoen euro. Deze wordt incidenteel bekostigd door een onttrekking uit de reserve van 0,5 miljoen euro en een extra budget van 1,8 miljoen euro (Zomernota 2016). In 2016 was nog 2,5 miljoen euro beschikbaar via de onttrekking uit de reserve.

De lagere baten in 2017 worden verklaard doordat er 0,5 miljoen euro minder subsidies worden geraamd in 2017. In de loop van 2017 verwachten we meer duidelijkheid over eventuele subsidie-inkomsten.

In 2017 wordt er 1,5 miljoen euro minder onttrokken uit de reserve Re-integratie en inburgering voor de uitvoering van de bestuursopdracht BUIG naar 0. In 2017 resteert nog 0,5 miljoen euro. Voor 2017 is aanvullend rekening gehouden met de intensivering van 1,8 miljoen euro voor de dekking van de uitvoering van het plan 'Bijstandsuitgaven binnen rijksbudget' (Zomernota 2016).

Meerjarige ontwikkeling
In 2018 nemen de lasten af door de beëindiging van de bestuursopdracht BUIG naar 0. Jaarlijks neemt het budget toe door de toevoeging van Rijksmiddelen aan het participatiebudget door de uitbreiding van de nieuwe doelgroep.

Uitvoering SW
In 2017 zijn de lasten in totaal met 5,6 mln euro afgenomen.

Een belangrijke verklaring is de uitstroom van SW-medewerkers. Deze leidt voor 2,7 miljoen euro aan lagere lasten. Een andere verklaring is de verwerking van het structureel knelpunt tekort SW (Zomernota 2016) van 0,6 miljoen euro. Een derde verklaring is het wegvallen van het eenmalige budget van 1,6 miljoen euro voor het Sectorplan 2016. Deze rijksmiddelen waren toegekend voor 2016. Ook is in 2017 voor 0,6 miljoen euro extra aan kostenbesparende maatregelen (Kadernota SW) verwerkt in de begroting. Tot slot wordt er 0,1 miljoen euro minder aan transitievergoedingen geraamd.

De baten zijn in totaal 1,4 miljoen euro lager ten opzichte van 2016.

De baten zijn afgenomen met 1,6 miljoen euro door het wegvallen van de eenmalige rijksbijdrage aan het Sectorplan. Daarnaast neemt de omzet per saldo af met 0,3 miljoen euro als gevolg van de uitstroom van SW-medewerkers. Tot slot is de bijdrage vanuit het participatiebudget 0,5 miljoen hoger. 

 Met de invoering van de Participatiewet vanaf 2015 is de instroom in de SW gestopt. Het verloop binnen de SW leidt daarom tot jaarlijkse lagere Rijksbekostiging. Daarnaast heeft SZW efficiency taakstellingen doorgevoerd. Om binnen deze lagere budgetten te kunnen blijven zijn diverse maatregelen uit de Kadernota SW in gang gezet. 

We hebben te maken met een aantal risico’s. Allereerst leidt de rijksbekostiging tot een extra opgave van 0,6 mln euro in 2017. Daarnaast kan onze relatief oude SW-doelgroep gevolgen hebben voor de productiviteit. Tot slotte is er een hoog ziekteverzuim onder de onze SW-medewerkers.

Brede talentontwikkeling
De lagere lasten van 0,1 miljoen euro zijn voornamelijk het gevolg van een gewijzigde doorberekening van apparaatskosten binnen het organisatieprogramma Maatschappelijke Ondersteuning.

Meerjarige ontwikkeling
Conform het coalitieakkoord wordt het budget vanaf 2019 met 0,4 miljoen euro verlaagd.

Aansluiting Onderwijs en Arbeidsmarkt
In 2017 wordt 0,3 miljoen euro toegevoegd aan het product. Deze middelen zijn bestemd voor de verbinding van het hoger onderwijs met de LEA-doelstellingen (Zomernota 2016). Anderzijds nemen de lasten af door de overheveling van programmaoverhead naar DFB en een gewijzigde doorberekening van apparaatskosten binnen het organisatieprogramma Maatschappelijke Ondersteuning.

Kinderopvang
De lagere lasten zijn voornamelijk het gevolg van een budgetverlaging van 0,4 miljoen euro zoals opgenomen in de Zomernota 2016. 0,15 miljoen euro is gevolg van minder gebruik van kinderopvang met sociaal medische indicatie. 0,25 miljoen euro bestaat uit de vrijval van rijksmiddelen voor kwaliteit van het peuterspeelzaalwerk.

Leerlingenvervoer
De lagere lasten zijn voornamelijk het gevolg van een budgetverlaging van 0,15 miljoen euro zoals in de Zomernota 2016 is opgenomen. Door maatwerk binnen het leerlingenvervoer wordt deze taakstelling worden gerealiseerd.

Leerplicht / RMC / Onderwijskwaliteit 
In 2016 is het budget incidenteel met 3,2 miljoen euro opgehoogd met geoormerkte Rijksmiddelen, zowel bij de lasten als de baten. Het niet bestede deel van deze middelen wordt in 2017 toegevoegd aan het product.

Meerjarige ontwikkeling
De budgetten zijn vanaf 2018 lager door het nog niet toekennen van rijksmiddelen. De verwachting is dat dit nog wel gebeurt.

Verkeersinfrastructuur en beleid
De cijfers zijn gebaseerd op de lopende projecten waarvoor de raad eerder budget beschikbaar heeft gesteld. De toekenning van budget voor nieuwe projecten in 2017 vindt plaats via separate raadsvoorstellen in de loop van het jaar, niet bij de programmabegroting. 

Reserves
Hieronder wordt een toelichting gegeven op de verschillen die optreden tussen de begrotingsjaren in de stortingen en onttrekkingen aan reserves.

De verlaging van de onttrekkingen aan de reserves heeft in 2017 voor 1,5 miljoen euro en in 2018 voor 0,5 miljoen euro betrekking op het product arbeidsmarktparticipatie. De overige mutaties worden veroorzaakt binnen het product verkeersinfrastructuur en beleid door mutaties in de mobiliteitsreserves.

Duurzame leefomgeving

Bedragen x 1.000 euro Begroting 2016 Begroting 2017 Raming 2018 Raming 2019 Raming 2020 Stadsdeelsgewijs werken 5.140 4.639 4.396 3.887 3.887 Ruimtelijke ontwikkeling 4.027 3.446 3.439 3.366 3.366 Bestemmingsplannen 1.300 1.184 1.185 1.185 1.185 Cultuur 18.036 17.325 16.630 16.630 16.630 Evenementen en citymarketing 2.565 2.486 2.485 2.485 2.485 Parkeerbeheer 11.019 11.106 11.029 11.080 10.876 Grondbedrijf 20.515 21.929 25.303 13.893 13.893 Locatieontwikkeling 7.116 1.524 3.720 1.361 1.561 Begraafplaatsen 1.169 1.154 1.154 1.154 1.154 Beheer wegen 8.534 8.328 8.310 8.300 8.293 Gladheidsbestrijding 732 737 737 737 737 Havens en markten 769 778 976 976 976 Openbare verlichting 1.623 1.519 1.502 1.496 1.492 Stadsdeelbeheer 14.465 13.694 13.444 13.466 13.166 Vergunningen leefomgeving 3.633 3.903 3.903 3.902 3.902 Afvalstoffen 18.690 18.940 18.940 18.940 18.940 Beleid leefomgeving 2.491 2.097 1.951 1.796 1.496 Riolering 12.486 13.278 14.199 15.197 16.233 Handhaving bouwwerken en bedrijven 1.647 1.504 1.505 1.505 1.505 Handhaving openbare ruimte 1.407 1.455 1.460 1.460 1.260 Duurzaamheid 232 384 384 152 2 Openbare orde en veiligheid 14.958 15.243 15.243 15.243 15.093 Totaal Lasten 152.554 146.653 151.894 138.211 138.133 Stadsdeelsgewijs werken 312 555 312 312 312 Ruimtelijke ontwikkeling 1.751 1.651 1.651 1.651 1.651 Bestemmingsplannen 200 200 200 200 200 Cultuur 17 17 17 17 17 Parkeerbeheer 11.439 12.167 12.590 13.013 13.436 Grondbedrijf 13.112 16.636 13.561 12.737 12.737 Locatieontwikkeling 823 2.653 903 953 1.053 Begraafplaatsen 468 474 474 474 474 Beheer wegen 498 498 498 498 498 Havens en markten 669 677 673 673 673 Openbare verlichting 0 15 15 15 15 Stadsdeelbeheer 2.165 2.348 2.348 2.270 2.270 Vergunningen leefomgeving 2.725 3.099 3.099 3.099 3.099 Afvalstoffen 18.473 18.721 18.721 18.721 18.721 Beleid leefomgeving 913 776 776 776 776 Riolering 12.486 13.278 14.199 15.197 16.233 Handhaving bouwwerken en bedrijven 151 151 151 151 151 Handhaving openbare ruimte 823 820 820 820 820 Openbare orde en veiligheid 1.924 1.925 1.925 1.925 1.925 Totaal Baten 68.948 76.662 72.934 73.503 75.063 Saldo van baten en lasten 83.607 69.992 78.960 64.708 63.070 Storting reserves 6.421 6.302 22.018 5.321 5.765 Onttrekking reserves 17.139 7.291 28.904 1.149 915 Resultaat 72.889 69.002 72.075 68.880 67.920

Toelichting

Algemeen
Alle programmaoverhead is in 2017 verzameld in het taakveld overhead binnen het programma Dienstverlening en financieel beleid. Concreet betekent dit dat de bedragen in bovenstaande tabel vanaf 2017 t.o.v. 2016 verminderd zijn met deze overheadkosten. Daar waar het om materiele bedragen gaat wordt dat per product toegelicht. Zie paragraaf 5.3 (Uiteenzetting financiële positie) voor meer informatie over dit onderwerp.

Stadsdeelgewijs werken
De daling van het lastenbudget met 744.000 euro ten opzichten van 2017 wordt vooral veroorzaakt door: 

• De herschikking van budgetten in verband met de BBV wijziging met betrekking tot Overhead (-787.000 euro)
• De loon en prijscompensatie (+95.000 euro)
• De invulling van de CFO taakstelling op personeel (-53.000 euro)

Meerjarige ontwikkeling
Vanaf 2019 daalt het budget met 509.000 door de afloop van intensivering op stadsdeelsgewijs werken. 

Ruimtelijke ontwikkeling
De lasten in 2017 zijn in totaal 580.000 euro lager ten opzichte van 2016.

 Dit komt door:

• Eenmalige kosten (302.000 euro) in 2016 m.b.t. Landinrichting/buitengebied. De uitgaven vloeien voort uit investeringen in het buitengebied en landschappelijke kwaliteit en komen overeen met het doel van de reserve;
• Verlaging van de omslagrente (110.000 euro);
• Bezuinigingsmaatregelen (102.000 euro);
• Lagere rentelasten door verlaging van het budget voor particuliere pandverbetering (38.000 euro)
• uitname overhead (93.000 euro)

Daarnaast worden de lasten weer hoger in 2017 t.o.v. 2016 door loon- en prijscompensatie (56.000 euro) en overige mutaties (9.000 euro).

Vanaf 2017 is de geraamde opbrengstverhoging (100.000 euro) door invoering van betaald parkeren bij de Grolsch Veste uit de begroting gehaald. De opbrengstverhoging kan niet worden gerealiseerd als gevolg van gewijzigd beleid t.a.v. betaald parkeren op dit terrein.

Ontwikkelingen meerjarig:
Daarnaast gaan de rentelasten in 2018 verder omlaag met 100.000 euro als gevolg van de verlaging van het budget voor particuliere pandverbetering.

Bestemmingsplannen
De lasten in 2017 zijn per saldo 116.000 euro lager dan in 2016. Dit wordt veroorzaakt door:

• door de uitname van de overhead (- 135.000 euro)
• loon- & prijscompensatie van (+ 19.000 euro)

Cultuur
De lasten in 2017 zijn 0,7 miljoen lager dan in 2016 door bezuinigingen voortkomend uit het coalitieakkoord en uitgewerkt in de keuzenota 2014 en de actualisatie van het cultuurplan 2015 is aangegeven hoe de bezuiniging is ingevuld.

Vanaf 2017:

De lagere lasten (1,9 miljoen) worden veroorzaakt door een lagere subsidie aan de volgende instellingen:

• 600.000 euro Openbare Bibliotheek (actualisatie cultuurplan 2015)
• 500.000 euro Kunstenschool Kaliber (keuzenota 2014)
• 200.000 euro Concordia (keuzenota 2014)
• 600.000 euro Twentse Welle (actualisatie cultuurplan 2015)

Door 35.000 euro uitname overhead

Daar staat een aantal hogere lasten (1,3 miljoen) in 2017 tegenover, te weten:

• 680.000 euro ATAK en Twentse Welle voor transities (zomernota 2016)
•  70.000 euro Rijksmuseum (actualisatie cultuurplan 2015)
• 196.000 euro als gevolg van het opvangen van bezuinigingen in 2015 uit de reguliere cultuurbegroting
• 270.000 euro voor loonprijscompensatie

Er is begroot dat in 2017 50.000 euro wordt onttrokken aan de reserve stadsverfraaiing.

Ontwikkeling meerjarenbegroting
Vanaf 2018 zijn geen grote afwijkingen. De grootste afwijking wordt veroorzaakt door de incidentele lastenverhoging voor ATAK en Twentse Welle in 2017

De baten in 2017 e.v. zijn gelijk aan 2016.

Evenementen en Citymarketing
De lasten in 2017 zijn per saldo 79.000 euro lager dan in 2016 vooral door:

• een verlaging van de subsidie aan Enschede Promotie (keuzenota 2014) (-100.000 euro)
• uitname van overhead (-19.000 euro)
• een verhoging van de lasten voor loonprijscompensatie (+31.000)

Parkeerbeheer
De lasten en baten komen voort uit de meerjaren prognose parkeerbedrijf (MPP) 2017-2026.

Het verschil in de lasten tussen de begrotingsjaren 2016 en 2017 wordt veroorzaakt door een verlaging van de kapitaallasten als gevolg van een lagere rente en een verhoging van de materiele lasten. Over de materiele lasten wordt 2% inflatie toegerekend.

De baten laten een groei zien van 5%. Naast een hogere opbrengst voor kort parkeren wordt rekening gehouden met een hogere opbrengst vanuit abonnementen/vergunningen en opbrengsten vanuit samenwerking met partners. In de verhoging van de baten is een eenmalig voordeel op investeringen van 250.000 euro meegenomen.

In 2017 wordt 1,7 miljoen euro in de negatieve reserve parkeren gestort. Aan de reserve parkeren wordt in 2017 0,95 miljoen euro onttrokken.

Grondbedrijf
Onder het eindproduct Grondbedrijf zijn de begrotingscijfers uit het Meerjaren Perspectief Grondbedrijf (MPG) 2016 gepresenteerd. Voor het begrotingsjaar 2017 is sprake een stijging ten opzichte van 2016, maar in de jaren daarna is een daling zichtbaar. Dit heeft onder andere te maken met faseringen in de projecten, zoals het verwachte moment van bouw- en woonrijp maken, het verwerven en overboeken van gronden naar de grondexploitatie, de plankosten en het uitbetalen van subsidies. Daarnaast zijn er kosten die in het 1^e jaar worden geraamd (voorzichtigheidsprincipe) voor het project, maar waarvoor nog niet duidelijk is op welk moment de werkelijke uitgaven worden gedaan. 

In de Zomernota 2016 is besloten om 70.000 euro in te zetten als dekking voor gemeentelijke bezuinigingen.

De storting is het gevolg van:

•  In de jaarschijven 2016 t/m 2018 wordt per saldo 22 miljoen euro onttrokken en vervolgens gestort aan de reserve grondbeleid voor de uitwerking van Richting aan Ruimte (RaR). 
•  Verwachte winstneming vanuit het MPG. In 2018 wordt een grotere winstneming verwacht dan in de overige jaren.

Locatieontwikkeling
De lasten in 2017 zijn in totaal 5.717.000 euro lager ten opzichte van 2016. De verlaging wordt vooral veroorzaakt doordat in 2016 de eenmalige kosten van de AD gefinancierde organisatie via dit eindproduct zijn begroot. Het betreft vooral de eenmalige afschrijving van de kapitaalslasten om in de toekomst ruimte te creëren voor een spaarprogramma ter dekking van de uitname uit de Reserve Mobiliteit.

Ook werd in 2016 voor 625.000 euro aan kosten begroot voor de activiteiten in het kader van Technology Bas Twente. In 2017 zijn deze kosten (325.000 euro) begroot in het programma Economie Werk & Onderwijs thema Versterken Economie.  

Ontwikkelingen meerjarig:
In 2017 wordt 2 miljoen als bate verantwoord en in 2018 2 miljoen als last verantwoord als gevolg de mutatie in de Reserve Grondprijs op maat die als voorfinanciering wordt gebruikt voor de kosten van BBV/RaR.
In 2018 zijn er kosten (2,25 miljoen euro) geraamd voor de infrastructuur van het ADT.

Reserves
De reeks stortingen vanaf 2017 betreft het spaarprogramma voor de kosten van de AD gefinancierde organisatie.

Het verschil in onttrekking tussen 2016 en 2017 wordt veroorzaakt door de eenmalige afschrijving van de kapitaallasten (zie hierboven).

Begraafplaatsen
De lasten 2017 zijn per saldo 15.000 euro lager dan in 2016. Dit wordt veroorzaakt door:

• een jaarlijkse bezuiniging op verschillende posten, waaronder het onderhoud (-40.000 euro)
• een verhoging van de lasten vanwege loon- en prijscompensatie van (+ 25.000 euro)

Beheer Wegen
De lasten 2017 zijn per saldo 246.000 euro lager dan in 2016. Dit wordt veroorzaakt door:

• Verlaging van de omslag rente van 4,25% naar 3,25% (-94.000 euro)
• Gehandicapten parkeren 1 op 1 door te belasten, afschaffen van het verkeersspreekuur, minder bij te dragen aan trekkingsrechten uit 2006 en verminderen onderhoud aan de brandkranen (-122.000 euro)
• Uitname overhead (-100.000 euro)
• de loon en prijscompensatie (+ 94.000 euro)

Havens en markten
De lasten zijn in 2017 9.000 euro hoger ten opzichte van 2016. Dit wordt veroorzaakt door de toekenning van loon- en prijscompensatie.

Ontwikkelingen meerjarig:
Daarnaast worden de lasten vanaf 2018 structureel met 200.000 euro verhoogd voor groot onderhoud van de haven.

Openbare Verlichting
De lasten in 2017 zijn in totaal 104.000 euro lager ten opzichte van 2016. Dit komt door:

•  de verlaging van de omslag rente van 4,25% naar 3,25% (-55.000 euro)
•  uitname overhead (-64.000 euro)
•  de loon en prijscompensatie (+15.000 euro).

Stadsdeelbeheer
De lasten in 2017 zijn in totaal 1.078.000 euro lager ten opzichte van 2016 door:

• 359.000 euro incidenteel geld vanuit bestemmingsvoorstel (de bomen op de Museumlaan, bomen Van Heekplein en waterproblematiek Lonnekererf)
• 100.000 euro i.v.m. taakstelling Onderhoud Enschede
• 500.000 euro vereenvoudiging openbare ruimte
• 45.000 euro bijdrage aan het volkspark wordt lager door efficiency door te zetten
• 677.000 euro uitname overhead

Daarnaast worden de lasten weer hoger in 2017 t.o.v. 2016 door o.a.:

• 150.000 euro areaaluitbreiding ADT
• 263.000 euro loon prijscompensatie
• 170.000 euro herschikking van budget i.v.m. overhead door de verzelfstandiging van Onderhoud Enschede
• 20.000 euro door overige mutaties

Ontwikkeling meerjarenbegroting
Vanaf 2018 is er:

• 160.000 euro minder beschikbaar voor de dekking van overhead die als gevolg van de verzelfstandiging van Onderhoud Enschede extra ten laste komt van het product. In 2017 is hier een incidentele dekking voor.
• 100.000 euro meer beschikbaar door areaaluitbreiding ADT
• een verhoging van de lasten door een incidentele bijdrage van respectievelijk 100.000 euro en 200.000 euro in 2018 en 2019 voor de bestrijding van onkruid op verharding

Vergunningen leefomgeving
De stijging van het lastenbudget met 268.000 euro t.o.v. 2017 wordt vooral veroorzaakt doordat:

• vanaf 1 januari 2016 bevoegdheden van de gemeente (IPPC bedrijven) zijn overgegaan naar de provincie. Het bijbehorende budget is vanaf 2017 verlaagd met een bedrag van 106.000 euro.
• het lastenbudget is opgehoogd met 306.000 euro vanwege de verwachte stijging in de aantallen vergunningaanvragen en legesinkomsten (zie ook toelichting paragraaf lokale heffingen 4.1)
• het lastenbudget is opgehoogd met ca. 68.000 euro vanwege toegekende loon- & prijscompensatie.

De stijging in het batenbudget met 374.000 euro wordt vooral veroorzaakt doordat :

• de leges vanaf 2017 zijn begroot op 3,1 miljoen euro is het batenbudget met 306.000 euro opgehoogd (zie toelichting paragraaf lokale heffingen 4.1)
• loon- & prijscompensatie is toegekend voor ca. 68.000 euro.

 

Toelichting mutatie reserves
Hieronder worden de belangrijkste mutaties per product verklaard. De inhoudelijke toelichting is bij de afzonderlijke producten te vinden.

De hogere storting van 1,5 miljoen euro wordt veroorzaakt door de producten parkeerbeheer voor 0,6 miljoen euro en locatieontwikkeling voor 0,9 miljoen euro. De lagere onttrekking van 5 miljoen euro wordt vooral veroorzaakt door het product locatieontwikkeling.

Meerjarige ontwikkeling 
De hogere stortingen worden vooral veroorzaakt door de producten locatieontwikkeling, parkeerbeheer en grondbedrijf.

Afvalstoffen
In de vergadering van 18 april 2016 heeft de raad besloten per 2017 over te gaan tot de invoering van tariefdifferentiatie. Op basis van dit besluit is de exploitatie van dit product afval op een aantal punten aangepast.

Het verschil in de lasten tussen de begrotingsjaren 2016 en 2017 wordt veroorzaakt door:

• lagere inzamel en verwerkingskosten (390.000 euro)
• lagere bijdrage btw compensatiefonds (230.000 euro)
• verhoging kapitaallasten voor het chippen van minicontainers (130.000 euro)
• verlaging bijdrage uit de voorziening afval door het diftarsysteem (647.000 euro)
• een verhoging van de bijdrage aan het GBT (107.000 euro).

De baten laten per saldo een toename zien door de verhoging van de opbrengst op diverse afvalstromen, met name op de afvalstroom pmd (plastic, metaal en drankkartons).

De afvalstoffenheffing wordt vanaf 2017 gesplitst in een vast deel en een variabel deel. Definitieve tarieven worden voor 1 januari 2017 door de raad vastgesteld.

Beleid leefomgeving
De lasten zijn in 2017 per saldo 194.000 euro lager t.o.v. 2016. Dit wordt veroorzaakt door:

• afschaffing van MEVO gelden van de externe overheid (-110.000 euro)
• incidentele afkoopregeling restverontreiniging onder een openbare weg (-35.000)
• Vanuit het Convenant bodemontwikkelingsbeleid en aanpak spoedlocaties zijn middelen ter beschikking gesteld voor de implementatie van de Omgevingswet. (-100.000 euro)
• uitname van overhead (-116.000 euro)
• Een incidentele bijdrage aan de niet chemische bestrijding van onkruid op verharding, waardoor de chemische bestrijdingsmiddelen niet in de bodem terecht kunnen komen (-100.000 euro)
• loon- en prijscompensatie (+29.000 euro)
• een incidentele bijdrage voor de uitvoering van de omgevingswet (+230.000 euro)

De baten zijn in 2017 per saldo 137.000 euro lager t.o.v. 2016. Dit wordt veroorzaakt door:

• afschaffing van MEVO gelden van de externe overheid (-110.000 euro);
• incidentele afkoopregeling restverontreiniging onder een openbare weg (-35.000).

Ontwikkeling meerjarenbegroting
In 2018 e.v. zijn de lasten lager als gevolg van:

• een incidentele bijdrage ) aan de bestrijding van onkruid op verharding die per jaar oploopt met 100.000 euro tot 300.000 euro in 2019.
• Doorgevoerde efficiency maatregelen (-536.000 euro in 2018 en -655.000 euro in 2019 en 2020.
• Een incidentele bijdrage voor invoering van Omgevingswet van 300.000 euro (2018) en 600.000 euro (2019)
• Een verhoging van de lasten van 300.000 euro in 2020 door afloop van de incidentele bijdrage voor onkruidbestrijding

Riolering
De budgetten zijn gebaseerd op de herziening GRP 2016-2020 van het Gemeentelijk Rioleringsplan dat in oktober 2015 door de raad is vastgesteld. De belangrijkste wijzigingen ten opzichte van 2016 zijn de verlaging van de rente op de boekwaarde, de extra BTW kosten ten gevolge van de verzelfstandiging van OE en de extra toerekening van kosten uit de openbare ruimte. Daarnaast is door de lagere omslagrente in 2017 reeds gestart met het opbouwen van de voorziening groot onderhoud riolering.

Handhaving bouwwerken en bedrijven
De lasten in 2017 zijn per saldo 143.000 euro lager dan in 2016. Dit wordt grotendeels veroorzaakt door:

• de uitname van de overhead (-188.000 euro)
• de loon- & prijscompensatie van (+ 45.000 euro)

Handhaven Openbare Ruimte
De lasten in 2017 zijn per saldo 48.000 euro hoger dan in 2016. Dit wordt veroorzaakt door:

• extra toegekend incidenteel (3 jaar) budget uit de Zomernota 2016 voor intensivering Handhaving en Veiligheid (+200.000 euro).
• loon- & prijscompensatie (+37.000 euro)
• wijziging van de omslagrente.
• uitname overhead (-185.000 euro)

De baten vallen iets lager uit doordat een kleine vergoeding voor onderhoud voertuigen vanaf 2017 is vervallen.

Ontwikkelingen meerjarig:
Vanaf 2020 vervalt de 200.000 euro voor intensivering Handhaving en Veiligheid.

Duurzaamheid
De lasten zijn in 2017 152.000 euro hoger dan in 2016 door de versnelling van duurzaamheid, voornamelijk het speerpunt energie zoals uitgewerkt in het "actieplan duurzaamheid". Dit bedrag wordt onttrokken uit de reserve. Dit geldt ook voor de jaren 2018 en 2019.

Ontwikkeling meerjarenbegroting
Bij het aflopen van het coalitieakkoord in 2018 zijn er vanaf 2019 geen structurele middelen (budget) beschikbaar voor het product duurzaamheid.

Openbare orde en veiligheid
De totale lasten zijn in 2017 285.000 euro hoger ten opzichte van 2016. Dit is het gevolg van:

• Het herverdelen van de gemeentelijke bijdragen aan de Veiligheidsregio Twente. Hierdoor hoeft de gemeente Enschede minder bij te dragen. (-200.000 euro)
• De in de periode 2017-2019 beschikbare middelen voor de overlastsituatie in Glanerbrug, het Wilminksplein en Noorderhagen de "Kameleon Aanpak" (+100.000 euro euro)
• De in de periode 2017-2019 beschikbare middelen om (Big)- Data mogelijkheden op het veiligheidsdomein in te kunnen zetten (+50.000)
• De loon en prijscompensatie (+325.000 euro)

Ontwikkelingen meerjarig:
Vanaf 2020 is het budget 250.000 euro lager. Dit wordt veroorzaakt door de afloop van de investeringen in Big-Data en de Kameleonaanpak.

Dienstverlening en financieel beleid

Bedragen x 1.000 euro Begroting 2016 Begroting 2017 Raming 2018 Raming 2019 Raming 2020 Algemene inkomsten 2.668 517 -139 2.842 5.623 Onderwijsvoorzieningen: onderwijshuisvesting 18.899 16.520 16.207 15.803 15.851 Sport- en wijkaccommodaties 7.045 6.915 6.773 6.773 6.773 Resultaat bedrijfsvoering 2.247 10.640 10.472 10.472 10.472 Publieksdienstverlening 5.782 5.427 5.246 4.300 4.283 Gemeentearchief 356 345 344 344 344 Verkiezingen 324 263 261 385 259 Basisregistratie 1.169 1.186 1.173 1.110 1.106 College van B&W 2.105 2.135 2.135 2.135 2.135 Regionale samenwerking 535 444 444 444 444 Algemene belastingen 1.958 1.778 1.778 1.778 1.778 Ondersteuning College van B&W en directie 3.519 3.565 3.565 3.415 3.415 Interne dienstverlening 47.750 44.519 41.457 40.565 40.382 Bezwaar en beroep 1.196 1.196 1.196 1.196 1.196 Raad en commissies 2.173 2.138 2.138 2.138 2.138 Rente & treasury 20.186 17.796 16.927 17.209 17.397 Vastgoedbedrijf 13.045 21.322 19.658 19.274 19.134 Regionale dienstverlening 8.267 6.726 6.539 5.250 5.242 Klachtencommissariaat 269 269 269 169 169 Totaal Lasten 139.493 143.702 136.443 135.603 138.142 Algemene inkomsten 4.795 4.795 4.795 4.795 4.795 Onderwijsvoorzieningen: onderwijshuisvesting 1.187 1.269 1.269 1.269 1.269 Sport- en wijkaccommodaties 3.078 3.092 3.092 3.092 3.092 Resultaat bedrijfsvoering 0 2.915 2.915 2.915 2.915 Publieksdienstverlening 3.558 3.611 3.403 2.330 2.305 Gemeentearchief 10 0 0 0 0 Algemene uitkering 344.945 337.921 340.362 342.442 343.811 Algemene belastingen 40.981 42.141 42.141 42.141 42.141 Interne dienstverlening 12.220 11.337 11.300 11.261 11.230 Rente & treasury 29.776 22.682 21.899 21.180 20.804 Vastgoedbedrijf 7.986 8.671 18.773 18.227 19.059 Regionale dienstverlening 9.171 7.632 7.444 6.156 6.148 Totaal Baten 457.707 446.066 457.394 455.808 457.569 Saldo van baten en lasten -318.214 -302.364 -320.951 -320.206 -319.427 Storting reserves 21.323 18.640 27.056 28.540 29.836 Onttrekking reserves 29.464 31.481 20.480 17.029 15.688 Resultaat -326.355 -315.205 -314.375 -308.695 -305.279

Toelichting

Algemene inkomsten
Via dit (administratieve) product worden de mutaties in het middelenkader verwerkt, zoals toekomstige loon- en prijsstijgingen en spaarprogramma’s ten behoeve van het weerstandsvermogen.

Onderwijshuisvesting
De kosten voor onderwijshuisvesting bestaan voor het grootste gedeelte uit kapitaallasten. Ieder jaar worden de feitelijke kapitaallasten begroot en deels gedekt uit de exploitatie en deels uit een onttrekking aan de egalisatiereserve. De kapitaallasten zijn, ten opzichte van 2016, met 1,8 miljoen euro gedaald vanwege een verlaging van de rentelasten door aanpassing van de omslagrente 3,25% en vanwege een daling van de onderwijsactiva. De kapitaallasten dalen in 2018, 2019 en 2020 nog verder met respectievelijk 300.000, 400.000 en 300.000 euro. Daarnaast is er vanaf 2017 voor 0,6 miljoen euro aan overige huisvestingslasten verminderd o.a. vanwege de herschikking van de onderwijsgebouwen. De baten stijgen in 2017 met 100.000 euro ten opzichten van 2016 vanwege betere gebouwbezetting.
Zowel de dotatie als de onttrekking aan de egalisatiereserve is in 2017 met 500.000 euro gestegen vanwege de bijgestelde prognose van de kapitaallasten en de extra beschikbare gelden voor de ISK-locatie.

Sport en wijkaccommodaties
In november 2015 is de raad akkoord gegaan met de oprichting van het sportbedrijf. Deze budgetten maken onderdeel uit van de oprichting. In december komt er een apart raadsbesluit, waardoor ze worden overgeheveld naar het programma maatschappelijke ondersteuning in de vorm van een subsidie.

Resultaat bedrijfsvoering
Zoals aan het begin van dit hoofdstuk is toegelicht is de programmaoverhead vanaf 2017 verzameld binnen het programma Dienstverlening en financieel beleid. Wettelijk is namelijk voorgeschreven dat vanaf 2017 alleen de kosten van het primaire proces in de programma’s worden opgenomen. Daarom is de programmaoverhead uit de verschillende programma's opgenomen binnen het product Resultaat bedrijfsvoering. Meer informatie over de gemeentelijke overhead is opgenomen in hoofdstuk 5.2.  

Publieksdienstverlening
Het budget publieksdienstverlening neemt af, doordat de programmaoverhead vanaf 2017 is opgenomen binnen het programma Dienstverlening en financieel beleid onder het product resultaat bedrijfsvoering.

Voor 2017 is er voor de jaren 2017 - 2020 een nieuwe inschatting gemaakt van de te verwachten omzet en de daarmee gemoeide kosten. Vanaf 2019 dalen de leges in verband met de gewijzigde geldigheidsduur van reisdocumenten van 5 naar 10 jaar.

Gemeentearchief
Het budget gemeentearchief neemt af, doordat de programmaoverhead vanaf 2017 is opgenomen binnen het programma Dienstverlening en financieel beleid onder het product resultaat bedrijfsvoering.

Door digitalisering zijn de legesopbrengsten bij het gemeentearchief komen te vervallen.

Verkiezingen
In 2016 hebben we extra geld ontvangen vanuit het rijk voor het organiseren van een referendum. In 2017 hebben we een regulier budget beschikbaar voor het organiseren van één verkiezing. Bij het volbrengen van alle normale zittingstermijnen worden er in 2019 twee verkiezingen georganiseerd.

Regionale samenwerkingen
De mutatie op dit product betreft de begroting van de algemene kosten voor de Regio Twente.

Algemene belastingen
De opbrengsten van de algemene belastingen nemen toe met circa 1,2 miljoen. Dit wordt veroorzaakt door de areaaluitbreiding en de indexatie. Zie ook Paragraaf lokale Heffingen.

Ondersteuning College van B&W en directie
In 2019 wordt het budget lager (-150.000 euro) wegens het aflopen van de incidenteel beschikbare middelen voor bestuurlijke vernieuwing. 

Interne dienstverlening
Interne dienstverlening omvat alle gemeentelijke geconcentreerde taken voor bedrijfsvoering (onder meer IT, P&O, financiën, huisvesting, facilitaire diensten etc.). De belangrijkste mutaties op dit product in de komende jaren zijn;

• In 2016 is voor de invoering van het individueel keuzebudget incidenteel (2 miljoen euro) toegevoegd aan de begroting.
• Taakstelling gekoppeld aan de vorming van IBO in 2017 (0,25 miljoen euro), alternatieve planvorming wordt uitgewerkt.
• Een mutatie als gevolg incidentele bijdrage vanuit flankerend beleid in 2017 (0,9 miljoen) euro lager ten opzichte van 2016 en in 2018 (0,75 miljoen euro) lager ten opzichte van 2017.
• De intensiveringsmiddelen voor communicatie welke in 2018 vervallen (0,2 miljoen euro).
• Met ingang van 2017 een lagere bate van 0,6 miljoen i.v.m. de ontschotting van budgetten voor participatie en WSW.

In de begroting is op dit product rekening gehouden met een onttrekking aan reserves van 10,0 miljoen euro en een dotatie aan reserves van 9,5 miljoen.

Incidenteel betreft het een dotatie 4,3 miljoen euro aan de reserve flankerend beleid ingesteld voor het realiseren van bezuinigingen. Hiermee heeft de organisatie meer armslag om bij het doorvoeren van bezuinigingen en verzelfstandigen van taken flankerende maatregelen te nemen. Denk daarbij aan het treffen van regelingen voor bovenformatief personeel, investeringen in ICT om efficiënter te kunnen werken, frictiekosten en desintegratiekosten i.v.m. met het verzelfstandigen van werkzaamheden.

De dotaties aan de reserve betreft:

• 4,3 miljoen euro dotatie aan de reserve flankerend beleid.
• 4,4 miljoen euro dotatie aan de ICT-reserves die zijn bedoeld om schommelingen in de exploitatie op te vangen en dient ter dekking van kapitaallasten.
• 0,2 miljoen euro dotatie aan de reserve leegstand om de gevolgen van leegstand in de gemeentelijke panden binnen Huisvesting en Services op te vangen.
• 0,6 miljoen euro dotatie aan de reserve werkplekinrichting die is bedoeld om schommelingen in de exploitatie op te vangen en dient ter dekking van kapitaallasten.

De onttrekking aan de reserves betreft:

• 4,1 miljoen flankerend beleid voor kosten i.v.m. vertrekregeling personeel, uitvoering IIP, remweg, sourcen en regievoeren, desintegratiekosten sportbedrijf en onderhoud Enschede, transitiekosten sportbedrijf en flexibilisering begroting. Voor interne dienstverlening wordt voor de realisatie van de digitalisering van de werkprocessen uit de middelen voor de remweg in 2017 250.000 euro onttrokken.
• 4,9 miljoen uit ICT-reserves ter dekking van kapitaallasten.
• 0,5 miljoen euro uit de reserve leegstand om de gevolgen van leegstand op te vangen.
• 0,5 miljoen euro uit de reserve werkplekinrichting ter dekking van kapitaallasten.

Voor interne dienstverlening wordt voor het realiseren van de taakstelling voor digitalisering van werkprocessen in 2017 250.000 euro onttrokken aan de reserve flankerend beleid.

Raad en commissies

Het budget Raad en raadscommissies neemt met 35.000 euro af door:

• de toename van het budget voor loon en prijscompensatie (54.000 euro)
• de afname van het budget door het realiseren van een besparing (-89.000 euro)

Rente & Treasury
het saldo van de lasten en baten van het product treasury worden in de jaren 2017, 2018, 2019 en 2020 respectievelijk 9,8, 1,7 , 0,1 en 0,5 ,miljoen lager. Dit wordt veroorzaakt door de verlaging van de omslagrente. Zie ook Treasuryparagraaf.

Vastgoed
In de begroting van 2017-2020 is voor het eerst rekening gehouden met de financiële uitwerkingseffecten van het vastgoedbeleid. Dit verklaart voor een belangrijk deel de grote verschillen in zowel de baten als de lasten bij het product Vastgoed. In 2017 stijgen de lasten met 10,3 miljoen euro. Dit wordt vooral veroorzaakt door het afstoten van delen van de vastgoedportefeuille en de negatieve exploitaties vanuit de onderdelen die aan het Vastgoed Bedrijf Enschede zijn toegevoegd bij de concentratie van vastgoed (Strategie op Vastgoed).
Daar staat tegenover dat o.a. vanwege het verminderen van de portefeuille en een daling van de omslagrente naar 3,25% de kapitaallasten dalen met 2,0 miljoen euro. Vanwege het afstoten van delen van de portefeuille nemen de baten in 2017 met 3,7 miljoen euro toe. Dit zet zich voort in 2018 met een stijging in de baten van 7,1 miljoen euro.

Het Vastgoedbedrijf is een zogenoemd "gesloten systeem", dat betekent dat het saldo van de baten en de lasten wordt verrekend met de reserve vastgoed. Hierdoor zullen ook de storting en onttrekking aan de reserve een beeld laat zien wat vergelijkbaar is met de hierboven genoemde ontwikkelingen. Vanwege de uitwerking van het vastgoedbeleid wordt er in 2017 per saldo 4,6 miljoen euro meer onttrokken aan de reserve Vastgoed en wordt er in 2018 8,8 miljoen meer gedoteerd.
Uitzondering op het 'gesloten systeem' zijn de wijkcentra, deze baten en lasten zijn opgenomen binnen de begroting van het vastgoedbedrijf. Het nadelig saldo van de wijkcentra wordt niet verrekend met de reserve Vastgoed, hierdoor kent het product Vastgoed een nadelig saldo van 633.000 euro.

Regionale dienstverlening
Het product regionale dienstverlening omvat alle dienstverlening voor derden. Het gaat onder meer om diverse dienstverlening op het gebied van bedrijfsvoering voor Losser, facilitaire dienstverlening voor huurders in de servicecentra en Stadkantoor, en IT dienstverlening voor o.a. Dimpact en het Gemeentelijk Belastingkantoor Twente. Door deze dienstverlening kunnen we onze vaste kosten verdelen over een grotere omvang waardoor we de kosten voor de gemeentelijke organisatie (interne dienstverlening) zo laag mogelijk houden. Met ingang van 2017 wordt de IT dienstverlening aan de Stadsbank beëindigd waarmee de omzet bij IT voor derden 427.000 euro daalt.
In de periode 2017-2020 is verder een verdere daling van de omzet uit verhuur van gebouwen aan de orde door het onder andere het vertrek van de politie uit servicecentrum Oost met ingang van 1-2-2017, hetgeen een omzetdaling betekent van 525.000 euro in 2017. Voorts moet door de invoering van de vennootschapsbelasting de omzet voor huur van m2 in ambtelijke panden rechtstreeks door het vastgoedbedrijf rechtstreeks in rekening gebracht worden bij externe huurders. Dit betekent een verschuiving van omzet van het product interne dienstverlening naar het vastgoedbedrijf van 292.000 euro. De omzet voor hosting van Dimpact gemeenten blijft voor 2017 en 2018 stabiel zo is de verwachting. De toename van leegstand in de servicecentra leidt tot taakstellingen op de vaste kosten voor de interne dienstverlening.

In de begroting is een dotatie van ruim 0,2 miljoen euro opgenomen aan de diverse reserves. Dit betreft een dotatie aan de reserves werkplekinrichting en ICT voor Losser die zijn bedoeld om schommelingen in de exploitatie op te vangen en dienen ter dekking van kapitaallasten.

Klachtencommissariaat
Het budget voor het klachtencommissariaat wordt in 2019 lager (-100.000 euro) wegens het aflopen van de incidenteel beschikbare middelen voor bestuurlijke vernieuwing.

6.5. Staat van vervangingsinvesteringen

Met deze begroting wordt de raad gevraagd in te stemmen met onderstaande vervangingsinvesteringen voor de jaarschijf 2017. Voor deze investeringen is dekking beschikbaar in de kapitaallastenbudgetten van de programma's. Een meerjarig overzicht van alle investeringen is opgenomen in hoofdstuk 5.3 (onderdeel Investeringen).

6.6. Ruimtelijke projecten

MSI projecten

INV /MSI projecten bedragen X 1.000 euro	looptijd t/m	boekwaarde 31-8-2016	Gerealiseerde kosten t/m 31-8-2015	Gerealiseerde opbrengsten t/m 31-8-2015	Prognose nog te realiseren kosten	Prognose nog te realiseren opbrengsten	Prognose eindresultaat	risico (bedrag obv risicoanalyse)
Actieprogramma Binnenstad	2016	€ 90	€ 1.797	€ 1.706	€ 1.077	€ 1.167	€ 0	€ 0
Stadsweide Verbindingszone Stadscampus-Binnenstad	2016	€ 34	€ 393	€ 359	€ 1.207	€ 1.241	€ 0	€ 0
Totaal		€ 124	€ 2.190	€ 2.065	€ 2.284	€ 2.408	€ 0	€ 0

Risico's MSI-projecten
De risico's van MSI-projecten worden opgevangen binnen het project. Hiervoor wordt per project risicomanagement gevoerd.

 

Mobiliteitsprojecten 
Onderstaande projecten binnen het programma Stedelijke ontwikkeling leveren een bijdrage aan het doel zoals opgenomen in de Programmabegroting 2014: het ten minste op peil houden van de bereikbaarheid van de economische centra van de stad.

bedragen x1.000 euro	projectfase	einddatum	Totaal Krediet / begroot	Gerealiseerde kosten - opbr. (boekwaarde)	Gerealiseerde kosten	Gerealiseerde opbrengsten	Nog te realiseren kosten	Nog te realiseren opbrengsten	eindresultaat (nominaal)	risico      (bedrag obv risicoanalyse)
Mobiliteit
Duurzame verkeersmaatregelen	Programmatische aanpak	2016-2018	533	0	425	392	108	141	0
Fiets	Realisatiefase	2016-2018	3.419	0	1.738	577	1.681	2.842	0
Fietsenstalling de Graaf expl	Realisatiefase	2016-2018	3.062	0	2.810	2.554	252	508	0
Fietsenstalling Station NZ	Realisatiefase	2017	1.212	0	678	772	534	440	0
Subtotaal fiets			7.693	0	5.226	3.903	2.467	3.790	0
HOV Midden	Realisatiefase	2016-2017	2.464	0	2.088	364	376	2.100	0
Subtotaal HOV			2.464	0	2.088	364	376	2.100	0
Incentive Zone	Realisatiefase	2016-2018	2.588	0	3.516	3.246	0	270	0
Studies	Programmatische aanpak	2016-2018	2.268	0	2.075	1.673	193	595	0
Subtotaal studies			4.856	0	5.591	4.919	193	865	0
Openbaar Vervoer	Realisatiefase	2016-2018	290	0	230	188	60	102	0
Auke vleerstraat fase 3b	Realisatiefase	2016-2018	5.784		5.533	5.533	251	251	0
Vereffeningsreserve	Realisatiefase	2016-2018	1.478	0	222	222	1.256	1.256	0
Verkeersprojecten overig	Programmatische aanpak	2016-2018	2.210	0	2.000	2.102	210	108	0
Verkeersveiligheid	Programmatische aanpak	2016-2018	524	0	346	391	178	133	0
AVS 3b incl voetpad Elysium	Realisatiefase	2016-2018	3.695	0	3.310	3.083	385	612	0
Lonnekerbrugstr Parkeerpls	Realisatiefase	2016-2018	1.040	0	4	0	1.037	1.040	0
Mobiliteitsplan jaarschijf 2015	Realisatiefase	2016-2018	5.974	0	2.809	1.396	3.165	4.578	0
Mobiliteitsplan jaarschijf 2016	Realisatiefase	2016-2018	1.445	0	906	354	539	1.091	0
Totaal mobiliteit			37.986	0	28.690	22.847	10.224	16.067	0

Risico's Mobiliteitsprojecten
De risico’s bij mobiliteitsprojecten worden per project gemonitord. De risico’s zijn beperkt door strikte sturing op kosten en opbrengsten. Indien sprake is van afwijkende kosten/opbrengsten (ten opzichte van het door de raad gevoteerde krediet, dan wordt dit verrekend met een vereffeningsrekening conform het raadsbesluit van 30 januari 2006). Binnen de reserve mobiliteit is een bedrag van 500.000 euro aan risicobuffer gereserveerd.

6.7. Subsidies

Subsidie kan worden verstrekt als er een grondslag voor is. De meeste subsidies hebben als grondslag een bijzondere subsidieverordening of de begroting van de Gemeente Enschede. De instellingen die een subsidie krijgen op basis van de begroting staan genoemd in de begroting. De overige subsidies staan als verzamelsubsidie genoemd. Deze zijn niet gelinkt aan een specifieke instelling tot het moment van verlening.

Omschrijving    Bedragen * 1000 euro Programma Rekening 2015 Begroting 2016 Begroting 2017 Zorgbelang Overijssel MO 5 5 5 Zorgcentrum De Posten MO 106 69 71 Zorggroep Manna MO 208 211 217 Verzamel-subsidie: Schoolkostenregeling NadK MO 0 40 41 Verzamel-subsidie: Sociaal Domein WMO Beschermd wonen MO 0 4.026 1.182 Verzamel-subsidie: Spec.: activit. Dug Out was 6500690 MO 0 188 193 Verzamel-subsidie: Sport-algemeen:subs. sportvereniging MO 676 906 914 Verzamel-subsidie: VO verhoging middelen AWBZ MO 0 0 173 Verzamel-subsidie: VO/HG activering algem.was 6501207 MO 0 0 75 Verzamel-subsidie: VO/HG ambulante beg.alg. was 6501189 MO 0 0 108 Verzamel-subsidie: VO/HG preventie algemeen was 6501184 MO 0 0 546 Verzamel-subsidie: VO/HG vrouwenopvang alg. was 6501204 MO 0 195 2.095 Verzamel-subsidie: VO/HG zorg(toeleid.) alg was 6501196 MO 0 0 743 Verzamel-subsidie: Vrijwilligers jeugdwer was 6500268 MO 29 52 54 Verzamel-subsidie: WMO Algemeen was 6501212 MO 5 0 0 Verzamel-subsidie: WMO Begel inloopvoorziening GGZ MO 0 530 580 Verzamel-subsidie: WMO Begel ondersteuning mantelzorg MO 1 0 0 Verzamel-subsidie: Wmo subsidies algemene voorzieningen MO 0 450 450 Verzamelsubsidie sporttechn.kader: Sport-algemeen:hulp&steun MO -2 0 0 Voedselbank Enschede MO 37 38 39 Volksuniversiteit Enschede stichting MO 370 322 0 Weekendschool MO 15 15 16 Wijkracht MO 53 231 0 Wijkwelzijn Enschede Alifa MO 4.512 3.774 3.847 Verzamel-subsidie: BW regelen toegang MO 0 0 661 Verzamel-subsidie: CJG onderdeel WMO was 6500842 MO 0 0 0 Verzamel-subsidie: Flexibel budget burgerkracht MO 0 0 11 Verzamel-subsidie: Informele zorg algemeen was 6501208 MO 12 62 64 Verzamel-subsidie: MO ambulante begel. alg. was 6501051 MO 0 0 17 Verzamel-subsidie: MO dagbesteding algemeen was 6501072 MO 0 0 1.738 Verzamel-subsidie: MO inloopvoorziening alg.was 6501067 MO 0 0 2.123 Verzamel-subsidie: MO opvangvoorzieningen was6501062 MO 0 7 4.195 Verzamel-subsidie: MO preventie algemeen was 6501043 MO 0 0 342 Verzamel-subsidie: MO verhoging middelen AWBZ MO 0 0 990 Verzamel-subsidie: MO zorg (toeleiding) alg.was 6501054 MO 0 -30 1.382 Verzamel-subsidie: Maatschapp deelnm 18+ Zorg in Natura MO 117 0 0 Verzamel-subsidie: Plaatselijke ouderenorg. was 6500252 MO 0 6 6 Verzamel-subsidie: Proj WZW Huiskamers sociaal MO 18 0 0 Verzamel-subsidie: Project thuisadministratie MO 0 39 40 Resto van harte MO 13 13 14 Rode Kruis Enschede MO 4 5 5 SES Stichting Enschedese Speeltuinen MO 600 607 623 SIVE St. Intern. Vrouwencentrum E'de MO 49 47 49 SMD Enschede-Haaksbergen MO 7.627 7.983 7.877 Slachtofferhulp Nederl. Regio Twente MO 38 39 40 Slamat Datang MO 3 7 7 Stichting Aveleijn MO 1.428 0 0 Stichting Boerderij de Viermarken MO 35 45 46 Stichting Estinea MO 124 0 0 Stichting Helmgras MO 17 10 11 Stichting Leendert Vriel MO 9 15 15 Stichting Leergeld MO 550 552 753 Stichting RIBW Twente MO 12.570 81 84 Stichting VVVS MO 49 50 0 Surplus projecten MO 737 683 0 Tactus instelling verslavingszorg MO 8.021 4.140 605 Telefonische Hulp & Dienstverl. O.NL MO 4 4 4 Vereniging Humanitas District Oost MO 747 733 701 Vereniging Woon MO 58 0 0 Verzamel-subsidie: Armoedepact NadK MO 0 22 22 Verzamel-subsidie: BW PGB houders wonen MO 0 0 6.386 Verzamel-subsidie: BW Sectorvreemden subsidie MO 0 4.321 3.622 Verzamel-subsidie: BW ZIN dagbesteding subsidie MO 0 1.359 0 Verzamel-subsidie: BW ZIN wonen subsidie MO 0 19.161 23.578 Verzamel-subsidie: BW extramurale verzilvering subsidie MO 0 353 0 55+, stichting MO 22 0 0 ANBO Enschede MO 8 9 9 ANGO Alg. Nederl. Gehandicapten Org. MO 12 12 13 Artikel 1 Overijssel(vh AntDiscBur) MO 52 48 49 B.E. Blauwe Vogels MO 0 1 1 COC TWENTE -ACTERHOEK MO 0 9 9 Carint Reggeland Groep MO 177 3 0 Coordinatiecentrum Mensenhandel MO 0 83 0 De Blauwe Reigers MO 0 1 1 De Nieuwe Organisatie (DNO) MO 429 466 0 Dierenopvang Centrum Enschede MO 294 288 295 Fonds Bijzondere Noden Enschede, st. MO 164 164 89 GGD Regio Twente MO 396 398 408 Gemeente Hengelo MO 37 0 0 Halt Twente Stichting MO 37 51 52 Humanitas Onder Dak Twente, st. MO 4.002 3.911 141 IVN Ver natuur en milieueducatie MO 2 2 2 Informele Zorg Twente MO 390 0 0 Ixta Noa MO 109 0 0 J.P. van den Bent Stichting MO 693 0 0 Jarabee, jeugdzorg in Twente, st. MO 557 376 80 KBO Enschede, Kath. Bond v. Ouderen MO 3 4 4 Kadera Stichting (vh Vrouwenopvang) MO 2.202 2.136 0 LOGE Lokaal Overleg Gehandicape E'de MO 2 3 3 Leger des Heils, Centr Maat. Opvang MO 5.881 2.101 334 Livio MO 1.243 173 177 M-Pact platform maatschapp meedoen MO 0 227 676 MEEReizen MO 8 8 8 Mediant GGZ MO 1.052 509 428 NIVON Enschede MO 4 4 4 NV Enschedese zwembaden MO 1.000 1.013 1.035 Ned Hindoe Ouderenbond MO 3 4 4 Olympisch Steunpunt Twente MO 0 0 0 PCOB Protestants Christ. Ouder. Bond MO 3 3 3 Present Enschede MO 15 15 16 Reclassering Nederland MO 276 283 0 Totaal Maatschappelijke ondersteuning 57.918 63.670 71.197 FCE VE 0 6 6 Gemeente Almelo VE 416 416 420 Gemeente Dinkelland VE 45 46 47 Gemeente Haaksbergen VE 45 45 45 Gemeente Hengelo VE 209 210 212 Gemeente Losser VE 43 43 44 Gemeente Oldenzaal VE 61 60 61 Ondernemersfonds VE 140 150 150 Openbare Bibliotheek Enschede VE 22 0 0 Verzamel-subsidie: Act.lijn 1 Jongerenparticipatie VE 0 43 43 Verzamel-subsidie: Act.lijn 2 Ouders VE 156 0 0 Verzamel-subsidie: Act.lijn 3a Stimulering thema's VE 99 250 250 Verzamel-subsidie: Act.lijn 3b Onderwijsbegmiddelen VE 200 200 200 Verzamel-subsidie: Act.lijn 3c Kindcentra VE 206 1.248 1.248 Verzamel-subsidie: Act.lijn 4 Begeleidingsstructuur VE 0 100 100 Verzamel-subsidie: Bestuursafspraken VVE 2012-2015 VE 1.218 4.400 2.010 Verzamel-subsidie: Dec Uitk versterken Peuterspeelzaal VE 99 274 31 Verzamel-subsidie: Jongerenparticipatie VE 0 51 1 Verzamel-subsidie: OCW Integr uitk combinatiefuncties VE 191 596 614 Verzamel-subsidie: Onderwijsachterstandenbeleid VE 718 2.500 2.500 Verzamel-subsidie: Peuterspeelzaalwerk algemeen VE 0 52 85 Volksuniversiteit Enschede stichting VE 35 24 0 Wijkwelzijn Enschede Alifa VE 50 0 0 Totaal Versterken economie 3.954 10.715 8.066 Step Enschede promotie DF 0 1.540 1.462 Stichting Kunst Non Stop DF 0 10 10 Stichting Kunst op Straat/Buitenkans DF 10 20 21 Stichting Piano Competition DF 6 7 7 Stichting Stawel DF 0 49 49 Stichting Tetem Medialab DF 0 116 118 Tetem - vrije ruimte DF 290 91 93 Tetem DIGIT DF 0 84 85 Twents Gitaar Festival DF 11 10 10 Twentse Schouwburg nv DF 5.217 5.230 5.306 Twentse Welle DF 2.060 2.068 1.497 Valerius Ensemble DF 10 10 10 Verzamel-subsidie: AD Evenementen programma DF 150 184 196 Verzamel-subsidie: AD Studentenzaken DF 31 41 42 Verzamel-subsidie: Amateur kunstbeoef: Huur/subsidie DF 7 10 10 Verzamel-subsidie: Amateur kunstbeoef: Open dag DF 11 11 11 Verzamel-subsidie: Amateur kunstbeoef: Operetteverenig. DF 13 13 14 Verzamel-subsidie: Amateur kunstbeoef: Overige verenig DF 12 15 15 Verzamel-subsidie: Amateur kunstbeoef: Stimulering DF 26 34 35 Verzamel-subsidie: Amateur kunstbeoef: Toneelverenig. DF 6 7 7 Verzamel-subsidie: Beeldende kunst verord presentaties DF 50 51 51 Verzamel-subsidie: Brandweer & Veiligheidsregio Twente DF 200 100 100 Verzamel-subsidie: Carillon subsidies DF 0 0 0 Verzamel-subsidie: Culturele activiteiten DF 172 51 51 Vestzaktheater DF 58 58 59 Villa de Bank DF 41 42 43 Volksfeest Glanerbrug DF 0 1 1 AKI ArtEZ Academie voor Art & Design DF 25 25 26 Academica Musica DF 20 0 0 Architectuurcentrum Twente DF 36 36 37 Artist in Residence DF 24 30 30 Atak DF 1.776 1.786 1.812 Concordia Kunst & Cultuur DF 1.254 1.059 877 Cultuurcoach DF 0 68 70 Dynamo Expo DF 11 8 8 EZB Enschedese Zangersbond DF 69 69 70 Enschedese Carnavalsraad DF 4 4 4 Enschedese Dansvereniging, st (SED) DF 7 14 14 Erve 't Wooldrik DF 60 61 63 FEDS Enschedese Drum- en Showbands DF 47 48 48 FEM Enschedese Muziekvereniging DF 96 98 98 Festival Boost DF 13 13 13 Fotogalerie Objektief DF 16 16 16 Groene/Blauwe diensten DF 0 70 71 Internationale Evenementen DF 0 107 108 Jazz, stichting DF 21 21 21 Jeugdorkest Nederland DF 5 5 5 Kaliber Kunstenschool DF 2.199 2.204 1.745 Kinderboerderij Noord DF 92 94 95 Koninginnedag Lonneker DF 1 1 1 Kunst in het Volkspark DF 20 21 21 Kunstbende Overijssel DF 2 2 2 Literaire Manifestaties Enschede DF 13 13 13 Lonneker Kunstroute DF 4 4 4 Marathon Enschede, stichting DF 80 83 84 Military Boekelo DF 40 58 58 Nationale Reisopera DF 240 241 246 Openbare Bibliotheek Enschede DF 3.397 3.259 2.714 Oranjecomite Boekelo DF 0 1 1 Oranjedagen DF 37 40 31 Oranjevereniging DF 0 2 2 Orkest van het Oosten DF 74 74 76 Planet Art, Stichting DF 71 72 74 Popronde Nederland / St Popwaarts DF 7 7 7 Prinses Christina Concours DF 8 8 8 Rijks Museum Twente DF 0 0 71 Singelloop DF 10 10 10 Sint Nicolaas Comité DF 7 6 6 Sonnevanck, Jeugdtheater DF 35 35 36 St. Herdenking gevallenen ZO Azie 41 DF 3 3 3 Totaal Duurzame leefomgeving 18.203 19.628 18.001 TV Enschede - FM DFB 264 100 100 Verzamel-subsidie: Buitensportacc.onverdeeld DFB 278 0 0 Verzamel-subsidie: Interne dienstverlening DFB 262 0 0 Totaal Dienstverlening en financieel beleid 804 100 100 Totaal 80.879 94.113 97.365

 

Een aantal subsidies zijn programmaoverstijgend. Deze zijn opgenomen in onderstaande tabel.

Omschrijving    Bedragen * 1000 euro Rekening 2015 Begroting 2016 Begroting 2017 Programmaoverstijgende subsidies GGD Regio Twente 396 398 408 Jarabee, jeugdzorg in Twente, st. 557 376 80 Mediant GGZ 1.052 509 428 Openbare Bibliotheek Enschede 3.419 3.259 2.714 Wijkwelzijn Enschede Alifa 4.562 3.774 3.847 SMD Enschede-Haaksbergen 7.627 7.983 7.877 Tactus instelling verslavingszorg 8.021 4.140 605 Volksuniversiteit Enschede stichting 405 346 0 SES Stichting Enschedese Speeltuinen 600 607 623 Totaal 26.639 21.390 16.581

Toelichting
Hieronder volgt een toelichting op de belangrijkste subsidies van het programma MO. 

De middelen Beschermd wonen (totaal 40 miljoen euro), Maatschappelijke Opvang (totaal 9,5 miljoen euro) en Vrouwenopvang (totaal 3,6 miljoen euro) ontvangt Enschede van het Rijk als zijnde centrumgemeente. Inzet van de middelen vindt plaats in overleg met de regiogemeenten. De middelen worden voor een groot deel ingezet via subsidies. 

Deze subsidies voor Beschermd Wonen, Maatschappelijke Opvang en Vrouwenopvang zijn in 2017 onder de diverse "verzamel-subsidies" opgenomen. Na ontvangst van de subsidieaanvragen volgt er een toekenning.  

Verzamelsubsidies Beschermd Wonen betreffen onder meer: RIBW, Tactus, Leger des Heils, Aveleijn, JP van den Bent, Carint Reggeland Groep. 

Verzamelsubsidies Maatschappelijke Opvang en Vrouwenopvang betreffen onder meer: Coördinatiecentrum Mensenhandel, De Nieuwe Organisatie, Humanitas onder Dak Twente, Jarabee, Kadera, Leger des Heils, Mediant,  Reclassering Nederland, Surplus, Tactus en Wijkracht. 

Op de subsidie van de Volksuniversiteit Enschede (VUE) is een bezuiniging opgenomen. Het te bezuinigen bedrag is vastgesteld op structureel 200.000 euro. De raad besloot op 8 juni 2015 de bezuiniging de eerste twee jaren gefaseerd in te vullen. Dat wil zeggen dat de subsidie in 2016 met 50.000 euro wordt teruggebracht, in 2017 met 125.000 euro en vanaf 2018 structureel met 200.000 euro. In 2016 is een platform Maatschappelijk meedoen opgericht onder de naam M-Pact. Onder deze subsidie is vanaf 2017 ook de subsidie van de Volksuniversiteit Enschede (VUE) opgenomen.

6.8. Meerjaren Prognose Parkeerbeheer (MPP)

Jaarlijks valt de doorkijk van de Meerjaren Prognose Parkeerbeheer (MPP) samen met de totstandkoming van de programmabegroting. De parkeertarieven 2017 worden uiterlijk 1 januari 2017 vastgesteld.

Verwachtingen van het product Parkeerbeheer in 2017 en verder
In het product Parkeerbeheer zijn naast de bestaande exploitatieresultaten, ook de exploitatieresultaten meegenomen uit de uitbreiding van de H.J. van Heekgarage voor het Medisch Spectrum Twente (MST).

1. Meerjaren Prognose Parkeren 2017 en verder
In de Meerjaren Prognose Parkeren (MPP) 2017 en verder, wordt rekening gehouden met een positief exploitatieresultaat over 2017 van 1,7 miljoen euro. Dit bedrag is 0,7 miljoen euro hoger dan het MPP 2016 welke bij de programmabegroting 2016-2019 is vastgesteld. De oorzaken hiervan zijn:

• Verlaging van de lasten van per saldo 300.000 euro. Het betreft een verlaging van de kapitaallasten door het doorrekenen van een lagere rente en een verhoging van de materiele lasten. Over de materiele lasten wordt 2% inflatie toegerekend.
• De baten laten een stijging zien van 730.000 euro. In het MPP 2017 wordt uitgegaan van een groei in 2017 van 5%. In de verhoging van de baten is rekening gehouden met een eenmalig voordeel op investeringen van 250.000 euro.
• Naast een hogere opbrengst voor kort parkeren is een hogere opbrengst meegenomen vanuit de samenwerking met partners.

1a. Parkeervisie
In 2013 heeft de raad de parkeervisie vastgesteld. Structureel wordt voor de parkeervisie 111.000 euro budget in het MPP opgenomen en ten laste van het resultaat gebracht. In de najaarsnota 2013 is besloten alleen de maatregelen uit te voeren die geen investeringskosten met zich mee brengen en/of budgetneutraal zijn uit te voeren.

1b. Onderhoudsvoorziening
Op basis van contractuele afspraken wordt een deel van de onderhoudskosten in rekening gebracht bij partners.

1c. Terugverdientijd aanloopverliezen
Naar huidig inzicht zullen de aanloopverliezen van het Parkeerbedrijf Enschede (PBE) medio 2018 zijn terugverdiend. Vanaf de programmabegroting 2019 wordt 500.000 euro toegevoegd aan de algemene middelen en wordt 1.000.000 euro toegevoegd aan de reserve ter egalisatie van toekomstige mee- en tegenvallers. Zie onderstaande grafiek voor verloop van de terugverdientijd van de aanloopverliezen:

2. Parkeren bezoekers MST in de H.J. van Heekgarage
In het product parkeerbeheer zijn naast de bestaande exploitatieresultaten, ook de resultaten meegenomen uit de uitbreiding van de H.J. van Heekgarage voor het Medisch Spectrum Twente (MST).

6.9. Overzicht indicatoren financiële positie

Indicatorgroep	Indicator	Voldoende	Neutraal	Onvoldoende
1. Lokale lasten	1.1 Lokale lastendruk	> 5% lagere lastendruk dan gemiddeld	Gemiddelde lastendruk in Nederland	> 5% hogere lastendruk dan gemiddeld
	1.2 Onbenutte belastingcapaciteit OZB	Onbenutte belastingcapaciteit > 0,25% exploitatie voor mutatiesreserves	Onbenutte belastingcapaciteit bedraagt 0,07% van exploitatietotaal in Enschede.	Geen onbenutte belastingdruk beschikbaar
	1.3 Derving OZB i.v.m. leegstand	Derving OZB < 1% OZB-opbrengst niet woningen	1% <= derving OZB <= 5% OZB-opbrengst niet woningen	Derving OZB > 5% OZB-opbrengst niet woningen
	1.4 Kostendekkendheid leges	Extra ruimte > 1% van exploitatietotaal voor mutaties reserves	Extra ruimte 0% tot 1% van exploitatietotaal voor mutaties reserves. Voor Enschede 0,48%.	Geen ruimte in tarieven.
2. Schuldpositie, vreemd vermogen	2.1 Schuldratio	< 50%	50% tot 80%	82%
	2.2 Netto schuld / exploitatie (netto schuldquote)	85%	90% tot 130%	> 130%
	2.3 Schuldevolutie	> 15% afname	min 15% tot plus 15%	> 15% toename
	2.4 Netto rentelasten / exploitatie	< 1% van totale exploitatie	1% tot 3%	> 3% van totale exploitatie
	2.5 Rentereserve	Reserve voldoende om 2 jaren schommelingen op te vangen.	Reserve voldoende om 1 jaar schommelingen op te vangen.	Geen rentereserve.
	2.6 Omslagrente - werkelijke rente	Werkelijke rente < omslagrente.	Werkelijke rente = omslagrente.	Werkelijke rente > omslagrente
3. Reservepositie, eigen vermogen	3.1 Ratio weerstandsvermogen	> 1,4	1,0 tot 1,4	< 1,0
	3.2 Mogelijkheden om beschikbare weerstandscapaciteit te verbeteren	Mogelijkheden om ratio te verbeteren tot > 1,4	Mogelijkheden om ratio te verbeteren tot 1,0 - 1,4	Geen verbetermogelijkheden
	3.3 Aandeel stille reserve in weerstandsvermogen	<25%	25-50%	>50%
4. Leningen, garantstellingen en waarborgen	4.1 Zekerheden leningen, garantstellingen en waarborgen	> 95% zekerheden	90% tot 95% zekerheden (91,9%)	< 90% zekerheden
5. Meerjarig onderhoud kapitaalgoederen	5.1 Toereikendheid onderhoudsbudgetten, incl. vervangingsinvesteringen	Geen extra budget nodig	0% <= extra benodigd budget <= 1% exploitatie voor mutatie reserves (lasten)	Extra benodigd budget > 1% exploitatie voor mutaties reserves (lasten)
6. Grondexploitaties	6.1 Afhankelijkheid grondexpl. voor sluitende begroting	Niet afhankelijk van grondexploitaties voor sluitende begroting		Afhankelijk van grondexploitaties voor sluitende begroting.
	6.2 Winstverwachting grondexploitaties	Positieve winstverwachting		Geen positieve winstverwachting
	6.3 Algemene reserve grondbedrijf en risicoreserve grondbedrijf versus risico's	Reserve grondbedrijf > omvang risico's grondbedrijf	Reserves grondbedrijf 98% tot 100% risico's grondbedrijf.	Reserve grondbedrijf < 98% risico's grondbedrijf
	6.4 Toekomstig nog te realiseren baten en lasten in relatie tot de BIE (Bouwgrond In Exploitatie)	toekomstige baten en lasten/ actuele boekwaarde BIE < 2	waarde tussen 2 en 3	> 3
7. Financiële evenwicht	7.1 Ombuigingen, taakstellingen	< 1% van begrotingstotaal nog in te vullen	1% tot 2% begrotingstotaal nog in te vullen	Nog > 2% begrotingstotaal in te vullen
	7.2 Verhouding Structureel / Incidenteel	> 98% structurele lasten afgedekt met structurele baten	96% tot 98% structurele lasten afgedekt met structurele baten	< 96% structurele lasten afgedekt met structurele baten
	7.3 Meerjarig sluitende begroting	Alle jaren sluitend	1e of 4e jaar sluitend	1e of 4e jaar niet sluitend, preventief toezicht

6.10. Aangenomen amendementen en moties

Aangenomen Amendementen (raadsbehandeling 14 november 2016)

Amendement A
Verder investeren in de binnenstad
D66, VVD, CU, BBE, CDA

Besluit:

om aan het dictum van het voorliggende raadsvoorstel de volgende beslispunten toe te voegen:

• Vast te stellen dat binnen de (financiële) kaders van het programma Duurzame Leefomgeving' in het Actieprogramma Binnenstad een tweede lijn wordt ontwikkeld en uitgevoerd die zich richt op de verbetering van de openbare ruimte in de stad, vanuit de voor dat Actieprogramma kenmerkende manier van werken, en dat hiervoor in de jaren 2017 en 2018 jaarlijks incidenteel 125.000 euro extra wordt uitgetrokken;
• Bij voorkeur bij de Zomernota 2017, maar uiterlijk vóór de Programmabegroting 2018-2021 te evalueren of hiermee voldoende middelen beschikbaar zijn om deze tweede programmalijn ruimte effectief uit te voeren.

Amendement D
Maaibeleid
D66, VVD, CU BBE, CDA, PvdA

Besluit:

• Voor het beheer en onderhoud van de openbare ruimte in de begroting een extra bedrag van € 208.000,- te gebruiken voor 2017, te vinden binnen de vrije ruimte;
• In 2017 pilots te houden, waarbij bewoners voor hun eigen wijken mee kunnen beslissen over het maaibeleid en groenbeleid (verfraaiingen) in hun eigen wijk;
• In de pilots maairegimes op te nemen die qua beeldkwaliteit tussen de huidige regimes in liggen;
• te komen tot een maaibeleid overzicht waarbij per wijk is gespecifieerd waar en hoe vaak het openbaar groen van deze wijk wordt gemaaid;
• de hoogte van het structurele extra bedrag vanaf 2018 af te laten hangen van de genoemde pilots en deze in de programmabegroting van 2018 conform te verwerken en de begroting conform aan te passen.

Amendement E
Groene Leges
BBE

Besluit:

• het vooralsnog voortzetten van de proef in 2017 voor enkel particulieren en daarmee vooralsnog expliciet bedrijven en woningbouwcorporaties uit te sluiten;
• het vooralsnog reserveren van € 200.000 voor deze proef voor het jaar 2017;
• het zodanig aanpassen van de groene leges regeling dat het open einde karakter verdwijnt en er een plafond wordt ingesteld van de eerder genoemde € 200.000;
• het terug laten vloeien van de resterende € 200.000 naar de algemene middelen;
• voor de zomernota de regeling te evalueren, waarbij:
• expliciet alternatieven zijn onderzocht;
• duurzaamheid van de regeling voor alle partijen is aangetoond;
• cofinanciering is gevonden;
• op basis van de evaluatie het uiteindelijke bedrag te bepalen met een maximum van €400.000 voor 2017;
• de begroting conform aan te passen.

 

Aangenomen Moties (raadsbehandeling 14 november 2016)

Motie 2
Verkenning mogelijkheden Geothermie
PvdA, CDA, VVD

Besluit:

• Aansluiting te zoeken bij het initiatief van het NIA en;
• Te verkennen of Enschede een van de steden kan zijn waar in de komende jaren benutting van geothermie voor huishoudelijk en industrieel gebruik kan worden gerealiseerd;
• Hierover te rapporteren uiterlijk 1 april 2017.

Motie 3
Pilot voor gevelrenovatie invalswegen
BBE

Besluit:

• Te komen met een volledig voorstel voor een pilot op één van de invalswegen, binnen de singel, als aanvulling op de stimuleringsregel van het actieprogramma Binnenstad;
• Hierbij actief ondernemers en pandeigenaren te benaderen en te betrekken.

Motie 10
Toekomstvisie
CDA, VVD, D66, CU

Besluit:

• Om in dit procesvoorstel aan te geven hoe de verschillende partners in de stad en bewoners op een vernieuwende wijze betrokken worden bij deze visie (2030);
• Voor de zomernota 2017 met een toekomstvisie te komen.

Motie 12
Herkennen, vinden & vastleggen van competenties van werkzoekenden
VVD, D66, SP, CDA, EA, OPA, CU

Besluit:

• om met het Werkplein en UWV nog meer werk te maken van het 'vinden en vastleggen' van kennis, kunde, vaardigheden en passies van werkzoekenden in onze stad;
• om deze aanvullende competenties, vaardigheden en passies van werkzoekenden z.s.m. op te nemen, in de relevante systemen;
• niet alleen in te zetten op het vastleggen van aanvullende informatie in de diverse systemen, maar vooral ook op het vinden van deze competenties via persoonlijk contact tussen werkzoekenden en medewerkers van het Werkplein (en/of UWV)
• indien hiervoor aanvullende middelen nodig zijn, hierover voor 15 februari 2017 een voorstel aan de raad voor te leggen;
• om via de EAA te rapporteren over de effecten van deze beleidsaanpassing en de voortgang op de (matching)resultaten.

 

Motie 14
Gezocht: nieuwe gemeentesecretaris (M/V) voor “goed bestuur”
GL

Besluit:

• Vanwege het vertrek van de huidige gemeentesecretaris dhr. Meijs in januari a.s., in de procedure van opvolging het College uitgaat van de vereisten die 'Goed Bestuur' aan de nieuwe gemeentesecretaris stelt, zowel als algemeen directeur van de organisatie, als in zijn of haar rol van eerste adviseur van het College, als ook in die van ambtelijk boegbeeld naar inwoners, gemeenteraad en partners.

Motie 19
Bestrijding fraude in de zorg
CDA, BBE, CU, VVD, D66

 

Besluit:

• In 2017 verder uitvoering te geven aan de aanpak “fraude in de zorg”;
• De fraude aanpak in 2017 te bespreken en nog in 2017 te komen met een vervolgvoorstel voor structurele fraude aanpak (indien nodig), inclusief dekking.

 

1. {{source.parent_web_page_title}}
2. {{source.title}}